İçeriğe atla

Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü

Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi1921 [1]
Önceki kurum
Kapanış tarihi1 Nisan 1950 [2]
Sonraki kurum
  • Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu
Üst kuruluşTürkiye Cumhuriyeti Millî Savunma Bakanlığı
AdresAnkara

Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü, Türk Kurtuluş Savaşı sürerken Mustafa Kemal Paşa önderliğindeki Ankara merkezli Anadolu Hareketi yönetimi tarafından kurulmakta olan düzenli ordunun askeri gereksinimlerini sistemli bir şekilde sağmak amacıyla kurulmuştur. Daha öncesinde İmalat-ı Harbiye Müdüriyeti Umumiyesi çatısı altında işgal altındaki İstanbul'dan başta Ankara olmak üzere Anadolu'nun çeşitli kentlerine kaçırılan tezgâh ve teçhizat ile buradan gönüllü olarak gelen subay, usta ve işçiler sayesinde silah, mühimmat ve diğer askeri gereksinimler karşılanmaktaydı.[3] Düzenli bir savunma sanayii üretimi için 1921 yılında İmalat-ı Harbiye Müdüriyeti Umumiyesi yeniden yapılandırılarak Millî Savunma Bakanlığı'na bağlı olarak Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü'ne dönüştürülmüş ve o dönem miralay rütbesinde bulunan (daha sonra mirliva rütbesine yükselen) Mustafa Asım (Berkman) Paşa, Ocak 1921 tarihi itibarıyla Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü'nün başına getirilmiştir.[4]

Kurum, 15 Mart 1950 tarihinde Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu'nun kurulmasına ve 1 Nisan 1950 tarihinde görevlerini buraya devredene kadar faaliyetlerini sürdürmüştür.[5]

Askeri Fabrikalar Umum Müdürleri

Askeri Fabrikalar Umum Müdürü olarak görev yapanlar, o sıradaki rütbeleri ve görev yaptıkları tarihlerle birlikte sırasıyla şu şekildedir:[6]

№ Adı Rütbesi Görev Başlangıcı Görev Bitişi
1Mustafa Asım Berkman Miralay-Mirliva Ocak 1921 2 Nisan 1925
2Osman Zati KorolMiralay-Mirliva 2 Nisan 1925 6 Şubat 1932
3Eyüp DurukanTuğgeneral-Tümgeneral 6 Şubat 1932 22 Eylül 1941
4Sırrı Seyrek Tuğgeneral-Tümgeneral 22 Eylül 1941 2 Eylül 1946
5Fikret KarabudakTümgeneral 2 Eylül 1946 24 Temmuz 1948
6Ekrem Akpay Tümgeneral 31 Ağustos 1948 4 Kasım 1950

Kaynakça

  1. ^ Turan Tanyer, “Tophane-i Amire’ den, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu’na”. MKE Dergisi. 1995. s.48.
  2. ^ Turan Tanyer, “Tophane-i Amire’ den, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu’na”. MKE Dergisi. 1995. s.67.
  3. ^ Türk İstiklal Harbi, İdari Faaliyetler, Cilt:7. Genelkurmay Yayınları, Ankara. 1975. ss. 100-120. 
  4. ^ Turan Tanyer, “Tophane-i Amire’ den, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu’na”. MKE Dergisi, Ankara. 1995. s. 54. 
  5. ^ 15.03.1950 tarihli ve 7457 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5591 sayılı Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Kanunu. 
  6. ^ Turan Tanyer, “Tophane-i Amire’ den, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu’na”. MKE Dergisi, Ankara. 1995. s. 54. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İç Anadolu Bölgesi</span> Türkiyenin ortasındaki coğrafi bölgesi

İç Anadolu Bölgesi, Anadolu'nun orta kısmında yer alan, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Türkiye'de gelişmiş bölgeler arasında yer alır. Konumu sebe­biyle bu bölgeye "Orta Anadolu" da denir. İç Anadolu Bölgesi'nin yüzölçümü 151.000 km² olup bu alan Türkiye topraklarının %21'ini kaplar. Yüzölçümü bakımından Doğu Anadolu'dan sonra ikinci büyük bölgedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi dışında diğer bölgelerin hepsiyle komşudur. Aynı zamanda Türkiye'nin "tahıl ambarı" olarak da anımsanır. İç Anadolu Bölgesi'nde toplam 13 il vardır.

