İçeriğe atla

Asahi Linux

Asahi Linux
Asahi Linux'un Arch Linux ARM mimarili, KDE Plasma 5 arayüzlü sistemin ekran görüntüsü
Geliştirici(ler)
  • Hector Martin
  • Alyssa Rosenzweig
  • Dougall Johnson
  • Sven Peter
  • Mark Kettenis[1]
İşletim sistemi ailesiLinux (Unix-benzeri)
Platform desteğiApple silicon (AArch64)
Web sitesihttps://asahilinux.org/

Asahi Linux, Apple silicon donanımlı Mac'lere Linux'u taşımayı ve onların macOS'tan farklı bir işletim sistemi çalıştırmasını amaçlayan bir projedir. Proje Hector Martin tarafından başlatıldı ve onun tarafından yönetilmektedir. Çalışmalar, Apple'ın 2022'de ilk alfa sürümüyle birlikte Apple silikona geçişi resmi olarak duyurmasından birkaç ay sonra, 2021'in başlarında başladı. Proje, Apple'ın tescilli donanım yazılımının belgelenmemesi nedeniyle zorlu hale getirildi.[2][3]

Tarih

Geçişin Apple tarafından 2020'nin sonlarında duyurulmasından bu yana Linux'un Apple silicon üzerinde çalıştırılmasına ilgi vardı. Bundan kısa bir süre sonra, Linux'un yaratıcısı Linus Torvalds, Apple M1 Mac eğer Linux çalıştırıyorsa kullanmak için ilgi duyduğunu dile getirdi, ancak bunun gerçekleşmesi için çalışmanın çok zahmetli olduğunu düşündü.[4]

Martin projeyi Aralık 2020'de duyurdu ve ayda yaklaşık 4.000 dolarlık bir finansman sağladıktan bir ay sonra resmen başladı. Açık kaynaklı grafik sürücü yığını Panfrost'u geliştiren Alyssa Rosenzweig, Apple silikon grafik işleme birimini (GPU) desteklemek için projeye katıldı.[5]

Geliştiriciler, Apple silicon'un işlemci mimarisi (AArch64) için derlenen Linux çekirdeğini başlatmaya çalışmanın, önyükleme işleminde kullanılan tescilli Apple kodunun işlevselliğini çözmeyi gerektirdiğinden, zor olacağını hemen fark ettiler. Çalışma zaman alıcıydı ve geliştirmeyi senkronize tutmak ve gerilemeleri önlemek için ana Linux çekirdek geliştiricilerine çekme istekleri göndermek de dahil olmak üzere yılın çoğunu aldı. Ancak, daha sonra Martin ve diğerlerinin GitHub'da yayınladığı, önceden belgelenmemiş önyükleme işleminin kapsamlı ve kapsamlı bir açıklamasına yol açtı.[2][6]

Proje, 18 Mart 2022'de Asahi Linux yükleyicisinin deneysel bir alfa sürümünü yayınladı. Yükleyici, önyüklenebilir bir USB sürücüsü aracılığıyla Apple silikon desteği ile OpenBSD veya alternatif Linux dağıtımlarını yüklemek için Arch Linux ARM tabanlı masaüstü veya minimal ortam veya temel bir UEFI ortamı seçeneği sunar.[3] Bir UEFI kabuğu başlatabilmesine rağmen, Microsoft Windows'un önyüklenmesi desteklenmez ve tescilli Windows çekirdeğini değiştirmeyi gerektireceğinden bunu yapmak için herhangi bir plan yoktur.[7]

Tüm Apple silikon destekli Mac'ler için tam destek, ilk alfa sürümünün ardından bir veya iki yıl daha beklenmiyor.[8] Temmuz 2022'de Asahi Linux ekibi, M1 Ultra, Mac Studio desteği ve M2 MacBook Pro için erken başlangıç desteği içeren bir güncelleme yayımladı.[9]

