As (sikke) - Turkipedia

As (çoğul asses), Roma Cumhuriyeti ve Roma İmparatorluğu'nda kullanılan, önce gümüş, sonra bakırdan basılan bir sikke olup adını ağırlık birimi (12 unciae = ounces) eşsesinden alır. Zamanla değer kaybetmekten kurtulamamıştır.

Cumhuriyet sikkesi

As MÖ 280'de Roma Cumhuriyetinde ortaya çıkan dökme bronzdan bir sikke olup anlamı 'birim' ya 'birlik' tir. (Latince: bronzdan yapılan şey). İlave olarak as'ın alt değer birimleri; bes (2/3), semis (1/2), quincunx (5/12), triens (1/3), quadrans (1/4), sextans (1/6), uncia (1/12, aynı zamanda yaygın bir ağırlık birimi) ve semuncia (1/24), as'in katları olarak, dupondius (2), sestertius (2.5), tressis (3), quadrussis (4), quinquessis (5) ve denarius (10), olarak basılmıştır.

Dökme sikke olarak as, 70 yıl boyunca basıldı ve birkaç aşamada ağırlığı yaklaşık bir sextantal (yani ağırlığı bir pound'un 1/6 oranına indirildi) düşürüldü. Aynı anda gümüş bir sikke olan denarius'un da değeri düşürüldü. Erken dönem Roma gümüş sikkeleri Yunan ağırlık sistemi ile basılmış olduğundan, hem güney İtalya da hem de Adriyatik'in karşı kıyısında kolayca kabul gördü ancak şimdi Roma sikkeleri Roma Ağırlık Standartları ile basılıyordu. Denarius ya da 'tenner', ilk olarak on as değerinde basıldı ancak MÖ 140 civarında on altı as olarak tekrar değerlendirildi. Söylendiğine göre bu Pön savaşları'nın finansal sonucu idi.

Cumhuriyet boyunca as, ön yüzünde Janus büstü arka yüzünde ise gemi pruvası ile basılmıştı. Orijinalinde Libral üzerinden üretilmişti, sonradan Libral ağırlık standardına göre yeniden değerlendirildi. Cumhuriyetin bronz sikkeleri dökme tekniğinden dövme tekniğine ağırlıkları azaltılmış olarak geçti. Bazı dönemlerde ise hiç as basılmadı.

İmparatorluk sikkesi

23'teki Augustus Sikke Reformu'nun ardından as, bronz yerine saf kırmızımsı bakırdan basıldı. Sestertius ya da iki buçukluk (orijinalinde 2.5 as, ama şimdi 4 as) ve dupondius (2 as) nümizmatikçilerin (orichalcum pirinç)^[1] dedikleri altın renkli bir bronz alaşımından basılmaya başlandı. As basımı 3. yüzyılın sonlarına kadar devam etti. Roma İmparatorluğunda düzenli olarak basılan en değersiz para idi. Son as 270'te Aurelian ve Diocletianus'un yönetiminin başlarında basılmıştır.^[2]

Sestertius Hadrianus, dupondius Antoninus Pius ve as Marcus Aurelius

As ve katları

1/24 as = semuncia
1/36 as = duella
1/48 as = sicilicus
1/72 as = sextula
1/96 as = drachma
1/144 as = semisextula
1/288 as = scripulum

1/12 as = uncia
2/12 as = sextans
3/12 as = quadrans, teruncius, triuncis
4/12 as = triens
5/12 as = quincunx
6/12 as = semis
7/12 as = septunx
8/12 as = bes
9/12 as = dodrans
10/12 as = dextans, decunx
11/12 as = deunx

2 as = dupondius
3 as = tripondius, tressis
5 as = quinquessis
6 as = sexis
7 as = septissis
8 as = octussis
9 as = nonussis
10 as = decussis
20 as = bicessis
30 as = tricessis
100 as = centussis

