Aslan Mashadov - Turkipedia

Aslan Mashadov

3. Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Görev süresi 12 Şubat 1997 - 8 Mart 2005^[1]
Başkan Yardımcısı	Vakha Arsanov
Yerine geldiği	Zelimhan Yandarbiyev
Yerine gelen	Abdulhalim Sadulayev
Başkan Yardımcısı	Abdulhalim Sadulayev
Kişisel bilgiler
Doğum	21 Eylül 1951 Karagandı,Kazakistan SSC,Sovyetler Birliği
Ölüm	8 Mart 2005 (53 yaşında) Tolstoy-Yurt,Çeçenistan,Rusya
Partisi	Ulusal Bağımsızlık Partisi
Çocuk(lar)	3
İmzası

Aslan Aliyeviç Mashadov^[2]^[3] (Rusça: Аслан Алиевич Масхадов, 21 Eylül 1951, Kazakistan – 8 Mart 2005, Tolstoy - Yurt), Çeçen İçkerya Cumhuriyeti 3. cumhurbaşkanı ve Çeçenistan Bağımsızlık Mücadelesi'nin lideriydi.

1957 yılında, altı yaşındayken ailesi Çeçenistan'a döndü. 1972 yılında Tiflis Askeri Topçu Akademisinden mezun oldu ve ardından Rusya'nın bazı bölgeleri ile Macaristan ve Litvanya'da görevlerde bulundu. Kızıl Ordu'da topçu albay rütbesine kadar yükselen Mashadov, SSCB dağıldıktan sonra ordudan ayrıldı.

Devlet başkanlığı dönemi

1992 yılında ülkesi Çeçenistan'a dönerek genelkurmay başkanı oldu. 1996 yılında büyük oranda sonlanan Birinci Rus - Çeçen Savaşı'nın kazanılmasında büyük payı olduğu kabul edilir. Çeçenistan Devlet Başkanı Cahar Dudayev'in Rus birliklerince öldürülmesinin ardından, 1996'da geçici başbakan olarak atandı. Ardından da 1997'de rakibi Şamil Basayev karşısında büyük bir zafer kazanarak Çeçenistan Devlet Başkanı seçildi.

Devlet başkanlığı sırasında dışarıda Rusya'ya karşı ılımlı, içeride ise köktendincilik karşıtı ve laik politikaları benimsedi. Ancak bu süreç içerisinde Şamil Basayev'e bağlı kuvvetler ve Çeçenistan'daki yabancı unsurlar üzerindeki denetimini yitirerek bu tür güç odaklarının suikast girişimlerine hedef oldu.

1999'da Rus hükûmetinin kışkırtmaları sonucu Şamil Basayev Dağıstan'a girince, Rusya'daki Putin hükûmeti Mashadov ile teması kesti ve ardından Rusya'nın kesin zaferiyle sonuçlanan İkinci Rus - Çeçen Savaşı patlak verdi. Bu yenilgiden sonra Mashadov gerilla lideri rolüne geri döndü. Bu rolü sırasında sivil hedeflere karşı terör amaçlı saldırıların karşısında yer aldı. Bu tutumunun pek çok yabancı gözlemci tarafından samimi bulunmasına rağmen Moskova hükûmeti Rusya'daki pek çok terör eyleminin arkasında Aslan Mashadov'a bağlı güçlerin bulunduğu iddiasını sürdürdü.

Mashadov'un Çeçenistan devlet başkanlığı görevi 2001'de sona erdi. Ancak bu tarihten sonra da ikinci savaş nedeniyle seçim yapılamadığı için hâlen görevde olduğunu iddia etmesine rağmen Rusya hükûmeti bu iddiasını tanımadı.

Ölümü

Mashadov 8 Mart 2005 tarihinde, Rus özel birlikleri Spetsnaz komandolarının Tolstoy - Yurt kasabasına düzenlediği bir operasyonda diğer Çeçen komutanlarıyla birlikte öldü. Ardında eşi Kusma, kızı Fatma ve oğlu Anzor'u bıraktı.

Not

^ De facto Ichkeria ceased to exist at the beginning of 2000. Until his death in 2005, he was President in exile.
^ ""Aslan Mashadov Öldürüldü, Çeçenistan Yeni Dönemece Girebilir…", TÜRKSAM". 2 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2009.
^ 9 Mart 2005 tarihli Sabah gazetesi 2 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Not: Türkçeye yanlışlıkla Maşadov olarak aktarılmıştır.)