Destek

Asahi Linux şu anda alfa yazılımı olarak kabul edilmektedir. Bir grafik kullanıcı arabirimi görüntüleyebilmesine rağmen, şu anda herhangi bir grafik hızlandırmayı desteklememektedir, çünkü bu, Apple siliconun tescilli GPU'su için sıfırdan aygıt sürücüleri oluşturmayı içerir.[10] Ancak Apple silikonunun performansı, temel bir XOrg masaüstünü kabul edilebilir bir hızda çalıştırmak için yeterlidir.[10][11] HDMI video çıkışı yalnızca Apple silikon Mac mini'de desteklenir ve Apple silikon MacBook'larda Thunderbolt video çıkışı desteği yoktur.[10]

Asahi Linux çekirdeği 16K sayfa desteği ile derlenmiştir. Bu, web tarayıcısı Chromium ve Rust derleyicisi gibi bazı popüler yazılım sürümlerinin çalışmadığı anlamına gelir.[10]

Tepkiler

Proje iyi karşılandı. The Register'daki bir inceleme, hala alfada olan bir yazılım için şaşırtıcı derecede iyi çalıştığını söyledi.[11] Benzer şekilde, Ars Technica'daki bir inceleme, proje yaşam döngüsünün başlarında zaten desteklenen donanım miktarından etkilendi.[8]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "About Asahi Linux". 17 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022. 
  2. ^ a b "Porting Linux to Apple M1 Macs is proving trickier than previously imagined". TechRadar. 15 Mart 2021. 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  3. ^ a b "The first Asahi Linux Alpha Release is here! – Asahi Linux". asahilinux.org (İngilizce). 20 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2022. 
  4. ^ "Linus Torvalds would like to use an M1 Mac for Linux, but…". ZDNet. 24 Kasım 2020. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  5. ^ "Linux on Apple's Arm silicon Macs? This crowdfunded project wants to give it a try". ZDnet. 8 Ocak 2021. 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2021. 
  6. ^ "Apple Silicon Subsystems - Platform Initialisation and Boot". GitHub (İngilizce). 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2022. 
  7. ^ "Windows support?". Asahi Linux GitHub. 21 Mayıs 2021. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  8. ^ a b "Asahi Linux is reverse-engineering support for Apple Silicon, including M1 Ultra". Ars Technica. 25 Mart 2022. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 
  9. ^ "Linux distro for Apple silicon Macs is already up and running on the brand-new M2". Ars Technica. 18 Temmuz 2022. 19 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022. 
  10. ^ a b c d "Asahi Linux Distro Improves Apple M1 Support With First Alpha Release". It's FOSS. 21 Mart 2022. 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ a b "We take Asahi Linux alpha for a spin on an M1 Mac Mini". The Register. 22 Mart 2022. 5 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Linux</span> Bir işletim sistemi çekirdeği

Linux ; Linux çekirdeğine dayalı, açık kaynak kodlu, Unix benzeri bir işletim sistemi ailesidir. GNU Genel Kamu Lisansı versiyon 2 ile sunulan ve Linux Vakfı çatısı altında geliştirilen bir özgür yazılım projesidir. Linux ismi ilk geliştiricisi olan Linus Torvalds tarafından 1991 yılında verilmiştir. Günümüzde süper bilgisayarlarda, akıllı cihazların ve internet altyapısında kullanılan cihazların işletim sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlardan en popüler olanı Google tarafından geliştirilen Android işletim sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">İşletim sistemi</span> bilgisayar donanım kaynaklarını yöneten yazılım

İşletim sistemi ya da işletim dizgesi, bir bilgisayarın donanım kaynaklarını yöneten ve uygulama yazılımlarına hizmet sağlayan yazılımların bir bütünüdür. İşletim sistemleri, bilgisayarın donanımı ile uygulama yazılımları arasında bir köprü görevi görerek kullanıcıların sistemle etkileşim kurmasını sağlar. Öne çıkan örnekler arasında Microsoft Windows, macOS, GNU/Linux dağıtımları, Android ve iOS yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Macintosh</span> dizüstü ve masaüstü bilgisayarlara yönelik geliştirilen işletim sistemi

