İçeriğe atla

Arnold Çikobava

Kontrol Edilmiş
Arnold Çikobava
Doğum14 Mart 1898(1898-03-14)
Saçikobavo, Kutaisi Guberniyası, Rusya İmparatorluğu
Ölüm5 Kasım 1985 (87 yaşında)
Tiflis
MilliyetGürcü
MeslekAkademisyen, dil bilimci, filolog
İmza

Arnold Çikobava (Gürcüce: არნოლდ ჩიქობავა) (14 Mart 1898 - 5 Kasım 1985), Nikolay Marr'ın tartışmalı Yafetik teorisinin en aktif eleştirmenlerinden biri olarak tanınan Gürcü kafkasolog, dilbilimci ve filolog.

Çikobava, Gürcistan'nın batısındaki Megrelya bölgesinin Saçikobavo köyünde doğdu. 1922'de Tiflis Devlet Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra 1926-1933 yılları arasında doçent ve 1985'teki ölümüne kadar profesör olarak çalışmıştır. 1933-1960 yılları arasında Kafkasya Araştırmaları Bölümü'ne, 1936 ve 1985 yılları arasında Tiflis Dilbilim Enstitüsü'nün İber-Kafkas dilleri bölümüne başkanlık etmiştir. 1950 ve 1952 yılları arasında Çikobava'nın başkanlık ettiği enstitüye onun adı verilmiştir. 1941'de Gürcistan Bilimler Akademisi'nin kurucu üyelerinden biri oldu ve 1950-1963 yılları arasında akademinin başkanlığını yaptı. Yaptığı çalışmalarla Sovyetler Birliği ve uluslararası kurumlarca verilen birçok ödül ve unvanın sahibi oldu.[1] Gürcüce sözlükler ve Kafkas dillerinin yapısı ve tarihi üzerine eserler yazdı.

Bununla beraber Çikobava'nın tanınması, Marr'ın ortaya attığı ve bir süredir Sovyet akademisyenler tarafından resmi bir ideoloji gibi benimsenen spekülatif dilbilim teorisine yönelik eleştirileriyle olmuştur. Marr'ın teorisine karşı olanların çoğu Sovyet yetkililerinin baskılarından dolayı sesini duyuramıyordu. Bununla beraber, Çikobava, Gürcistan Merkez Komitesi Birinci Sekreteri Kandid Çarkviani ile olan dostluğundan yararlanarak Marr'ın hipotezlerine yönelik eleştirilerine devam etmiştir. Sonunda raporunu Josef Stalin'e göndermiş; 1950'de bizzat Stalin ile tanışmıştır. Kısa süre sonra Stalin, ünlü Pravda dilbilim makalesinde Marr'ın teorisini kınamıştır (makalenin yazarı büyük olasılıkla Çikobava idi).[2][3]

Oysa Çikobava, Marr'ın ileri sürdüğü "Kolhuri" (კოლხური) ve "Zanuri" (ზანური) terimlerini politik açıdan değil, dilbilim açısından eleştirmiştir. "Kolhuri" ve "Zanuri"nin göreceli kavramlar olduğunu, çünkü bu şekilde adlandırlan dili oluşturan Megrelce ve Lazca diyalektlerin var olmasına karşın, dilin kendisinin var olmadığını belirtmiştir. Kıyaslama açısından da Gürcü dili ile diyalektlerini ("Pşauri", "Kahuri", "Guruli"...) vermiştir. Gürcücenin diyalektler günümüzde varlığını sürdürürken, bu diyalektlerin oluşturduğu dilin kendisinin de var olduğunu söylemiştir.[4]

Çikobava Tiflis'te 87 yaşında öldü. Tiflis Devlet Üniversitesi'nin arazisine gömüldü.

Kaynakça

  1. ^ Mikaberidze, Alexander (ed., 2007), Chikobava, Arnold 28 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Dictionary of Georgian National Biography. Accessed on July 3, 2007.
  2. ^ Dahrendorf, Ellen (2005), The Unknown Stalin, p. 205. I.B.Tauris, 1-85043-980-X.
  3. ^ Smith, Graham (1998), Nation-building in the Post-Soviet Borderlands: The Politics of National Identities, p. 178. Cambridge University Press, 0-521-59968-7.
  4. ^ (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა, Tiflis, 2006, s. 15 19 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN: 99940-61-43-7

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zan dili</span>

Zan dili, Güney Kafkas dilleri içinde yer alan Lazca ile Megrelcenin kaynaklandığı kabul edilen bir dildir. Dilbilimciler, eskiden antik Kolhis dili olarak da bilinen Zan dilinin zaman içinde ikiye ayrıldığını düşünmektedir. Gürcüce ve Svanca, Güney Kafkas dillerine dahil olan diğer dillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Givi Cavahişvili</span>

Givi Cavahişvili, Gürcü siyaset ve toplum adamı, 1953-1975 arasında Gürcistan Bakanlar Kurulu Başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">İskender Tsitaşi</span> Laz dilbilimci, yazar ve eğitmen

İskender Tsitaşi, Laz dilbilimci, eğitmen, yazar ve aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Yakovleviç Marr</span>

Nikolay Yakovleviç Marr Gürcistan kökenli Rus dilbilimcisi ve oryantalist. Günümüzde Türkiye sınırları içinde bulunan tarihsel Şavşeti ve Klarceti bölgelerine 1904 yılında yaptığı gezinin notları önemli eserler arasında sayılır. Daha sonra çalışmalarını Marksizm çerçevesine içine oturtan Marr'ın öne sürdüğü teoriler 1950'li yıllara kadar Sovyetler Birliği'nde resmi olarak tanınmıştır. Zira Marr, teorilerini Marksizm ile ilişkilendirmiş ve devlet desteği görmüştür.

