İçeriğe atla

Asuman Baytop

Asuman Baytop
2003 yılında Asuman Baytop
DoğumAsuman Berk
27 Mart 1920(1920-03-27)
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm18 Şubat 2015 (94 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriZincirlikuyu Mezarlığı
EğitimS. Pulchérie Fransız Okulu
Şişli Terakki Lisesi
İstanbul Üniversitesi
Evlilik
Turhan Baytop
(e. 1953; ö. 2002)
Çocuk(lar)Feza Günergun
Ebeveyn(ler)Meliha Berk
Mehmet Kâmil Berk
Ödüllerİlgili liste
Kariyeri
DalıBotanik
Çalıştığı kurumlarİstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi

Asuman Baytop (27 Mart 1920, İstanbul - 18 Şubat 2015, İstanbul), Türk botanikçi, bitki toplayıcısı ve eczacı. Türk bilim tarihinin önemli isimlerinden biridir. Türkiye florasına katkılarından dolayı 9 bitki türüne adı verildi. Bunlardan biri 1979 yılında Akseki'de kendi topladığı Crocus asumaniae’dir.[1] Türkiye florası üzerine uzmanlaşıp bu alanda akademik çalışmalar yürüttü. 150'den fazla arazi gezisinde 23.000 bitki örneği topladı ve inceledi.[2] Türkiye florasına bilim için yeni 8 tür ve 3 alttür kazandırdı. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Herbayumu (ISTE) ve Farmasötik Botanik Anabilim Dalı'nın kurucusudur.[3] 1989 yılından itibaren Türkiye'de botanik eğitiminin ve araştırmalarının tarihini inceledi. Akademik çalışmaları ile birçok ödüle layık görüldü. Kendisi Turhan Baytop'un eşi, bilim tarihçisi Feza Günergun'un annesidir. Ulusal ve uluslararası 260 kadar bilimsel yayını vardır. Başlıca yapıtları : Bitkisel Drogların Anatomik Yapısı (1959), Tıbbi Bitkiler Atlası (1978), Farmasötik Botanik (1967), Farmasötik Botanik Uygulamaları (1993), Bitkilerin Bilimsel Adlarındaki Niteleyiciler ve Anlamları (1995), İngilizce-Türkçe Botanik Kılavuzu (1998) ve Türkiye’de Botanik Tarihi Araştırmaları'dır (2003).

Yaşamı

Asuman Berk, 27 Mart 1920'de Meliha-Mehmet Kâmil Berk çiftinin üçüncü kızı olarak İstanbul'da doğdu. Babası Mehmet Kâmil Berk (1878-1958) Mustafa Kemal Atatürk'ün doktorlarından birisi idi.[4] İlk, orta ve lise öğrenimini Sainte-Pulchérie Fransız Kız Orta Okulu'nda ve Şişli Terakki Lisesi'nde yaptı. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Eczacılık Bölümü'nde eğitimini tamamladı. 1943'te İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Eczacılık Okulu'ndan mezun oldu. Fen Fakültesi Farmakobotanik ve Genetik Enstitüsü'ne asistan olarak girdi. Genel botanik, farmakobotanik ve farmakognozi laboratuvarında Türkiye'de modern botaniğin kurucularından Ord. Prof. Dr. Alfred Heilbronn'un asistanlığını yaptı. Zürih'e giderek ETH'nın Eczacılık Okulu'nda Prof. Dr. Hans Flück danışmanlığında doktorasını tamamladı. 1949 yılı haziran ayında İstanbul Üniversitesi Eczacılık Okulu'na geri döndü. Farmakognozi Kürsüsü'ne asistan olarak girdi. İsviçre'de topladığı 601 adet bitki örneğini İstanbul Üniversitesi'ne bağışladı. 1952'de doçent oldu. Bir yıl sonra Turhan Baytop ile evlendi. 1963'te profesörlüğe yükseldi. Bir yıl sonra fakültenin Farmasötik Botanik Kürsüsü direktörü oldu. Sonraki dönemlerinde Türkiye florası için akademik çalışmalarda bulunup kitaplar yayımladı.[5]