1991 yılından itibaren Çeçenistan liderleri
Çeçenistan Cumhuriyeti	Salambek Kadziyev Doku Zavgayev Zelimhan Yandarbiyev Ahmet Kadirov Sergey Abramov Alu Alhanov Ramazan Kadirov
Çeçen İçkerya Cumhuriyeti	Cevher Dudayev Zelimhan Yandarbiyev Aslan Mashadov Abdül-Halim Sadulayev Dokka Umarov Ahmet Zakayev
Kafkasya Emirliği	Dokka Umarov Aslambek Vadalov (iddia) Hüseyin Gakayev (iddia) Ali Ashab Kebekov Magomed Süleymanov

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cevher Dudayev</span> Çeçen asker ve siyasetçi

Cevher Musayeviç Dudayev, Sovyet Hava Kuvvetleri generali olmuş Çeçen lider. 1991'den 1996'daki ölümüne kadar Kuzey Kafkasya'da ayrılıkçı bir bölge olan Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanlığını yapmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Şamil Basayev</span> Çeçen komutan

Şamil Salmanoviç Basayev, Çeçen direniş lideri ve Çeçen İçkerya Cumhuriyeti silahlı kuvvetleri komutanı.

Grozni Rusya'nın Çeçen Cumhuriyeti'nin başkentidir. Şehir Sunja Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin ismi Rus çarı Korkunç İvan'a ithafen Grozni olarak seçilmiştir. Eski isimleri ise Süncekale ve Cevherkale'dir. Yüzölçümü 324,16 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarıyla 271.573'tür. 2010 nüfus sayımına göre, nüfusu 271.573 olan nüfusu, 2002 nüfus sayımına göre 210.720 olan nüfusuna kıyasla artmış olsa da, 1989 nüfus sayımına göre 399.688 olan nüfusun sadece üçte ikisi kaydedilmiştir. 1870'e kadar Rusça: Groznaya olarak bilinirdi.

Çeçenistan, resmî adıyla Çeçen Cumhuriyeti, yaygın olarak bilinen şekliyle Çeçenya, Rusya Federasyonu'nun federal bölgelerinden (cumhuriyet) birisidir.

Doku (Dokka) Umarov, 2006-2007 yılları arasında İçkerya Çeçen Cumhuriyeti başkanıydı. İçkerya Çeçen Cumhuriyeti'ni lağvederek yerine Kafkasya Emirliği'ni kurdu ve 2007'den 2014'e kadar Kafkasya Emirliği'nin emiri olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Çeçen Savaşı</span> Rusya Federasyonu ile Çeçen İçkerya Cumhuriyeti arasındaki, Aralık 1994ten Ağustos 1996ya kadar süren savaş

Birinci Çeçen Savaşı, diğer adıyla Çeçenistan Savaşı, Rusya Federasyonu ile Çeçen İçkerya Cumhuriyeti arasındaki, Aralık 1994'ten Ağustos 1996'ya kadar süren savaştır. 1994–1995 yıllarında, özellikle Grozni Muharebesi'nde zirveye ulaşan başlangıç harekâtından sonra Rus kuvvetleri, Çeçenistan'ın dağlık bölgelerinin kontrolünü ele geçirmeye çalıştı ancak daha üst konumda olduğu asker sayısı, silah gücü, yakın hava desteği gibi faktörlere rağmen, Çeçen gerilla savaşı ve düz arazilere yapılan baskınlar nedeniyle geri çekildi. Bunlar sonucunda oluşan Rus kuvvetlerindeki geniş çaplı demoralizasyon ve Rus kamuoyunun savaşa yönelik yaygın karşıtlığı, Boris Yeltsin hükûmetinin 1996'da Çeçenlerle ateşkes ilan etmesine ve bundan bir yıl sonra barış antlaşması imzalamasına neden oldu.

İkinci Çeçen Savaşı, 29 Eylül 1999 tarihinde Rus ordusunun Çeçenistan'a girmesiyle başlayan ve Nisan 2009'a kadar süren savaş. Rusya'nın Çeçenistan'a girme nedeni, Çeçenistan'daki Mashadov hükûmetinin Uluslararası İslami Barış Tugayı adlı örgütün Dağıstan'ı işgal etmeye başlayıp burada Radikal İslamcı bir yönetim kurmasını engellemekte başarısız olmasıydı. Rusya Çeçenistan'ın ana hatlarına hava saldırısı düzenledikten sonra askeri kara operasyonlarına başladı. Rus ordusu teçhizat,sayı,askeri araç ve hava gücü bakımından çok daha üstündü,yaklaşık 1,5 yıl içinde Çeçen yerleşimleri Rusların eline geçti. Şehirlerdeki direnişçiler ve Yabancı Mücahitler dağlarda gerilla savaşı vermeye başladı. Çeçen savaşçılar ve Mücahitler Rus ordusuna vurkaç taktikleri ve pusular ile kayıp verdirmeye başladı. 2009 yılında Rusya savaşın bittiğini açıkladı. 2017 yılında da çatışmalar sona erdi ve silahlı Çeçenler ve Yabancı savaşçıların sayısı sıfırlandı.

Dağıstan Operasyonu, Dağıstan Savaşı veya Dağıstan'ın İşgali, 1999'da Uluslararası İslami Barış Tugayı adlı örgütün Çeçenistan topraklarından Dağıstan'da bazı köyleri işgal etmeye başlamasının ardından Rusya Silahlı Kuvvetleri tarafından Dağıstan'da İslami bir devlet kurulmasını engellemek ve kaybedilen bölgeleri geri almak için başlatılan operasyondur.

