Astrantia major - Turkipedia

Astrantia major

Biyolojik sınıflandırma

Âlem:	Plantae
Şube:	Tracheophyta
Sınıf:	Magnoliopsida
Takım:	Apiales
Familya:	Apiaceae
Cins:	Astrantia
Tür:	A. major

İkili adlandırma

Astrantia major

L., . Pl.: 235 (1753).

Havaifişek çiçeği veya bilimsel adıyla Astrantia major, Apiaceae familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Bahçelerde yetiştirilen bu bitki, 90 cm uzunluğa ve 45 cm genişliğe erişebilir.

Etimoloji

"Daha büyük" anlamına gelen major sıfatı, bu türü daha küçük akrabası olan Astrantia minor'dan ayırır.^[1]

Biyokimya

Bitkinin ürettiği uçucu yağ, bitkisel ilaçların yapımında kullanılmaktadır.^[2]^[3]

Dağılımı

Bu bitkinin anavatanı Güney Avrupa (Pireneler, Karpatlar ve Balkanlar) olsa da, Kafkasya ve Anadolu'da da görülmektedir. 16. yüzyıldan beri Britanya Adaları'nda yetiştirilmektedir. Ayrıca Stokesay Kalesi yakınlarındaki Shropshire^[4] ve Worcestershire'da yetiştirilmektedir.^[5]

Dağ çayırlarında ve çayırlarda, ormanlarda ve akarsulara yakın yerlerde, genellikle kireçli topraklarda, deniz seviyesinden 100 ila 2300 metre üstünde yaşamaktadır.

Alt türler

Astrantia major L. subsp. carinthiaca (Hoppe) Arcang
Astrantia major var. involucrata Koch
Astrantia major L. subsp. elatior (Frivaldsky) Maly
Astrantia caucasica Auct. Fl.Ital non Sprengel
Astrantia major L. subsp. major
Astrantia major subsp. biebersteinii (Fisch. & C.A.Mey.) I.Grint. (Astrantia biebersteinii Fisch. & C.A.Mey.,Astrantia colchica Albov, Astrantia intermedia Bieb., Astrantia neglecta C.Koch & Bouche, Astrantia orientalis Woronow, Astrantia ossica Woronow and Astrantia trifida Hoffm.^[6])

Yetiştirmesi

Astrantia major türlerinin çoğu, biraz gölgeli ve nemli ortamlarda yetiştirilir. Çiçek başları kırmızı, pembe ve beyaz tonlarında olur. Aşağıdaki çeşitler Kraliyet Bahçıvanlık Derneği'nin verdiği Garden Merit ödülünü kazanmıştır:

A. major 'Roma'^[7]
'Sunningdale Variegated'^[8]

Diğer külvitarlar şunlardır:

'Abbey Road'
'Ruby Cloud'
'Rubra'
'Snow Star'
'Lars'
'Moulin Rouge'
'Star of Heaven'
'Rosea'
'Princess Sturdza'
'Venice'
'Magnum Blush'
'Star of Beauty'
'Vanilla Gorilla'
'Roma'
'Hadspen Blood' (a hybrid crossed with Astrantia maxima)^[9]
'Shaggy' (previously 'Margey Fish')^[9]

Galeri

A. major 'Star of Beauty'
Yaprağı

Dış bağlantılar

Vikitür'de Astrantia major ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Wikimedia Commons'ta Astrantia major ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Ayrıca bakınız

Yıldızca

Kaynakça

^ RHS Latin for gardeners. United Kingdom: Mitchell Beazley. 2012. s. 224. ISBN 9781845337315.
^ Radulović (July 2012). "Chemotypification of Astrantia major L. (Apiaceae): essential-oil and lignan profiles of fruits". Chemistry & Biodiversity. 9 (7): 1320-37. doi:10.1002/cbdv.201100430. PMID 22782878.
^ Panda, H. Google Kitaplar'da Handbook on Medicinal Herbs with Uses
^ Hardy Perennials. Letchworth: Garden City Press. 1967. s. 67.
^ Margery Fish Google Kitaplar'da Garden Flowers 1R2_CAAAQBAJ
^ "Catalogue of Life : Astrantia trifida Hoffm". www.catalogueoflife.org. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020.
^ "RHS Plant Selector - Astrantia major 'Roma'". 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2020.
^ "RHS Plant Selector - Astrantia major 'Sunningdale Variegated'". 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2020.
^ ^a ^b The Horticulture Gardener's Guides - Perennials. s. 2.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kayısı</span> Prunus armeniaca