Asuman Baytop ilk araştırmalarını farmakognozi alanında yaptı. Daha sonra çalışmalarına botanik alanında devam etti. Bitkisel drogları anatomik olarak belirleyip tespit etmeyi olanaklı kılan bir atlas hazırladı. Türkiye'nin çeşitli bölgelerindeki bitki türlerini inceleyerek bunların faydalarını ve tıbbi kullanılışlarını saptamaya çalışıp yerel isimlerini belirledi. 1968-1986 yılları arasında TUBİTAK'a altı proje sundu. 1959-1982 arasında 8 doktora danışmanlığı yaptı. ISTE'nin kataloğunu (3 c.) yayımladı. Eczacılık Fakültesi dergisinin yayın kurulunda 1965-1989 arasında üye ve başkan olarak görev aldı.[5] 260 kadar bilimsel yayın hazırladı. Ders kitabı yazmanın dışında sözlük çalışmalarında da bulundu. Peter Hadland Davis tarafından hazırlanan Türkiye Florası adlı esere katkıda bulundu. Yoğun katkılarından dolayı eserin 8. cildi Asuman ve Turhan Baytop'a ithaf edildi.[2]

Botanik gezileri

Asuman Baytop'un botanik gezileri genel olarak İstanbul, Trakya ve Anadolu yöreleri olmak üzere üç başlıkta incelenmektedir. İstanbul florası üzerine yaptığı çalışmalara üniversite yıllarında başladı. Daha sonra Prof. Alfred Heilbronn'un düzenlediği gezilerde ve onun asistanlığını yaptığı yıllarda araştırma yapma fırsatı buldu. İlerleyen yıllarda İstanbul'un her iki yakasında gezdi, 1950'de kurulan Türk Biyoloji Derneği'nin düzenlediği gezilere katıldı. İstanbul bitkileri üzerine özenle durarak yazmaya yöneldi. Trakya ve Anadolu'daki gezileri ise emekliliğiyle birlikte son buldu. Ancak İstanbul florası üzerine kısa süreli gezilerine devam etti. İstanbul Yöresi Bitkileri adındaki 2002 tarihli çalışması bu yöre üzerine derlediği diğer makalelerinin sonucu ve kapsamlı bir haliydi. İSTE'de kayıtlı İstanbul'dan toplanmış 8500 bitki örneğin %70'nin toplayıcısı yine Asuman Baytop'tu.[6]

Trakya Yöresi İstanbul'a yakınlığı nedeniyle Baytop'un en çok gezdiği yerlerdendi. Bölge florası üzerine az araştırma yapılmış olması sebebiyle Trakya, Baytop için ilgi çeken bir yer olmuştur. İlk olarak Haziran 1954'te Tekirdağ'a araştırma yapmak için gitti. Takip eden 7 yıllık zaman diliminde bölgeyi 3 kere daha inceledi. 1966-1980 yılları arasında ise daha fazla bölgeye gelerek çalışmalarını artırdı, 50 kadar gezi düzenledi. Doksanlı yıllarda ise Trakya gezilerine son verdi. İSTE örnek kayıt defterlerine göre Trakya bölgesinden 7470 örnek topladı, bunlardan iki tanesi ise bilim dünyası için yenidir. Aynı zamanda çalışmalarını Notes from the Royal Botanic Gardens Edinburgh, Curtis’s Botanical Magazine, Biologi, Türk Biologi Dergisi, İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Mecmuası, Türk Botanik Dergisi ve Willdenowia (Almanya) ve diğer botanik ve eczacılık dergilerinde yayımladı.[7]

