İçeriğe atla

Asara BaTevet

        
Yahudilik
Nuremberg Tarihçesinden, Nebukadnezar'ın Yahudileri Kudüs'ten kovarken betimlenişi

Asara BeTevet (İbranice: עשרה בטבת, Anlam:"10 Tevet"), İbrani takviminin Tevet ayının onuncu günüdür; Yahudiliğin küçük fakat önemli bir orucudur. Yahudiliğin diğer oruçlarından farklı olarak gün doğumundan gün batımına kadar tutulan kısa bir oruçtur. Hanuka bayramıyla bir ilgisi olmamasına rağmen bu bayramdan bir hafta sonrasına denk gelir.

Geleneksel olarak Babilli Nebukadnezar'ın Süleyman Mabedi'nin yıkılışının ve Yehuda Krallığı'nın fethinin başlangıcı olan Kudüs'ü kuşatmasına atfen tutulan bir oruçtur. Modern zamanlarda ise Holokost kurbanlarını anmak için de tutulur.

Tarihçe

2 Krallar kitabına göre (Nisan ayı baz alındığında) onuncu ayın onuncu günü[1] (Çıkış kitabına göre "birinci ay"[2]), hükümdarlığının dokuzuncu senesinde (M.Ö. 588) Babil Kralı Nebukadnezar Kudüs'ü kuşattı. İki buçuk yıl sonra 9 Tamuz'da[3] şehir duvarlarını yıktı. Kuşatma bundan üç hafta sonra 9 Av günü Tapınağın ve Krallığın yıkılmasıyla son buldu. Yahudiler sürgüne gönderildi.

10 Tevet orucunun ilk kaynağı Zekarya kitabında "onuncu ay orucu" olarak geçmektedir.[4] Talmud'daki bir görüşe göre (b. Roş Haşana 18b) "onuncu ay orucu" Hezekiel kitabında sürgündekilere şehrin düştüğü haberi ayın beşinde geldiğinden[5] oruç günü 5 Tevet'tir. Fakat bu görüşe rağmen oruç 10 Tevet'te tutulur.[6] Kudüs kuşatması ve oruçla ilgili kaynaklar Tanah'ın çeşitli yerlerinde bulunur.[7][8]

Yukarıda adı geçen olayların yanı sıra aşağıdaki sebeplerden ötürü de bu oruç tutulur:

  • M.Ö. 200'lü yıllarda, Yahudiye'nin Helenistik rejim altında olduğu İkinci Tapınak döneminde Mısır Kralı Ptolemy İbranice Tora'nın Yunancaya tercüme edilmesini emretti. 70 bilge hücre hapsine konulup onlara Tora'nın tercümesi yazdırıldı. Yunanların amacı, her tercümenin farklı olduğunu, Tora'nın karmaşıklığını ve tercümanın yorumunun farklı olduğunu göstermekti. Fakat her bilge birbirinden bağımsız olarak aynı tercümeyi yaptı. Bu olay Yunanları etkilediyse de hahamsal kaynaklarca Tora'nın ilahi doğasını yozlaştıran bir trajedi olarak kabul edildi. İbranice dışı bir dile tercüme edilmesi Tora'nın yasal kodlarının ve anlam derinliğinin kaybolması demekti.
  • Yahudileri Babil Sürgününden Kutsal Topraklara getiren İkinci Tapınak döneminin önemli lideri Katip Ezra 9 Tevet'te öldü.

İcra edilişi

Diğer bütün küçük oruçlar gibi bu oruç da gün doğumundan gün batımına kadar tutulur. Şulhan Aruh'ta oruçla ilgili genel kurallar 9 Av orucundan farklıdır; örneğin oruç dışındaki aktiviteler (ör: duş almak, deri ayakkabı giymek) 9 Av'da yasakken 10 Tevet gibi küçük oruçlarda yasak değildir.[9] Halaha, küçük oruçların hamile veya emziren kadınlar ya da (ciddi olmamasına rağmen) hasta kişiler tarafından tutulmasını zorunlu kılmaz.[10]

Amida ve Avinu Malkeynu duaları Şahrit ve Minha dualarına eklenir. Şahrit'te Selihot duaları da eklenirken Aşkenazlar Minha duasına Aftara da eklerler.[11]

Diğer oruçlardan farklı olarak (Yom Kippur hariç) bu oruç Şabat gününe denk gelirse ertelenmez. Bunun sebebi ise Hezekiel kitabında "bu gün" ibaresinin bulunmasıdır.[12]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "2 Krallar 25:1-4". 4 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2010. 
  2. ^ "Çıkış 12:1-2". 19 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2010. 
  3. ^ "Yeremya 52:6-7". 18 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2010. 
  4. ^ "Zekarya 8:19". 4 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2010. 
  5. ^ "Hezekiel 33:21". 4 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2010. 
  6. ^ "Tenth of Teves". 13 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2010. 
  7. ^ "Yeremya 52:1-6". 18 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2010. 
  8. ^ "The Tenth of Tevet – Asarah B'Tevet". 3 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2010. 
  9. ^ Shulchan Aruch, Orach Chaim 549-550, 561-562
  10. ^ Shulchan Aruch, Orach Chaim 550:2
  11. ^ Shulchan Aruch, Orach Chaim 566
  12. ^ "Hezekiel 24:2". 4 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2010. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aşure Günü</span> Hicri takvimin ilk ayı olan Muharrem ayının 10. günü

