İçeriğe atla

Aromatik aminler

Aromatik amin, bir amine bağlı aromatik bir halkadan oluşan bir organik bileşiktir. Bu, anilinleri de kapsayan geniş bir sınıftır. Aynı zamanda daha birçok karmaşık aromik halkayı ve NH2'den başka olan birçok amin ikame edicisini de kapsar. Bu tür bileşikler doğada yaygın olarak bulunur.[1]

Aromatik aminler
Aromatik halkaTemel aminin adıÖrnek
Benzenanilinİkame edilmiş anilinler
Fenilendiaminp -fenilendiamin
ToluenToluidinPrilokain
DiaminotoluenlerSaç boyası bileşeni: 2,5-Diaminotoluen
NaftalinNaftilaminlerKongo kırmızısı ve prodan
PiridinAminopiridinlerTenoksikam
PirimidinAminopirimidinlerSitozin nükleobazı
KinolinAminokinolinler4-Aminokinolin
PürinAminopürinlerGuanin nükleobazı
AkridinAminoakridinlerFloroflor (Floresan boyası)

Aromatik aminler, pestisitlerde, farmosötiklerde, boyalarda, tekstil endüstisinde yaygın olarak kullanılmaktadır.[2]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ P.F. Vogt, J.J. Gerulis (2005). "Amines, Aromatic". Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a02_037. 
  2. ^ "Exposure to Aromatic Amines – Overview on Chemistry" (PDF). A. Seidel. 9 Kasım 2009. 5 Eylül 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anilin</span> Kimyasal bileşik

Anilin, petrolden damıtılarak elde edilen, sıkça ahşap renklendirmesi için kullanılan bir tür boya. Türevleri ilaç yapımında da kullanılan organik bileşik.

<span class="mw-page-title-main">Parfüm</span>

Parfüm, genellikle sıvı halde olan, insan vücuduna, hayvanlara, yiyeceklere, nesnelere ve yaşam alanlarına hoş bir koku vermek için kullanılan hoş kokulu uçucu yağlar veya aroma bileşikleri (kokular), sabitleyiciler ve çözücülerin karışımıdır. Parfümler, hoş bir koku yayan maddeler olarak tanımlanabilir. Aromatik kimyasalların ve esansiyel yağların yapay karışımlarından oluşurlar. 1939 Nobel Kimya Ödülü sahibi Lavoslav Ružička, 1945'te "bilimsel kimyanın ilk günlerinden günümüze kadar parfümlerin, yöntemler, sistematik sınıflandırma ve teori açısından organik kimyanın gelişimine önemli katkılarda bulunduğunu" belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Amin (kimya)</span>

Aminler, amonyaktaki bir veya daha fazla hidrojen atomunun organik radikaller ile değiştirilmesi yöntemiyle türetilmiş organik bileşikler ve fonksiyonel gruplardır. Yapısal olarak aminler amonyağa benzerler, ama bir veya daha fazla hidrojen atomu, alkil veya aril gibi organik sübstitüentlerle yer değiştirmiştir. Bu kuralın önemli bir istisnası RC(O)NR2 tipi bileşiklerdir (C(O) karbonil grubuna karşılık gelir), bunlara amin yerine amid denir. Amidler ve aminlerin yapıları ve özellikleri farklı olduğu için bu ayrım kimyasal olarak önemlidir. Adlandırma açısında biraz akıl karıştırıcı olan bir nokta, bir aminin N-H grubunun N-M (M= metal) ile değişmesi hâlinde buna da amid denmesidir. Örneğin (CH3)2NLi, lityum dimetilamid'dir.

<span class="mw-page-title-main">Fenol</span>

Fenol, benzen halkasına hidroksil bağlanmasıyla oluşan kimyasal bileşiktir. Saf hâlde, renksiz veya beyazdan hafifçe pembeye çalan renkte kristal katı şeklindedir. Tatlımsı, buruk bir kokuya sahip fenollerin tespit limiti havada 40 ppb, suda ise 1-8 ppm'dir. Suya kıyasla çok yavaş buharlaşır, suda orta dereceli bir çözünürlüğe sahiptir ve oldukça yanıcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Izgara (yemek)</span> et ve sebze pişirme yöntemi

Izgara, yiyeceklerin yüzeyine genellikle yukarıdan, aşağıdan veya yandan uygulanan kuru ısıyla pişirme şeklidir. Izgara genellikle önemli miktarda doğrudan, radyan ısı içerir ve et ve sebzeleri hızlı bir şekilde pişirmek için kullanılır. Izgara yapılacak yiyecekler tel ızgara, döküm demir tava veya ızgara tavası kullanılarak pişirilir.

Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAHlar), heteroatom veya sübstitüent taşımayan ve kaynaşık aromatik halkalar içeren kimyasal bileşiklerdir. PAHlar yağ, kömür ve katran bırakıntılarında bulunur ve yakıtların yakılmasında yan ürün olarak ortaya çıkar. Bir kirletici olarak düşünülmelerinin nedeni bazı bileşiklerinin kanserojen, mutajen ve teratojen olarak tanımlanmış olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pikrat</span>

Pikrat pikrik asit (2,4,6-trinitrofenol) tuzu veya esteridir. Pikrat ayrıca pikrik asidin birçok aromatik hidrokarbonlar, aromatik aminler, alifatik amineler, alkaliler ve diğer bileşiklerle oluşturduğu ek bir bileşik de olabilir. Bu ekstra bileşikler de pikrik asit tuzları olmadıkları hâlde pikrat olarak isimlendirilirler.

Kanserojen veya karsinojen, hayvanlarda kansere neden olma kapasitesine sahip maddeleri tanımlamak için kullanılan terim. Kanserojenik ajanlar fiziksel, kimyasal, biyolojik kökenli olabilir. Mutajen kavramı ile karıştırılmamalıdır

<span class="mw-page-title-main">İstiflenme</span>

Kimyada istiflenme, genelde aromatik olan moleküllerin atomlar arası etkileşerek deste şeklinde üst üst üste gelmesidir. İstiflenmiş bir sistemin en yaygın bilinen örneği DNA molekülünde birbirini takibeden bazlarda görülür. İstiflenme proteinlerde, non-polar iki halkanın örtüşmesi halinde de meydana gelir. Hangi moleküllerarası kuvvetlerin istiflenmeye neden olduğu hâlen tartışma konusudur.

<span class="mw-page-title-main">Aromatiklik</span>

Organik kimyada bazı atom halkalarının yapısı beklenenin üstünde kararlıdır. Doymamış bağlar, yalın elektron çiftleri veya boş orbitallerden oluşan konjüge bir halkanın konjüge olmasından beklenecek kararlılıktan daha yüksek bir kararlılık gösterme özelliğine aromatiklik denir. Aromatiklik, halkasal delokalizasyon ve rezonansın bir belirtisi olarak da düşünülebilir.

Aromatik hidrokarbonlar veya aren yapılarında halka formunda karbon atomları ve bunların arasında birbirini izleyen çift ve tek bağ içeren hidrokarbonlardır. Düzlemsel benzen halkalarından oluşurlar. "Aromatik" terimi aromatiklik belirleyen fiziksel mekanizma keşfedilmeden önce tayin edilmiş ve bileşiklerin tatlı bir kokuya sahip olmasından dolayı bu isim verilmiştir. Aromatik bileşiklerin altı karbon atomu konfigürasyonu ile mümkün olan en basit örneği benzen halkası olarak bilinir ve bu haldeki en basit hidrokarbon benzendir. Aromatik hidrokarbonlar monosiklik (MAH) veya polisiklik (PAH) olabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Siklohekzan</span>

Siklohekzan; molekül formülü C6H12 olan, bir tane halka bulunduran sikloalkanlara dâhil olan bir bileşiktir. Siklohekzan renksiz, yanıcı bir sıvıdır. Çeşitli yollardan eldesi mümkündür. Siklohekzanın erime sıcaklığı 6,47 °C, kaynama sıcaklığı ise 80,74 °C'dir.

<span class="mw-page-title-main">Alisiklik bileşik</span> karbosiklik, aromatik olmayan halka yapısına sahip kimyasal bileşik

Alisiklik bileşik, hem alifatik hem de siklik olan organik bir bileşiktir. Bunlar, doymuş veya doymamış olabilen, ancak aromatik karakterde olmayan bir veya daha fazla tüm-karbon halkası içerir. Alisiklik bileşikler bağlı bir veya daha fazla alifatik yan zincir içerebilir.

