İçeriğe atla

Aseton peroksit

Aseton peroksit
Aseton peroksit kristalleri
Aseton peroksit trimer
Aseton peroksit trimer
Adlandırmalar
3,3-Dimetil-1,2-dioksasiklopropan
(monomer)
3,3,6,6-Tetrametil-1,2,4,5-tetraoksan
(dimer)
3,3,6,6,9,9-Hekzametil-1,2,4,
5,7,8-hekzaoksasiklononan
(trimer)
3,3,6,6,9,9,12,12-Oktametil-1,2,4,
5,7,8,10,11-oktaoksasiklododekan
(tetramer)
Triaseton Triperoksit
Peroksiaseton
Şeytanın Anası
Tanımlayıcılar
CAS numarası
3D model (JSmol)
ChemSpider
E numaralarıE929 (parlatıcılar, ...)
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
  • InChI=1S/C9H18O6/c1-7(2)10-12-8(3,4)14-15-9(5,6)13-11-7/h1-6H3 
    Key: ZTLXICJMNFREPA-UHFFFAOYSA-N 
  • InChI=1/C9H18O6/c1-7(2)10-12-8(3,4)14-15-9(5,6)13-11-7/h1-6H3
    Key: ZTLXICJMNFREPA-UHFFFAOYAS
  • dimer: CC1(C)OOC(C)(C)OO1
  • trimer: CC1(C)OOC(C)(C)OOC(C)(C)OO1
Özellikler
Molekül formülüC6H12O4 (dimer)
C9H18O6 (trimer)
C12H24O8 (tetramer)
Molekül kütlesi148.157 gr/mol (dimer)
222.24 gr/mol (trimer)
Görünüm Beyaz kristal katı
Erime noktası91 °C
Kaynama noktası97 – 160 °C
Çözünürlük (su içinde) çözünmez
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler Patlayıcı
Patlayıcı verileri
Şok duyarlılığı Yüksek / ıslakken de yüksek
Sürtünme duyarlılığı Yüksek / ıslakken orta
Patlama hızı5300 m/s
REFaktörü0.83
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).

Aseton peroksit (trisikloasetonperoksit), TATP, TCAP veya Şeytanın Anası gibi birçok isimle anılan patlayıcı madde. Patlama hızının 5300 m/s olması sebebiyle oldukça kuvvetli bir primer patlayıcıdır. Darbelere, sürtünmeye ve bilhassa ısıya karşı hassastır.[1] Aseton ve hidrojen peroksit tepkimesi ile elde edilir. Yapımının kolaylığı sebebiyle bombalı saldırılarda sıklıkla tercih edilmektedir çünkü temel bileşenleri, çoğu yerden rahatlıkla temin edilebilir[2] ve azot içermediğinden çoğu patlayıcı dedektörüne yakalanmaz. Londra'da 55 kişinin ölümüne ve 784'ünün de yaralanmasına yol açan metro ve otobüs eylemlerinde bu kimyasaldan (10 kilogram) kullanılmıştır.[3] Beyaz renkli kristalize yapıdadır. Nötr ortamda monomer; asidik ortamda dimer, trimer ve tetramer molekül oluşturur.

Aseton peroksitler metilen klorür, kloroform, toluen, aseton ve metanol gibi yaygın çözücülerde çözünür.[4] "Aseton peroksit" ismi çoğu zaman siklik trimeri ifade eder.

Siklik aseton peroksit trimerinin sentezi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Lazarowski, Lucia; Simon, Alison; Krichbaum, Sarah; Angle, Craig; Singletary, Melissa; Waggoner, Paul; Van Arsdale, Kelly; Barrow, Jason A. (2021). "Generalization Across Acetone Peroxide Homemade Explosives by Detection Dogs". Frontiers in Analytical Science. 1. doi:10.3389/frans.2021.797520/full. ISSN 2673-9283. 
  2. ^ "Why is it so easy to buy bomb ingredients?". BBC News (İngilizce). 17 Mart 2018. 23 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2022. 
  3. ^ "TATP is suicide bombers' weapon of choice". TimesOnline. 15 Temmuz 2005. 10 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2016. 
  4. ^ Kende, Anikó; Lebics, Ferenc; Eke, Zsuzsanna; Torkos, Kornél (2008). "Trace level triacetone-triperoxide identification with SPME–GC-MS in model systems". Microchimica Acta. 163 (3–4): 335–338. doi:10.1007/s00604-008-0001-x. S2CID 97978057.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Trinitrotoluen</span> kimyasal bileşen

