İçeriğe atla

Arnavutluk Özel Mahkemesi

Bahri Omari yargılama sırasında.

Savaş Suçluları ve Halk Düşmanları Özel Mahkemesi (Arnavutça: Gjyqi Special për Kriminelët e Luftës dhe Armiqtë e Popullit) veya genel kullanımıyla Özel Mahkeme (Arnavutça: Gjyqi Special), 1 Mart - 13 Nisan 1945 tarihleri arasında kurulan Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nde kurulan “halk düşmanları” ve “savaş suçluları” olarak nitelendirilen kişilere karşı kurulan mahkeme. Anti-Faşist Ulusal Kurtuluş Konseyi tarafından 25 Aralık 1944'te alınan bir karara dayandırıldı.[1] Nazi Almanyası'nın yenilgisinden sonra diğer Doğu Avrupa ülkeleri gibi faşistlere, Nazizm destekçilerine ve savaş suçlularına karşı yoğun tasfiye politikası izlendi ve bu kovuşturmalar inşa edilen Sovyet modeline dayanan toplum yapısının merkezi bir parçası oldu.[2]

Arka plan

Kasım 1944'te, komünist partizanlar iktidara geldi ve Kurtuluş Hareketine karşı Nazillerle işbirliği yapan faşizm propagandası yapan herkes yargılandı. Bashkimi gazetesi "hainler" ve "halkın düşmanları" olarak nitelenen kişileri başyazı Ocak 1945'te afişe etti.[3] Halka duyurulan bu kişiler Mart 1945'te Savcı Koçi Xoxe tarafından özel mahkemede yargılandılar.[4][5]

Kovuşturma

Komünist olmayan çeşitli politikacılar mahkemenin hedefiydi: İtalyanlar, Nazi işbirlikçileri, Balli Kombetar üyeleri, önceki Bakanlar, komünizm karşıtları, askerler, Kral Zogoğlu destekçileri, eski yayıncılar, işgal döneminde İtalya Krallığı ve Nazilerle birlikte çalışıp kamu görevi yapan kişilerin tamamı bu mahkemelerde yargılandı. “Halk Mahkemeleri” Aralık 1944'ten beri gerçekleşiyordu, ancak en ünlüsü Tiran Özel Mahkemesiydi.[6] Özel Mahkeme 1 Mart 1945'te Tiran'da başladı ve 13 Nisan 1945'e kadar sürdü. Davalar Arnavutluk Ulusal Tiyatro binasında gerçekleşti. Bu süre zarfında 31 oturum düzenledi ve 60 kişiyi yargıladı.[7] Korgeneral Koçi Xoxe baş yargıç,, tümgeneral Bedri Spahiu ise savcı idi. Jürinin 9 üyesi vardı,[1] diğerleri Beqir Balluku, Medar Shtylla (Ekonomi Bakanı), Faik Shehu, Halim Budo, Gaqo Floqi, Hysni Kapo, Bilbil Klosi ve Gjon Banushi idi.[3][8]

