İçeriğe atla

Aspindza Muharebesi

Aspindza Muharebesi
1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı
Tarih20 Nisan 1770
Bölge
Aspindza, Gürcistan
Sonuç Kesin Gürcü zaferi[1]
Taraflar
Kartli-Kaheti Krallığı Osmanlı İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
II. Erekle
Giorgi Batonişvili
Davit Orbeliani		 Gola Paşa (ölü)
Kohta-Beladi (ölü)
Güçler
3.000 9.500[2]
Kayıplar
tahminen 25 kişi 4.500+[2]

Aspindza Muharebesi, Gürcistan'da daha önceden Kartli ve Kaheti adlı iki krallığı birleştirip tek devlet hâline getiren Kral II. Erekle'nin Aspindza'da Osmanlı İmparatorluğu'na karşı, 20 Nisan 1770'te kesin zafer kazandığı muharebedir.[3][4]

Bu savaş, Gürcü şair Besiki olarak da tanınan Besarion Gabaşvili'nin "Aspindza İçin" (ასპინძისათვის) adlı yurtseverlik şiirine ilham kaynağı olmuştur.[5][6]

Savaş öncesi

II. Erekle, Gürcistan'daki iki krallığı birleştirdi ve Gürcülerce günümüz Gürcistan'ın kuruluşunun sembolü olarak görülen Kartli-Kaheti adlı tek bir büyük krallık kurdu. Osmanlı Devleti'nin 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirdiği toprakları geri almak için Rus İmparatorluğu ile ittifak arayışına girdi. 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Osmanlı Devleti'ni zayıf düşüreceği düşüncesiyle Rus çariçesi II. Yekaterina Kafkasya'da ikinci cephe açmayı kabul etti ve Gürcistan’a gönderilecek askeri birliğinin başına General Gottlob Heinrich Totlleben (1715-1773) getirildi. Bu generalin komutasında 1.200 kişilik bir keşif gücünü Gürcistan'a gönderdi.[7] Gürcü kralı II. Erekle ve Totlleben'in ordusu Osmanlı İmparatorluğu'na ikinci bir cephe açtı. Mart 1770'te Rus ve Gürcü kuvvetleri Borcomi vadisine doğru ilerledi ve 14 Nisan'da Sadgueri Kalesi kuşatılıp ele geçirdi. Ardından Atskuri Kalesi kuşatıldı. Ancak Tottleben Atskuri Kalesi kuşatmasında II. Erekle'ye ihanet etti ve askerini çekip geri döndü.[8][9]

Muharebe

Gürcü Ordusunu komuta eden Gürcü Kralı II. Erekle

Çıldır Eyaleti'nin Ahaltsihe kentinde ikamet eden beylerbeyi, kuşatma altındaki Atskuri'ye yardım amaçlı 20.000 kişilik bir askeri birlik yoladı. Bu birlik Rus ve Gürcü orduları üzerinde korku yarattı ve Ruslar kuvvetleri Gürcüleri yüzüstü bırakıp 19 Nisan'da Gürcü topraklarını terk etti. Gürcü kralı Atskuri'den çekildi ve 1.500 kişilik Osmanlı öncü kuvvetini yanıltmak için çeşitli hamleler yaptı. Bu hamlelerle Osmanlı'nın 18.000 kişilik askeri gücünü Kura Nehri'ne kadar çeker, burada Osmanlı bir köprü kurup başkent Tiflis üzerine yürümeyi ve Gürcü Krallığı'na darbe vurmayı planladı. 20 Nisan'da Osmanlı ordusu köprüyü kurup nehri geçmeye başlamasından bir süre sonra Ağabab Eristavi ve Simon Muhranbatoni adlı iki subayın komutasındaki bir Gürcü gücü köprüyü havaya uçurup orduyu ikiye böldü. Köprüyü geçen Osmanlı askerleri ise ne olduğunu bile anlayamadan sol kanatta kralın erkek kardeşi Giorgi Batonişvili ve merkez kanatta II. Erekle, sağ kanatta ise Gürcü general Davit Orbeliani komutasındaki Gürcü ordusunun saldırısına uğradı. Ordu kaçmaya başladı ve geride 4.000 ile 8.000 arası bir ölü ve yaralı bıraktı. Ölenler arasında Osmanlı İmparatorluğu'na yardım için gelen Lezgilerin lideri Beladi Malaçila (Kohta-Beladi), pek çok Osmanlı subayı ve generali de vardı. Kurtulabilenler sadece Kura Nehri'ni yüzüp geçebilen askerlerdi.

