İçeriğe atla

Asalet imtiyazları

Kraliçe Anne ve etrafındaki Lordları tasvir eden bir tablo.

İngiliz soylularının dokunulmazlığı, İngiliz soylular sınıfının üyelerine ait olan özel meclis dokunulmazlıkları grubudur. İngiltere Birleşik Krallığı ve Kuzey İrlanda Meclisi, Meclis oturumu öncesi ve sonrasında oturum halinde ve kırk günde olurken, bu grup Meclise ait dokunulmazlıklardan farklıdır ve bu yalnızca Lordlar Kamarası ve Avam Kamarası üyelerine hizmet veren o İngiliz soylularına uygulanır.

Meclis dokunulmazlık hakları kaybolmuş ve zaman içinde aşındırılmıştır. Sadece üç tanesi; sıradan insanlardan oluşan jürilerin yerine ülkenin başka İngiliz soyluları tarafından yargılanma hakkı, hukuk davalarında dokunulmazlık ve devlet meselelerinde erkeğe veya kadına fikir verecek egemen güce ulaşım hakkı 20. yüzyıla kadar varlığını sürdürdü. Diğer İngiliz soyluları tarafından yargılanma hakkı 1948 yılında yürürlükten kaldırıldı. Hukuk görüşü hiçbir biçimde uygulamada fazlasıyla kısıtlı olmayarak dokunulmazlık hakkını dikkate almaz. Geri kalan meclisteki dokunulmazlık hakkı kullanılmaz ve 1999 yılında resmî olarak yürürlükten kaldırılması tavsiye edildi ama hiçbir zaman resmen yürürlükten kaldırılmadı.

İngiliz soyluları meclisteki dokunulmazlığın resmen parçası olmayan diğer çeşitli haklara da sahiptirler. Örneğin; heraldiklerinde süslü taçlar ve askılar kullanmalarına yetki verilir.

Kapsamı

İngiliz soylularının meclisteki dokunulmazlığı, Avam Kamarasıyla ilgili mevkîleri ne olursa olsun bütün geçici İngiliz soyluları ve hanımlarına uzandı. Meclise katılma hakkı meclisteki dokunulmazlıktan ayrıdır ve sadece kimi İngiliz soyluları tarafından elde edilir. 1707 Birleşme Yasası'ndan itibaren İskoçya soylularının ve 1800 Birleşme Yasası'ndan itibaren İrlandalı İngiliz soylularının bu nedenle mecliste dokunulmazlık hakları vardır. 1800'den itibaren İrlandalı İngiliz soylularının, Birleşik Krallık Avam Kamarası'na adaylığını koyma hakları varmış ama alt Meclisteki hizmet süreleri dolayısıyla soyluların meclis dokunulmazlığını kaybederler. 1999 yılından bu yana Lordlar Kamarası'nın üyelerinden olmayan İngiltere, İskoçya, Büyük Britanya ve Birleşik Krallık'ın ırsî İngiliz soyluları Avam Kamarası'na adaylığını koyabilmektedirler. Soyluların meclis dokunulmazlıkları alt Meclisteki hizmet ile açık bir şekilde kaybedilmez. 1963 Soylular Yasası'nın hükümleri altında yasal bir uyarı çıkaran herhangi bir İngiliz soylusu meclisteki bütün dokunulmazlık haklarını kaybeder. Soyluların meclis dokunulmazlığı, İngiliz soylularının eşleri ve dul kadınlarına kadar uzanır. İngiliz bir hanım evliliğini sıradan bir insanla yapmakla meclisteki İngiliz soylusu dokunulmazlığını kaybeder ama evli olmayan, kendi başına İngiliz bir hanım kaybetmez. Birleşik Krallık'ta kanunî olmayan unvanlara sahip olan bireylerin ise o unvanları nedeniyle böyle meclis dokunulmazlıkları yoktur. Birleşik Krallık'ın Manevî Lordlarının (Lordlar Kamarası'na katılan 26 Başpiskopos ve Piskoposun) parlamenter dokunulmazlıkları yoktur ki, en azından 1621'den bu yana Meclis Lordu olmuşlar ve İngiliz soylusu olmamışlardır.

