İçeriğe atla

Aslan Thakuşinov

Aslan Thakuşinov
3. Adige Cumhuriyeti Devlet Başkanı
Görev süresi
13 Ocak 2007 - 12 Ocak 2017
Başbakan Vladimir Samozhenkov
Yerine geldiğiHazret Sovmen
Yerine gelenMurat Kumpilov
Kişisel bilgiler
Doğum 12 Temmuz 1947 (77 yaşında)
Krasnodar Krayı, Rusya SFSC
Partisi Birleşik Rusya
Evlilik(ler) Lyudmila Ramazanovna Tkhakushinova
Mesleği Rusça öğretmeni
Ödülleri Anavatan için Liyakat Nişanı
Onur Nişanı
Rusya Federasyonu Şeref Öğretmeni

Aslan Thakuşinov (Adıgece: Thak'uşıne Aslançerıy (Aslan)/Тхьак1ущынэ Аслъанчэрый (Аслъан)), (d. 12 Temmuz 1947), Rusya üyesi Adıge Cumhuriyeti'nin eski devlet başkanı.

Yaşamı

12 Temmuz 1947'de Adigey'in Krasnogvardeyski Rayonunun Vılap köyünde doğdu, ilk ve orta öğrenimini köyünde tamamladı. 1970'te Adıge Devlet Pedagoji Enstitüsü (şimdi Adigey Devlet Üniversitesi)'nün Filoloji Fakültesini bitirdi, 1977'de dışarıdan Fizik Fakültesinden de mezun oldu.

1971-1981 yılları arasında Adigey'in fizik-kültür ve spor işlerinin başında görev gördü. 1983'te Maykop 3. Nolu Profesyonel Teknik Okulu Müdürü, ardından orta öğretim genel müdürü oldu. 1986'da ilk doktorasını Gürcistan'da dilbilimi üzerine verdi. 1993'te Maykop Devlet Teknoloji Üniversitesi rektörü oldu. 1995'te Moskova'daki M.V. Lomonosov Devlet Üniversitesi'nde sosyoloji doktorasını verdi, aynı yıl doçent, 1996'da da profesör oldu. AC Devlet Parlamentosu-Khase üyeliğine seçildi,Khase'nin bilim, eğitim, kültür ve gençlik işleri komitesi başkanlığını yaptı.

2006 yılında Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Putin tarafından, bir prosedüre göre Adıge Cumhuriyeti devlet başkanlığına atandı. Atama kararı 13 Aralık 2006'da AC Devlet Parlamentosu-Khase tarafından da olur verilerek, 13.01.2007 tarihinden başlayarak geçerli olmak üzere yürürlüğe girdi ve devlet başkanı oldu.

Aslan Thakuşinov, Adigey Cumhuriyeti Devlet Başkanlığı ve Rusya Federasyonu Federasyon Konsey üyeliği yanında, 1 Aralık 2008'de, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Dmitri Medvedev tarafından 7 üyeden oluşan "Federasyon Konseyi Başkanlık Divanı'na (Prezidyum)" da, Güney Federal Bölgesi'ni temsilen atanmıştır.

Eleştiriler

Aslan Tkhakuşinov, 2012 yılında da 5 yıllığına RF Devlet Başkanı tarafından yeniden Adıge Cumhuriyeti başkanlığına atanmıştır. Moskova'nın direktifleri doğrultusunda bir politika yürütmüş olmakla tanınır. Ancak, son dönemde Tkhakuşinov'un adı Rusçu olma yanında, ekonomik başarısızlık, yolsuzluk, özellikle Ruslaşmaya önayak olmakla sık sık eleştirilir olmuştur. Nitekim, Tkhakuşinov döneminde devlet dairelerindeki Adıgece tabelalar kaldırılmış, Adıgece dersler kentlerdeki okullarda haftada 5 ders saatinden tek ders saatine düşürülmüştür. Ayrıca o tek saatlik Adıge edebiyatı dersi de Rusça olarak işlenmektedir. Bu gibi nedenlerle Tkhakuşinov'un Adıgeler arasındaki zayıf olan desteğinin iyice azaldığı söylenmektedir.

Aslan Tkhakushinov, evli olup oğlu Muhammed (Adigece:Mıhamet) hukuk ve ekonomi dallarında doktora sahibidir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kabardeyce</span> Türkiye, Ürdün, İsrail ve Rusyada konuşulan bir Kuzeybatı Kafkas dili