Trinitrotoluen (TNT) veya daha özel olarak 2,4,6-trinitrotoluen, C6H2(NO2)3CH3 formülüne sahip bir kimyasal bileşiktir. Bu sarı katı bazen kimyasal sentezde bir reaktif olarak kullanılsa da, daha çok uygun kullanım özelliklerine sahip bir patlayıcı madde olarak bilinmektedir. TNT'nin patlayıcı verimi, bombaların standart karşılaştırmalı kuralı ve patlayıcıların yıkıcılığı olarak kabul edilir. Kimyada, TNT yük transfer tuzları üretmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Bomba</span> yakıcı ve yıkıcı maddelerle doldurulmuş, türlü büyüklükte patlayıcı

Bomba, içi patlayıcı ve yanıcı maddeyle dolu, bir ateşleme düzeneğiyle donatılmış, çeşitli şekillerde bulunan yok edici patlayıcı silah. Son derece ani ve şiddetli bir enerji salınımı sağlamak için patlayıcı bir kimyasalın ekzotermik reaksiyonunu kullanır. Patlamalar, esas olarak, zeminden ve atmosferden iletilen mekanik stres, basınçla yönlendirilen mermilerin çarpması ve nüfuz etmesi, basınç hasarı, şarapneller ve patlamanın oluşturduğu etkiler yoluyla hasar verir. Sözcük, Latince bombus'tan gelir. Yunanca βόμβος romanlaştırılmış bombos'tan gelir, 'patlayan' ve 'uğultu' anlamlarına gelen onomatopoetik bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Galaksi</span> kütle çekimiyle bir arada duran yıldız ve gök cismi öbeği

Galaksi veya gök ada, kütle çekimi kuvvetiyle birbirine bağlı yıldızlar, yıldızlararası gaz, toz ve plazmanın meydana getirdiği yıldızlararası madde ve şimdilik pek anlaşılamamış karanlık maddeden oluşan maddesel bir sistemdir. Tipik galaksiler 10 milyon ile bir trilyon arasındaki miktarlarda yıldız içerirler ve bir galaksinin içerdiği yıldızların hepsi o galaksinin kütle merkezini eksen alan yörüngelerde döner. Galaksiler uzayda tek yönlü hareket ederler, galaksilerin yörüngeleri yoktur. Galaksiler çeşitli çoklu yıldız sistemlerini, yıldız kümelerini ve çeşitli nebulaları da içerebilirler. Çevresinde gezegenler ve asteroitler gibi çeşitli kozmik cisimler dönen Güneş, Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldızlardan yalnızca biridir.

<span class="mw-page-title-main">Patlayıcı madde</span> patlamaya neden olabilecek büyük miktarda potansiyel enerji içeren reaktif madde

Patlayıcı madde, hararet veya şok tesiri ile kimyasal değişikliğe uğrayan, yüksek derecede ısı, çok hacimde gaz meydana getiren, katı, sıvı veya gaz hâlindeki kimyasal maddelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Nitrogliserin</span> kimyasal bileşik

Nitrogliserin nitrik asit esterinin oluşumuna uygun koşullar altında, en çok beyaz dumanlı nitrik asit ile gliserinin nitrolanmasıyla üretilen yoğun, renksiz, yağlı, patlayıcı sıvıdır. Kimyasal olarak, madde nitro bileşiğinden ziyade bir organik nitrat bileşiği olmasına rağmen, geleneksel adı genellikle daha fazla kullanılır. 1847'de icat edilen nitrogliserin, inşaat, yıkım ve madencilik endüstrilerinde kullanılan çoğunlukla dinamit gibi patlayıcı maddelerin üretiminde aktif bir bileşen olarak kullanılmaktadır. 1880'lerden beri, nitrogliserin ordu tarafından aktif bir bileşen ve kordit ve balistit gibi bazı katı itici yakıtlarda nitroselüloz için jelatinleştirici olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">La Coubre Patlaması</span>

La Coubre patlaması, 4 Mart 1960 tarihinde öğleden sonra saat 3:10 sularında La Coubre silah gemisi Havana'da boşaltılırken infilak etti.