<span class="mw-page-title-main">Cemal Madanoğlu</span> Türk asker ve senatör

Cemal Madanoğlu Türk asker. 27 Mayıs Darbesi'nin fiilî lideridir.

Tophane-i Hümâyun. 1921 yılında "Askeri Fabrikaları Umum Müdürlüğü" haline dönüştürülmüştür. Bu kuruluş daha sonra "Makine Kimya Endüstrisi Kurumu" adını almıştır.

Zekai Tunca, Türk sanat müziği sanatçısı.

<span class="mw-page-title-main">MKE Kırıkkalespor</span> 1967de kurulan Türk spor kulübü

Makine Kimya Endüstrisi Kırıkkalespor ya da kısaca MKE Kırıkkalespor, 1967 yılında kurulan Kırmızı-Lacivert-Beyaz renklere sahip futbol kulübü. Kırıkkale 1. Amatör Ligi'nde oynamaktadır. Resmî olarak 1967 yılında kurulan kulüp daha önce mücadele ettiği, 1. Lig'de bir kez, 3. Lig'de 2 kez ve Gençlik ve Spor Bakanlığı Kupası'nda da 1 kez şampiyon olmuştur. Maçlarını, 5.402 seyirci kapasitesine sahip Fikret Karabudak Stadyumu'nda oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">THK-16</span> Eğitim uçağı

THK-16 diğer adıyla Mehmetçik, 1952 yılında Türk Hava Kurumu tarafından tasarlanan jet eğitim uçağıdır.

Mümtaz Yener, Türk ressam.

Yunus Emre Kültür Merkezi, İstanbul'da Bakırköy ilçesine bağlı Ataköy 9.Kısım'da kurulu, tiyatro, konser ve nikâh salonu amacıyla kullanılan yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">MKE Ankaragücü GSK</span> Türk spor kulübü

MKE Ankaragücü ya da tam adıyla MKE Ankaragücü Gençlik ve Spor Kulübü, genellikle futbol takımıyla tanınan Ankara merkezli ve şehrin ilk spor kulübü.

1968-69 Türkiye 2. Futbol Ligi, günümüzde 1. Lig olarak adlandırılan ligin 6. sezonudur. Kırmızı Grup ve Beyaz Grup olarak iki ayrı torba oluşturularak oynanan ligden bir üst lige çıkan takımlar MKE Ankaragücü ve Samsunspor olmuştur. Kırmızı Grup lideri Ankaragücü ile Beyaz Grup lideri Samsunspor arasında oynanan şampiyonluk maçını ise Ankaragücü kazanmıştır.

Salih Saim Unar ya da İmamzade Salih Saim, Türk yazar.

<span class="mw-page-title-main">Makine ve Kimya Endüstrisi</span> Millî Savunma Bakanlığına bağlı anonim şirket

Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi, 15 Mart 1950 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin her türlü silah, mühimmat, roket, araç ve gereç ihtiyaçlarını karşılamakla görevli ve Millî Savunma Bakanlığına bağlı olarak savunma sanayi alanında faaliyet göstermek amacıyla kurulan kurum. Kamu iktisadi teşebbüsü olarak kurulan MKE, 3 Temmuz 2021 tarihi itibarıyla 7330 sayılı Makine ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi Hakkında Kanun ile anonim şirkete dönüştürülmüştür.

MKE Silahsan Özel Müzesi, MKE Silah Sanayi Müzesi ya da yaygın ismiyle Kırıkkale Silah Müzesi, 15 Temmuz 1990'da MKE Kırıkkale Silah Fabrikası bünyesinde kurulan ve 2 Kasım 1993'te yenilenerek tekrar ziyarete açılan silah sanayi müzesi.

<span class="mw-page-title-main">MKE Sanayi ve Teknoloji Müzesi</span> Ankarada halka açık bir müze

MKE Sanayi ve Teknoloji Müzesi; Ankara'nın Yenimahalle ilçesine bağlı Emniyet Mahallesinde yer alan bir müzedir. 22 Mayıs 2013 tarihinde, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na bağlı olarak kurulmuştur. Müzede, sayıları 1000'i aşan, Türk silah ve savunma endüstrisinin gelişim aşamalarını gözler önüne seren belgeler ve materyaller ile birçoğu Kurtuluş Savaşı sırasında da kullanılmış olan Osmanlı yapımı silahlar, üretim tezgahları, MKE'nin geliştirip ürettiği askeri araç-gereçler sergilenmektedir. Ayrıca, ülke sanayisinin gelişimine katkıda bulunan ve yön veren kişilere ait eşyalar, onların portreleri ve mühendislikle alakalı objeler de gösterime sunulanlar arasındadır. Müze 3 boyutlu olarak gezilebilmektedir.

