Astragalus beypazaricus

Beypazarı geveni

Biyolojik sınıflandırma

Âlem:	Plantae
Klad	Angiosperms (Kapalı tohumlular)
Klad	Eudicots (İki çenekliler)
Klad	Core eudicots
Takım:	Fabales
Familya:	Fabaceae (Baklagiller)
Cins:	Astragalus (Geven)
Tür:	A. beypazaricus

İkili adlandırma

Astragalus beypazaricus
Z. Aytaç, D. Podlech

Beypazarı geveni veya bilimsel adıyla Astragalus beypazaricus; Ankara'ya endemik olan 22 bitki türünden bir tanesidir. Fabaceae (Baklagiller) familyasının Astragalus (Geven) cinsine ait bir türdür.

Özellikleri

İran-Turan elementine ait, çok yıllık ve otsu bir bitki türü olan Astragalus beypazaricus dünyada sadece Ankara'nın Beypazarı ilçesinde yetişmektedir. Mayıs ve Temmuz ayları arasında çiçeklenme dönemi geçiren Beypazarı geveni, deniz seviyesinden ortalama 600 metre yükseklikte ve bozkır özelliği gösteren topraklarda yaşamaktadır.^[1] Doğrudan güneş ışığı alan yerlerde ve yıllık ortalama sıcaklığın -15 derecenin üzerinde olduğu yerlerde yaşayan bitki için ideal toprak tipi nemli ve geçirgen topraklardır. Bütün bir yıl boyunca yeşil kalıp yapraklarını dökmeyen Beypazarı geveninin boyu yarım metreden daha kısadır.^[2]^[3]

Türkiye'de yayılım gösteren 425 geven türünden biri olan Beypazarı geveni endemik bir tür olduğu için yeryüzündeki birey sayısı oldukça azdır ve nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır. İlk keşfedildiği yıllarda yüzün üzerinde bir sayıda olduğu tahmin edilen bitkiden günümüzde sadece yirmi kadar birey bulunmaktadır. Bu yüzden Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile ilgili kurumlar tarafından hakkında bir tür eylem planı hazırlanarak koruma ve kurtarma planı oluşturulmuştur.^[4]^[5]

Ayrıca bakınız

Ankara florası

Kaynakça

^ "Astragalus beypazaricus". Türkiye Bitkileri Veri Servisi. TÜBİVES. 22 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
^ "Astragalus beypazaricus - Beypazarı Geveni". Türkiye Bitkileri (İngilizce). 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
^ "Astragalus beypazaricus - Beypazarı Geveni". GezenAdam Flora. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
^ Güneş, Kaya (28 Ekim 2014). "Dünyada sadece Beypazarı'nda yetişiyor". Ankara. İHA. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.
^ "Geven Koruma Projeleri". Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi. 6 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019.

Dış bağlantılar

Astragalus beypazaricus in National Center for Biotechnology Information 11 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

Beypazarı, Ankara'ya bağlı bir ilçedir.

2000 yılı itibarıyla Türkiye'de yaklaşık 9.300 damarlı bitki türünün yetiştiği bilinmektedir. Bütün Avrupa Kıtası, Türkiye'ye kıyasla 13 kat daha büyük alan kaplamasına rağmen Türkiye'den yalnızca %24 daha fazla (11.500) bitki türü içermektedir.

Sevgi çiçeği veya bilimsel adıyla Centaurea tchihatcheffii, Asteraceae (Papatyagiller) familyasının Centaurea (Peygamberçiçeği) cinsine ait ve Türkiye'ye endemik olan bir türdür.

Karaahmetli Tabiat Parkı, Kırıkkale ili, Bahşılı ilçesi, Karaahmetli köyü sınırlarında, 107 ha alanda kurulu olan bir tabiat parkıdır. 23 Temmuz 2009 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile tabiat parkı ilân edilmiştir.

Koca soda otu veya bilimsel adıyla Salsola grandis; dünyada sadece Ankara'nın Nallıhan ilçesinde yetişip yayılım gösteren otsu ve endemik bir türdür.

Ankara florası; Ankara il sınırları içerisinde hüküm süren iklim koşulları, sıcaklık, yağış miktarı gibi faktörler sonucunda şekillenip ortaya çıkan bitki çeşitliliğini tabir etmek için kullanılır. Güncel kayıtlara göre şehirdeki flora; 99 familyadan 495 cinse ait 1365 çiçekli bitki türünden oluşmaktadır. Bu türler içinden de 22'si safi Ankara'ya özgü olmak üzere 271 tanesi (%19.85) Türkiye'ye endemik canlılardan oluşmaktadır.