Yafetik Teori günümüzde geçerliliğini yitirmiş, Baskça ve Kafkas dillerinin Hint Avrupa dilleri ile aynı kökene sahip olduğunu ileri süren Gürcü kökenli Rus dilbilimci Nikolay Marr tarafından öne sürülen dilbilimsel bir teoridir. Teori 1950'li yıllara değin Sovyetler Birliği'nde kabul edilmekteydi.

Vaso (Vasili) İvanoviç Abayev etnik olarak Oset bir Sovyet dilbilimci.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi</span>

Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi (GUBA), Gürcistan'ın önde gelen akademilerindendir. Kasım 1990'a kadar Gürcistan SSR Bilimler Akademisi adı kullanılıyordu. Akademi, Gürcistan'daki bilimsel araştırmaları koordine eder ve yabancı ülkelerin akademileri ve bilim merkezleriyle ilişkiler geliştirir.

<span class="mw-page-title-main">İvane Cavahişvili</span> Gürcü tarihçi ve dilbilimci (1876-1940)

İvane Cavahişvili, Gürcü tarihçi ve çalışmaları Gürcistan tarihi ve Gürcistan kültürünün modern bilimini büyük ölçüde etkileyen bir dilbilimciydi. Tiflis Devlet Üniversitesi'nin (1918) kurucularından ve 1919'dan 1926'ya kadar rektörlerinden biriydi.

Sergi Cikia, Gürcü Oryantalist ve Gürcü Türkolojisinin kurucusu. 200'den fazla yazılı araştırması ve makalesi bulunan Cikia, Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi üyesidir.

Tamaz Valerianis dze Gamkrelidze Gürcü dilbilimci, oryantalist ve Hititolog. Hint-Avrupa dilbilimi, antik diller, teorik dilbilim, yapısal ve uygulamalı dilbilim ve Kartveloloji alanlarında birçok seçkin eserin yazarıdır. 2005-2013 yılları arasında Gürcistan Bilimler Akademisi'nin başkanlığını yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İoseb Kipşidze</span>

İoseb Aleksis Kipşidze, Gürcü dilbilimci ve filolog. Tiflis Üniversitesi Yönetim Kurulu Akademik Sekreteri ve üniversitedeki ilk dilbilim profesörüydü. 1918-1919 yılları arasında üniversitenin Gürcüce bölümünün başkanlığını yapmıştır.

Sergi Jgenti, Gürcü dilbilimcidir.

Guram Kartozia, Gürcü dilbilimcidir. Lazcayla ilgili yaptığı akademik çalışmalarıyla tanınmaktadır.

Anton Kiziria, Gürcü filolog.

Varlam Topuria, Gürcü dilbilimci. Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi (1944) üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Simon Kauhçişvili</span>

Simon Kauhçişvili eski Gürcü kroniklerinin eleştirel baskılarıyla tanınan Gürcü tarihçi ve filologdur. Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi üyesiydi. Hem edebi hem de bilimsel eserler yazan Kauhçişvili, Gürcistan'daki Bizans çalışmalarının kurucusu olarak kabul edilmektedir.

İrine Asatiani, Gürcü dilbilimci. Lazca başta olmak üzere Güney Kafkas dilleri konulu 10 çalışması vardır.

<span class="mw-page-title-main">Nikoloz Berdzenişvili</span>

Nikoloz Berdzenişvili, 1946-1956 yılları arasında Tiflis Üniversitesi Tarih bölümünün başkanlığını yapmış Gürcü tarihçidir. 1951-1957 yılları arasında Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi'nin başkan yardımcısı olarak çalıştı.

Francisco-Maria Maggio, İtalyan misyoner ve bilim insanı. İlk Gürcüce dilbilgisi kitabının yazarı ve yayımcısı.

<span class="mw-page-title-main">Kolhi dili</span>

Kolhi dili, Güney Kafkas dilleriden Megrelce ile Lazcanın dayandığı anadildir. Bu terim Gürcü dilbilimci Korneli Danelia tarafından benimsenmiştir. Antik Çağ krallığı olan Kolheti'de konuşulan dili ifade eder. Tarihsel süreç içinde bu dilden, Megrelce ve Lazca olmak üzere iki dil ortaya çıkmıştır. Bu iki dilin ayrıca diyalektleri bulunmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.