İhsan Cemal Karaburçak Türk ressam.

Tophane Müşirliği, Osmanlı İmparatorluğu'nun 30. padişahı olan II. Mahmud tarafından 1832 yılında kurulmuştur. 1908 yılına kadar hizmet veren Tophane Müşirliği aynı yıl Tophane Nazırlığı adıyla yeniden yapılandırılmıştır.

Tophane Nazırlığı, Osmanlı İmparatorluğu 34. padişahı olan II. Abdülhamid döneminde 1908 yılında kurulmuştur. Nazırlık, 1832 yılında kurulan ve Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisindeki tüm savunma sanayi kuruluşlarının yönetiminden sorumlu Tophane Müşirliğinin 1908 yılında kaldırılmasıyla sonucu söz konusu Müşirliğin yerini almıştır.

Kısaca İmalat-ı Harbiye olarak bilinen İmalat-ı Harbiye Müdüriyeti Umumiyesi Osmanlı İmparatorluğu'nun 35. padişahı olan V. Mehmed hükümdarlığı döneminde savunma sanayi faaliyetlerinde bulunmak üzere Harbiye Nezâreti'ne bağlı olarak 1909 yılında kurulmuştur. Aralık 1909 tarihinde ilk İmalat-ı Harbiye Umum Müdürü olarak ferik rütbesiyle Nâzım Paşa görevlendirilmiştir. Önceki dönemlerde Tophane Müşirliği (1832-1908) ve Tophane Nazırlığı (1908-1909) adı altında faaliyetlerini sürdüren savunma sanayi kuruluşları, 1909 yılından itibaren İmalat-ı Harbiye Müdüriyeti Umumiyesi çatısı altında toplanmıştır. Kurum, öncelikli olarak I. Dünya Savaşı'nda daha sonra da Türk Kurtuluş Savaşı'nda etkin görev üstlenmiş ve dönemin şartlarında önemli çalışmalara imza atmıştır. 1921 yılında Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğünün kurulmasına değin çalışmalarını sürdürmüştür.

Osmanlıca kökenli imalat-ı harbiye sözcüğü harp araç ve gereçleri imalatını tanımlamakta olup günümüzde yerine kullanılan savunma sanayisi anlamına karşılık gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">TRA-100</span>

TRA-100, İlk Türk roketatarıdır. Türkiye 'nin yerli jet uçakları roket atıcısıdır. 20 Temmuz 1974 tarihinde başlayan Kıbrıs Barış Harekatı'nda, Türk F-100 jetlerinde kullanılan LAU-60A tipi Amerika kökenli roketatarın Türk Hava Kuvvetleri envanterinde azalması üzerine gündeme gelmiştir. LAU-60A tipi roketatarlar, ABD ve Belçika'dan 2000 dolara temin edilmektedir. Dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Emin Alpkaya, bu roketatarların Türkiye'de üretilip, harekâtta kullanılması ve daha ucuza mal edilmesi için girişimlerde bulunmuştur. Neticede, Eskişehir'de bulunan TCDD Lokomotif ve Motor Sanayii Müessesesinde (ELMS) yapımı kararlaştırılmıştır. Eskişehir Hava Üssü Lojistik Daire Başkanı Alb. Turgut Kutlu, ELMS Müdürü Ahmet Deviren'e 21 Temmuz 1974 tarihinde sözlü olarak başvurmuş ve projenin Eskişehir'de yapımına başlanmıştır. TRA-100 projesinin başına İmalat Atölye Müdürü İsmet Çelik getirilmiş; Şahin Erdem, Hayri Mumcu ve İsmet Sayın ile birlikte dört kişilik ekip kurulmuştur. İlk roketatar prototipi kısa sürede tamamlanmıştır. 19 Şubat 1975 tarihinde Org. Alpkaya ve Korg. Tahsin Şahinkaya'nın ELMS'yi ziyareti üzerine gizlilikle yürütülen proje basına yansımıştır. Alpkaya, fabrikada yaptığı konuşmada şu sözleri sarf etmiştir:


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.