Aspindza
Aspindza (Gürcüce: ასპინძა), Gürcistan’ın güney kesiminde, Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nin merkezi kasabadır (daba). Kura ırmağının sağ yakasında, Ahalkalaki ile Ahaltsihe arasında yer alır. Tedavi merkezi kaplıcalarıyla ünlüdür. Nüfusu yaklaşık 2.793’tür (2014).
Mesheti bölgesinde yetişen, şaraplık ve sofralık siyah üzüm cinsinden biri "Aspindzuri şavi" adını taşımaktadır.[1]
Tarihçe
Aspindza adı, Gürcüce "samaspindzlo" (სამასპინძლო) kelimesiyle ilişkilidir ve "konaklama yeri anlamına geir.[2] Eskiden burada bir konaklama, han bulunduğu için bu adla anıldığı tahmin edilmektedir.
Aspindza, 9. yüzyıldan itibaren Gürcü kaynaklarında söz edilen bir yerdir. Gürcü Bagrationi hanedanı üyeleri arasındaki iktidar mücadelesine sahne oldu. I. Davit Kurapalati'yi öldürüp Konstantinopolis'e kaçmış olan Nasra, yıllar sonra Davit Kurapalati'nin oğlu Adarnase’ye yenildi ve 888'de Aspindza köyünde öldürüldü.[3] Aspindza, birleşik Gürcü krallığının zayıflaması sonucunda bağımsız devlete dönüşen Samtshe-Saatabago'nun yönetimindeyken, 1578 yılında Osmanlıların eline geçti. Bu tarihten 17 yıl sonra, 1595 yılında Osmanlı idaresinin gerçekleştirdiği tahrire göre, bir köy olarak kaydedilmiş olan Aspindza’nın nüfusu 50 haneden (yaklaşık 250 kişi) oluşuyordu. Ahısha livasına bağlı Aspinza nahiyesinin merkezi olan köyü Osmanlı idaresi “Rabat-i Kale-i Aspinza” (رباط قلعۀ اسپنزە) biçiminde kaydetmiştir. İspenç vergisi vermekle yükümlü hane reisleri Guraza, Çolağa, Aslana, Zurab, Laşkara, Vardzel, İsfendiyar, Badura, Mamuka, Pavlia, İordane, Abrama, Varazgul, Nurali, Ramaza, Grigol ve Zuraba gibi adlar taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar, darı, mercimek, keten tarımı, şarapçılık ve arıcılık yapılıyor, domuz besleniyordu.[4]
1625 ve 1770 yıllarında, Gürcüler ile Osmanlılar arasında, Aspindza savaşları olarak bilinen çarpışmalara sahne olmuştur. Kent 1829’da, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Çarlık Rusya’sının bir parçası olan Gürcistan'a katılmıştır.
Aspindza yakınında, Aziz Giorgi'ye adanmış olan Hvilişi Kilisesi, 8-9. yüzyılda inşa edilmiştir. Kilise zaman içinde hasar görmüş, 1970'lerde üst duvarlarındaki yıkılmış bölümler ve kayıp tonoz yenilenmiştir. Aspindza'daki bir başka önemli tarihsel yapı, Aspindza Kalesi'dir. Surlarla çevrili olan kalede üç kule bulunmaktadır. Büyük ölçüde zarar görmüş olan kale, 10-11. yüzyıllarda inşa edilmiş, 13-14. yüzyıllarda yenilenmiştir.
Nüfus
| Yıl | Nüfus |
|---|---|
| 1989 | 3.783 |
| 2002 | 3.243 |
| 2014 | 2.793 |
Galeri
Aspindza Kalesi. Genel görünüm
Aspindza Kalesi. Genel görünüm
Aspindza Kalesi. Kuzeydoğudan bir görünümü
Aspindza Kalesi. İçinden bir görünüm
Kaynakça
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 30 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ Mariam Balasania, Samtshe-Cavaheti Yer Adları (Gürcüce), Tiflis, 216, s. 169.
- ^ Tao-Klarceti: Tarih ve Kültür Araştırmaları, (Editöler) Buba Kudava ve Goça Saitidze; Türkçeye çevirenler: Hasan Çelik ve Kevser Ruhi; Tiflis, 2018, s. 84, ISBN 9789941963629.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 129, II. cilt (1941), s. 130". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2021.
