İçeriğe atla

Arvanitler

Bir Arvanitin fotoğrafı

Arvanitler (Yunanca: Αρβανίτες) Tosk Arnavutçası'nın bir ağzını konuşan ve Yunanistan'da yaşayan etnik bir topluluktur. (Türkçedeki "Arnavut" sözcüğü Arvanit adından geldiği sanılmaktadır. İngilizcede ise, Arnavutlar için Albanian terimi kullanılır).

Tarih

Bazı yorumcular, Arvanitlerin kökenini bugünkü Yunanistan'ın en eski yerli halklarından olan Pelasglara dayandırmaktadır. Bazıları onların Arnavutlaşmış Yunanlar olduğunu ileri sürerken, bazıları ise onların Arnavutlarla aynı soydan geldiğini öne sürmektedir.[1]

1300-1350.

1821 Yunan Ayaklanması'nı başlatan ayaklanmacıların büyük bölümü Arvanit kökenlidir.[2]

Bunlardan bazıları.

  • Markos Botsaris,
  • Dimitris Plapoutas,
  • Kitsos Tzavelas,
  • Andreas Vokos Miaoulis,
  • Laskarina Bouboulina,
  • Georgios Kountouriotis,
  • Nikolaos Krieziotis,
  • Hadziyiannis Mexis,

Durumları

Yunanistan sınırları içinde bir Arnavut azınlığı bulunduğunu 10 Ağustos 1920 tarihli Sevr Antlaşması dahilinde kabul etmiştir.[] Bununla birlikte, 1940'lardan itibaren bu gerçek inkâr edilmeye başlanmış ve buradaki etnik Arnavut azınlık baskıcı bir asimilasyon kampanyasıyla karşı karşıya kalmıştır. Ortodoks Arnavutlar ya da Arvanitler yirminci yüzyılın başlarında Atina çevresinde yoğun olarak yaşamaktaydılar. Hatta başkent Atina bir zamanlar bir Arvanit kasabası olarak bilinmektedir.[] 1960'lar boyunca Arvanitler ülkenin Mora (Peleponez) yarımadasının daha kuzey kesimlerinden güneye doğru yoğun bir biçimde göç etmişlerdir. Bugün de bu azınlık yoğun olarak Atina'nın Akropol'ünün hemen yanı başındaki Plaka semtinde yaşamaktadırlar. Bazı kaynaklara göre bu azınlığın sayısı 1.600.000 kadardır.[] Yunan hükûmetleri bu azınlığın Ortodoksluğunu Yunanlıklarına aracı olarak göstermektedir ve bu yüzden Arvanitlerin etnik, kültürel hakları hiçbir şekilde tanınmamaktadır. Yunanca söyleniş biçimiyle Arvanitika, Arnavutça ile dilsel benzerlikler göstermektedir. Fakat Yunan hükûmetleri bu dili yasal olarak tanımamışlar ve öğretim kurumlarında yer vermemişlerdir. Arnavutluk ve Makedonya sınırına yakın yaşayan Arvanitler kendilerini Arnavut olarak tanımlamaktadırlar. Bu yüzden Arnavutluk ve bu azınlık arasındaki bağları koparmak konusunda Atina oldukça isteklidir. Yunan Ortodoks Kilisesi ise bu azınlığın Helenleştirilmesinde en önemli rolü oynamaktadır. Çamlık (Çamerya) Arnavutları ile birlikte hızla büyüyen yaklaşık üç milyonluk bir nüfusun Yunanistan'ı iç güvenliği açısından kaygılandırması doğal görünmektedir. Bugün Yunan yönetiminin Ortodoks Arnavutların Sevr anlaşması çerçevesinde kendi özerk kilisesini kurma izni vermesi konusu Arnavutluk ve Yunanistan arasında önemli bir sorundur. Yunanistan buna pek aldırıyor görünmekte ve Arnavut Ortodokslar öteki tüm Ortodoks gruplarda olduğu gibi Yunan Kilisesinin sıkı denetimi altında tutulmaktadırlar.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Notlar

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2009. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2009. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk</span> Balkanlarda bir ülke

Arnavutluk, resmî adıyla Arnavutluk Cumhuriyeti, Balkanlar'da bir ülkedir. Komşuları kuzeyde Karadağ, kuzeydoğusunda Kosova, doğusunda Kuzey Makedonya ve güneyinde Yunanistan'dır. Ayrıca ülkenin batıda Adriyatik Denizi ve güneybatıda İyonya Denizi'ne kıyısı vardır. İyon Denizi ile Adriyatik Denizi arasındaki Otranto Boğazı'nın karşısındaki İtalya'ya uzaklığı 72 km'den (45 mil) daha azdır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Ortodoks Kilisesi</span> Bir Hristiyanlık mezhebi

Ortodoks Kiliseleri veya Bizans Ortodoks Kiliseleri, Bizans ayininin Reform öncesi kiliseleridir. Başlangıçtan itibaren hem katolik hem de havarilerin ardıllığında havariseldirler..