<span class="mw-page-title-main">Aseton</span>

Aseton, propanon ya da dimetil keton, (CH3)2CO formüllü organik kimyasal bileşiktir. Keskin, yanıcı, zehirli olmayan renksiz bir sıvıdır. Çözücü olarak çokça kullanılır. Kapalı formülü C3H6O olarak gösterilir. Su, etanol ve dietil eterle her oranda karışır. Odunun kuru kuruya damıtılmasından, asetat tuzlarının ısıtılmasından ve teknikte izopropil alkolün bakır katalizörlerinden 250 °C'de dehidrojenasyonundan elde edilir. Yağ, boya, kauçuk ve diğer maddelerin çözücüsü olarak kullanılır. Ayrıca izopropil alkol, izopren, kloroform, bromoform, iyodoform ve poli(metil metakrilat) (PMMA) gibi ürünlerin elde edilişinde öncü madde olarak kullanılır. İnsan vücudunda, normal metabolizma ürünü olarak yüksek miktarlarda üretilip atılır.

<span class="mw-page-title-main">Amonyum nitrat</span> kimyasal bileşik

Amonyum nitrat, amonyum ve nitrat iyonlarından oluşan, NH4NO3 formülüne sahip yüksek patlayıcı bir kimyasal bileşiktir. Higroskopik özellikte ve beyaz kristal bir katı olarak hidrat oluşturmasa da suda çok çözünür. Ağırlıklı olarak, tarımda yüksek azotlu gübre olarak kullanılmaktadır. 2017 yılında küresel üretimi 21.6 milyon ton olarak tahmin edildi.

Gökadaların ortaya çıkma ve evrimlerinin incelenmesi bir bakıma gökadaların nasıl meydana geldikleri ve evren tarihinde nasıl bir evrim yolu izledikleri sorularının yanıtlanması girişimleridir. Bu alandaki bazı teoriler geniş ölçüde kabul görmekle birlikte, bu alan astrofizikte hâlen ilerlemeler bekleyen etkin bir alandır.

<span class="mw-page-title-main">Boşluklu imla hakkı</span>

Boşluklu imla hakkı infilak enerjisini bir nokta üzerinde toplayıp bir istikamete hareket ettirecek biçimde imal edilmiş bir patlayıcı maddedir. Nükleer silahları harekete geçirmek, zırh delmek, metalleri kesmek veya şekle sokmak için kullanılır. Tipik bir modern astar şeklindeki patlayıcı normal patlayıcıya göre 7 veya daha kalın zırhı delebilir.

Rölatif etkinlik faktörü veya RE faktörü bir patlayıcının tahribat gücünü TNT eşdeğeri/kg (TNTe/kg) ölçü biriminde TNT ile ilişkilendirir. R.E. faktörü 1 kg patlayıcıya eşdeğer olan TNT miktarıdır. RE büyüdükçe, patlayıcı daha güçlü olmaktadır. Örneğin, amonyum nitrat(%93) ve fuel-oil(%7) karışımı olan ANFO'nun rölatif etkinlik faktörü 0.34 iken, hidrojen peroksit ve aseton tepkimesi ile elde edilen TATP patlayıcının RE faktörü 0.80'dir. Çar bombası gibi nükleer silahlara ait bu oran ise 50 megaton TNT'ye kadar çıkabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İzopropil alkol</span>

İzopropil alkol (IUPAC ismi: propan-2-ol), CH3CH(OH)CH3 (bazen i-PrOH şeklinde de temsil edilir) kimyasal formülüne sahip organik bileşik. Renksiz ve yanıcıdır. Güçlü bir kokusu vardır. Alkol karbon atomunun diğer iki karbon atomuna ve propil grubunun hidroksil grubuna bağlı olduğu bu bileşik -bazen (CH3)2CHOH şeklinde de gösterilir- ikincil alkolün en basit örneğidir. 1-propanol'ün yapısal izomeridir. Evsel ve endüstriyel alanda çeşitli kullanımları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Patlama</span> ani ısı yükselmesi ve gaz salınımı ile oluşan enerji salınımı