Aşure Günü veya Aşura Günü, hicrî takvimin ilk ayı olan Muharrem ayının onuncu günüdür. İslam inancında bugün de birçok önemli olay meydana geldiğine inanılır ve bugüne kıymet atfedilir. İslam peygamberi Muhammed’in torunu Hüseyin’in Yezid’in ordusu tarafından öldürüldüğü gündür. Muharrem ayında oruç ibadeti de yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Hamursuz Bayramı</span> Mısır’da kölelikten kurtarılan Antik İsraillilerin göçünü anan Yahudi bayramı

Pesah, Fısıh veya Hamursuz Bayramı, bir Yahudi bayramı ve festivalidir. Mısır'da kölelikten kurtarılan Antik İsraillilerin göç hikâyesini anar. Pesah, Yahudi takvimindeki Nisan ayının 15. günü başlar, bu tarih Kuzey Yarım Küre’de bahara denk gelir ve bayram 7 veya 8 gün kutlanır. Yahudi bayramları arasında en çok kutlanan bayramlardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yom Kippur</span> Yahudilik için bir dinî bayram

Yom Kippur, Yahudiliğin en mukaddes bayramıdır. Var olan şahsi günahlar için Yahudiler tarafından oruç tutularak tövbeler edilir. Gregoryen takvimine göre hesaplandığında Eylül veya Ekim aylarının farklı günlerine denk gelir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi ayin sistemi</span>

Yahudilikte günde üç vakit dua etme mecburiyeti vardır. Bunlar sabah (şahrit), öğlen (minha) ve akşam (arvit) dualarıdır. Hafta arası ve hafta sonları için okunan bu dualar sidur adı verilen yaklaşık 500 sayfalık bir dua kitabında bulunur. Kitabın yarısı yaklaşık 300 sayfa olmak üzere sabah, öğlen ve akşam üç defada okunur. Geri kalan 200 sayfa ise cumartesi günleri okunur.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs Tapınağı</span>

Kudüs Tapınağı ya da Kutsal Tapınak, Kudüs'ün Eski Şehrindeki Moria Tepesi'nde bulunan ve Yahudilerce kutsal sayılan tapınak. Birinci Tapınak, Kral Süleyman tarafından M.Ö. 960 dolaylarında kurulmuş ve Nabukadnesar yönetimindeki Babilliler tarafından M.Ö. 586'da yıkılmıştır. İkinci Tapınak ise, M.Ö. 520 dolaylarında açılmış ve Titus tarafından yönetilen Romalılar tarafından 70'te yıkılmıştır.

Tişri (İbranice: תִּשְׁרֵי İbrani takvimine göre resmi yılın ilk ayıdır ve dini yılın yedinci ayıdır. 30 gün çeken bu ayı ismi Babilcedir. Gregoryen takvime göre Eylül-Ekim aylarına düşer.

Tevet İbrani takvimine göre resmi yılın dördüncü ayıdır ve dini yılın onuncu ayıdır. 29 gün süren bu ay Gregoryen takviminde Aralık-Ocak aylarına düşer. Gergoryen takvimindeki yılbaşı genelde bu aya denk gelir.

Adar İbrani takvimine göre resmi yılın altıncı ayıdır ve dini yılın on ikinci ayıdır. Bu ayda 29 gün vardır. Bu aya artık yıllarda Adar Alef, Adar Rişon veya Adar I denir. Artık yıllarda bir ay daha eklenir buna da Adar Bet, Adar Şeni, VeAdar veya Adar II denir. Artık yıllarda Adar I 30 gün çeker. Adar I ve Adar II Gregoryen takviminde Şubat-Mart aylarına düşer.

Tamuz İbrani takvimine göre resmi yılın onuncu ayıdır ve dini yılın dördüncü ayıdır. 29 gün süren bu ay Gregoryen takviminde Haziran-Temmuz aylarına düşer. Tamuz, ismini bir Babil tanrısı olan Tammuz'dan alır.

Av İbrani takvimine göre resmi yılın on birinci ayıdır ve dini yılın beşinci ayıdır. 30 gün süren bu ay Gregoryen takviminde Temmuz-Ağustos aylarına düşer. İsmini Babilceden alan bu ay Tora'da adı geçmeyen tek aydır; Talmud'da ise 3.yy'dan sonraki yazılarda görülür.

Şaloş Regalim, Üç Hac Festivali'dir. Antik İsrail ve Yehuda zamanında İsrailoğulları Tora'da emredildiği üzere Pesah, Şavuot ve Sukot bayramlarında Kudüs'e hacca giderlerdi. Kudüs'teki bu festivale katılanlar Kohen (rahip) önderliğinde Kudüs Tapınağında ibadet ederlerdi.