İngiliz soyluları tarafından yargılanma

Önceleri başka İngiliz soyluları tarafından muhakeme olunma hakkına sahiplerdi, nitekim sıradan insanların İngiliz soylularının (başka sıradan insanların) İngiliz soyluları ve İngiliz hanımlarından oluşan bir jüri tarafından bir muhakeme olunma hakkı vardır. İngiliz soylularının kendi talimatlarıyla muhakeme olunma hakkı 14. yüzyıl boyunca resmîleştirildi. Bir kanun 1347 yılında şu şartla geçirildi ki;

İngiliz soyluları tarafından yargılanma hakkı gene haksız kabul edildi ve kanun, İngiliz hanımlarını (Leydileri) kapsamadı. 1442 yılında, daha sonra (İngiltere Kralı VI. Henry, Henry Beaufort ve John Kemp'i kapsayan) bir kilise mahkemesi, büyücülük suçlusu Eleanor Cobham'ı suçlu bulup onu Man Adası'na sürgüne gönderdi; kanun ile İngiliz soyluları tarafından yargılanma hakkının Leydilere verilmesi düzenlendi. İngiltere'nin VII. Henry'sinin devrine kadar Krallık'ın iki İngiliz soylusu tarafından yargılanma yolu vardı:

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Parlamento</span> asli görevi yürütmeyi denetlemek olan, yasa yapıcı meclis veya meclisler

Parlamento ya da yasama kurulu, birincil görevi yürütmeyi denetlemek olan, yasama gücüne ve yetkisine sahip meclis veya meclislerdir.

<span class="mw-page-title-main">Thomas More</span> İngiliz devlet adamı ve yazar (1478-1535)

Thomas More, İngiliz devlet adamı, hukukçu, filozof, Rönesans dönemi hümanist yazardır. 1516'da yazdığı "Ütopya" başlıklı eserinde, hayalî bir adada kurguladığı bir ülkenin siyasi sistemini, "ideal" olarak tarif eder. More'un Kral VIII. Henry'nin İngiliz Kilisesi'nin başına geçme niyetine ilke olarak karşı çıkması, kendi siyasi kariyerinin sonunu hazırlayıp hain olarak idam edilmesine sebep oldu. Ölümünden 400 yıl sonra, 1935'te Papa XI. Pius tarafından da "aziz" ilan edildi.

<span class="mw-page-title-main">Avam Kamarası</span> Birleşik Krallık Parlamentosunun alt kanadı

Avam Kamarası, Birleşik Krallık'ta üyeleri beşer yıllık dönemler için seçimle işbaşına gelen milletvekillerinden oluşan alt meclistir. Kamaranın toplanma yeri, Birleşik Krallık'ın üst meclisi olan Lordlar Kamarası ile aynı yer olan Westminster Sarayı'dır. Bu meclisi oluşturan 650 üye, parlamento dağılana kadar, ülkedeki her seçim bölgesinden oy çokluğu sistemi ile seçilip, seçildikleri bölgeyi temsil ederler.

<span class="mw-page-title-main">IV. William</span>

IV. William, 1830-1837 arası Birleşik Krallık ve Hannover kralı ve Kraliçe Victoria'nın amcası. Temsil gücünü seyrek nüfuslu bölgelerden sanayi bölgelerine kaydıran, böylece hükümdar ile toprak sahibi soyluların yönetim üzerindeki etkilerini sınırlandıran 1832 Reform Yasası'nı kabul etmek zorunda kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Henry Campbell-Bannerman</span> Birleşik Krallık eski Başbakanı (1836-1908)

