Askerî hayvan

Askerî hayvanlar, savaşlarda muharip unsur olarak ve barış döneminde de savunma, gözetleme, keşif gibi askeri amaçlarla kullanılan, bu amaçla eğitilmiş hayvanlardır. Görev hayvanları olarak çok farklı görevleri yetirebilen bu hayvanlardan atlar, filler, develer ve bazı benzer hayvanlar hem ulaşım amacıyla hem de süvari olarak, güvercinler ise haberleşme ve fotoğraf casusluğu için kullanılmıştır. Sıçanlar ve domuzlar da dâhil olmak üzere birçok başka hayvanın tarihte çeşitli askerî görevleri yerine getirdiği bilinmektedir. Tarih boyunca çok çeşitli askerî görevleri yerine getirmiş olan Köpekler ise günümüzde daha çok, yunuslar ve deniz aslanları ile birlikte, koruma ve patlayıcı tespiti gibi görevlere odaklanmaktadır.^[1]

• At, savaş tarihi boyunca en çok kullanılan hayvandır. Savaşlarda kullanılan ilk binek atları, savaş arabalarını çekebiliyor ve hafif zırhlı askerleri taşıyabiliyordu. Daha ağır bineklerin ortaya çıkması ve üzenginin icadı ile atlı süvariler, birkaç yüzyıl boyunca Avrupa'nın en prestijli savaş birlikleri haline geldi. Şövalyeler tarafından kullanılan bazı atlar, aynı zamanda ısırmak ve tepmek için de eğitilmişti. Asya bozkırlarındaki süvarilerin ok ve yay kullanması ise onları Asya tarihinin en güçlü askerî gücü haline getirdi.^[] Modern menzilli silahların ve motorlu araçların ortaya çıkmasıyla birlikte, askeri amaçlı at kullanımı düşüşe geçti. Bununla birlikte, atlar ve katırlar bugün hala çeşitli ordular tarafından zorlu arazilerde nakliye için yaygın olarak kullanılmaktadır.
• Filler evcil olarak kabul edilmese de, binek olarak veya ağır yükleri taşımak için eğitilebilirler. Sanskritçe ilahiler, MÖ 1100 gibi erken bir tarihte askeri amaçlarla kullanıldıklarını kaydederler. Yine MÖ 218 - MÖ 201 yılları arasındaki İkinci Pön Savaşı'nda da Hannibal tarafından 37 tane fil kullanıldı.^[4] Bunun yanında II. Dünya Savaşı gibi yakın bir dönemde de hem Japonlar hem de Müttefikler tarafından fillerden faydalanıldı. Motorların araçların giremediği bölgelerde ağır görevleri yerine getirebilen filler, bu kabiliyetleri sebebiyle, II. Dünya Savaşı sırasında Burma'da cereyan eden muharebelerde görev yaptılar.^[5]
• Develer, çölleri atlardan daha rahat geçebildikleri ve susuzluğa olan dayanıklılıkları sebebiyle genellikle kurak bölgelerde kullanılmıştır. Her iki dünya savaşında da kullanılan bu hayvanlar, günümüzde Hindistan Ordusu ve Sınır Güvenlik Kuvvetleri tarafından Rajasthan'ın çöl bölgelerinde devriye görevlerinde kullanılıyor.

II. Dünya Savaşı'ndaki Stalingrad Muharebesi'nden sonra Sovyet Kızıl Ordusu'nun birçok askeri birliği tarafından özellikle güney bölgelerinde sıkça kullanılan develer, tank ve uçaklar için gerekli olan yakıtın, mühimmatların, yiyecek ve içme suyunun, bazı durumlarda da yaralı Rus askerlerinin taşınması görevlerini yerine getirdi. Kalmukya bozkırlarının arazi yapısı, yolların ilkelliği ve suya ulaşımın zorluğu, Sovyetler'in yeterli nakliye aracına sahip olmamasıyla birleşince bu bölgede deve kullanımı önem kazandı.^[6] Rus askerlerinin Kuznechik (Rusça'da "çekirge") adını verdiği çift hörgüçlü bir deve, Almanya'ya ilerleyişi boyunca Kızıl Ordu'yu takip etti.