Anadolu Yöresi'ne yönelik çalışmalarına ise asistanlık yıllarda başladı (1943). 1945'te Heilbronn'un düzenlediği Uludağ gezisine katıldı. 1946'da Güneybatı Anadolu'da bulundu. 1947-1949 arasında İsviçre'de ilk özel bitki koleksiyonunu oluşturdu. Bu ülkeden topladığı bitkileri İÜ'ye bağışladı. İstanbul hariç Anadolu'nun Marmara Bölgesi'nde 25'e yakın bitki toplama gezisinde bulundu. 75'e yakın da daha uzak bölgelerde incelemelerde bulundu. 1987'de üç kez kısa süreli Anadolu gezilerine çıktı. Genel olarak Anadolu gezilerinde binlerce bitki topladı, bunlardan 8'i yeni tür 3'ü de alttür olacak şekilde bilim için yeni türlerdi. Emekliliğinden sonra ise tekrar İstanbul florasına yöneldi.[8]

Ölümü

Asuman Baytop 18 Şubat 2015 tarihinde İstanbul'da 94 yaşında öldü. 19 Şubat 2015'te Zincirlikuyu Mezarlığına, eşi Turhan Baytop'un yanına defnedildi.[9]

Ödülleri

Asuman Baytop'un kazandığı ödüller şu şekildedir:[2]

  • I. Uluslararası Balkan Flora ve Vejetasyonu Sorunları Sempozyumu Gümüş Onur Madalyası (İstanbul, 1978)
  • Eskişehir Anadolu Üniversitesi Onursal Eczacılık Bilimleri Doktoru (Eskişehir, 1991)
  • TÜBİTAK Hizmet Ödülü (Ankara, 1999)
  • Eczacılık Ödülleri 2005 Onur Ödülü (İstanbul, 2005)
  • Türk Eczacıları Birliği Eczacılık Akademisi Hizmet Ödülü (İstanbul, 2006)
  • İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası ‘Şükran Havanı’ (İstanbul, 2006)
  • Türkiye Florası Madalyası (Eskişehir, 2007)

Kaynakça

  1. ^ Baytop, Asuman (Milliyet bas.). İstanbul: Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi c.3. s. 1430. 
  2. ^ a b c "Botanik biliminin bir numaralı hanımefendisini kaybettik! Asuman Baytop" (PDF). Botanik Tarihi. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2017. 
  3. ^ "Prof. Dr. Asuman Baytop İÜ Eczacılık Fakültesi'nde Anıldı". İstanbul Üniversitesi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2017. 
  4. ^ Baytop, Asuman (Ana Yayıncılık bas.). İstanbul: AnaBritannica c.3. s. ?. 
  5. ^ a b Günergun, Feza. "Asuman Baytop'un Özgeçmişi, Botanik Gezileri, Bitki Koleksiyonu, Kitapları, Yayın Listesi". Academia.edu. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2017. 
  6. ^ Günergun, a.g.m., s. 8-9
  7. ^ Günergun, a.g.m., s. 9
  8. ^ Günergun, a.g.m., s. 10-11
  9. ^ Günergun, Feza (2015). "ASUMAN BAYTOP'U SONSUZLUĞA UĞURLADIK". 17 (1). Osmanlı Bilimi Araştırmaları. s. 101-111. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hazar kaplanı</span> Soyu 1970 yılları civarında tükenmiş kaplan alt türü

Hazar kaplanı veya Turan kaplanı, kedigiller (Felidae) familyasından soyu 1970'li yıllarda tükenen kaplan alt türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Farmakognozi</span> Doğal kaynakları olası bir ilaç ham maddesi olarak inceleyen bilim dalı

Farmakognozi, tıbbi bitkilerin ve diğer doğal maddelerin olası bir ilaç kaynağı olarak incelenmesidir. Amerikan Farmakognozi Derneği, farmakognoziyi "doğal kaynaklı ilaçların, etkin maddelerin veya potansiyel ilaçların ya da potansiyel etkin maddelerin fiziksel, kimyasal, biyokimyasal ve biyolojik özelliklerinin incelenmesi ve bunun yanı sıra doğal kaynaklardan yeni ilaçların araştırılması" olarak tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Eczacılık</span>