Macintosh, kısaca Mac olarak bilinen ve adını McIntosh Amerikan 1949 ses firmasından alan patent sorunu yaşamamak için Macintosh olarak yazılan, kişisel bilgisayar üreten Apple Computer Inc.'in bir ürünüdür. Ürün yelpazesi 1984 yılında başlamış ve piyasada fare ve grafik arayüz kullanan ilk başarılı bilgisayar serilerinden biri olmuştur. Bu başarıdan dolayı, 1986 yılından itibaren şirketin Lisa, Apple II, Apple III gibi yelpazeleri sonlandırılıp tüm bilgisayarları Macintosh serisi altında toplanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">BeOS</span> Multimedya, kişisel masaüstü kullanımı ve çok işlemcili bilgisayarlar için tasarlanmış işletim sistemi

BeOS, ilk olarak Be Inc. tarafından 1990 yılında kişisel bilgisayar için geliştirilmiş UNIX türevi bir işletim sistemi'dir. BeOS, Be Incorporated firması tarafından 1991 yılında piyasaya sürülmüştür. Kendine ait bir dosya sistemine (BeFS) sahiptir. İlk başta Apple için AT&T Hobbit tabanlı donanım üzerinde çalışacak şekilde tasarlanmıştır ve sonra PowerPC tabanlı işlemciler üzerinde çalışacak şekilde modifiye edilmiştir. Daha sonra BeBox için özel olarak geliştirilen BeOS, sonra diğer bilgisayarları da desteklemeye başlamıştır. BeOS multimedya, iş ve yüksek performans için geliştirilmiş bir işletim sistemidir. BeOS'un arayüzü temiz ve derli toplu olarak geliştirildi. BeOS kolay API programlama için C++ dilinde yazılmıştır. Büyük ölçüde POSIX uyumluluğu vardır.

<span class="mw-page-title-main">Google Fuchsia</span>

Fuchsia, şu anda Google tarafından geliştirilen açık kaynaklı bir işletim sistemidir. Proje, Ağustos 2016'da resmi bir duyuru yapılmaksızın kendi kendine barındırılan bir git şeklinde göründüğünde halk tarafından tanındı. Kaynak belgelerinde adın arkasındaki neden "Pembe + Mor == Fuşya " olarak tanımlanmaktadır. Linux çekirdeğini temel alan, daha önce Google tarafından geliştirilen Chrome OS ve Android gibi işletim sistemlerinin aksine, Fuchsia, mineral adını taşıyan Zircon adlı yeni bir mikro çekirdeğe dayanıyor.

<span class="mw-page-title-main">Mac OS 8</span>

Mac OS 8, Apple şirketinin Apple Macintosh işletim sistemi ve klasik Mac OS serisinin üyesidir. Apple Computer tarafından, 26 Temmuz 1997 tarihinde tanıtıldı. Bu, System 7'nin ardılı ve Mac OS 9'un öncülüdür. System 7'nin 7.6 güncellenmesinin "Mac OS 7.6" adı altında tanıtılmasına rağmen, Apple bu sürümden başlayarak "System" isminden vazgeçti ve "Mac OS" adını kullandı. Mac OS 8 ilk iki hafta içinde 1,2 milyon kopya satarak Apple'ın en başarılı işletim sistemlerinden biri olmuştur. Mac OS 8.1, HFS Plus olarak bilinen yeni, daha verimli dosya sistemini tanıttı.

iLife

iLife Apple tarafından geliştirilen macOS ve iOS için bir yazılım paketidir. Medya oluşturma, düzenleme, düzenleme ve yayınlama için çeşitli programlardan oluşur. Bileşenleri şunlardı: iTunes, iMovie, iPhoto, iDVD, iWeb ve GarageBand. iTunes haricinde sadece iMovie ve GarageBand kalır ve Mac App Store'de ayrı olarak satılır. iDVD ve iWeb kullanımdan kaldırılmış ve iPhoto ise Apple Fotoğraflar tarafından başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Apple Pages</span> Kelime işlemci uygulaması