Sanıklar

  • Koço Kota (politikacı, eski Arnavutluk Başbakanı)
  • Bahri Omari Amerika Pan-Arnavut Federasyonu aktivisti ve Enver Hoxha'nın hukukçu erkek kardeşi )
  • Terenzio Tocci (Arnavutluk Parlamentosu eski Başkanı)
  • Tahsim Bişqemi (subay)
  • Ibrahim Biçaku (eski Başbakan)
  • Fejzi Alizoti (İtalyan faşizmi yanlısı siyasetçi, eski başbakan)
  • Anton Kozmaçi (politikacı, eski Korca Valisi
  • Xhevat Korça (tarihçi, eski bakan)
  • Qemal Vrioni (politikacı, eski bakan)
  • Tefik Mborja (eski diplomat, Arnavut Faşist Partisi lideri)
  • Zef Benussi (politikacı, eski bakan)
  • Shuk Gurakuqi (politikacı)
  • Zef Shiroka (politikacı, eski bakan)
  • Emin Toro (politikacı, Parlamento Başkan Yardımcısı)
  • Aqif Përmeti (politikacı, eski bakan)
  • Gustav von Myrdacz (Arnavutluk Ordusu Genel Müdürü
  • Hilmi Leka (politikacı, eski bakan)
  • Ndoc Naraçi (mühendis, politikacı, eski bakan)
  • Shyqyri Borshi (asker ve politikacı)
  • Rrok Gera (ekonomist, eski bakan)
  • Reshit Merlika (politikacı)
  • Javer Hurshiti (politikacı, eski vali)
  • Beqir Valteri (politikacı, eski bakan
  • Zef Kadaria (politikacı)
  • Kolë Tromara (politikacı, eski vali, eski Amerika Pan-Arnavut Federasyonu başkanı)
  • Ismet Kryeziu (politikacı, eski bakan)
  • Socrates Dodbiba (ekonomist, politikacı, eski bakan)
  • Rrok Kolaj (eski bakan)
  • Jakov Milaj (antropolog, yayıncı, eski bakan)
  • Refat Begolli (politikacı, eski bakan)
  • Et'hem Cara (ekonomist, eski bakan)
  • Mihal Sherko (eski bakan, Arnavutluk Telgraf Ajansı'nın kurucusu
  • Akile Tasi (eski Bakan)
  • Mihal Zallari (milliyetçi eski Meclis Başkanı)
  • Xhavit Leskoviku (Kral yanlısı politikacı)
  • Barjam Pustina (subay)
  • Sulejman Vuçitërna (asker)
  • Fiqri Llagami (gazeteci, "Shqipnia" "gazetesinin editörü)
  • Dik Cami (subay)
  • Nedim Kokona (Başbakanlık eski Genel Sekreteri)
  • Sami Koka (asker, eski vali)
  • Daut Carcani (politikacı)
  • Zenel Prodani (eski Kaymakam)
  • Zija Bejleri (politikacı, katip)
  • Ihsan Libohova (Tiran gazetesi direktörü)
  • Koço Tasi (politikacı, eski bakan)
  • Vangjel Goxhomani (politikacı)
  • Luigj Filaj (besteci, tezgahtar)
  • Abedin Xhiku (Kral yanlısı askeri)
  • Lazer Radi (faşizm yanlısı yazar, gazeteci, avukat)
  • Manush Peshkëpija (yayıncı, anti-komünist)
  • Gjergj Bubani (yayıncı, Radio Tirana direktörü]
  • Bilal Nivica (asker)
  • Sami Visoka (politikacı, eski bakan)
  • Mahmut Golemi (eski Vali, Tiran Jandarma Komutanı)
  • Abdurrahman Telqiu (politikacı)
  • Rifat Tartari (politikacı)
  • İsmail Golemi (subay)
  • Ded Jakova (foto muhabir)
  • Kostandin Kote (politikacı, eski bakan)

Sanıkların birçoğu suçlu bulundu. 17'si kurşuna dizilerek idam edildi, 8'i ömür boyu hapis cezası aldı ve geri kalanı çeşitli cezalar aldı.[7] Abdurrahman Telqiu ve Luigj Filaj, delil yetersizliğinden serbest bırakıldı. Ded Jakova, Zef Shiroka ve Abedin Xhiku 1, 2 ve 1 yıl hapis cezasına çarptırıldı.[8]

Sonrası

1949'da Koçi Xoxe'nin ölümüyle birlikte, daha sonra tutuklanacak ve mahkûm edilecekler de dahil olmak üzere, az sayıda mahkûmun kısmen itibari iade edildi. Daha sonraki dönemde benzer davalar ortaya çıktı. Bunların bazıları "Meclis Üyeleri Grubu" (Arnavutça: Grupi i Deputetëve), "Sabotators 'Grubu" (Arnavutça: Grupi i Sabotatorëve), "Darbe Grubu Grubu" (Arnavutça: Grupi i Puçistëve) olarak bilinir. Xoxe, Bekir Balluku, Bedri Spahiu daha sonra kendileri de “ihanet” ve “halk düşmanlığı” ile suçlandı ve mahkûm oldu.[9][10]