• Katırlar, doğuştan gelen sabırlı, temkinli ve dayanıklı yapıları nedeniyle, ciplerin ve hatta yük atlarının bile ulaşamadığı dağlık bölgelerde taşımacılık amacıyla sıkça kullanıldılar. Bu amaçla II. Dünya Savaşı sırasında Amerikan Ordusu, İngiliz Ordusu ve Hint Ordusu tarafından zorlu arazilerde malzeme ve ekipman taşımak için kullanıldı. Türk Ordusu da I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sırasında katırlardan sıkça faydalandı. Ülkenin o dönem içerisinde bulunduğu zorlu ekonomik ve siyasi koşullar nedeniyle at ve motorlu araç temin etmede yaşanan zorluk ile kış şartlarında dağlık bölgelerde cereyan eden muharebeler, bu hayvanların savaş alanında kullanımını zorunlu hale getirdi. Katırların buradaki önemine ilişkin bir anekdot, Mustafa Kemal Atatürk'ün yaveri Cevat Abbas Gürer'in anılarında da yer almaktadır: "Fırka kumandanı (Refet Bele); kıtaların mevzilerinin pek dik ve sarp, karla örtülü yalçın tepelerde olduğundan atların çıkamayacağını ileri sürmüş ve ancak katırlarla bir yere kadar gidilebileceğini abartılı sözlerine ilave etmişti."^[7]

• Öküzler, özellikle büyük namlulu toplar ve kuşatma topları gibi ağır silahların zorlu arazilerde taşınması amacıyla yük hayvanı olarak yaygın şekilde kullanıldı.
• Geyikler, Hem İsveç hem de daha sonra Sovyetler Birliği tarafından derin kar süvarileri olarak kullanılmaya çalışıldı. Ancak kolayca hastalanmaları, beslenmelerinin zorluğu ve savaş alanından kaçmaları gibi etkenler, geyikler savaşlarda kullanımının uygun olmadığını ortaya koydu. Sovyetler Birliği tarafından silahlardan çekinmemeleri ve kaçmamaları için eğitildilerse de hiçbir savaş meydanında boy göstermediler.^[9]

• Köpekler, antik Yunanlılar tarafından savaş alanında doğrudan muharebe amacıyla kullanıldı. Marcus Aurelius ile başlayan Roma İmparatorluğu da savaşta köpekleri kullandı. Molossian (Canis Molossus; Molossus tazısı ve Epir çoban köpeği olarak da bilinir) ırkı köpekler, Romalılar tarafından özellikle savaşlarda kullanılmak için eğitildiler. Çivili metal tasmalar ve zırhlarla güçlendirilen bu köpekler, Roma Ordusu'nun saldırı düzenlerinde yer aldılar.^[10] Alaunt ırkı ise İspanyolların Latin Amerika'yı istilası sırasında Karayipler, Meksika ve Peru'daki savaşlarda doğrudan savaş köpeği olarak kullanıldı. İngiliz çoban köpekleri ile Danua ırkı köpekler ise Orta Çağ boyunca İngilizler tarafından, atları korkutarak üzerlerindeki biniciyi aşağı atmasını sağlamak ya da doğrudan at sırtındaki askerlere saldırmak için kullanıldı; bu sayede köpek, sahibi gelip son darbeyi indirene kadar askerle boğuşuyordu.
• Ramses II, Kadeş Savaşı sırasında kendisiyle birlikte savaşan evcil bir aslana sahipti.^[11]
• Yaşlı Pliny, yazılarında fillere karşı kullanılan savaş domuzlarından bahseder. Pliny'ye göre filler, domuzların çıkardığı seslerden korkarak paniğe kapılıyor ve kaçarken de önlerine çıkan askerleri ezip geçiyordu.^[12][13]