Ankara çarşağı veya bilimsel adıyla Mattiastrum leptophyllum, Boraginaceae (Hodangiller) familyasından bir bitki türüdür.

Ankara sığırkuyruğu veya bilimsel adıyla Verbascum ancyritanum; Scrophulariaceae familyasının Verbascum (Sığırkuyruğu) cinsine ait olan bir türdür.

Eğri göbek veya bilimsel adıyla Jurinea ancyrensis, Asteraceae (Papatyagiller) familyasından Jurinea (Geyikgöbeği) cinsine ait bir türdür.

Angora tırfılı veya bilimsel adıyla Cytisus acutangulus; Fabaceae (Baklagiller) familyasının Cytisus (Keçitırfılı) cinsine ait bir türdür. IUCN kriterlerine göre CR yani nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türler kategorisinde bulunan Angora tırfılı Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından koruma altına alınmıştır.

Verbascum gypsisola veya Mermer sığırkuyruğu Scrophulariaceae familyasının Verbascum (Sığırkuyruğu) cinsine ait olan bir türdür. IUCN kriterlerine göre CR yani nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türler kategorisinde bulunmaktadır.

Sakallı sığırkuyruğu veya bilimsel adıyla Verbascum heterobarbatum; Scrophulariaceae familyasının Verbascum (Sığırkuyruğu) cinsine ait olan bir türdür.

Bitikdiken veya bilimsel adıyla Centaurea halophila; Asteraceae (Papatyagiller) familyasından Centaurea (Peygamberçiçeği) cinsine ait olan bir türdür.

Ahır geveni, Kürt geveni veya bilimsel adıyla Astragalus kurdicus, Astragalus cinsinin bir türüdür. Çok yıllık ve çalımsı, Türkiye ve Suriye'de görülen endemik bir bitkidir. Türkiye'de, 1400–2900 m rakımdaki kayalık yamaçlar doğal yaşam alanıdır. Yaklaşık 10–20 cm yüksekliğe kadar ulaşabilir. Pembe veya menekşe renkte çiçekleri vardır, yaz aylarında çiçek açar. Hermafrodit bir bitkidir, arılar, güveler ve kelebekler aracılığıyla tozlaşabilir.

Hamsi geven veya bilimsel adıyla Astragalus viridissimus, Josef Franz Freyn ve Sint tarafından tanımlanmış, baklagiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Türkiye'ye endemik olan hamsi geven, Trabzon, Artvin ve Tokat'ta görülmüştür. 1000-2300 metre yükseklikteki çayırlık, kayalık ve volkanik yamaçlarda yetişmektedir.

Gürcü geveni veya Astragalus bachmarensis, Aleksandr Alfonsovitj Grossgejm tarafından tanımlanmış, Fabaceae (baklagiller) familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Gürcistan ve Artvin'e endemiktir.

Çoruh geveni veya bilimsel adıyla Astragalus czorochensis, Anna Lukianovna Kharadze tarafından tanımlanmış, baklagiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Türkiye'ye endemik olan Çoruh geveni, Artvin ve Erzurum'da görülmüştür. Tür, bilimsel adını Çoruh Nehri'nden almıştır. Nisan ve Mayıs aylarında çiçeklenir.

Koçtaşağı veya bilimsel adıyla Astragalus incertus, Carl Friedrich von Ledebour tarafından tanımlanmış, baklagiller familyasının geven cinsinden çok yıllık bir bitki türüdür. Türkiye'nin kuzeydoğusu ve Kafkasya'ya endemik olan koçtaşağı, 2300 ila 3100 metre yükseklikteki çağıllıklar ve kayalık yerlerde yetişmektedir. Temmuz ve Ağustos aylarında çiçeklenir.

Üçtepeler Tabiat Parkı, Yozgat'ın Sorgun ilçesi sınırları içinde yer alan tabiat parkıdır.

Ankara karanfili veya bilimsel adıyla Dianthus ancyrensis, Caryophyllaceae (Karanfilgiller) familyasının Dianthus (Karanfil) cinsine ait bir türdür. Adını Ankara'dan alan tür, Türkiye'ye endemiktir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.