İçeriğe atla

Asya kökenli ölü diller listesi

Asya kökenli ölü diller listesi, Ölü diller listesinin Asya kıtasına ait kısmıdır. Konuşanı kalmamış, ölü diller listelenmektedir.

11. yüzyıl sonrasında ölü dillere katılan dillere ait tarihler yanlarında belirtilmiştir.

Çin

  • Baktriya (Tohar) dili[1]
  • Curçen dili[2]
  • Han'er dili[3]
  • Hitay dili[4]
  • Tangut dili[5] (1502'den sonra: Çin'in kuzeybatısı ve Moğolistan'ın güneyi.[6])
  • Zhang-Zhung dili[7]

Hindiçin

Tayland

  • Fi dili

Vietnam

  • Tay Boi dili[8] (1954'ten sonra: Vietnam'da yerel yönetimler, polis ve orduda kullanımdan kalktı.[9][10])

Hindistan

  • Ahom dili[11]
  • Andaman dilleri[12]
    • Aka-Bea dili[13]
    • Aka-Bo dili[14] (2010: Boa Sr.'ın ölümüyle[15])
    • Aka-Cari dili
    • Aka-Jeru dili
    • Aka-Kede dili
    • Aka-Kol dili
    • Aka-Kora dili[16] (2009: Boro'nun ölümüyle[17])
    • Akar-Bale dili[18]
    • Oko-Juwoi dili
  • Arvi dili[19] (Sri Lanka ve Hindistan'a yerleşen Arapların ve Müslüman Tamillerin eskiden konuştuğu, genişletilmiş bir Arap alfabesiyle yazılan, Arap etkisindeki bir Tamil lehçesi idi.)
  • Labanki dili

Kore

Kuzey ve Orta Asya

Japonya

Sibirya

Sri Lanka

  • Arvi dili[19] (Sri Lanka ve Hindistan'a yerleşen Arapların ve Müslüman Tamillerin eskiden konuştuğu, genişletilmiş bir Arap alfabesiyle yazılan, Arap etkisindeki bir Tamil lehçesi idi.)
  • Pali
  • Seylan Felemenkçesi
  • Seylan Portekizcesi[38]

Tayvan

  • Babuza dili
  • Basay dili[39]
  • Honya
  • Ketangalan
  • Küriye dili
  • Papora
  • Siraya[40] (1908'den sonra: Tayvan'ın güneybatısında sona erdi.)
  • Taokas

Yakın Doğu

Anadolu

Arap Yarımadası

  • Hadhramautic
  • Himyarite
  • Minaean
  • Nabatean
  • Qatabanian
  • Sabaean

Kafkasya

İran

  • Azerice (İranî)
  • Elam dili[49]

Levant bölgesi

Mezopotamya

Kaynakça

  1. ^ en:Tocharian language
  2. ^ en:language
  3. ^ en:Han'er language
  4. ^ en:Khitan language
  5. ^ en:Tangut language
  6. ^ Bulunan en ileri tarihli metinler 1502 yılına ait.
  7. ^ en:Zhang-Zhung language
  8. ^ en:Tây Bồi
  9. ^ a b Haarmann, Harald. 2002. Lexikon der untergegangenen Sprachen. München: Beck; s.188.
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2010. 
  11. ^ Ahom
  12. ^ en:Andamanese languages
  13. ^ en:Aka-Bea
  14. ^ en:Aka-Bo
  15. ^ http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/8498534.stm 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Aka-Bo; BBC.
  16. ^ en:Aka-Kora
  17. ^ Aka-Kora; Andamanese kabileleri, diller ölüyor. 14 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Hindu
  18. ^ en:Akar-Bale
  19. ^ a b en:Arwi language
  20. ^ en:Baekje language
  21. ^ en:Buyeo language
  22. ^ en:Old Korean
  23. ^ en:Goguryeo language
  24. ^ en:Silla language
  25. ^ en:Bulgar language
  26. ^ en:Saka language
  27. ^ en:Arin language
  28. ^ a b c d Vajda, Edward; J. Loanwords in Ket; Haspelmath, Martin & Uri Tadmor. Loanwords in the World's Languages: A Comparative Handbook, s.471.
  29. ^ en:Assan language
  30. ^ en:Kamassian language
  31. ^ en:Koibal language (Samoyedic)
  32. ^ en:Kott language
  33. ^ en:Mator language
  34. ^ en:Pumpokol language
  35. ^ en:Sireniki Eskimo language
  36. ^ en:Yugh language
  37. ^ en:Yurats language
  38. ^ en:Sri Lankan Portuguese Creole
  39. ^ en:Basay language
  40. ^ en:Siraya language
  41. ^ en:Carian language
  42. ^ en:Mysian language
  43. ^ en:Palaic language
  44. ^ en:Phrygian language
  45. ^ en:Galatian language
  46. ^ en:Hattic language
  47. ^ en:Trojan language
  48. ^ "Ubıhça; Circassian World'deki Tevfik Esenç'in tanıtımı". 14 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2010. 
  49. ^ en:Elamite language
  50. ^ en:Ammonite language
  51. ^ en:Eblaite language
  52. ^ en:Edomite language
  53. ^ en:Moabite language
  54. ^ en:Jewish Babylonian Aramaic
  55. ^ en:Kassite language
  56. ^ en:Mlahsô language
  57. ^ en:Syriac language