Kayısı, Rosaceae (gülgiller) familyasından, 2–10 m yüksekliğinde, dikensi ve tüysüz, Prunus cinsinden bir ağaçtır. Yerli yayılımı, kapsamlı tarih öncesi ekimi nedeniyle biraz belirsizdir. Genetik araştırmalar, Orta Asya'nın ana vatanı olduğunu göstermektedir. Birçok ülkede yaygın olarak yetiştirilir ve birçok yerde yabani olarak bulunur.

Gilaburu veya bilimsel adıyla Viburnum opulus; Caprifoliaceae familyasına mensup; Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Asya'ya özgü çiçekli bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Apiaceae</span>

Apiaceae, Apiales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

Anayurdu Japonya olan ortanca, 70-75 cinsiyle Asya ve Amerika'nın yerel bitkisi olup, gösterişli çiçekleri nedeniyle Dünyanın birçok yerinde yaygın olarak yetiştirilen, 1-3 metre arası boylanabilen, kışın yapraklarını döken, çalı gövdeli bir süs bitkisidir. En büyük tür çeşitliliği doğu Asya'da özellikle Kore, Çin ve Japonya'dadır.

Lonicera (Hanımeli), Caprifoliaceae familyasına ait, çalı ve/veya sarmaşık grubundan bir bitkidir. Yaklaşık 180 türü vardır, bunun 100 kadarı Çin'dedir. Avrupa ve Kuzey Amerika'da 20şer türü vardır. En çok bilinen türleri Lonicera periclymenum, Lonicera japonica ve Lonicera sempervirens dir.

Tulipa gesneriana, botanikçi Martin Vahl tarafından 1813 yılında tanımlanarak literatüre girmiştir.

Erythronium, Kuzey Yarımkürenın ılıman bölgelerinde orman ve çayırlarda görülen, 20-30 türden oluşan, dişsi soğan yumrulu, ilkbaharda çiçeklenen çokyıllık bitki cinsidir.

Civanperçemi, Papatyagiller familyasının üyesi olan çiçekli bir bitkidir. Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika gibi kuzey yarımkürenin ılıman bölgelerine özgüdür. Yol kenarları, çayırlar, tarlalar ve kıyı kesimleri gibi hem nemli hem de kuru bölgeler için ortak olan civanperçemi, hayvancılıkta yem olarak kullanılması amacıyla Yeni Zelanda ve Avustralya gibi yerlere de götürülmüştür.

'Etçil bitkilerin listesi, 600'den fazla tanımlanmış ve bilinen tüm etçil bitki türlerinin kapsamlı bir listesidir. 2021 Şubat itibarı ile, Jan Schlauer'in Etçil Bitki Veri Tabanı'na 18 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. dayanmaktadır ve Aldrovanda, Byblis, Cephalotus, Darlingtonia, Dionaea, Drosera, Drosophyllum, Genlisea, Heliamphora, Nepenthes, Pinguicula, Sarracenia, Triphyophyllum ve Utricularia cinslerini içerir. Brocchinia, Catopsis, Craniolaria, Ibicella, Martynia ve Proboscideaya bağlı olanlar ihtimal dahilinde olsa da mesnetsiz dayanak olmalarından dolayı listeye dahil edilmemiştir. Soyu tükenmiş taksonlar bir hançerle (†) olarak gösterilir.