Kaynakça

^ http://www.archives.nd.edu/cgi-bin/lookup.pl?stem=orichalcum&ending= ^[]
^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Para</span> devletçe bastırılan, üzerinde değeri yazılı kâğıt veya metalden ödeme aracı, nakit

Para, mal ve hizmetlerin değiş-tokuşu için kullanılan araçlardan en yaygın olanı. Para sözcüğü ile genellikle madenî para ve banknotlar kastedilmekle birlikte; ekonomide, vadesiz mevduatlar ve kredi kartları da parayı meydana getiren unsurlardan sayılır. Vadeli mevduat, devlet tahvili gibi değişim araçları ise para benzeri olarak değerlendirilir.

Nümismatik veya meskûkât, sikke veya kâğıt para koleksiyonculuğu ve paraları inceleyen çalışma sahası. Sikkecilik olarak da adlandırılır. Bu alanda uzman kişilere "nümismat" adı verilir. Nümismatik; kaybolmuş uygarlıkların, kentlerin ve yerleşim yerlerinin kesin olarak belirlenmesine katkı sağlar, tarihsel süreç içinde yok olmuş anıt ve yapılara ilişkin kanıtları bizlere anlatır. İmparatorların saltanatlarının başlangıç tarihlerinin, almış oldukları unvanların, imparatorluk dönemleri boyunca yaptıkları işlerin, kazandıkları zaferlerin ya da yenilgilerin kesin biçimde belirlenmesine yardımcı olur. Aynı zamanda nümizmatik Antik Sikke darbında kullanılan madenin türüne göre o toplumun, o dönemdeki ekonomik durumu konusunda ciddi ipuçları sağlamaktadır. Bir arkeoloğun kazı çalışmasında bulabileceği en iyi şeylerden biri Antik Sikkedir. Bulunmuş olan bir Antik Sikke yapılan arkeolojik çalışma katmanı için anında bir tarih sağlayabilir. Ek olarak Antik Sikkeler ticaret, ekonomi, sosyal organizasyon, mitoloji, ideolojiler, şahsiyetler, liderlik, askeri, önemli olayları anlatmaktadır. Antik Sikkelerin hangi devlet döneminde, hangi yıllarda, hangi İmparator adına darb edildiği gibi bulgular tarihsel gerçeklerin ortaya çıkarılmasında önemli rol oynamaktadır.

Akçe, Osmanlı Devleti'nin ilk zamanlarından itibaren bastırılan ve kullanılan gümüş para birimidir. İlk akçe Bursa'da Orhan Gazi tarafından 1327 yılında bastırılmıştır. Akçe Osmanlı Devleti'nin temel para birimiydi. Bu para biriminde ilk dönemlerde üzerine basılı bir tarih bulunmamasıyla birlikte, padişah I. Bayezid ile birlikte akçeler üzerine tarih basılma uygulamasına geçilmiştir.

Uncia şu anlamlara gelebilir:

Uncia (sikke) - Roma Cumhuriyeti döneminde üretilmiş olan bir as 'ın 1/12'si değerinde bronz sikkedir.
Kar parsı

<span class="mw-page-title-main">Denarius</span> Para, Gümüş sikke

MÖ 211'den itibaren Roma Para sistemine dahil olan denarius, küçük Gümüş Sikke'lerdir ve yavaşça itibarı azaldığı için yerine çıkarılan antoninianus'lara kadar tedavüle çıkan en yaygın para olarak kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sestertius</span>

Sestertius ya da sesterce, bir Antik Roma sikkesidir. Roma Cumhuriyeti döneminde küçük gümüş bir sikke iken Roma İmparatorluğu zamanında büyük bronz bir sikkeye dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Dupondius</span>

Dupondius Roma Cumhuriyeti ve Roma İmparatorluğu' da kullanılmış olan, 2 as ½ sestertius ve 1/8 denarius değerinde bir sikkedir.