Kaynakça

  1. ^ Donald Rayfield, Edge of Empires: A History of Georgia, (Reaktion Books Ltd., 2012), 243.
  2. ^ a b Alexander Mikaberidze, Historical Dictionary of Georgia, (Rowman & Littlefield, 2015), sf. 148-149.
  3. ^ Mesxia, Šotʻa (1968). An outline of Georgian history. Tbilisi University Press. s. 31. OCLC 292912. 
  4. ^ Allen, William Edward David (1971). A history of the Georgian people: from the beginning down to the Russian conquest in the nineteenth century. Taylor & Francis. s. 207. ISBN 978-0-7100-6959-7. 
  5. ^ Kveselava, M. (2002). Anthology of Georgian Poetry. The Minerva Group. s. 181. ISBN 978-0-89875-672-2. 
  6. ^ Besarion Gabaşvili - "Aspindza İçin" (Gürcüce)
  7. ^ Gottlob Heinrich Totlleben (1715-1773). Selon A. Manvelichvili Histoire de la Géorgie sf.328 note 4 :« Aventurier allemand originaire de Thuringe, d'où il avait été chassé pour crime de droit commun, accueilli à la cour de Russie il y occupa de hautes fonctions » . il sera remplacé par le général Soukhotine
  8. ^ A.Manvelichvili Histoire de la Géorgie sf.328 note 5 & p.329 note 7 : « Totleben devait laisser les Géorgiens combattre seuls et utiliser les forces russes à un coup d'État qui après l'enlèvement du roi Héraclius lui aurait livré le pays »
  9. ^ Tao-Klarceti: Tarih ve Kültür Araştırmaları, (Editöler) Buba Kudava ve Goça Saitidze; Türkçeye çevirenler: Hasan Çelik ve Kevser Ruhi; Tiflis, 2018, s. 200-201, ISBN 9789941963629.

Konuyla ilgili yayınlar

  • Gogebashvili, Jacob (1937). "The Battle of Aspindza". Georgica, 4–5. ss. 293-305. OCLC 1586281. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan tarihi</span>

Gürcistan tarihi, Gürcistan'da tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan dönem boyunca yaşanan olayları kapsar.

Borçalı, Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesinde yer alan tarihsel bir yerin adıdır.

Aleksios Komninos, Bizans imparatoru I. Andronikos ile akrabası ve metresi Theodora Komnini'nin oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Kartli-Kaheti Krallığı</span>

Kartli-Kaheti Krallığı (1762-1801) Kartli ve Kaheti krallıklarının 1762'de birleşmesiyle kurulmuş feodal devlettir. Krallık bugünkü Gürcistan'ın büyük bölümünü Türkiye'nin az bölümünü, Ermenistan'ın Kuzeyini ve Azerbaycan'ın Kuzeybatı topraklarını kapsıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Kaheti Krallığı</span>

Kaheti Krallığı Doğu Gürcistan'da, Kaheti bölgesinde kurulmuş ilk başkenti Gremi ve daha sonra Telavi olan Geç Orta Çağ/Erken Modern Çağ monarşisiydi. 1465 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılması süreciyle ortaya çıkmış ve birkaç kısa aralıklarla 1762 yılında Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısıyla Kaheti ve komşusu Kartli Krallığı'nın birleşmesi dönemine kadar varlığını sürdürmüştür. Karışık tarihinin büyük bir kısmında Kaheti, Gürcü Krallığı'nı etki alanında tutmak için çaba gösteren bunun sonucu olarak birçok askeri çatışma ve sürgünlere yol açan Safevi Devleti'nin vasalıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kartli Krallığı</span>