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Farsça</span> Bir batı İran dili

Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hint-Avrupa dil ailesi</span> dil ailesi

Hint-Avrupa dil ailesi, yüzlerce dil ve lehçe içeren dünyanın en büyük dil ailesi. Dünyada 3,2 milyarı aşkın kişinin anadili bu aileye ait bir dil olup, bu değer dünya nüfusunun %46'sına tekabül etmektedir. Avrupa'nın en büyük dilleri, Güney ve Batı Asya dilleri, Kuzey ve Güney Amerika ve Okyanusya'da en çok konuşulan diller Hint-Avrupa dilleridir. Ethnologue'a göre yaşayan 445 Hint-Avrupa dili bulunmaktadır ve bu dillerin üçte ikisinden fazlası (313) Hint-İran koluna bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Arap harfleri</span> Arap alfabesini temel alan yazı sistemi

Arap harfleri, 7. yüzyılın üçüncü çeyreğinden itibaren Emevi ve Abbasi imparatorlukları aracılığıyla Orta Doğu merkezli geniş bir alana yayılma olanağı bulmuş İslam dininin benimsendiği coğrafyalarda kabul gören, kökeni Arap alfabesine dayalı, ünsüz alfabesi türünde bir yazı sistemidir. Dünyada Latin alfabesinden sonra en çok kullanılan yazı sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenler</span> Orta Asyada yaşayan bir Türk halkı

Türkmenler Orta Asya'da bulunan bir Türk etnik grubudur, ağırlıklı olarak Türkmenistan, kuzey ve kuzeydoğu İran ile kuzeybatı Afganistan bölgelerinde bulunurlar. Özbekistan, Kazakistan ve Kuzey Kafkasya'da da oldukça büyük Türkmen grupları bulunur. Türk dillerinin Doğu Oğuz kolunun bir parçası olarak sınıflandırılan Türkmen dilini konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Yakutça</span> Yakutların konuştuğu, Türk dillerinin Sibirya grubuna bağlı dil

Yakutça veya Sahaca, Saha Türklerinin konuştuğu dildir. Çuvaşça ile birlikte Türkçenin toplam iki lehçesinden biridir. Türk dillerinin Sibirya grubuna bağlı dil 450.140 kişi tarafından konuşulur. Ayrıca Taymir Yarımadası'nın doğusunda yaşayan halkların ticaret dilidir. Konuşucuların çoğunluğu Rusya'ya bağlı Yakutistan'da yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Orta Asya</span> Asyanın okyanuslardan uzak iç kesimi

Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.

<span class="mw-page-title-main">Sri Lanka</span> Hint Okyanusunda bir ada ülkesi

Sri Lanka veya resmî adıyla Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti Güney Asya'da, Hindistan'ın 31 kilometre güneyinde ve Hint Okyanusu'nda bulunan bir ada ülkesidir. 1972 yılından önce Seylan olarak bilinirdi. Hint Okyanusu'nun İncisi olarak da adlandırılan ülkede yaklaşık 21 milyon kişi yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türk dilleri</span> Çinin batısından, Sibirya ve Doğu Avrupaya dek uzanan bir alana yayılmış dil ailesi

Türk dilleri veya Türkî diller, Doğu Avrupa'dan Sibirya ve Çin'in batısına dek uzanan bir alana yayılmış ve içerisinde 35 yaşayan dil barındıran dil ailesi. Toplamda yaklaşık 180 ile 200 milyon kişi tarafından konuşulan Türk dillerinin en çok konuşulan lehçesi Türkçe olup tüm Türk dili konuşurlarının %40'ı bu dili konuşmaktadır. Bu dili Azerice, Özbekçe, Uygurca, Kazakça, Türkmence ve Tatarca takip etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Doğu</span> Batı Asya, Kuzey Afrika ve Doğu Akdenizin kesiştiği yerde kalan jeografik bölge

Orta Doğu, Afrika-Avrasya'da genellikle Batı Asya'yı, tüm Mısır'ı ve Türkiye'yi kapsayan kıtalararası bir bölgedir. Terim, 20. yüzyılın başlarında başlayan Yakın Doğu teriminin yerini almak üzere daha geniş bir kullanıma girmiştir. Daha geniş "Büyük Orta Doğu" kavramı aynı zamanda Mağrip, Sudan, Cibuti, Somali, Komorlar, Afganistan, Pakistan ve bazen Transkafkasya ve Orta Asya'yı da bölgeye dahil etmektedir. "Orta Doğu" terimi, değişen tanımları konusunda bazı karışıklıklara yol açtı.