Semis (yarım) bir as'ın yarısı değerinde küçük bir bronz sikkedir. Roma Cumhuriyeti'nde, semis, kısaltması S olarak ya da uncia sikkesinin teorik değeri olan 6 yı ifade den 6 nokta ile gösterilirdi. Sikke'nin ön yüzünde Saturn'ün büstü arka yüzünde ise bir gemi pruvası bulunur.

Quadrans 1/4 as değerinde düşük kıymetli, bronz bir Roma sikkesidir. Quadrans'lar bronz döküm sikkeler olarak Roma Cumhuriyeti tarihi boyunca değerlerini belirten 3 nokta ile basılmışlardır. Ön yüz figürü başlangıçtaki birkaç farklı varyasyondan sonra herkül başına dönüşmüş arka yüze ise gemi pruvası işlenmiştir. Bu sikkeler döküm tekniği kullanılarak Orta İtalya'nın diğer şehirlerinde aynı değerle basılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Quinarius</span>

Quinarius yarım denarius değerinde bir gümüş Roma sikkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Antoninianus</span>

Antoninianus, Roma İmparatorluğu'nda 2 denarius'a eşit gümüş bir sikke. Zamanla içerisinde uğradığı değer kaybından dolayı bronzdan basılmaya başlanmıştır.

Bes, Roma Cumhuriyeti döneminde basılan bronz bir Antik Roma sikkesidir. Bes, 2/3 as değerinde olup, sadece MÖ 126'da C. Cassius tarafından 3/4 as değerinde bir sikke olan dodrans'la bir kombinasyon içinde basılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Quincunx (sikke)</span>

Quincunx Roma Cumhuriyeti döneminde basılmış bronz bir Antik Roma sikkesidir. Quincunx adını, bir as'ın 5/12'si değerinde olmasından dolayı Latince "beş" anlamına gelen "quinque" ve "onikide bir" anlamındaki "uncia" dan alır. Bu değer bazen bir ölümün noktaları gibi beş nokta ile sembolize edilir ve bu durumda bu beş nokta deseni "quincunx" olarak adlandırılır.

Triens Roma Cumhuriyeti döneminde basılmış 1/3 as değerinde bronz bir Antik Roma sikkesidir. Trien'lerin en bilinen tasarımı ön yüzde tanrıça Minerva büstü ve 4 nokta kabartması, arka yüzde ise gemi pruvasıdır. Çok yaygın bir seri değildi ve son olarak MÖ 89' da basılmıştır.

Uncia, Latince herhangi bir şeyin "onikincisi" anlamında kullanılan bir uzunluk ve ağirlık birimi.

Semuncia Roma Cumhuriyeti dönemin de basılan bronze bir Antik Roma sikkesi olup, 1/24 as değeriyle Cumhuriyette basılan en değersiz dökme sikkedir. Önyüzünce tanrı Merkür büstü ve meşe palamudu, arka yüzünde ise gemi pruvası ya da "caduceus" en çok kullanılan figürlerdir. M.Ö. 210 da denarius ve as'ın değerleri düşürülene kadar basılmaya devam edilmiştir.

http://www.chemistrydaily.com/chemistry/Semuncia 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Aureus, 25 gümüş denarii değerindeki Antik Roma altın sikkesi. Aureus, MÖ 1. yüzyıldan solidus ile yer değiştirdiği MS 4. yüzyıla kadar düzenli olarak basılmış bir sikkedir. Aureus, gümüş bir denarius'la aşağı yukarı aynı ebatlarda olmasına rağmen altının yoğunluğu nedeniyle daha ağırdır.

Bu madde Türkiye Cumhuriyeti madenî paralarını göstermektedir.

Bizans para sistemi, Batı'nın yıkılmasından sonra Doğu Roma İmparatorluğu'nda kullanılan para çoğunlukla iki tür sikkeye aitti: altın solidus ve açıkça değer verilen bronz para çeşitleri. İmparatorluğun sona ermesiyle para birimi sadece gümüş stavrata ve küçük bakır paralar ile altın para basılmadı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.