Apple Pages Apple Inc. tarafından geliştirilen kelime işlemci uygulamasıdır. Apple Keynote ve Apple Numbers ile birlikte iWork yazılım paketinin bir parçasıdır. Pages Microsoft şirketinin Microsoft Office paketine dahil olan Microsoft Word uygulaması ile eşdeğerdir. Pages'in ilk sürümü 11 Ocak 2005'te ilan edildi ve bir ay sonra serbest bırakıldı. En yeni Macintosh sürümü olan Pages 5 sürümü, 22 Ekim 2013 tarihinde piyasaya çıktı. Önceki sürüm olan sürüm 4 ise, 6 Ocak 2009'da iWork '09'un bir bileşeni olarak çıktı. Apple, 27 Ocak 2010'da dokunmatik bir arayüzle iPad için Pages'in yeni bir sürümünü duyurdu. 31 Mayıs 2011'de Apple, iPad, iPhone ve iPod Touch cihazlarında uygulamanın çalışmasına izin veren evrensel ikili dosyalar getiren Pages'in 1.4 iOS sürümünü güncelledi. 12 Ekim 2011'de Apple, iCloud'a "Bulutlardaki Belgeler" özelliğini ekleyerek iOS uygulamasını 1.5 sürümüne yükseltti. iOS Pages, 7 Mart 2012'de 1.6 sürümüne güncellendi ve yalnızca iOS 5.1 veya daha üst bir sürümü üzerinde çalıştı. OS X için Pages, aynı gün yayınlanan iOS için Pages 1.7'yi desteklemek için 4 Aralık 2012'de 4.3 sürümüne güncellendi.

<span class="mw-page-title-main">TextEdit (yazılım)</span>

TextEdit, ilk olarak NeXT'in NextStep ve OpenStep'te bulunan, basit, açık kaynaklı bir kelime işlemci ve metin düzenleyicidir. Apple 'nin NeXT'i satın almasından bu yana MacOS ile dağıtılıyor ve Linux gibi diğer Unix benzeri işletim sistemleri için bir GNUstep uygulaması olarak mevcuttur. Apple Advanced Typography tarafından desteklenmektedir ve birçok gelişmiş tipografi özelliğine sahiptir.

WireGuard, yönlendirilmeli veya köprülü ağ yapılandırmalarında noktadan noktaya (P2P) güvenli bağlantılar oluşturmak için sanal özel ağ (VPN) tekniklerini uygulayan ücretsiz ve açık kaynak kodlu bir yazılım uygulaması ve iletişim protokolüdür. Linux çekirdeği içinde bir modül olarak çalıştırılır ve IPsec ve OpenVPN tünel protokollerinden daha iyi performans hedeflemektedir. Jason A. Donenfeld tarafından yazılmıştır ve GNU Genel Kamu Lisansı (GPL) sürüm 2 altında yayınlanmıştır. Yazılım Mart 2020'nin sonlarında kararlı bir sürüme ulaştı ve Linux çekirdeği 5.6 sürümüne eklendi.

<span class="mw-page-title-main">LineageOS</span>

LineageOS; Android mobil platformuna dayanan akıllı telefonlar, tablet bilgisayarlar ve set üstü kutular için yazılan ücretsiz ve açık kaynaklı bir işletim sistemidir. Cyanogen Inc.'in geliştirmeyi bıraktığını ve projenin arkasındaki altyapıyı kapattığını açıkladığı Aralık 2016'da çatallandığı özel ROM CyanogenMod'un halefidir. Cyanogen Inc., Cyanogen adının haklarını koruduğundan, proje çatalı LineageOS olarak yeniden adlandırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Apple M1</span>