Kaynakça

  1. ^ a b Fjalor enciklopedik shqiptar, 1985, GJYQI SPECIAL. Gjykatë e posaçme e krijuar me vendimin e KANÇ, dt.25.12.1944, për të gjykuar kriminelët kryesorë të luftës, shqiptarë e të huaj. Trupi gjykues përbëhej nga 9 veta. 
  2. ^ Dark Continent: Europe's Twentieth Century, 2000, In Eastern Europe, on the other end, purges against "Fascists" and "war criminals" became a central part of the construction of society on something approaching the Soviet model. 
  3. ^ a b Si u arrestua dhe pse u denua me vdekje Gjergj Bubani, 2009 
  4. ^ 1945 - The Albanian Treason Trial 
  5. ^ Impressions of Albania, April 1945, 1945 
  6. ^ Albania at War, 1939-1945, 1999 
  7. ^ a b The 'Bomb' and the Soviet Embassy in Tirana 
  8. ^ a b "Skeda e Lazër Radit dhe Gjyqi Special (in Albanian)". 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2019. 
  9. ^ Iván T. Berend. Central and Eastern Europe 1944-1993 U.K. page 65 - 66
  10. ^ Halliday, Jon (1986). The artful Albanian: memoirs of Enver Hoxha. Jon Halliday. ss. 304 and 307. ISBN 0-7011-2970-0. 10 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2010. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Enver Hoca</span> Komünist eski Arnavutluk lideri

Enver Halil Hoca, Arnavut komünist politikacı. 1941'den 1985'te ölümüne kadar Arnavutluk Emek Partisi Genel Sekreteri'ydi. Aynı zamanda Arnavutluk Emek Partisi Politbüro üyesi, Arnavutluk Demokratik Cephesi Başkanı ve silahlı kuvvetlerin başkomutanıydı. 1944'ten 1985'te ölümüne kadar ülkeyi yönetti. Ayrıca 1944'ten 1954'e kadar 22. Arnavutluk Başbakanı ve çeşitli zamanlarda Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin hem dışişleri bakanı hem de savunma bakanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Bujar Nishani</span> Arnavut politikacı

Bujar Faik Nishani, Haziran 2012'de Arnavutluk Cumhurbaşkanı seçilen Arnavut politikacı. Seçimler zamanında bir MP Demokrat Parti üyesi ve İçişleri Bakanıydı. Arnavutluk Parlamentosu'nda muhalefetin uzlaşması olmadan, 140 oy üzerinden aldığı 73 oy sayısının salt çoğunluğu ile Cumhurbaşkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Feyzi Bey Alizoti</span> Ocak-Mart 1914 tarihlerinde Arnavutluk başbakanı siyasetçi (1874-1945)

Feyzi Bey Alizoti Osmanlı daha sonraları Arnavut siyasetçi. 22 Ocak ile 7 Mart 1914 tarihleri arasında kısa bir süre Arnavutluk başbakanlığı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Halk Mahkemesi (Almanya)</span>

Halk Mahkemesi, Nazi Almanyası'nda kurulan bir özel mahkemeydi.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandër Meksi</span>

Aleksandër Gabriel Meksi, Arnavut siyasetçi ve arkeolog. Arnavutluk'un 13 Nisan 1992'den 11 Mart 1997 tarihine kadar 27. Başbakanıydı. Eski bir arkeolog olarak, komünist yönetimin sona ermesinden sonra Arnavutluk'un başbakanlığı yapan ilk kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Mehdi Fraşiri</span> Arnavut siyasetçi

Mehdi bey Fraşiri, Arnavut bir entelektüel ve politikacıydı. İki kez Arnavutluk Başbakanı ve ayrıca ikinci dönem Arnavutluk'un Nazi Almanyası'ndaki kukla hükûmetinin Başbakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Hacı Lleşi</span>

Hacı Leşi Arnavutluk'un askeri lideri ve komünist politikacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hysni Milloshi</span>

Hysni Milloshi, Arnavutluk Emek Partisi'nin halefi olan Arnavutluk Komünist Partisi'nin kurucusu ve ilk genel sekreteri.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk'ta sekülerizm</span>

Arnavutluk; siyasi sistemindeki çeşitli değişimlere rağmen kurulduğu 1912 yılından beri seküler devlet sistemiyle yönetilmektedir. Bağımsızlığını ilan ettikten sonra 20. yüzyıl boyunca sırasıyla monarşi ve totaliter komünist rejimin etkisi altında kalan ülke, Fransızların laiklik ilkesinden oldukça etkilenmiş ve sekülerizmden vazgeçmemiştir. Günümüzde seküler parlamenter demokrasi ile yönetilen ülkede, toplumdaki bütün dini inançlar devlet garantisi altına alınmıştır. Ülke anayasası dini toplulukların eşitliğini kabul eder ve herkes inanç konusunda istediğini seçme özgürlüğüne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Fan Noli</span>

Fan Noli veya Theofan Stilian Noli, Arnavut şair, tarihçi, gazeteci, siyasetçi, Ortodoks metropolit.