• Gergedanların savaş işlevleri için kullanıldığı kanıtlanmamıştır. Albrecht Dürer'in ünlü 1515 gravürünü analiz ederek, gergedanın tasarımıyla alınan özgürlüklerin aslında gergedanların Portekiz'deki savaşı için yaratılmış bir zırh takımı için tasarımlardı. Bununla birlikte, gergedanların görünüşte 'kalın' veya 'kaplanmış' derisi aslında hassastır ve hayvanların görme yeteneği zayıftır, bu da belirli bir yönde koşma yeteneklerini büyük ölçüde sınırlar. Aşırı agresif yapıları, onları atlı savaşta kullanım için uygunsuz hale getirecektir.
• Savaş filleri, Güney Asya ve Kuzey Afrika'nın çoğu yerinde yaygın olarak kullanıldı ve ayrıca Diadochi krallıkları, Kush Krallığı ve Roma İmparatorluğu tarafından da kullanıldı.
• Sığırlar, bazı durumlarda, düşmana doğru sürülen panik halindeki sürülerin insan yapımı izdihamları aracılığıyla savaşta kullanım gördü. Bu, özellikle barutun icadından sonra, onları serbest bırakanlar için genellikle tehlikeli bir taktikti. Hem Tondibi Savaşı'nda hem de Henry Morgan'ın Panama kuşatmasında, sığır sürüleri savaş alanına bırakıldı, ancak karşı ordudan gelen silah sesleri nedeniyle kendi ordularının hatlarına geri döndüler.
• Çin tarihinde yer alan Savaşan Devletler Çağı'nda, Qi (devlet) generali Tian Dan'ın bin adet öküzü ejderha gibi giydirip boyattığı ve ardından da kuyruklarını ateşe verip, rakibi olanYan (devlet) ordusuna karşı sahaya sürdüğü söylenir.

• Yangın çıkaran domuzlarla ilgili tarihsel anlatılar, askeri yazar Polyaenus ve Aelian tarafından kaydedilmiştir. Her iki yazar da Antigonus II Gonatas'ın MÖ 266'daki Megara kuşatmasının, Megaralıların bazı domuzları yanıcı zift, ham yağ ya da reçineile ıslatıp ateşe vermeleri ve düşmanın savaş fillerine doğru sürmeleri sayesinde kırıldığını bildirmiştir. Filler, alev alev yanan ve çığlık çığlığa bağıran domuzlardan dehşet içinde kaçmış ve çoğu zaman kendi askerlerini çiğneyerek öldürmüşlerdir.^[14]
• Patlayan fare - ölü fareler, İngiliz Özel Harekât Yöneticisi tarafından 2. Dünya Savaşı'nda Almanya'ya karşı kullanılmak üzere hazırlandı. Sıçan leşleri plastik patlayıcılarla dolduruldu, fabrikalar gibi yerlere bırakılmak üzere, bir kazana bakan ateşçinin tatsız keşfi fırına kürekle atarak patlamasına neden olacağı umuluyordu.^[15] Sıçanlar sadece az miktarda patlayıcı içeriyordu; ancak, yüksek basınçlı bir kazanın delinmesi, yıkıcı bir kazan patlamasını tetikleyebilir.
• Irak isyanı sırasında yol kenarındaki el yapımı patlayıcıları kamufle etmek için hayvan leşleri kullanıldı.
• Blanchard, Lucy M, Chico, Büyük Savaşta Posta Güvercini Hikayesi (Diggory Press),978-1-84685-039-4
• 1-58574-729-7
• Dyer, Walter A., Ben, Savaş Atı,978-1-84685-038-7
• Itoh, Mayumi (2010). Japon Savaş Zamanı Hayvanat Bahçesi Politikası: İkinci Dünya Savaşının Sessiz Kurbanları . Palgrave-MacMillan.978-0230108943ISBN 978-0230108943 .
• Nocella, Anthony J. II, ed. ve diğerleri, "Hayvanlar ve Savaş: Askeri-Hayvan Sanayi Kompleksi ile Yüzleşmek" (2013, Lexington Books),978-0739186510 .
• Peters, Anne; de Hemtinne, Jérôme; Kolb, Robert, der. (2022). Uluslararası Silahlı Çatışma Hukukunda Hayvanlar . Cambridge Üniversitesi Yayınları.