Nitrolama bir nitro grubunun organik kimyasal bileşik içine sokulması için genel bir kimyasal proses sınıfıdır. İfade daha genel olarak, ayrıca nitrogliserin sentezinde olduğu gibi alkoller ve nitrik asit arasında farklı nitrat esterleri oluşturma işlemine yanlış olarak uygulanır. Nitro bileşiklerinin ve nitratların ortaya çıkan yapısı arasındaki fark nitro bileşiklerindeki azot atomunun doğrudan oksijen olmayan bir atoma genel olarak da karbon veya başka azot atomuna bağlanmasıdır. Oysaki organik nitratlar olarak da adlandırılan nitrat esterlerinde, azot bir oksijen atomuna genellikle dolayısıyla da bir karbon atomu 'na bağlanır.

<span class="mw-page-title-main">2-Nitroanilin</span>

2-Nitroanilin H2NC6H4NO2 formülüne sahip bir organik bileşiktir. 2. pozisyonda bir nitro fonksiyonel grup taşıyan bir anilin türevidir. Esas olarak o-fenilendiaminin öncül maddesi olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Nitro bileşiği</span>

Nitro bileşikleri, bir veya daha fazla nitro fonksiyonel grubu (−NO2) içeren organik bileşiklerdir. Nitro grubu, dünya çapında kullanılan en yaygın eksplosoforlardan (bileşiği patlayıcı madde yapan fonksiyonel grup) biridir. Nitro grubuda güçlü bir elektron çeken gruptur. Bu özellik nedeniyle, nitro grubuna alfa (bitişik) olan C-H bağları asidik olabilir. Aynı nedenden dolayı, aromatik bileşiklerde nitro grubunun varlığı elektrofilik aromatik sübstitüsyonu yavaşlatsa da nükleofilik aromatik sübstitüsyonu kolaylaştırır. Nitro grupları, doğada nadiren bulunur ve nitrik asit ile başlayan nitrolama reaksiyonları tarafından neredeyse her zaman üretilir.

<span class="mw-page-title-main">4-Nitroklorobenzen</span>

4-Nitroklorobenzen ClC6H4NO2 formülüne sahip bir organik bileşiktir. Soluk sarı renkte bir katıdır. 4-Nitroklorobenzen, lastikte bulunan yaygın antioksidanlar da dahil olmak üzere endüstriyel olarak kullanılan bir dizi bileşiğin üretiminde yaygın bir ara maddedir. ClC6H4NO2 formülüne sahip diğer izomerler arasında 2-nitroklorobenzen ve 3-nitroklorobenzen bulunur.

Elektrofilik aromatik sübstitüsyon, bir aromatik sisteme bağlı bir atomun bir elektrofil ile değiştirildiği organik reaksiyondur. En önemli elektrofilik aromatik sübstitüsyonlardan bazıları aromatik nitrolama, aromatik halojenasyon, aromatik sülfonasyon, alkilasyon ve açilasyon tipindeki Friedel– Crafts reaksiyonudur.

Organik kimyada, bir aril halojenür, aromatik bir halkaya doğrudan bağlı bir veya daha fazla hidrojen atomunun bir halojenür ile değiştirildiği aromatik bir bileşiktir. Haloarenler haloalkanlardan farklıdır çünkü hazırlama yöntemleri ve özellikleri bakımından birçok farklılık gösterirler. En önemli üyeler aril klorürlerdir, ancak bileşik sınıfı o kadar geniştir ki birçok türev ve uygulama vardır.

Difenilamin, (C
6
H
5
)
2
NH
formülüne sahip organik bir bileşiktir. Bileşik, iki fenil grubuna bağlı bir aminden oluşan bir anilin türevidir. Bileşik renksiz bir katıdır, ancak ticari numuneler oksitlenmiş safsızlıklar nedeniyle genellikle sarıdır. Difenilamin birçok yaygın organik çözücüde iyi çözünür ve suda orta derecede çözünür.