Emir İbnü'l-Hattâb, Suudi savaşçı ve mücahit. Çeçen savaşlarına katılımıyla ünlüdür.

İçkerya Çeçen Cumhuriyeti, yahut farklı kullanım tarzlarıyla Çeçen İçkerya Cumhuriyeti, Çeçen Cumhuriyeti İçkerya, Kuzey Kafkasya'da 1991-2000 yılları arasında varlığını sürdürmüş tanınmamış bir devlettir.

Zelimhan Abdulmuslimoviç Yandarbiyev, 1996 ile 1997 yılları arasında ayrılıkçı İçkerya Çeçen Cumhuriyeti'nin ikinci cumhurbaşkanı olarak görev yapan bir yazar ve politikacıydı. 2004 yılında sürgünde olan Yandarbiyev'e Katar'da suikast düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Lebed</span>

Aleksander Ivanovitj Lebed, d. 20 Nisan 1950 ; ö.28 Nisan 2002),Rus asker ve siyasetçi. Daha çocuk yaşta iken, 1962 Haziran'ında Kruşçev idaresi altındaki Sovyetler Birliği'nde doğduğu şehir Novotçersak'ta gıda maddelerindeki kısıtlama ve fiyat artışlarını protesto eden 70 kişinin emniyet güçlerince öldürülüşüne tanık olmuştur.

Budyonnovsk, Rusya'nın Stavropol Krayı'na bağlı Budyonnovsk rayonunun merkezi olan şehirdir. Yüzölçümü 62.1 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 64,624'tür. Birinci Çeçen Savaşı sırasında Şamil Basayev ve emrindeki birkaç adamı esasında Moskova'ya gidip orda eylemi yapmak niyetindeyken zorunluluktan eylemi burada yapma kararı almış, önce polis merkezini basıp tüm polisleri öldürdükten sonra kentteki bir hastanede 2000 kişiyi rehin almış, iki gün süren telefon trafiği sonucunda rehineler serbest bırakılmış, Basayev ve adamları kendilerine tahsis edilen otobüslerle Çeçenistan'a dönmüştür. Bu olayla birlikte tüm dünya kamuoyunda Rusya tarafından unutturulan çeçen savaşı yeniden yer edindi.

Kuzey Kafkasya'da çatışmalar, Rusya'nın Kuzey Kafkasya bölgelerinde hükûmet güçleri ile İslamcı militanlar arasında gerçekleşen çatışmalardır. Çatışmalar, resmî olarak 16 Nisan 2009 tarihinde sona eren İkinci Çeçen Savaşı'nın devamıdır.

Alu Dadaşeviç Alhanov, Çeçen siyasetçi. Rusya'daki Çeçen Cumhuriyeti'nin eski cumhurbaşkanı.

Sultan Bilimhanov Stadyumu Ahmat futbol kulübünün eski sahası. Stadyum Rusya'ya bağlı Çeçenistan'ın Grozni şehrinde bulunmaktadır. 1946'da inşa edilmiş, 2004'te düzenlenen bombalı saldırı sonrası 2007'de yeniden inşa edilmiştir. 2008'e kadar Dinamo olarak adlandırılan stadyum günümüzdeki adını 2 Ocak 2006'da bir kaza sonucu ölen Çeçenistan Cumhuriyeti Parlamentosu Halk Meclisi Başkan Yardımcısı Sultan Bilimhanov'dan almıştır.

Çeçenistan Ulusal Müzesi Grozni'de bulunan Çeçen kültür ve tarih müzesi. Müzenin ayrıca Çeçenistan genelinde beş şubesi bulunmaktadır.

Grozni Muharebesi veya Çeçenlerin verdiği adla Cihad Operasyonu 6 Ağustos'ta Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'ne bağlı savaşçıların Rus işgali altında olan, Çeçenistan'ın başkenti Grozni diğer adıyla Caharkale'ye başlattığı saldırı sonrası 2 hafta içinde kendilerinden çok daha güçlü olan Rus Ordusu'nu mağlup edip Grozni'yi yeniden ele geçirmesiyle sonuçlanan muharebe. Çeçen zaferi sonrası Hasavyurt Anlaşması imzalandı, Rusya'nın Çeçenistan'dan çekilmesi bu mağlubiyet sonrası yapılan anlaşmalarla kararlaştırıldı.

Ali Adayev - Çeçenistan'nın tanınmayan komutanı, Birinci Çeçen Savaşı'na katılmış bir asker ve Çeçen Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri Merkez Cephe Komutanıdır.

Kafkas Cephesi, Kafkasya Cephesi veya Kafkas Mücahitleri, Mayıs 2005'te Çeçen İçkerya Cumhuriyeti silahlı kuvvetlerine bağlı olan bir birim olarak kuruldu. 2007'ye kadar Rus ordusuna karşı Kafkasya genelinde mücadele etti.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.