Kartli Krallığı Batı Gürcistan'ın Kartli bölgesinde başkenti Tiflis olan Geç Orta Çağ / Yakın Çağ Gürcü monarşisidir. 1478 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılma süreciyle ortaya çıkmış ve Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısı sayesinde 1762 yılında komşusu Kaheti Krallığı ile birleşene dek varlığını sürdürmüştür. Bu dönemin çoğunda krallık Safevi hanedanlıklarının vasalıydı ancak belirli aralıklarla özellikle 1747 yılından sonra bağımsızlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Guria Prensliği</span> Devlet

Guria Prensliği, Gürcistan'da tarihi bir devlettir. Guria kelimesi Megrelce ve Lazca kökenli bir kelime olup kalp ya da merkez anlamına gelmektedir. Gürcistan'ın güneybatı bölgesi Guria'da - Karadeniz ve Küçük Kafkas sıradağları arasında - yer alır. 1463 yılından 1829 yılına kadar Gurieli hanedanı'nın 22 prensi tarafından yönetilmiştir. Gürcistan Krallığı'nın dağılmasından sonra ortaya çıkmış, sınırları Osmanlı İmparatorluğu ile çıkan sürekli çatışmalar sebebiyle değişken olmuş, 1829 yılında Çarlık Rusyası tarafından ilhak edilene kadar farklı derecelerle özerk olarak hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">I. Teimuraz</span>

I. Teymuraz (1589–1663), Bagrationi hanedanından 1606-48 arasında Kaheti kralı. 1625-32 arasında aynı zamanda Kartli kralıydı. On altı yaşında tahta çıktı ve bundan dolayı krallığı bir süre annesi Ketevan idare etti. Teymuraz şair olarak da Gürcü edebiyatında önemli yere sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Giorgi Kazbegi</span>

Giorgi Kazbegi, Rus ordusunda görev yapmış Gürcü general ve coğrafyacıdır. Tao-Klarceti ve Lazeti bölgelerine 1874 yılında yaptığı seyahatın günlükleriyle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Ekaterine Dadiani</span>

Ekateriné Dadiani, Gürcü aristokrat ve Megrelya Prensliği'ne fiili olarak hükmetmiş son prenses. Megrelya'nın Osmanlı etkisine direnmesinde önemli rol oynamış, hem yurt içi hem de yurt dışında Gürcü sosyetesinin merkezinde olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tekle (Gürcistan prensesi)</span> Gürcistan prensesi

Prenses Tekle, Gürcü kraliyet prensesi (batonişvili) ve şair. Tekle, Prens Vahtang Orbeliani'nin eşi ve Gürcü edebiyatçı Aleksandre ve Vahtang Orbeliani'nin annesi Kartli-Kaheti Krallığı'nın kurucusu Kral II. Erekle'nin kızıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kaheti-Hereti Krallığı</span>

Kaheti-Hereti Krallığı ya da sadece Birinci Kaheti Krallığı merkezi Kaheti bölgesi ve başkenti Telavi olan Doğu Gürcistan'daki erken Orta Çağ monarşisidir. Kaheti Prensliği'nin güçlü yöneticisi Büyük III. Kvirike'nin liderliğinde 1014 yılında ortaya çıkmıştır. III. Kvirike sonunda Hereti kralını yenilgiye uğratarak kendisini birleşik Kaheti ve Hereti'nin kralı ilan etti. Krallık bu tarihten itibaren 1104 yılına kadar birleşik Gürcistan Krallığı'ndan ayrı bağımsız bir devletti. Krallığın toprakları batıda Ksani Nehri'nden doğuda Alicançay Nehri'ne ve kuzeyde Didoeti'den güneyde Kura Nehri'ne kadar uzanan bölgeyi kapsamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan-Rusya ilişkileri</span>

