Asya Kalkınma Bankası
| Asya Kalkınma Bankası | |
|---|---|
 | |
 Dış ülkeler Asya-Pasifik bölgesi | |
| Kısaltma | ADB |
| Slogan | ADB, aşırı yoksulluğu ortadan kaldırma çabalarını sürdürürken, zengin, kapsayıcı, dayanıklı ve sürdürülebilir bir Asya ve Pasifik elde etmeye kendini adamıştır. |
| Kuruluş | 19 Aralık 1966) |
| Tür | Çok Taraflı Kalkınma Bankası |
| Yasal statü | Antlaşma |
| Amaç | Sosyal ve Ekonomik Kalkınma |
| Merkez | Metro Manila, Filipinler |
| Hizmet bölgesi | Asya-Pasifik |
| Üyeler | 68 ülke |
| Başkan | Masatsugu Asakawa |
| Ana organ | Valiler Kurulu[2] |
| Personel | 3.092[1] |
| Resmî site | adb.org |
Asya Kalkınma Bankası (İngilizce: The Asian Development Bank) veya AKB, 19 Aralık 1966'da kurulmuş olan bölgesel kalkınma bankasıdır. Merkezi Filipinler'in başkenti Manila'da bulunmaktadır.[3] Bankanın aynı zamanda tüm dünya üzerinde 31 saha şubesi bulunmaktadır.[4] Bu şubelerle yardıma muhtaç insanlara ulaşımın kolay yapılması amaçlanmıştır. Banka üye alımlarını Birleşmiş Milletler Asya-Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu ve bölgede bulunmayan gelişmiş ülkelerden yapmaktadır.[5] Kurulduğu yıldaki 31 üyeden, şu anda 67 üye ülkeye ulaşmış olup, bu ülkelerin 48'i Asya-Pasifik bölgesinde bulunmaktadır. AKB Dünya Bankası'na yakın bir şekilde tasarlanmış olup, ülkelerin oy gücü bankaya yaptığı parasal katkılarla doğru orantılıdır. AKB her sene sonunda yaptığı işlemleri, bütçe bilgilerini ve diğer çeşitli bilgileri içeren yıllık raporunu yayınlar.[6] AKB-Japon Burs Programı her yıl 300 öğrenciye bankanın bünyesindeki 10 ülkeden birinde burs sağlar. Eğitimlerinin bitmesi üzerine, yeni yetişen öğrenciler bulundukları ülkelerin ekonomik ve sosyal sistemlerine katkı yapmaları beklenir.[7] AKB resmi bir şekilde BM gözlemcisidir.
Aralık 2016 itibarı ile en fazla hisse sahibi Japonya ve ABD (%15,6)'ye aittir. Daha sonra sırası ile Avustralya %5,8 ve Kanada %5,2 gelir.[8]
Organizasyon
Kararları vermede en yüksek mercii İdare Meclisidir. Her ülkeden birer temsilcinin katılımıyla meydana gelir. İdare Meclisi daha sonradan 12 üyeden oluşan Yönetim Kurulu üyelerini ve temsilcilerini seçer. 12 üyenin 8'i bölgeden (Asya-Pasifik) gelirken diğerleri bölge dışındaki ülkelerden seçilir.[9]
İdare meclisi aynı zamanda Yönetim Kuruluna da başkanlık eden bankanın müdürünü seçer. Seçilen başkanın 5 yıllık bir görev süresi vardır ve yeniden seçilebilir. Geleneksel olarak ve Japonya daima lider hissedar konumunda olduğundan başkanlar Japon seçilmiştir.
Şu anki başkan Takehiko Nakao 2013 yılında görev süresi dolan Haruhiko Kuroda'dan koltuğu devralmıştır.[10]
Bankanın Asya-Pasifik bölgesinde 25 saha şubesi olup, Washington, Frankfurt, Tokyo ve Sidney gibi şehirlerde de temsilcieri bulunmaktadır. Bankanın bünyesinde toplam 3000 kişi çalışmaktadır ve 67 ülkenin 60'ı böylece temsil edilmektedir.