Patlama, genellikle ani ısı yükselmesi ve gaz salınımı ile oluşan, çok yüksek bir sesle birlikte gerçekleşen hızlı hacim artışı ve aşırı yüksek enerjinin açığa çıkmasına sebep olan kimyasal olaydır. Bu özelliğe sahip maddelere "patlayıcı" adı verilir.

Tiyoaseton C3H6S formülüne sahip organokükürt bileşiğidir. Sadece düşük sıcaklıklarda izole edilebilen kararsız turuncu veya kahverengi bir maddedir. -20 °C'nin (-4 °F) üzerinde, tiyoaseton kolaylıkla bir polimere ve bir trimer olan tritioasetona dönüşür.

Titanik asit, genel formül [TiOx(OH)4−2x]n ile titanyum, hidrojen ve oksijen elementlerinin kimyasal bileşiklerinin bir ailesi için genel bir isimdir. Esas olarak eski literatürde çeşitli basit titanik asitler talep edilmiştir. Bu malzemeler için kristalografik ve az spektroskopik destek yoktur. Brauer'in El Kitabı da dahil olmak üzere bazı eski literatür TiO2'den titanik asit olarak söz eder.

<span class="mw-page-title-main">Trioksidan</span>

Trioksidan, hidrojen trioksit veya dihidrojen trioksit olarak da adlandırılan, H[O]3H (H2O3 olarak da yazılır) kimyasal formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Kararsız hidrojen polioksitlerdendir. Sulu çözeltilerde, trioksidan su ve tekli oksijen oluşturmak için ayrışır:

<span class="mw-page-title-main">Pentaeritritol tetranitrat</span>

PENT, PENTA, TEN, korpent veya pentirit olarak da bilinen Pentaeritritol tetranitrat veya yaygın kısaltılışıyla PETN, oldukça güçlü bir patlayıcı maddedir. Pentaeritritolün nitrat esteridir ve yapısal olarak nitrogliserine çok benzer. Penta, neopentan iskeletinin beş karbon atomunu ifade eder. PETN rölatif etkinlik faktörü 1.66 olan güçlü bir patlayıcı maddedir. Plastikleştirici ile karıştırıldığında, PETN bir plastik patlayıcı oluşturur. RDX ile birlikte Semtex'in ana bileşenidir.

<span class="mw-page-title-main">Patlama hızı</span> şok dalgası cephesinin patlatılmış bir patlayıcıdan geçtiği hız

Patlayıcı hızı olarak da bilinen patlama hızı (VoD), şok dalgası cephesinin patlatılmış bir patlayıcıdan geçtiği hızdır. Pratikte ölçülmesi zor olduğu için, spesifik bir madde için listenen veriler genellikle gaz yasalarına dayanan kaba bir tahmindir. Patlama hızları her zaman maddedeki yerel ses hızından daha hızlıdır.

Diizopropil eter, çözücü olarak kullanılan ikincil bir eterdir. Propenin hidrasyonuyla izopropil alkol üretimi sırasında yan ürün olarak ortaya çıkmasıyla elde edilir. Dietil eterden daha kolay oksitlenir ve oluşturduğu peroksitler arasında şiddetli bir patlayıcı olan aseton peroksit bulunur. Uzun süre beklemiş diizopropil eter patlama riski oluşturur.

Dietil eter peroksitleri ve hidroperoksitleri, dietil eterin uzun süre hava ve ışığa maruz kalması sonucu oluşan patlayıcı peroksitlerdir. Hepsi dietil eter içinde çözünebilir. Dietil eter hidroperoksit, C2H5OCH(OOH)CH3 formülüne sahiptir ve oda sıcaklığında renksiz bir sıvıdır. Hidroperoksit, dietil eter peroksit ya da etiliden peroksit denen patlayıcı polimerler oluşturur.