Apple M1, Haziran 2020'de WWDC 2020 etkinliğinde duyurulan Apple silikon çiplere geçiş sürecinde Apple tarafından geliştirilen ilk çiptir. 5 nm üretim süreci ile üretilen ilk kişisel bilgisayar çipi olan M1, 2020'nin Kasım ayında tanıtılan MacBook Air, MacBook Pro ve Mac Mini modellerinde kullanılmaktadır. Daha sonra 18 Ekim 2021 yılında Apple M1 Pro ve M1 Max çipleri sunuldu. TSMC şirketinin 7 nm'li teknolojisin'de üretilir.

iMac (Apple silicon)

Apple silicon tabanlı iMac, Macintosh ailesinin Apple Inc. tarafından 2021 yılında geliştirilen, tasarlanan ve üretilen bir modelidir.

macOS Monterey İşletim sistemi sürümü

macOS Monterey, Apple'ın Macintosh bilgisayarlar için masaüstü işletim sistemi olan macOS'un 18. ana sürümüdür. macOS Big Sur'un halefi olarak 7 Haziran 2021 tarihinde gerçekleştirilen WWDC 2021'de duyuruldu ve resmî olarak 25 Ekim 2021'de yayınlandı. 7 Haziran 2021'de Apple Developer programına kayıtlı geliştiriciler için macOS Monterey'in beta sürümü yayınlandı. Temmuz 2021'in başında ise herkese açık bir beta sürümü yayınlandı. Tam sürüm ise 25 Ekim 2021 tarihinde kullanıma sunuldu.

<span class="mw-page-title-main">Android-x86</span>

Android-x86, Open Handset Alliance tarafından geliştirilen Android mobil işletim sisteminin RISC tabanlı ARM çipleri yerine x86 işlemcili cihazlarda çalışmasını sağlayan, resmi olmayan bir açık kaynaklı bir projedir.

rEFInd

rEFInd, UEFI ve EFI tabanlı makineler için bir önyükleme yöneticisidir. Tek bir kalıcı aygıta kurulu birden çok işletim sistemini başlatmak için kullanılabilir. Ayrıca UEFI uygulamalarını başlatmak için bir yol sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Homebrew (paket yöneticisi)</span>

Homebrew, Apple'ın işletim sistemi macOS ve Linux için geliştirilmiş, yazılım kurulumunu basitleştiren ücretsiz ve açık kaynaklı bir yazılım paketi yönetim sistemidir. Ad, kullanıcının zevkine bağlı olarak Mac'te yazılım oluşturma fikrini önermeyi amaçlamaktadır. Başlangıçta Max Howell tarafından yazılan paket yöneticisi, Ruby on Rails topluluğunda popülerlik kazandı ve genişletilebilirliği için övgü aldı. Homebrew, kullanım kolaylığı ve komut satırı arayüzüne entegrasyonu için önerilmiştir. Homebrew, Software Freedom Conservancy'nin kar amacı gütmeyen bir proje üyesidir ve tamamen ücretsiz gönüllüler tarafından yürütülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pop! OS</span>

Pop OS, bilgisayar üreticisi System76 firması tarafından geliştirilen, Ubuntu tabanlı özgür ve açık kaynaklı bir Linux dağıtımıdır. Grafik kullanıcı arayüzü olarak yine System76 tarafından geliştirilen COSMIC masaüstü ortamını kullanmaktadır. Pop! _OS'un hedef kitlesi; bilgisayarı keşfetme ve yaratma aracı olarak kullanan STEM ve yaratıcı profesyoneller olarak belirlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Windows Subsystem for Linux</span> Linux için Windows Alt Sistemi

Windows Subsystem for Linux (WSL), Windows 10, Windows 11, Windows Server 2019 ve Windows Server 2022 üzerinde yerel olarak Linux ikili yürütülebilir dosyalarını çalıştırmak için kullanılan uyumluluk katmanıdır.

Linux çekirdeği, iPhone'lar ve iPad'ler gibi önyükleyicinin kilidinin resmi bir prosedürle açılmasının mümkün olmadığı cihazlar da dahil olmak üzere, Apple tarafından üretilen çeşitli cihazlarda çalışabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.