Başkanların Listesi
| İsim | Yıllar | Milliyet |
|---|---|---|
| Takeshi Watanabe | 1966-1972 |  Japonya |
| Shiro Inoue | 1972-1976 | Japonya |
| Taroichi Yoshida | 1976-1981 | Japonya |
| Masao Fujioka | 1981-1989 | Japonya |
| Kimimasa Tarumizu | 1989-1993 | Japonya |
| Mitsuo Sato | 1993-1999 | Japonya |
| Tadao Chino | 1999-2005 | Japonya |
| Haruhiko Kuroda | 2005-2013 | Japonya |
| Takehiko Nakao | 2013- | Japonya |
Tarihçe
1960'lar
Bölgesel banka fikri ilk kez Taylanlı bir bankacı olan Paul Sithi-Amnuai tarafından 1963 yılında düzenlenen Asya ve Uzak Doğu Ekonomik Komisyonu kongresinde dile getirilmiştir. Bölgeler arası ticareti artırma düşüncesi temel prensiptir.[11] ABD ilk başlarda 1959 yılındaki Inter-American Kalkınma Bankası'nın kuruluşundan sonra böylesi bir finansal kuruluşun kurulmasına sıcak bakmadı. Fakat Vietnam Savaşı'nın şiddetlenmesi ile ABD başkanı Lyndon B. Johnson 1964'te AKB'yi destekleme kararı aldı. Bu kararının arkasında Senatör J. William Fulbright'ın Vietnam Savaşı'nın sadece Amerikan kanı ve hazinesi akıtmayacağı ve aslında Amerika'nın Asya'daki imajını zedeleyeceği yönündeki açıklamalarını yanlış çıkarmak vardır. Daha sonra başkan Johnson emekli Dünya Bankası başkanı Eugene R. Black, Sr.'ı yeni bir finansal kurum oluşturması yönünde baskı yaptı.[12]
Finans
| Ülke | 2016 | 2015 | ||
|---|---|---|---|---|
| Milyon $ | % | Milyon $ | % | |
 Çin | 15,615 | 24.8 | 14,646 | 25.2 |
 Hindistan | 13,331 | 21.2 | 12,916 | 22.2 |
 Endonezya | 8,700 | 13.8 | 8,214 | 14.1 |
 Filipinler | 5,935 | 9.4 | 5,525 | 9.5 |
 Pakistan | 4,570 | 7.3 | 4,319 | 7.4 |
| Diğerleri | 14,831 | 23.5 | 12,486 | 21.6 |
| Toplam | 62,983 | 100.0 | 58,106 | 100.0 |
Önemli projeler ve teknik yardım
- Afganistan: Hairatan-Mezar-ı Şerif Demiryolu Projesi [14]
- Bhutan: Yeşil Enerji Gelişim Projesi [15]
- Ermenistan: Su Sağlama ve Sıhhi Tesisat Projesi [16]
- Endonezya: Mesleki Eğitim Güçlendirme Projesi [17]
- Hindistan: Kırsal Yollar Sektör II Yatırım Programı [18]
- Laos: Kuzey ve Merkezi Bölgeler- Su Sağlama ve Sıhhi Tesisat Projesi [19]
- Moğolistan: Gıda ve Beslenme Sosyal Destek Programı ve Projesi [20]
- Solomon Adaları: Pasifik Özel Sektör Gelişim Teşviki [21]
Eleştiri
AKB'nin ilk kurulduğu zamandan beri, eleştirmenler iki ana bağış veren, Japonya ve ABD'yi borç verme, politika oluşturulması ve karar aşaması kısımlarında aşırı etki kullanmakla suçladılar.[22]
Oxfam Avustralya Bankayı yerel halklara karşı ilgisiz davranmakla suçladı. "Global ve uluslararası seviyede çalışırken, bu bankalar insan haklarını fakir ve dışlanmış topluluklara zarar veren projeler aracı ile kolayca ihlal edebilir."[23] Banka aynı zamanda Birleşmiş Milletler Çevre Programı'ndan da eleştiri almıştır. Bu kurum tarafından yayınlanan rapora göre: "büyümenin çoğu kırsal bölgede yaşayan nüfusun %70'ini es geçti ve bu insanlar geçimlerini sağlamak için tarıma ve doğal kaynaklara muhtaçlar."[24]
Aynı zamanda AKB'nin geniş çaplı projelerinin öngörülemezlik yüzünden sosyal ve çevresel zararlara yol açtığı yönünde de eleştiriler mevcuttur. En tartışmalı projelerden biri olan Tayland'daki Mae Moh kömür santrali. Çevreci ve insan hakları örgütlerine göre her ne kadar AKB'nin çevre koruma standardları kâğıt üzerinde uyuluyor gözükse de, çalışmalar başladığında bu genellikle ihlal ediliyor ve insanlar evlerinden göç etmeye zorlanıyor veya yerli halkarın kültürleri de bu süreçten nasibini alıyor.