Gürcistan ve Rusya arasındaki ikili ilişkiler yüzlerce yıl öncesine dayanıyor ve iki ülke ile halkları arasında var olan bazı dini ve tarihi bağlara rağmen karmaşık bir şekilde devam ediyor. Gürcistan ve Rusya arasındaki ilk resmi ittifak, Kartli-Kaheti Krallığı Kralı II. Erekle'nin, Gürcü monarşisinin uzun zamandır var olmayan Ortodoks müttefiki Bizans İmparatorluğu'nun yerine geçecek olan Rusya İmparatorluğu ile Georgievsk Antlaşması'nı imzalamasıyla 1783'te gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">VIII. Giorgi</span>

VIII. Giorgi (1417-1476) krallığı saltanatı sırasında halihazırda parçalanmış ve 1446'dan 1465'e kadar bir iç savaşa karışmış olsa da birleşik Gürcistan Krallığı'nın son kralıydı. İsyancılar tarafından yenildi, yalnız doğu eyaleti Kaheti'de I. Giorgi olarak hüküm sürdü. 1465'te ölümüne kadar, Bagrationi kraliyet hanedanı'nın yerel bir branşını kurdu.

<span class="mw-page-title-main">I. Solomon</span> İmereti Kralı

I. Solomon "Büyük", Bagrationi Hanedanı'ndan 1752'den 1765'e ve 1767'den 1784 yılında ölümüne dek İmereti kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">II. Solomon</span>

II. Solomon Bagrationi Hanedanı'ndan, 1789'dan 1790'a ve 1792'den 1810'da Çarlık Rusya hükûmeti tarafından tahttan indirilene kadar İmereti'nin son kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kahetililer</span>

Kahetililer, Gürcücenin Kaheti lehçesini konuşan Gürcülerin etnik bir boyudur. Kahetililer, Doğu Gürcistan'da ülkenin şarabının büyük bölümünü üreten verimli bir vadi olan tarihi Kaheti bölgesinin yerli halkıdır. Günümüzde çoğunlukla Gürcü Ortodoks Kilisesi'nin takipçileridir.

<span class="mw-page-title-main">Himşiaşvili</span>

Himşiaşvili, Gürcistan'da bir Gürcü sülale adıdır. Bu sülale adına Tiflis, Acara, Kaheti bölgelerinde rastlanır.

<span class="mw-page-title-main">Krtzanisi Muharebesi</span>

Krtzanisi Muharebesi Kartli-Kaheti ve İran orduları arasında 1795 yılında Tiflis yakınlarında Krtzanisi bozkırında gerçekleşen savaşdır. Ağa Muhammed Han İran'da kendi hükûmetini güçlendirdikten sonra kral II. Erekle'nin Rusya ile birliği bozmasını ve İran'a bağlanmasını istiyordu. Georgiyevsk Antlaşması'na bağlı kalan II. Erekle Rusya'dan yardım gelmesini bekliyordu. Eylül ayının başında Ağa Muhammed Han 35 bin kişilik bir orduyla Gürcistan'a doğru harekete geçti ve 8 Eylül'de Kura Nehri kıyısında kamp kurdu. Gürcistan Ağa Muhammed Han'ın bu saldırısını bekliyordu ancak II. Erekle Rusya'dan gelecek yardıma güvendiği için zamanında gerekli önlemlerin alınması başarılamadı ve hazırlıksız bir şekilde düşmanla karşılaştı. Gürcü komutanları araziyi kullanmaya ve düşmanı, fazla kuvvetleri konuşlandıramayacağı ve savaşa giremeyeceği koşullarda savaşmaya zorlamaya karar verdi.

<span class="mw-page-title-main">Gottlob Heinrich Curt von Tottleben</span> Alman soylu

Gottlob Curt Heinrich Graf von Tottleben, Herr auf Tottleben, Zeippau und Hausdorf im Saganschen Sakson doğumlu bir Rus'tur. Yedi Yıl Savaşları ve 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Rus seferi kuvvetinin komutanı olarak tanınan general.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.