Eczacılık; hastalık teşhisi, önlenmesi, tedavi edilmesi ve semptomların azaltılmasında kullanılan her türlü madde ve ilacın; keşfi, üretimi, geliştirilmesi, imha edilmesi, güvenli ve etkin kullanımı ve kontrolü ile ilgilenen, tıp bilimini kimya ile ilişkilendiren klinik sağlık bilimidir. Eczacılığın uygulanması; ilaçlar ve ilaçların etki mekanizmaları, yan etkileri, etkileşimleri, vücuttaki hareketleri ve toksisitesi konularında üst düzey bilgi sahibi olmayı gerektirir. Aynı zamanda tedavi süreçlerinin ve patolojik süreçlerin anlaşılması konularında da yetkinlik gerektirir. Klinik eczacılık gibi eczacılığın bazı uzmanlık dalları da, tıbbi verilerin ve laboratuvar verilerinin değerlendirilmesi hakkında bilgi sahibi olmak gibi başka nitelikler gerektirir.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi</span>

İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, 1962 yılında İstanbul Üniversitesi bünyesinde Eczacılık Fakültesi adı ile kurulan fakülte. Türkiye'nin ilk eczacılık yüksek okuludur.

Feza Günergun, Türk bilim tarihçisidir.

Hikmet Ahmet Birand,, Türk akademisyen, üniversite idarecisi, botanik bilgini ve yazar.

Kemal Hüsnü Can Başer,, Türk eczacı, akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Turhan Baytop</span> Türk bitkibilimci

Turhan Baytop, Türk eczacı, öğretim üyesi, botanikçi, bilim insanı.

Farmasötik botanik veya Tıbbi botanik, tıbbi açıdan ve sağlık hizmetleri açısından fonksiyonu olan bitkilerin morfolojisini, anatomisini, fizyolojik fonksiyonunu, sınıflandırılmasını, teşhis edilmesini, hücre doku kültürlerini ve rasyonel kullanımlarını inceleyen bir bilim dalıdır.

Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi 1968 yılında Anadolu Eczacılık Özel Yüksekokulu olarak kurulmuş 1971 yılında ise kamulaştırılarak Ankara Eczacılık Özel Yüksek Okulu ile birleştirilip Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi'ne bağlanmıştır. 1982 yılında Yükseköğretim Kurumlarında yapılan düzenleme sonucu Gazi Üniversitesi'ne bağlanmış ve Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi adını almıştır. Fakülte Gazi Üniversitesi Rektörlük Kampüsünde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pedanios Dioskurides</span>

Dioscorides Pedanius (40-90), Roma İmparatorluğu zamanında yaşamış, Anadolu'da Kilikia Bölgesi'nde bugün Adana'ya yakın olan, Anazarboslu'dur (Anazarva). Hekim ve farmakoloji bilgini. Osmanlı dönemi kitaplarında adı Skoridos olarak geçmiştir.

Eczacılıkta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı ya da Eczacılıkta Uzmanlık Sınavı, Türkiye'de eczacılık fakültesi mezunlarının uzmanlık eğitimi için gereken branş seçme sınavıdır.

<span class="mw-page-title-main">Etnobotanik</span> Bitkilerin insanlar tarafından kullanımını konu alan bir bilim dalı

Etnobotanik insanların bitkilerle çok yönlü ilişkisini sistematik olarak araştıran disiplinler arası bilim dalı. Yunanca ethnos, halk ve botanik, bitki bilimi; İngilizce ethnobotany adı verilir. Türk Dil Kurumu'nun sözlüklerine henüz girmemiş olmakla beraber T.C. Kültür Bakanlığı bir yönetmelikte etnobotanik karşılığı olarak halk botaniği terimini kullanmıştır.

Alfred Heilbronn, Alman-Türk botanikçi. Türkiye’de modern botaniğin kurucusudur. Nazi Almanyası'ndan kaçarak Türkiye'ye sığındı. İstanbul Üniversitesi'nde akademisyen olarak çalıştı. Asuman Baytop onun üniversitedeki asistanıydı. Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi de Türkiye'deki faaliyetlerinin önemli bir parçasıydı. Türkçeye çevrilen başlıca eserleri Nebat Biyolojisi (1940), Botanik ve Genetiğe Giriş (1943), Kalıtım Biliminin Temel Anlamları ve Temel Vakıaları'dır (1947).