Kabardeyce, Kabardey Çerkesçesi veya Doğu Çerkesçesi, çoğunluğu Kabartay-Balkarya'da yaşayan Kabardeylerin ve Besleneylerin konuştuğu Çerkes dilleri grubundan bir dildir. Adigece ile karşılıklı anlaşılabilirlik düzeyi yüksektir. Kabardeyce, Rusya'ya bağlı Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkes cumhuriyetlerinde kullanılan resmî diller arasındadır. Bunun dışında Suriye, Ürdün, Türkiye ve Rusya'daki Krasnodar ve Stavropol Kraylarında konuşulmaktadır. Kabardeyceyi 1 milyon civarında insanın konuştuğu tahmin edilmektedir. Kabardeyce 1924 öncesinde Arap alfabesini, 1924-1936 arası Latin alfabesini kullanmıştır. 1936'dan beri Kiril alfabesini kullanmaktadır. Kaberdeyce, diğer tüm Kuzeybatı Kafkas dilleri gibi karışık bir dilbilgisi sistemine sahiptir. Kabardeycenin dört ana lehçesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Adige Cumhuriyeti</span> Rusyaya bağlı özerk cumhuriyet

Adige Cumhuriyeti (AC), Kuzey Kafkasya'da Rusya Federasyonu üyesi bir cumhuriyet. Kafkas Dağlarının kuzeyinde, Krasnodar Kray sınırları içinde yer alır. Cumhuriyetin yazıçeviri olarak adı Respublika Adıgeya olup Adigeya olarak da bilinir. Adige Cumhuriyeti adını, günümüzde nüfusun daha azı durumunda olan Batı Çerkeslerinden alır. Başkenti Maykop'tur. Yüzölçümü 7.600 km², nüfusu 440327 (2010). Nüfus yoğunluğu 58.8'dir. Adige Devlet Üniversitesi cumhuriyetin üniversitesidir.

Mehmet Nida Tüfekçi, Türk halk müziği sanatçısı. Uzun yıllar TRT'de çalıştıktan sonra Devlet Konservatuvarında öğretim üyeliği yapmıştır. Eşi Neriman Altındağ Tüfekçi ile birlikte hocası Muzaffer Sarısözen'in izinden gitmiş ve Türk halk müziği konusunda Türkiye'nin en önemli isimlerinden birisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Maykop</span> Rusyada şehir

Maykop, Rusya içindeki Adigey Cumhuriyeti'nin (AC) başkentidir. Nüfusu 154.740'tır. 2002 nüfus sayımına göre, kent nüfusunun 113,1 bini Rus (%72,59), 26,1 bini Adıge (%16.65) kökenlidir, ayrıca Ermeni (%2,99), Ukraynalı (%2,52)ve diğer azınlıklardan kişiler de vardır. Maykop, Belaya Irmağının doğu (sağ) yakasında yer alır.Denizden 220 metre yükseklikte olup 282,2 km'karelik bir alan üzerinde yayılmıştır. 18 Mayıs 1857'de bir Rus askeri kalesi olarak kuruldu ve 12 Aralık 1870'te de Maykop'a kent statüsü tanındı. Bugün kent, kereste, parfümeri ve özellikle gıda sanayii açısından önem taşır. Çevresindeki mineral suları Maykop'u bir Kaplıca ve Termal Tesisler merkezi haline getirmiştir. Kent ayrıca Adıgey Devlet Üniversitesi ve Maykop Devlet Teknoloji Üniversitesi yanında, birçok fakültesiyle Tembot K'eraş Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü, önemli bölümü tarih öncesine ve Adıge atalarına ait 70 bin değişik örnek yapıtın (sauğet/саугъэт) sergilendiği Adıge Ulusal Müzesi (AUM), tiyatroları ve dans ekipleriyle bir Adıge sanat, kültür, eğitim, sağlık ve turizm merkezi konumundadır.

<span class="mw-page-title-main">Krasnodar Krayı</span> Rusyada bir idarî bölge

Krasnodar Krayı, tarihi Çerkes topraklarının %60'lık kuzeybatı kısmını kapsar. Krasnodarskiy kray), Kuzey Kafkasya'da, Rusya (RF) ve Güney okrugu içerisinde federal bir yönetim birimi. Kuzeyde Rostov Oblastı, doğusunda Stavropol Kray ve Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti, güneyinde Kafkas Dağları ve Gürcistan'dan tek yanlı ayrılıp bağımsızlık kararı alan Abhazya Cumhuriyeti ile çevrilidir. Batısında Azak Denizi, Kerç Boğazı ve Karadeniz bulunur. Ayrıca Kray topraklarının güney orta bölümünde, bir iç cep biçiminde, RF üyesi Adıgey Cumhuriyeti yer alır.

Adıge Cumhuriyeti, Rusya'nın güneyindeki Kafkas Dağları'nın kuzeybatı eteklerinden kuzey yönüne, Kuban Irmağına doğru uzanan bir alanda yer almıştır. Rusya Federasyonu içinde bir özerk yönetimdir. Kuban ve Laba ırmaklarının solunda, 300 km uzunluğunda ve 10–30 km genişliğinde bir şerit üzerinde, 27 Temmuz 1922'de "Çerkes (Adıge) Özerk Oblastı" adıyla kuruldu. İlk kurulduğunda yüzölçümü 2.660 km kare idi. 24 Ağustos 1922'de "Adıge (Çerkes) ÖO", 24 Ağustos 1928'de de "Adıge Özerk Oblastı" (AÖO) adını aldı. 3 Temmuz 1991'de Rus SFSC'ne bağlı bir özerk cumhuriyet oldu. Ardından Adigey Cumhuriyeti adıyla Rusya Federasyonu içinde kaldı. Adigey Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı Krasnodar Krayı içinde kalmış bir cep (enklav) konumundadır. 2002'de 447.109 olan nüfusu içinde yerli Adıgeler 108.115 (%24.2), sonradan gelme ve şimdi çoğunlukta olan Ruslar 288.280 idi.