Salvia yangii, önceden Perovskia atriplicifolia olarak biliniyordu ve genellikle Rus adaçayı da denir, çiçekli çok yıllık otsu bir bitki ve subshrubdır. Daha önce Salvia, yaygın şekilde adaçayı olarak bilinen cins, üyesi olmamasına rağmen 2017'den beri içlerine dahil edilmiştir. Dik şekilde büyüyen bir yapısı vardır, tipik olarak 0,5-1,2 m yüksekliğe ulaşır, kare gövdeli ve gri-yeşil yapraklı olup, ezildiğinde belirgin bir koku verir. En çok çiçekleri ile tanınır. Çiçeklenme mevsimi yaz ortasından Ekim sonuna kadar uzanır. Gösterişli, dallanmış seyrek paniclelar halinde düzenlenmiş, maviden menekşeye kadar renklerde olabilen çiçekleri vardır.

Iris kerneriana - Iris cinsine ait çalı süseni olarak da bilinen bir bitki türü. Türkiye'de de yetişen kokulu, sarı çiçekleri olan bitki. Ilıman bölgelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir.

Yıldızca veya bilimsel adıyla Astrantia maxima, 1790 yılında Peter Simon Pallas tarafından tanımlanmış, maydanozgiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür.

Göğcegözü veya bilimsel adıyla Brunnera macrophylla, hodangiller familyasından Kafkasya ve Artvin'e özgü çok yıllık bir bitki türüdür. Dayanıklı ve köksaplı olan göğcegözü, 30 ila 45 santimetreye kadar büyüyebilir. Mart ve Mayıs ayları arasında çiçeklenir. Türün kültivarlarından 'Hadspen Cream' ve 'Jack Frost' Kraliyet Bahçıvanlık Derneği tarafından verilen Garden Merit Ödülü'nü kazanmıştır.

Eryngium giganteum, Carl Linnaeus tarafından tanımlanmış, Apiaceae (maydanozgiller) familyasından iki yıllık bir bitki türüdür. Kafkasya ve Türkiye'nin Karadeniz bölgesine endemik olan tür, 800 ila 2300 metre yükseklikteki orman açıklıkları, çalılıklar, kayalıklar ve çıplak yamaçlarda yetişmektedir. Temmuz ve Ağustos aylarında çiçeklenir.

Bistorta officinalis, Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Asya'ya endemik, kuzukulağıgiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Tür, Türkçede çimen eveliği olarak bilinmektedir. Kafkasya ve Türkiye'nin Doğu Karadeniz bölgesine endemik olan Polygonum bistorta subsp. carneum alttürü ise dağlahanası adıyla bilinmektedir.

Cyclamen coum, çuhaçiçeğigiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. 5 ila 8 cm uzunluğa erişebilen bitkinin, yuvarlağımsı kalp şeklinde yaprakları ve pembe kabuk şeklinde çiçekleri vardır. Bahçecilikte yer örtücü süs bitkisi olarak yetiştirilen Cyclamen coum, kışın ve Mart ayında çiçeklendiği için değerlidir.

Astrantia Apiaceae familyasına bağlı bir cinstir.

Satureja diğer Türkçe bilinen adı ile Geyik otu diğer adıyla Yalancı kekik, Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasına bağlı bir bitki cinsidir. Biberiye ve kekik ile akraba bir türdür. Kuzey Afrika, güney ve güneydoğu Avrupa, Orta Doğu ve Orta Asya'ya özgüdür. Birkaç Yeni Dünya'daki tür daha önce “Satureja” ailesine dahil edilmişti, ancak hepsi başka cinslere taşınmıştır. Bazı türler, yalancı kekik, kekik, geyik otu olarak adlandırılan mutfak bitkileri olarak yetiştirilmektedir ve birkaç yerde vahşi doğada yerleşik hale gelmiştir. Türkiye'de sıklıkla kokusu ve yapraklarının andırması aynı şekilde kullanımı nedeniyle akrabası Thymus yani kekik cinsleri ile özellikle Thymus vulgaris ile karıştırılmaktadır.

Lavandula angustifolia, eski adıyla L. officinalis, Akdeniz'e özgü Lamiaceae familyasındaki çiçekli bitkidir. Yaygın isimleri arasında lavanta, İngiliz lavantası ; ayrıca bahçe lavantası, ortak lavanta ve dar -yapraklı lavanta' vardır.

Campanula glomerata, Campanulaceae familyasına ait Campanula cinsinden bir çiçekli bitki türüdür. Aynı zamanda İngiltere'nin Rutland bölgesinin resmi çiçeğidir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.