En fazla katkıda bulunan ve sermayeye sahip olan 20 ülke
Aşağıdaki tablo Aralık 2014 verilerine göre en fazla katkıda bulunan 20 ülkeyi göstermektedir.[25]
| Sıralama | Ülke | Kayıtlı sermaye (Toplam %) | Sıralama | Ülke | Oy gücü (Toplam %) |
|---|---|---|---|---|---|
| Dünya | 100.000 | Dünya | 100.000 | ||
| 1 | Japonya | 15.677 |  Avrupa Birliği | 15.724 | |
| 2 |  ABD | 15.567 | 1 | Japonya | 12.840 |
| Avrupa Birliği | 14.429 | 2 | ABD | 12.752 | |
| 3 | Çin | 6.473 | 3 | Çin | 5.477 |
| 4 | Hindistan | 6.359 | 4 | Hindistan | 5.386 |
| 5 |  Avustralya | 5.812 | 5 | Avustralya | 4.948 |
| 6 |  Kanada | 5.254 | 6 | Kanada | 4.502 |
| 7 | Endonezya | 5.131 | 7 | Endonezya | 4.404 |
| 8 |  Güney Kore | 5.060 | 8 | Güney Kore | 4.347 |
| 9 |  Almanya | 4.345 | 9 | Almanya | 3.775 |
| 10 |  Malezya | 2.735 | 10 | Malezya | 2.487 |
| 11 | Filipinler | 2.393 | 11 | Filipinler | 2.213 |
| 12 |  Fransa | 2.338 | 12 | Fransa | 2.169 |
| 13 | Pakistan | 2.188 | 13 | Pakistan | 2.049 |
| 14 |  Birleşik Krallık | 2.051 | 14 | Birleşik Krallık | 1.940 |
| 15 |  İtalya | 1.815 | 15 | İtalya | 1.751 |
| 16 |  Yeni Zelanda | 1.543 | 16 | Yeni Zelanda | 1.533 |
| 17 |  Tayland | 1.368 | 17 | Tayland | 1.393 |
| 18 |  Tayvan | 1.094 | 18 | Tayvan | 1.174 |
| 19 |  Hollanda | 1.030 | 19 | Hollanda | 1.123 |
| 20 |  Bangladeş | 1.026 | 20 | Bangladeş | 1.119 |
Üyeler
AKB'nin 67 üyesi bulunmaktadır (2 Şubat 2007 itibarı ile): Asya ve Pasifik bölgesinden 48 üye, diğer bölgelerden 19 üye.[26] Asya'da olup da üye olmayan ülkeler Bahreyn, İran, Irak, İsrail, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Kuzey Kore, Umman, Katar, Rusya, Suudi Arabistan, Suriye, Birleşik Arap Emirlikleri ve Yemen. İsimler AKB tarafından tanınır.