<span class="mw-page-title-main">Loşna Kongresi</span> Arnavutluk siyasi kongresi

Loşna Kongresi, Tarihsel olarak Mbledhja Kombiare Lushje adıyla belgelenen, Arnavutluk'un Loşna kentinde 28 Ocak - 31 Ocak 1920 tarihleri arasında Arnavut siyasi liderlerinin düzenlediği bir konferanstır..

<span class="mw-page-title-main">Sami Bey Viryoni</span>

Sami Viryoni Bey (1876–1947); Arnavut politikacı, diplomat ve Arnavut Bağımsızlık Bildirgesi'ni ilan eden Avlonya Meclisi'nin bir üyesidir. Arnavutluk'un Fier bölgesinde saygın ve güçlü bir toprak sahibidir.

<span class="mw-page-title-main">Libhovalı Müfid Bey</span> Arnavut siyasetçi, diplomat ve maliyeci (1876-1927)

Müfid bey Libohova Arnavut ekonomist, diplomat ve siyasetçi ve Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi'nin yapıldığı Avlonya Meclisi'nde delegelerden biridir. Arnavutluk Geçici Hükûmeti döneminde Arnavutluk'un ilk İçişleri Bakanı olarak görev yaptı ve o zamandan itibaren 1913-1927 yılları arasında dokuz kez farklı hükûmet görevlerinde bulundu, Adalet Bakanı, İçişleri Bakanı, Maliye Bakanı ve Kültür Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Rauf Fitso</span> Arnavut diplomat

Rauf Fitso Bey Arnavut diplomat ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Anila Denaj</span> Arnavut politikacı

Anila Denaj Arnavut politikacı. Ocak 2019'dan Eylül 2021'e kadar Arnavutluk Maliye ve Ekonomi Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Aleks Buda</span> Arnavut tarihçi

Aleks Buda, Arnavut tarihçidir. Arnavutluk İlimler Akademisi üyesi ve başkanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Elbasanlı Akif Paşa</span> Arnavut siyasetçi

Akif Paşa Biçakçiu, çoğunlukla Elbasanlı Akif Paşa olarak bilinir, Elbasan Sancağı'nda bir Osmanlı Arnavut siyasi figürüydü ve Jön Türk Devrimi'nden sonra Arnavut ulusal davası için bir aktivist oldu.

<span class="mw-page-title-main">Parashqevi Qiriazi</span>

Paraskevi D. Kyrias olarak da bilinen Parashqevi Qiriazi, hayatını Arnavut alfabesine ve yazılı Arnavut dilinin öğretimine adamış, Qiriazi ailesinin Arnavut öğretmeniydi. Arnavut alfabesinin biçimine karar veren Manastır Kongresi'ne katılmış tek kadındı ve bir kadın derneği olan Yll' i Mengjesit'in kurucusuydu. Parashqevi ayrıca 1919 Paris Barış Konferansı'na Arnavut-Amerikan topluluğunun bir üyesi olarak katıldı. 1891'de Korça'da açılan ilk Arnavut Kız Okulu'nun müdürü Sevasti Qiriazi'nin kız kardeşidir.

Mrika (Maria), Llazar Siliqi'nin Arnavutça librettosu ile Prenkë Jakova tarafından bestelenmiş üç perdelik bir operadır. Prömiyeri 1958 yılında Arnavutluk'un Shkoder şehrinde Migjeni Tiyatrosu'nda yapılmıştır. Revize edilmiş üç perdelik versiyonunun prömiyeri Aralık 1959'da Tiran'da Arnavutluk Müzik ve Sanat Akademisi'nde yapıldı. Eser, Jakova ve Siliqi'nin Temmuz 1952'de Tiran'da prömiyerini yaptıkları Dritë mbi Shqipëri adlı iki sahnelik bir "müzikal aksiyon "a dayanmaktadır. Mrika halk arasında ilk Arnavut operası olarak kabul edilir. İlk sahne yönetmeni Kristaq Antoniu'dur.

<span class="mw-page-title-main">İpekli Bedri Bey</span>

İpekli Bedri Bey, Arnavut siyasetçi. Osmanlı Meclis-i Mebûsan İpek sancağı milletvekili olup II. Dünya Savaşı sırasında İkinci Prizren Birliği'nin kurucularındandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.