<i>Panthera</i>

Panthera, kedigiller (Felidae) familyası içinde sınıflanan bir cinstir. Çok iyi bilinen ve soyunu sürdürmekte olan aslan, kaplan, pars, jaguar ve kar parsını içeren Panthera, bünyesindeki bu beş türle, büyük kedilerin çoğunu kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Ural dilleri</span> otuz dokuz dil barındıran ve toplamda 50 milyon insan tarafından konuşulan dil ailesi

Ural dilleri, içinde otuz dokuz dil barındıran ve toplamda 25 milyon insan tarafından konuşulan dil ailesidir. Dünya üzerinde en çok konuşanı olan Ural dilleri, sırasıyla Macarca, Fince, Estonca, Marice ve Udmurtçadır. Yine dünyada içinde belirgin olarak Ural dilleri konuşanı barındıran ülkeler Estonya, Finlandiya, Macaristan, Romanya, Rusya, Sırbistan ve Slovakya'dır.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo - Aleut dilleri</span>

Eskimo - Aleut dil ailesi, Grönland, Kanada, Alaska ve Sibirya'nın belli bölgelerinde konuşulan dillerdir. Eskimo - Aleut halklarının ana dilleridir.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo halkları</span> Eski bir kuzey dünya topluluğu

Eskimolar ya da İnuit ve Yupikler, Arktik bölgedeki dört ülkeye dağılmış olarak, Doğu Sibirya, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan ve Eskimo - Aleut dillerini konuşan Eskimo - Aleut halklarının en büyük grubunu oluşturan avcı ve toplayıcı halk.

Kazakistan tarihi günümüzdeki Kazakistan'ın sınırları içinde kalan bölgelerin tarih öncesi zamanlardan günümüze kadar süregelen tarihidir.

<span class="mw-page-title-main">Brahmi alfabesi</span>

Brahmi alfabesi, ünlüleri ünsüz sembollerle ilişkilendirmek için bir aksan işaretleri sistemi kullanan bir abugidadır. Yazı sistemi, Maurya döneminden erken Gupta dönemine kadar yalnızca nispeten küçük evrimsel değişiklikler geçirdi ve MS 4. yüzyılda bile okuma yazma bilen bir kişinin Maurya yazıtlarını hala okuyabildiği düşünülmektedir. Bundan bir süre sonra, orijinal Brahmi yazısını okuma yeteneği kayboldu. En eski ve en iyi bilinen Brahmi yazıtları, kuzey-orta Hindistan'daki Asoka'nın MÖ 250-232'ye tarihlenen kayaya oyulmuş fermanlarıdır. Brahmi'nin deşifresi, 19. yüzyılın başlarında, Hindistan'daki Doğu Hindistan Şirketi yönetimi sırasında, özellikle Kalküta'daki Bengal Asya Topluluğu'nda, Avrupa'nın akademik ilgisinin odak noktası haline geldi. Brahmi, Cemiyetin sekreteri James Prinsep tarafından 1830'larda Cemiyetin dergisinde yayınlanan bir dizi bilimsel makalede deşifre edildi. Buluşları, diğerleri arasında Christian Lassen, Edwin Norris, H. H. Wilson ve Alexander Cunningham'ın epigrafik çalışmalarına dayanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Yenisey dilleri</span>

Yenisey dilleri, Orta Sibirya'da Yenisey Nehri yakınlarında konuşulan bir dil ailesidir. Ket dili hariç gruptaki diğer dillerin soyu tükenmiştir. Yenisey dilleri, Kuzey Amerika'daki Kızılderili Na-Dene dilleri ile birlikte Dene-Yenisey dil ailesi altında sınıflandırılması önerilmektedir. Tonlamalı dillerdir.

Harezm dili veya Harezmce, Soğdca ile yakından ilgili, soyu tükenmiş bir Doğu İran dilidir. Dil, Ceyhun yakınlarında bulunan Harezm bölgesinde konuşulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Junius Richard Jayewardene</span> Sri Lanka başbakanı

Junius Richard Jayewardene, Sri Lanka'da yaygın olarak JR olarak da bahsedilir, 1977'den 1989'a kadar Sri Lanka'nın lideriydi. 1977'den 1978'e kadar Başbakan olarak ve 1978'den 1989'a kadar Sri Lanka'nın Başkanı olarak görev yaptı. Bağımsızlığı takip eden yıllarda çeşitli kabine pozisyonlarında görev yapan Seylan'daki milliyetçi hareketin lideriydi. Birleşik Ulusal Parti'nin uzun süredir bir üyesi olarak 1977'de ezici bir zafere öncülük etti ve anayasanın değiştirilmesinden ülkenin ilk başkanı olana dek altı ay boyunca Başbakan olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Agastya</span>

Agastya Hinduizmde saygın bir Hintli bilge. Hint geleneğinde tanınmış bir münzevi ve Hint yarımadasının çeşitli dillerinde etkili bir bilim insanıdır. O ve eşi Lopamudra, Sanskritçe metin Rigveda ve diğer Vedik literatürde 1.165 ila 1.191 ilahilerinin ünlü yazarlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Asya'daki diller</span>

Asya Dilleri


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.