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi</span> Türkiye ile Yunanistan arasında din esasına dayanılarak gerçekleştirilmiş zorunlu göç

Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi, 1923 yılında Lozan Barış Antlaşması'na ek olarak yapılan sözleşme uyarınca Türkiye Cumhuriyeti ve Yunanistan Krallığı'nın kendi ülkelerinin yurttaşlarını din esası üzerine tehcir ve zorunlu göçe tabi tutmasına verilen addır. Göçe tabi tutulan kişilere ise mübadil denir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutlar</span> etnik grup

Arnavutlar veya Arnavudlar, ortak bir Arnavut soyunu, kültürünü, tarihini ve dilini paylaşan, Balkan Yarımadası'na özgü bir etnik gruptur. Çoğunlukla Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya, Karadağ, Sırbistan'ın yanı sıra Hırvatistan, Yunanistan, İtalya ve Türkiye'de yaşıyorlar. Ayrıca Avrupa, Amerika ve Okyanusya'da yerleşik çeşitli topluluklardan oluşan büyük bir diaspora oluşturuyorlar.

<span class="mw-page-title-main">Aynoroz</span> Kuzeydoğu Yunanistanda bir dağ ve yarımada

Aynoroz, Balkanlar'da Yunanistan'ın Halkidiki yarımadasından Ege Denizi'ne doğru uzanan 3 dar ve uzun yarımadanın en doğuda olanı. Doğu Ortodoks manastırının önemli bir merkezidir. Yunanistan Cumhuriyeti içinde özerk bir hükûmet olarak yönetilmektedir. Aynoroz yarımadasının toprağı kalkerli olup, oldukça dağlıktır. En yüksek noktası adanın en güneyindeki Athos Dağı'dır (2.033m). Nüfusun çoğunluğu rahiplerden meydana gelir ve 2.250 kişi kadardır. Athos Dağı'nda, Konstantinopolis Ekümenik Patriğinin doğrudan yetkisi altında 20 kadar manastır vardır. Devletin yönetim biçimi 20 manastırı temsil eden 20 kişi ve küçük bir meclis tarafından yönetilir ve Yunanistan'a bağlıdır. Halkın başlıca gelir kaynağı zeytin ve üzümcülük gibi Akdeniz ürünleri ve hayvancılıktır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Yunanistanı</span>

1828 yılında yapılan Edirne Antlaşması ile bağımsızlığını kazanana kadar Yunanistan'ın büyük bir kısmı Osmanlı Devleti sınırları içindeydi.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Katolik Kilisesi</span> Romaya bağlı Doğu kökenli kilise

Arnavutluk Katolik Kilisesi, Papa'nın ruhanî önderliğindeki ve Vatikan merkezli ökumenik Dünya Katolik Kilisesi'nin alt bölümlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi</span>

Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi, Başpiskoposluğu idaresi Tiran, Dıraç bölgeleriyle beraber, genelde ülkenin güney bölgesini kapsar. Ayin dili Arnavutçadır. Ortodoks cemaat yaklaşık yarım milyon üyeye sahiptir. ABD'de yaşayan 15.000 ortodoks Arnavut için iki ayrı idari birim kurulmuş olup, bunlardan birisi dolaysız şekilde İstanbul Ekümenik Patrikhanesi'ne bağlıdır.

Türkiye'deki azınlıklar, etnik ve dinî azınlıklar olarak ikiye ayrılmaktadır. Türkiye birçok etnik grubu barındıran bir ülkedir. Nüfus sayımlarında 1965'ten bu yana etnik köken sorulmadığı için bir etnik kümenin nüfusunun ne kadar olduğunun tam olarak tespiti yapılamamaktadır. Bazı kişi ve gruplar tahminler yapsalar da genelde objektif kalmayı başaramamaktadırlar. Osmanlı İmparatorluğu gibi geniş topraklara yayılan ve yüzlerce yıl hüküm süren bir imparatorluğun 20. yüzyıl başında çöküşü sonrasında, imparatorluğun çeşitlilik gösteren demografik mirası içinden bazı etnik gruplar Türkiye'de yaşamaya devam etmişlerdir.

Arbıreşler, bugün İtalya'nın güneydoğusunda ve Yunanistan'ın kuzeydoğusunda yaşayan Arnavutlara verilen genel ad. Arbreşlerin çoğu, göçmen olup genellikle Kosova ve Arnavutluk kökenlidir. Ayrıca Arbreşlerin %68'i Katolik, %32'si de Ortodoks'tur. İkisi İtalya'nın Sicilya adasında ve Puglia bölgesinde, diğerleri de Yunanistan'ın Yanya şehrinde olmak üzere Avrupa kıtasında altı Arbreş yerleşkesi bulunmaktadır. Arbıreşlerin çoğu İtalyanca, Yunanca ve Arnavutçaya çok benzeyen bir dil olan Arbreşçe konuşmaktadırlar. Dünyada yaşayan Arbreş nüfusu ise 20.000 civarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çam Arnavutları</span>

Çam Arnavutları, Yunanistan'ın kuzeybatısında Epir bölgesinde yaşayan halk.