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi</span>

İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi, 1935'te Alman-Türk botanikçi Alfred Heilbronn ve Leo Brauner tarafından İstanbul Üniversitesi'ne bağlı olarak kurulan botanik bahçesi. Türkiye'nin en eski botanik bahçesidir. Heilbronn Nazi Almanyası'ndan kaçıp Türkiye'ye geldikten sonra üniversite bünyesinde bir botanik bahçesinin kurulmasını arzuluyordu. Bunun için yaptığı çalışmaları 1934'te hızlandı. İstanbul Üniversitesi Botanik Bahçesi Heilbronn'a destek veren Leo Brauner, Alman bahçe uzmanı W. Stephan ve beraberindeki uzmanların da katkısıyla faaliyete geçti (1935). Bu kişiler bahçenin Avrupa'daki örnekler gibi olması için yoğun bir çaba gösterdi. Bu süreçte Türkiye florasının zenginliği kullanılmak istendi ve bunun için Anadolu'ya birçok bilimsel gezi düzenlendi. Bahçenin kuruluşunda emeği geçen üç bilim insanı aynı yıl İstanbul Üniversitesi Nebatat Bahçesinin Tohum Kataloğunu da yayımladılar.

Herbaryumlar, genellikle üniversitelere bağlı fakülte ve enstitüler bünyesinde kurulurlar. Botanik, ekoloji, biyocoğrafya ve iklim bilimi gibi doğa bilimlerinin bir parçası olan bölümlerde oluşturulanlar, daha çok bitkinin genetiğini araştırma, belirli bir coğrafya üzerindeki dağılış ve yayılışını inceleme ve gelecek nesiller adına koruma altına alma amacıyla kullanılırken eczacılık gibi daha çok uygulamaya dayalı bölümlerde ilaç üretim teknikleri ve aşamaları konusunda kaynaklık etmesi için yararlanılır.

Kurt Krause, Alman botanikçi. Ziraat Vekaleti'ne bağlı olan Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü'nde 1933-1939 yılları arasında botanik profesörü olarak görev aldı ve Botanik Enstitüsü direktörlüğünü üstlendi. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi bünyesinde bir herbaryum kurulmasına öncülük etti. Türkiye'de bulunduğu süreçte ağırlıkla Orta, Batı, Güney ve Kuzeydoğu Anadolu'da birçok botanik gezisinde bulundu ve Türkiye florası üzerine çalışmalar yürüttü. Flora of Turkey'de adını taşıyan 5 örnek bulunmaktadır.

Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi; Hacettepe Üniversitesi'nin Sıhhiye Kampüsü'nde bulunan bir eczacılık fakültesidir. Klinik eczacılık, radyofarmasi ve farmasötik biyoteknoloji anabilim dalları ile farmakokinetik ve biyofarmasötik bilim dallarında lisans ve lisansüstü eğitim verilmektedir. Beş yıllık lisans programı sonrasında mezun olan öğrenciler "araştırmacı eczacı" sıfatı kazanırlar. 2015 yılından beri, ülkede gerçekleştirilen üniversiteye giriş sınavlarında en yüksek puanla öğrenci kabul eden eczacılık fakültesidir.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi</span>

Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Anadolu Üniversitesi bünyesinde bulunan bir fakülte.

İstanbul Üniversitesi Türk Eczacılık Tarihi İhtisas Müzesi, Türkiye'nin ilk eczacılık tarihi müzesi olarak Prof. Dr. Turhan Baytop tarafından 1960 yılında İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi'ne bağlı olarak faküte içinde kuruldu. Koleksiyonun önemli bir kısmı Baytop'un kişisel arşiv ve koleksiyonundan oluşmaktadır. 2017 yılında özel müze olarak tescil edilmiştir. Resmi açılışı 2018'de yapıldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.