Üye devlet üyelikten vazgeçmek istediğinde, Banka o ülkenin tahvillerini yeniden satın almak için 43. maddenin 3. ve 4. fıkralarına dayanarak gerçekleştirir.[27]
Asya ülkeleri
| Ülke | Üyelik tarihi |
|---|---|
 Afganistan | 1966 |
| Avustralya | 1966 |
 Kamboçya | 1966 |
 Hindistan | 1966 |
 Endonezya | 1966 |
| Japonya | 1966 |
| Güney Kore | 1966 |
 Laos | 1966 |
| Malezya | 1966 |
 Nepal | 1966 |
| Yeni Zelanda | 1966 |
| Pakistan | 1966 |
| Filipinler | 1966 |
 Samoa | 1966 |
 Singapur | 1966 |
 Sri Lanka | 1966 |
| Tayvan | 1966 |
| Tayland | 1966 |
 Vietnam[28] | 1966 |
 Hong Kong[29] | 1969 |
 Fiji | 1970 |
 Papua Yeni Gine | 1971 |
 Tonga | 1972 |
| Bangladeş | 1973 |
 Myanmar | 1973 |
 Solomon Adaları | 1973 |
 Kiribati | 1974 |
 Cook Adaları | 1976 |
 Maldivler | 1978 |
 Vanuatu | 1981 |
 Bhutan | 1982 |
| Çin | 1986 |
 Marshall Adaları | 1990 |
 Mikronezya Federal Devletleri | 1990 |
 Moğolistan | 1991 |
 Nauru | 1991 |
 Tuvalu | 1993 |
 Kazakistan | 1994 |
 Kırgızistan | 1994 |
 Özbekistan | 1995 |
 Tacikistan | 1998 |
 Azerbaycan | 1999 |
 Türkmenistan | 2000 |
 Doğu Timor | 2002 |
 Palau | 2003 |
 Ermenistan | 2005 |
 Brunei | 2006 |
 Gürcistan | 2007 |
Dış ülkeler
| Ülke | Üyelik tarihi |
|---|---|
 Avusturya | 1966 |
 Belçika | 1966 |
| Kanada | 1966 |
 Danimarka | 1966 |
 Finlandiya | 1966 |
| Almanya[30] | 1966 |
| İtalya | 1966 |
| Hollanda | 1966 |
 Norveç | 1966 |
 İsveç | 1966 |
| Birleşik Krallık | 1966 |
| ABD | 1966 |
 İsviçre | 1967 |
| Fransa | 1970 |
 İspanya | 1986 |
 Türkiye | 1991 |
 Portekiz | 2002 |
 Lüksemburg | 2003 |
 İrlanda | 2006 |
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ "ADB History". www.adb.org. 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.
- ^ "Departments and Country Offices". www.adb.org. 6 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.
- ^ Ming, Wan (Winter 1995–1996). "Japan and the Asian Development Bank". Pacific Affairs. University of British Columbia. 68 (4): 509–528. doi:10.2307/2761274. JSTOR 2761274.
- ^ "ADB Annual Reports". Asian Development Bank 13 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. adb.org. Retrieved 2015-11-26.
- ^ "Scholarship Program: List of Academic Institutions". 19 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.
- ^ Shareholders 6 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Asian Development Bank. 31 Aralık 2016.
- ^ "Board of Directors". 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017.
- ^ New ADB President Takehiko Nakao Assumes Office. 10 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.adb.org. 28 April 2013
- ^ ESCAP, United Nations Publication March 2007, "The first parliament of Asia" pp. 65
- ^ "LBJ sought ante to ADB to contain communism". 8 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Japantimes. 1 September 2007.
- ^ "Management’s Discussion and Analysis and Annual Financial Statements" 27 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). Asian Development Bank. 31 December 2016.
- ^ "Hairatan to Mazar-i-Sharif railway | Railways of Afghanistan". 24 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.andrewgrantham.co.uk. Retrieved 2015-11-27.
- ^ "Bhutan: Green Power Development Project" 20 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Adb.org
- ^ "Armenia: Water Supply and Sanitation Sector Project" 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Adb.org
- ^ "ADB supports vocational education in Indonesia". 7 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Antara. 28 September 2012.
- ^ "Government signs loan agreement with ADB for Rural Roads Sector II Investment Program–Project 4 8 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.constructionbiz360.com.
- ^ Murphy, B. J. "Oudomxay hosts belated opening ceremony for water treatment plant" 20 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Lao People's Democratic Republic.
- ^ "Food and Nutrition Social Welfare Programme and Project (Capacity Development Project – M&E)". 20 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxford Policy Management.
- ^ "Pacific banks go branchless to reach the unbanked | Scoop News". 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.scoop.co.nz. 4 January 2014.
- ^ Kilby, Christopher (2002). "Donor Influence in MDBs: The Case of the Asian Development Bank" 9 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). The Review of International Organizations. 68 (4): 509–528. Retrieved 2010-09-16.
- ^ "The Asian Development Bank and Food Security". 18 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxfam Australia.
- ^ Marwaan Macan-Markar. "ENVIRONMENT: UNEP Faults Asian Development Bank Project." 6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ipsnews.net. 17 July 2007.
- ^ "Members, Capital Stock, and Voting Power" (PDF) 18 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. adb.org. December 2014.
- ^ "Members" 1 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Asian Development Bank.
- ^ Agreement Establishing the Asian Development Bank. 31 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Asian Development Bank. Retrieved 2007-12-10.
- ^ Formerly
until 1975 - ^ Joined as "British Hong Kong", not "Hong Kong SAR"
- ^ Founding member; joined as Batı Almanya.
