İçeriğe atla

Arnavutluk giysileri

Makale serilerinden
Arnavutlar
Ülkelerine göre
  • Yerli
  • Hırvatistan
  • İtalya
  • Karadağ
  • Kuzey Makedonya
  • Sırbistan
  • Yunanistan

Diaspora

  • Almanya
  • Amerika Birleşik Devletleri
  • Avustralya
  • Birleşik Krallık
  • Bulgaristan
  • Danimarka
  • Finlandiya
  • Günay Amerika
  • İspanya
  • İsveç
  • İsviçre
  • Mısır
  • Norveç
  • Romanya
  • Türkiye
  • Ukrayna
Kültür
Din
Diller ve lehçeler

Arnavutluk giysileri (Arnavutça: Veshjet Tradicionale Shqiptare; Veshjet Kombëtare; Veshjet Popullore or Kostumet Kombëtare), tüm Arnavutluk'ta ve Arnavutça konuşulan bölgelerde ve topluluklarda (İtalya'daki Arbıreşler, Yunanistan'daki Arvanitler ve Hırvatistan'daki Arbanasiler dahil) 200'den fazla farklı kıyafet çeşidini içerir. Arnavutluk'un kayıtlı giyim tarihi klasik zamanlara dayanıyor.[1] Bu durum milleti İlirya dönemine kadar uzanan diğer Avrupa topluluklarından ayıran faktörlerden biridir.

Arnavutluk'taki hemen hemen her kültürel ve coğrafi bölge; ayrıntı, malzeme, renk, şekil ve biçimleri değişen kendine özgü kostüm çeşitliliğine sahiptir. Arnavut halk giysileri, genellikle güneşler, kartallar, aylar, yıldızlar ve yılanlar gibi İlirya antik pagan kökenli sembolik unsurlarla süslenmiştir.[2] Bugünlerde, çoğunlukla Kuzey'den muhafazakâr yaşlı erkekler ve kadınlar günlük yaşamlarında geleneksel giysileri giyiyorlar. Bunun yanı sıra, Güneyli yaşlı kadınlar genellikle tamamen siyah kıyafetler giyerler.

Parts

Qeleshe or plis
Fustanellë
Xhamadan
Çorape
Kosova'dan bir Arnavutluk giysisi

Arnavut giysileri aşağıdakilerden oluşur

Başlık

Erkek

Aşağıdaki başlıklar erkekler için kullanılmaktadır:

  • Plisi Arnavutça telaffuz: [cɛˈlɛʃɛ]: Arnavutluk, Kosova ve Yunanistan ile Kuzey Makedonya'nın Arnavutça konuşan bölgelerinde erkekler tarafından giyilen bir şapka türü. Bu şapka türü, sadece şekil olarak değil, aynı zamanda etimolojide de pileus olarak adlandırılan eski Yunan 'liberty' başlığından kopyalanmıştır (Arnavutça - 'plis' Eski Yunanca 'pilos'). Orta Arnavutluk'ta (Tiran, Dıraç, Kavalye) koni şeklindedir, Kuzey Arnavutluk ve Kosova'da ise yuvarlaktır.
  • Arnavut şapkası (Fransızca: Chapeau albanois)[3] tipik olarak 15. ila 18. yüzyıllarda giyilmiştir[4] ve Onufri'nin resimlerinde ölümsüzleştirilmiştir.
  • Qylafë Arnavutça telaffuz: [ˈcylaf]: Arnavutluk'un güneyinde giyilen yünlü bir şapka.[5]

Kadın

Aşağıdaki başlıklar kadınlar için kullanılmaktadır:

  • Kapica Arnavutça telaffuz: [kaˈpitsa]: kadınlar için bir başörtüsü.
  • Langi, diğer isimleri: peshqira, riza, marhamë, pashnik.
  • Lëvere Arnavutça telaffuz: [ləˈvɛɾɛ]: dik şekilli başörtüsü.
  • Kryqe Arnavutça telaffuz: [ˈkɾycɛ]: kare şekilli başörtüsü.[6]

Don ve üst vücut giysileri

Xhamadan

Xhamadan; Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Karadağ ve İtalya'daki Arbëresh köylerinde Arnavut erkekler tarafından giyilen geleneksel bir yelektir

Brez

Brez; Arnavut erkekler tarafından Arnavutluk'ta, Kosova, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Karadağ ve İtalya'daki Arbëresh köylerinde giyilen geleneksel kemerlerdir.

Çorape

Çorape; Arnavut erkekler tarafından Arnavutluk'ta, Kosova, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Karadağ ve İtalya'daki Arbëresh köylerinde giyilen geleneksel çoraplardır.

