
Mardin, Türkiye'nin Mardin ilinin merkezi olan şehirdir.
II. Alâeddin Keykubad Anadolu Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev ile Gürcü Hatun'un küçük oğludur.

Artuklu Beyliği ya da diğer adıyla Artuklular, Harput, Mardin ve Hasankeyf bölgelerinde 1102-1409 yılları arasında hüküm sürmüş bir Oğuz Türkmen beyliğidir.

Buğday, Mardin ilinin Artuklu ilçesine bağlı bir mahalledir.

Güneyli, Mardin ilinin Artuklu ilçesine bağlı bir mahalledir.

Akıncı , Mardin ilinin Artuklu ilçesine bağlı bir mahalledir.

Aran, Mardin ilinin Artuklu ilçesine bağlı bir mahalledir

Aşağıyeniköy, Mardin ilinin Artuklu ilçesine bağlı bir mahalledir.

Cevizpınarı, Mardin ilinin Artuklu ilçesine bağlı bir mahalledir.

Dibektaş, Mardin ilinin Artuklu ilçesine bağlı bir mahalledir.

Göllü, Mardin ilinin Artuklu ilçesine bağlı bir mahalledir. Köy Mardin' in güneyinde 8 kilometre uzaklıkta, Kızıltepe'nin doğsusunda yaklaşık 15 kilometre uzaklıkta Mezopotamya ovası üzerinde Mardin Merkeze bağlı bir mahalledir. Komşuları Ortaköy, Gökçe ve Aşağı Azıklı köyleri gibi tanıdık köylerdir.Son büyükşehir yapılanmasına göre mahalle olup merkez Artuklu İlçesine bağlanmıştır.

Yaylabaşı, Mardin ilinin Artuklu ilçesine bağlı bir mahalledir.

Haydar, Mardin ilinin Artuklu ilçesine bağlı bir mahalledir.

Gürağaç, Mardin ilinin Artuklu ilçesine bağlı bir mahalledir.
Artuklu Beyliği 1102-1409 yılları arasında Mardin, Hasankeyf ve Harput bölgelerinde hüküm süren bu Türkmen beyliği Sökmen Bey'e dayanan Sökmenoğulları ve İlgazi Bey'e dayanan İlgazioğulları olarak iki hanedana ayrılmışlardır.

Dilmaçoğulları Beyliği, 1085-1192 yılları arasında Bitlis ve Erzen'de egemen olan Türk beyliğidir. Kurucusu, Büyük Selçuklu hükümdarı Alp Arslan'ın komutanlarından Dilmaçoğlu Mehmed Bey'dir (Hükümdarlığı:. Kuruluş döneminde Büyük Selçuklu Devleti'ne biçimsel bağlılığını sürdüren Dilmaçoğulları, Toğan Arslan döneminde en parlak yıllarını yaşadılar. Saltuklular ve Artuklular ile birlikte Haçlılara ve Gürcülere karşı savaştılar.
Hüsameddin Timurtaş, 1122 - 1154 yılları arasında hüküm sürmüş Mardin Artuklu beyidir.

Mardin Ulu Camii, Artuklular devri mimari örneklerinden, Mardin merkezde bulunan tarihi cami. Yapıldığında iki minaresi olan yapı, kesme taştan yapılmıştır. Cami kubbesi dıştan yivleme tekniği ile oluşturulan dilimli yapıdadır. Bu yapı stili daha sonra Mardin mimarisinde gelenek haline gelmiştir. Enine gelişen yapı, mihrap önü kubbelidir. Dikdörtgen biçimli avlusu caminin kuzeyinde bulunur.

Kızıltepe Ulu Camii, Dunaysır Ulu Camii ya da Koçhisar Ulu Camii; Kızıltepe'de yer alan bir camidir. Mardin Artuklularından Yavlak Arslan tarafından yaptırılmaya başlanmış, cami inşaatı sürerken ölümü üzerine inşaat kardeşi Ebü'l-Feth Artuk Arslan tarafından H. 601 yılında tamamlanmıştır. Zaman içinde yerleşim yeri dışında kalan cami harap olmuş, 1967-1976 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından tamir edilmiştir.

Hüsâmeddin Yavlak Arslan, Artukluların Mardin kolunun hükümdarıydı. Sikkelerde sol elinde kesik bir baş tutan zırhlı bir Türk hükümdarı olarak tasvir edilmektedir. Sikkenin ön yüzünde Abbasi halifesine karşı dini bağlılık kabul ediliyor.