Şapsığ Ulusal Rayonu, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nde Krasnodar Krayı'na bağlı olarak 1924-1945 yılları arasında varlığını sürdürmüş olan etnik-bölgesel bir yönetim birimi.

Hamketi (Adıgece:Хьамк1эт1ый;Rusça:Хамкетинская),Rusya Federasyonu'nda Krasnodar Kray'ın Mostovskoy rayonunda bir stanitsa.

<span class="mw-page-title-main">Tunca Toskay</span> Türk siyasetçi

Tunca Toskay, Türk siyasetçi.

Tahsin Bekir Balta, Türk hukukçu ve siyasetçi.

Vladimir Samojenkov, Adigey Cumhuriyeti başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Hazret Sovmen</span>

Hazret Sovmen ya da Hazret Şevmen,, Rusya üyesi Adıge Cumhuriyeti'nin ikinci devlet başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Krasnaya Polyana</span>

Krasnaya Polyana, Soçi, Krasnodar Krayı, Rusya'da yer alan belde. Mzımta Irmağı vadisinde, Karadeniz'e 39 km uzaklıkta ve 600 metre yüksekliktedir. 2009 sayımına göre nüfusu 3.972'dir. Belde, Soçi'de düzenlenecek olan 2014 Kış Olimpiyatları müsabakalarına ev sahipliği yapacaktır.

Tembot K'eraş (1902-1988),ünlü Adıge yazarı ve bilgini, Türkçe Çeraşe Tembot olarak da bilinir.1902'de şimdiki Adigey Cumhuriyeti'nin (AC) Koşhabl (Кощхьабл) beldesinde doğdu.1910'da bir Tatar ilkokuluna yazıldı,1914'te öğrenimini sürdürmek için Ufa'daki bir okula gönderildi,ama çok geçmeden savaş çıktı ve köyüne dönmek zorunda kaldı.1915-1917 yılları arasında,1880'lerde Adıgelerden boşaltılıp bir Kazak köyüne dönüştürülen,şimdi AC'de bulunan Dondukovskaya (Хьаджэмыкъохьбл) beldesindeki dükkânlarında babasına yardım etti, bu arada Rusçayı da öğrenmiş oldu.

<span class="mw-page-title-main">Aslan Abaşidze</span>

Aslan Abaşidze, Sovyetler Birliği, Gürcistan ve Acara Özerk Cumhuriyeti vatandaşı siyaset adamı. 1991 ve 2004 yılları arasında Acara Özerk Cumhuriyeti'nin başkanlığını yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tletseruk Ailesi</span>

Tleseruklar, kuzeybatı Kafkasya'nın yerli halklarından olan Adigeler'in Şapsığ kabilesine mensup tarih öncesinden gelen bir Çerkes aile soyudur. Büyük göç öncesi Krasnodar eyaletinin Tuapse bölgesi ve Soçi’nin Lazarevski bölgesinde yaşarlardı. Bugün ise çoğunluğu Rusya'ya bağlı Adıge Cumhuriyeti'nin Pseytuk köyü olmak üzere, Türkiye'nin Aydın, Afyon, İzmir, Çanakkale, Adapazarı, Çorum, Yozgat, Samsun, Balıkesir ve Düzce vilayetlerinde yaşamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Mariya Temryukovna</span>

Mariya Temryukovna veya doğum adıyla Goşenay İdar, Orta Çağ Çerkes prensesi ve Rus Çariçesi. Kabarda baş prensi Temruk'un kızı ve ilk Rus çarı IV. İvan'ın ikinci eşi.

<span class="mw-page-title-main">Boris Grızlov</span> Rusya Federasyonu Belarus Büyükelçisi

Boris Vyaçeslavoviç Grızlov, Rus bir siyasetçidir. 2001 yılından 2003 yılına kadar Rusya Federasyonu İçişleri Bakanı idi ve 2004'ten 2008'e kadar Birleşik Rusya Partisinin Genel Başkanıydı. 2003-2011 yılları arası Rusya Parlamentosu olan Devlet Duması Başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Murat Kumpilov</span>

Murat Kumpilov, şu anda 12 Ocak 2017'den beri Adıge Cumhuriyeti başkanı olarak görev yapan Adıge (Çerkes) politikacı ve ekonomist. Daha önce 2008-16 yılları arasında cumhuriyetin başbakanıydı.

Danıştay - Adıge Cumhuriyeti Khase, Adığey'in yasama (temsili) tek kamaralı tek meclisli bir organıdır, cumhuriyetin daimi en yüksek ve tek yasama organıdır.