Henry Campbell-Bannerman asıl adı Henry Campbell, 5 Aralık 1905'ten 3 Nisan 1908'e değin görev yapmış İngiliz başbakanı. Saygınlığıyla Liberal Parti'de birliği sağlamanın yanı sıra, son derece güçlü bir kabine oluşturmuştur. Transvaal'e (1906]) ve Oranj Irmağı Kolonisi'ne (1907) özerklik verilmesine önayak olarak, Güney Afrika Savaşı'nda (1899-1902) yenilgiye uğrayan Boerlerin imparatorluğuna bağlı kalmalarını sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çift meclislilik</span>

Çift meclislilik, iki yasama organı ya da parlamento'nun bulunduğu yönetim şeklidir. Türkiye'de bu yönetim şekli iki askeri darbe arasındaki dönemde (1961-1980) Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olarak uygulanmıştır. Günümüzde ABD ve Birleşik Krallık çift meclisli ülkelere örnektir.

<span class="mw-page-title-main">I. Charles</span> İngiltere, İskoçya ve İrlanda kralı

I. Charles, 27 Mart 1625'ten 30 Ocak 1649'da idam edilmesine kadar İskoçya Krallığı ve İngiltere ile İrlanda Krallıkları kralı.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık Parlamentosu</span> Birleşik Krallıkın yasama organı

Birleşik Krallık Parlamentosu, Birleşik Krallık'ın en üst anayasal organıdır. Çift meclisli bir sistemi olan ülkede parlamento iki bölümden oluşur: Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası. Her iki meclis de Londra'da bulunan Westminster Sarayı'nda toplanır. Bu iki meclise, sınırlı şekilde kanun yapma yetkisi olan ve bu yüzden parlamentonun üçüncü bir parçası sayılabilecek olan monarşinin temsilcisi kral/kraliçeyi de eklemek mümkündür.

Rump Parlamentosu, İngiliz İç Savaşı sırasında 6 Aralık 1648 günü gerçekleştirilen Pride Darbesi sonucu Uzun Parlamento'daki Oliver Cromwell karşıtı ve I. Charles'ın vatana ihanetten yargılanmasına karşı olan vekillerin tasfiye edilmesinden sonra ortaya çıkan parlamentodur.

<span class="mw-page-title-main">John Pym</span>

John Pym İngiliz milletvekili, Uzun Parlamento lideri, kral I. James ve sonrasında kral I. Charles'ın azılı muhalifi. 1642 yılında İngiliz İç Savaşını başlatan olayda başroldedir. Aralarında kendisinin de olduğu beş muhalif vekili bizzat tutuklamak üzere Avam Kamarası'na gelen kral I. Charles uzlaşmaz tavrıyla iç savaşı başlatmış olur. Pym, kralın danışmanı olan William Laud'u İngiltere'yi yeniden Katolikleştirmeye çalışmakla suçlar.

<span class="mw-page-title-main">Haklar Bildirisi</span>

Haklar Bildirisi, ABD Anayasası'nın 15 Aralık 1791'de tek bir bölüm olarak kabul edilen ilk 10 ek maddesidir. Haklar Bildirisi'nin esin kaynakları Magna Carta, İngiliz Haklar Bildirgesi ve kolonilerin krala ve parlamentoya karşı yürüttüğü mücadele ile Amerikan halkı arasında gitgide yaygınlaşan eşitlik düşüncesidir. Haklar Bildirisi, Bu maddelerle birey haklarına ilişkin güvenceleri ve federal yönetim ile eyalet yönetimlerine getirilen sınırlamaları pekiştirmiştir. James Madison tarafından 1789'da Amerika Birleşik Devletleri'nin Birinci Kongresi'ne bir dizi makale olarak sunuldu ve eyaletlerin dörtte üçü tarafından onaylandıktan sonra 15 Aralık 1791'de yürürlüğe girdi.

Oxford Hükümleri, 1258 yılında Kral III. Henry tarafından yürürlüğe konulan, İngiltere'nin ilk anayasası sayılan hükümler ve kanunlardır.