<span class="mw-page-title-main">Yehoiakim</span>

Yehoyakim veya Jehoiakim, MÖ 635 – 597 yılları arasındaki Yehuda kralıdır. Yoşiyahu'nun Rumah'lı Pedaya'nın kızı Zevuda'dan olan ikinci oğludur. Doğumdaki ismi Eliakimdi.

<span class="mw-page-title-main">Yehoyakin</span> Yehuda kralı

Yehoyakin, Babil kralı MÖ 6. yüzyılda kendisini tahtından edip sürgüne gönderene kadar Yehuda Krallığı'nın kralıydı. Yehoyakin hakkındaki bilgilerin çoğu Eski Ahit'ten gelmektedir. Irak'ta yapılan kazılar sonucu bulunan Yehoyakin'in İstihkak Tabletleri'yle Yehoyikan'ın varlığı su üstüne çıkarıldı. Bu tabletler Babil'in İştar Kapısı'nın yakınlarında bulunmuş olup tarihi yaklaşık MÖ 592'ye dayandırılır. Çivi yazısıyla yazılan tablette Yehoyakin'in ("Ya-'-ú-kinu") ve beş oğlunun Babil'deki yemek harçlığıyla ilgili bilgi mevcuttur. Babil kayıtlarıyla İbrani dini kayıtlar kıyaslandığında Yehoyakin'in sürgündeki süresi doğru bir şekilde hesaplanabilmektedir. Bir ölçüde, Kudüs'ün düşüşü MÖ 597'ye dayandırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Sıdkiya</span>

Sıdkiya Babil Krallığı tarafından yıkılmadan önce Yehuda Krallığı'nın son kralıydı. Kudüs Kuşatması 'nın ardından Nebukadnezar tarafından üç ay on gün hükümdarlık yapan yeğeni Yekoniya yerine başa geçirildi.

Taanit, Aşkenazların deyişiyle taanis veya Klasik İbranice'de ta'anith, Yahudilik'te oruç anlamına gelir. Yahudilik'te orucun bir veya birden çok amacı olabilir. Orucun gerekçeleri arasında şunlar bulunur:

<span class="mw-page-title-main">Yeremya Kitabı</span> İbrani Kutsal Kitabının (Eski Ahit) bir parçası olan Büyük Peygamberlerin ikinci bölümü

Yeremya Kitabı, Eski Ahit'te Son Peygamberler kısmının ikinci kitabı olup, Yeşaya kitabından sonra ve Hezekiel ile On İki Küçük Peygamber kitaplarından önce gelir. Görümleri aktarıldığı için kitap adını, MÖ 7. yüzyılın sonları ve MÖ 6. yüzyılın başlarında Kudüs'te, Yehuda Krallığı Babillilere yenik düştüğü zamanki kral Yoşiya zamanında yaşamış peygamber Yeremya'dan alır. Kitap, karmaşık ve şiirsel olarak İbranice yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hezekiel Kitabı</span> İbrani Kutsal Kitabının (Eski Ahit) bir parçası olan Büyük Peygamberlerin dördüncü bölümü

Hezekiel kitabı, Tanah'taki Son Peygamberlerin üçüncü kitabı olup Yeşaya ile Yeremya kitaplarından sonra ve On iki küçük peygamber kitaplarından önce gelir. Bu sıralama Hristiyanlık'taki Eski Ahit'ten biraz farklıdır. İsmini, görümlerinin kaydedildiği, MÖ 6. yüzyılda yaşamış rahip ve peygamber Hezekiel'den alır.

Yahudilikte matem Yahudiliğin klasik Tora ve rabbani metinlerindeki minhag ve mitsvaların bileşiminden türemiştir. Matemin uygulanış şekli, Yahudi cemaatinden Yahudi cemaatine çeşitlilik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Purim</span>

Purim, antik Pers İmparatorluğu'nda yaşayan Yahudilerin, Haman'ın onları öldürme planından kurtuluşunun anısına kutlanan bir bayramdır. Bu hikâye Tanah'ın Ester kitabında anlatılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kül Çarşambası</span>

Kül Çarşambası, Batı kiliselerinde Oruç dönemi veya Büyük Perhiz ilk günü.

Oruç dönemi, İsa Mesih’in çölde geçirdiği kırk günü, ilgili üç sinoptik İncil’den alınmış dönemi temsil edecek şekilde Kilise tarafından 4. yüzyılda belirlenmiş, kırk günlük, oruç ve sakınma günlerinden oluşan Tanrı’ya adanmayla ilgili litürjik bir dönemdir. Hristiyanlığın ilk dönemlerinde Oruç döneminin süresi kiliseler arasında farklılık gösteriyordu. Zamanla 6 hafta olarak sabitlendi. Ancak oruç tutulmayan Pazar günleri çıkarıldığında bu durum, 36 gün oruç tutulacağı anlamına geliyordu.7. yüzyılda Oruç dönemine 4 gün daha eklendi ve oruç süresi 40 güne tamamlandı.[2]


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.