<span class="mw-page-title-main">Dropull</span>

Dropull Arnavutluk'un güneyinde Gjirokastër İlçesinde bir belediyedir. Yunanların yoğun olduğu bir nüfusa sahip olan bir bölgedir. Gjirokastër şehrin güneyinden Drinos nehrini takip ederek Yunanistan-Arnavutluk sınırına kadar uzanan bölgenin köyleri, etnik Rumların çoğunluğuk olduğu kasabaları Arnavutluk hükûmeti tarafından "azınlık bölgesi" olarak tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bizans Riti</span>

Bizans Riti, Yunan Riti ya da Konstantinopolis Riti günümüzde Doğu Ortodoks Kilisesi ve Bizans Katolik Kiliseleri'nde uygulanmakta olan bir liturjik rit. Kısıtlı ölçüde de olsa Anglikan Komünyonu ve Lüteran kiliselerde de uygulanan rit bu mezheplerde özellikle Doğu Riti Anglikanizmi Toplumu ve Ukrayna Lüteran Kilisesi'nde benimsenmiştir. 3. yüzyılda Konstantinopolis'te uygulanmaya başlayan rit bugün dünyada Roma Riti'nden sonra en çok uygulanan ikinci rittir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'de din</span> Suriyedeki dinî inançlar

Suriye'de din, Suriye vatandaşları tarafından uygulanan çeşitli dinleri ifade etmektedir. Tarihsel olarak bölge, bu dini toplulukların her biri içinde bir dizi farklı mezhebin bulunduğu çeşitli inançların bir mozaiği olmuştur. Suriyelilerin çoğunluğunu Müslümanlar oluşturmaktadır; bunların arasında en kalabalık grubu Sünniler oluştururken, onları Şii gruplar ve Dürziler takip etmektedir. Ayrıca, çeşitli Hristiyan azınlıklar bulunmaktadır. Ayrıca küçük bir Yahudi ve Yezidi topluluğu da bulunmaktadır.

Arnavutluk, nüfusun büyük çoğunluğunun aynı zamanda ülkenin resmi dili olan Arnavutça ile konuştuğu etnik olarak homojen bir ülkedir. İki ayrı lehçesi vardır: güneyde konuşulan Tosk ve kuzeyde konuşulan Geg. Ancak birçok Arnavut, Balkanlar'daki çok sayıda Arnavut diasporası ve Arnavut topluluklarının etkisiyle İtalyanca, Yunanca, Fransızca, Almanca ve İngilizceyi de yaygın olarak konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'da İslam</span>

Yunanistan'da İslam, iki ayrı topluluk tarafından temsil edilmektedir; Osmanlı İmparatorluğu döneminden beri Yunanistan'da yaşayan Müslümanlar ve 20. yüzyılın son çeyreğinde, özellikle Atina ve Selanik'e gelmeye başlayan Müslüman göçmenler.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk-Yunanistan ilişkileri</span>

Yunanistan'daki Arnavut göçmenlerin ve Arnavutluk'taki Yunan azınlığın varlığı, tarihi ve kültürel bağlar ve ayrıca Arnavutluk ve Yunanistan hükûmetleri arasındaki sık sık üst düzey temaslar nedeniyle, iki ülkenin bugün güçlü, ancak zaman zaman karmaşık diplomatik ilişkileri devam ediyor.

Yunanistan'daki Arnavutlar, farklı göç dalgaları sonucunda farklı topluluklara bölünmüştür. Arnavutlar ilk olarak 13. yüzyılın sonlarında Yunanistan'a göç ettiler. Orta Çağ'da Yunanistan'a yerleşen Arnavut kökenli nüfusun torunları, Yunan ulusuyla tamamen asimile olmuş ve kendilerini Yunan olarak tanımlayan Arvanitlerdir. Bugün, Arvanitika olarak bilinen Tosk Arnavutçasının farklı alt lehçelerini hala koruyorlar.

Arnavutluk Yunanları, modern Arnavutluk'taki bölgelerde yaşayan veya buralardan gelen etnik Yunanlardır. Bunlar çoğunlukla ülkenin güneyinde, tarihi Epirus bölgesinin kuzey kesimindeki Avlonya, Ergiri, Görice ve Berat illerinde yoğunlaşmışlardır. Bölge aynı zamanda Kuzey Epir olarak da bilinir. Sonuç olarak, özellikle Güney Arnavutluk/Kuzey Epir'den gelen Yunanlar, yaygın olarak Kuzey Epirliler olarak bilinirler. Arnavutluk'un "azınlık bölgelerinde" yaşayan Yunanlar, Arnavutluk hükûmeti tarafından resmi olarak Arnavutluk Yunan Ulusal Azınlığı olarak tanınmaktadır.

Arnavutluk'ta insan haklarıyla ilgili güncel konular arasında aile içi şiddet, münferit işkence vakaları ve polis şiddeti, cezaevlerinin genel durumu, insan ve seks ticareti ve LGBT hakları yer alıyor.