2015 Modern Kölelik Yasası, Birleşik Krallık Parlamentosu'nun bir kanunudur. İngiltere'de köleliğin üstesinden gelmek üzere tasarlanmış ve daha önceki köle ticareti ve kölelik suçlarını bir araya getiriyor. Yasa, İngiltere ve Galler'e kadar uzanıyor. Tasarı, Suç ve Güvenlik Parlamento Sekreteri olan James Brokenshire tarafından Avam Kamarasına tanıtıldı. İçişleri Bakanlığı'ndaki tasarı sponsorluğunu Theresa May ve Lord Bates yapmıştır. 26 Mart 2015'te Kraliyet Onay'ına taşınmış ve kanun olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Birlik Antlaşması</span>

Birlik Antlaşması, İngiltere ile İskoçya'nın Büyük Britanya adı altında birleşmesini sağlayan anlaşmadır.

"Temsil yoksa vergi de yok" veya "Temsiliyet olmadan vergilendirme olmaz", 1750 ve 1760'larda, Britanyalı kolonicilere karşı On Üç Koloni'de ortaya çıkan ve Amerikan Devrimi'nin başlıca sebeplerinden biri olan slogandır. Kolonilerde yaşayan halk, Birleşik Krallık Parlamentosu'nda doğrudan temsil edilmediğinden, parlamentoda alınan ve bu kolonileri ilgilendiren kararların, 1689 Haklar Bildirisi'ne aykırı olduğu ve kendilerinin de sahip olması gereken İngiliz haklarının hiçe sayıldığını; bu sebeplerden ötürü vergi de vermeyeceklerini belirtmek için kullandığı bir slogandır.

<span class="mw-page-title-main">Robert Jenkinson</span>

Robert Jenkinson, İngiliz devlet adamı. 1801-04 yıllarında dışişleri bakanı, 1804-06, 1807-09 yıllarında İçişleri bakanı ve 1809-12 yıllarında savaş ve koloniler sekreterliği, son olarak 1812 yılından 1827 yılına kadar Birleşik Krallık başbakanlığı yapmıştır.

İngiliz asilleri, İngiltere Krallığı'nda 1707 Birlik Yasaları'ndan önce yaratılan tüm asilleri (perst) içerir. O yıl, İngiltere ve İskoçya asilleri, bir İngiltere Peerage ile değiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Lindsay Hoyle</span> İngiliz siyasetçi

Sir Lindsay Harvey Hoyle, Kasım 2019'dan beri Avam Kamarası Başkanı olarak görev yapan İngiliz siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Attlee Hükûmeti</span>

Clement Attlee, Kral VI. George tarafından Temmuz 1945'te Birleşik Krallık'ta Attlee Hükûmetini kurmak üzere görevlendirildi. Birleşik Krallık Başbakanı olarak Winston Churchill'in yerini aldı. İşçi Partisi, 1945 genel seçimlerinde ezici bir zafer kazandı ve refah devletinin kurulması ve bazı endüstrilerin kamulaştırılması da dahil olmak bazı politikaları yürürlüğe koymaya devam etti. Hükûmetin başlıca icraatları, savaş sonrası kemer sıkma önlemleri, Malaya'daki bağımsızlık yanlısı ve komünist hareketlerin şiddetli bir şekilde engellenmesi, Hindistan'a bağımsızlık verilmesi, Sovyet Komünizmine karşı Soğuk Savaş'a katılım ve aynı zamanda ülkenin Ulusal Sağlık Servisi'nin kurulmasıdır. Attlee, 1950 genel seçimlerinde İlk Attlee Hükûmetini oluşturan az farkla çoğunluk kazandı. Bu seçimden sadece yirmi ay sonra, Attlee daha büyük bir çoğunluk elde etmek amacıyla 25 Ekim 1951 için yeni bir seçim çağrısında bulundu, ancak seçimde Muhafazakar Parti tarafından yenildi.