Opinga

Opinga Arnavutça telaffuz: [ɔˈpiŋɡa]: (Sanat sandaletleri); Arnavut erkekler tarafından Arnavutluk'ta, Kosova, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Karadağ ve İtalya'daki Arbëresh köylerinde giyilen geleneksel ayakkabılardır.

Galeri

Kukës

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Albania", Encyclopedia of National Dress: Traditional Clothing Around the World, ABC-CLIO, 2013, s. 16, ISBN 978-0-313-37636-8, 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Mart 2020 
  2. ^ Leyla Belkaid (2013), "Albania", Jill Condra (Ed.), Encyclopedia of National Dress: Traditional Clothing Around the World, I, ABC-CLIO, s. 16, ISBN 978-0-313-37636-8, 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Mart 2020 
  3. ^ de La Curne de Sainte-Palaye, Jean-Baptiste (1875). Dictionnaire historique de l'ancien langage françois (Fransızca). Champion (T. 01-09). ss. 316-. 
  4. ^ Anamali, Skënder (2002). Historia e popullit shqiptar në katër vëllime (Arnavutça). I. Botimet Toena. s. 300. OCLC 52411919. 
  5. ^ Gjergji 2004: S. 191
  6. ^ Gjergji 2004: S. 194
  7. ^ "tirk – Wiktionary". en.wiktionary.org (İngilizce). 1 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017. 
  8. ^ "Traditional Albanian clothing – Nationalclothing.org". forum.nationalclothing.org (İngilizce). 7 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017. 
  9. ^ "dict.cc dictionary :: mbështjellëse :: English-Albanian translation". browse.dict.cc. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017. 

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Arnavutluk giysileri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Zanaatkârlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk</span> Balkanlarda bir ülke

Arnavutluk, resmî adıyla Arnavutluk Cumhuriyeti, Balkanlar'da bir ülkedir. Komşuları kuzeyde Karadağ, kuzeydoğusunda Kosova, doğusunda Kuzey Makedonya ve güneyinde Yunanistan'dır. Ayrıca ülkenin batıda Adriyatik Denizi ve güneybatıda İyonya Denizi'ne kıyısı vardır. İyon Denizi ile Adriyatik Denizi arasındaki Otranto Boğazı'nın karşısındaki İtalya'ya uzaklığı 72 km'den (45 mil) daha azdır.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutlar</span> etnik grup

Arnavutlar veya Arnavudlar, ortak bir Arnavut soyunu, kültürünü, tarihini ve dilini paylaşan, Balkan Yarımadası'na özgü bir etnik gruptur. Çoğunlukla Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya, Karadağ, Sırbistan'ın yanı sıra Hırvatistan, Yunanistan, İtalya ve Türkiye'de yaşıyorlar. Ayrıca Avrupa, Amerika ve Okyanusya'da yerleşik çeşitli topluluklardan oluşan büyük bir diaspora oluşturuyorlar.

<span class="mw-page-title-main">Güneydoğu Avrupa</span> Avrupadaki coğrafi bölge

Güneydoğu Avrupa, büyük bir kısmını Balkan Yarımadası'nın oluşturduğu Avrupa'da yer alan bir coğrafi bölgedir. Güneydoğu Avrupa'nın tam olarak nerede başladığı veya bittiği ya da kıtanın diğer bölgeleriyle nasıl ilişkili olduğu konusunda birbiriyle örtüşen ve çelişen tanımlar bulunmaktadır. Bölgedeki egemen devlet ve bölgeler alfabetik sıraya göre şunlardır: Arnavutluk, Bosna Hersek, Bulgaristan, Doğu Trakya, Hırvatistan, Karadağ, Kosova, Kuzey Makedonya, Romanya, Sırbistan ve Yunanistan. Bazen Moldova ve Slovenya da dahil edilebilmektedir. Bölgenin en büyük şehri Güneydoğu Avrupa ile Batı Asya arasındaki boğazda yer alan İstanbul, ardından Bükreş, Sofya, Belgrad ve Atina'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kosova</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Kosova, resmî adıyla Kosova Cumhuriyeti, Balkanlar'da bulunan ve dünyada sınırlı tanınırlığa sahip denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeyde ve doğuda Sırbistan, güneyde Kuzey Makedonya ve Arnavutluk, batıda ise Karadağ ile komşudur. 1999'da Birleşmiş Milletler kontrolü altına alınan Kosova, 2008'de Sırbistan'dan tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti. Mart 2020 itibarıyla 97 ülke tarafından tanınmaktadır. Kosova'nın bağımsızlığını tanımayan Sırbistan, bölgeyi kendisine bağlı Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi olarak kabul etmektedir.

Kosova tarihi günümüzdeki bağımsız Kosova Cumhuriyeti’nin sınırları içinde kalan toprakların tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Federal Cumhuriyeti</span>

Yugoslavya Federal Cumhuriyeti Balkanlar’da yer alan, iki cumhuriyetten oluşan ve 1992-2003 yıllarında yaşamış olan bir devlettir. Ülke iç savaşta parçalanan Yugoslavya SFC'nin sınırları değişen devamı sayılabilir. 2003'te devletin resmi adı değişti ve Sırbistan-Karadağ adı alındı. Devletin bulunmuş olduğu alanda bugün Sırbistan, Karadağ ve Kosovatanınma süreci bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Arnavutluk</span> Katolik, Müslüman ve Ortodoks Arnavutların bağımsızlık ve birliğini savunan siyasi görüş

Büyük Arnavutluk, irredentist ve milliyetçi bir kavramdır, Arnavutların kendi ulusal vatanları olduklarının düşündükleri toprakları birleştirmeyi amaçlar. Arnavut nüfusunun bu bölgelerdeki günümüzdeki veya tarihsel varlığına ilişkin iddialara dayanmaktadır. Mevcut Arnavutluk'a ek olarak, terim komşu ülkelerdeki bölgelere ilişkin iddiaları içermektedir, alanlar arasında Kosova, Sırbistan'ın Preşova Vadisi, güney Karadağ'daki bölgeler, kuzeybatı Yunanistan, ve Kuzey Makedonya'nın bir batı kısmı yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya'nın dağılması</span>

Yugoslavya’nın dağılması, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin Josip Broz Tito'nun ölümünden sonra artan etnik çekişmeler, ekonomik bunalım ve Doğu Avrupa'daki değişiklikler nedeniyle 1980'lerin sonlarından 2000'li yıllara kadar yaklaşık 20 yıl süren kanlı bir süreç sonunda yedi ayrı egemen ülkeye bölünmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya pasaportu</span>

Makedon pasaportu veya Kuzey Makedonya pasaportu uluslararası seyahat amacıyla Kuzey Makedonya vatandaşlarına verilir. Dağıtım sorumluluğu İçişleri Bakanlığı'na aittir. Pasaportun geçerliliği 10 yaşından küçük kişiler için 5 yıldır. Çocukların yaşları 4 ise ve pasaportunun geçerliliği iki yıl ile sınırlıdır. Makedon pasaportu Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tavsiye ettiği standartlar ile uyumludur. Son Makedon pasaportu bir biyometrik pasaportdur. Makedonca'nın yanı sıra tercihe göre Arnavutça, Türkçe ve Boşnakça gibi resmi tanınan azınlık dilleri de pasaportta yer almaktadır.

Arbıreşler, bugün İtalya'nın güneydoğusunda ve Yunanistan'ın kuzeydoğusunda yaşayan Arnavutlara verilen genel ad. Arbreşlerin çoğu, göçmen olup genellikle Kosova ve Arnavutluk kökenlidir. Ayrıca Arbreşlerin %68'i Katolik, %32'si de Ortodoks'tur. İkisi İtalya'nın Sicilya adasında ve Puglia bölgesinde, diğerleri de Yunanistan'ın Yanya şehrinde olmak üzere Avrupa kıtasında altı Arbreş yerleşkesi bulunmaktadır. Arbıreşlerin çoğu İtalyanca, Yunanca ve Arnavutçaya çok benzeyen bir dil olan Arbreşçe konuşmaktadırlar. Dünyada yaşayan Arbreş nüfusu ise 20.000 civarıdır.

<span class="mw-page-title-main">2016 Avrupa Güreş Şampiyonası</span>

2016 Avrupa Güreş Şampiyonası, 8-13 Mart 2016 tarihleri arasında Letonya'nın Riga kentinde düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavut diasporası</span>

Arnavut diasporası ; Kosova, Makedonya, Karadağ ve Sırbistan'daki büyük azınlıklar da dahil olmak üzere, resmi Arnavutluk toprakları dışında yaşayan ve Arnavut kökenli insanların oluşturduğu bir yayılım alanıdır. Bu dört ülke dışında; Yunanistan, İtalya, Türkiye, Almanya, Amerika ve İsviçre'de de azımsanmayacak derecede fazla Arnavut vatandaşı yaşamaktadır. Arjantin, Kanada, İngiltere, Avusturya, Fransa, Hırvatistan ve Avustralya da; üzerinde 10.000'den fazla Arnavut kökenli insanın yaşadığı ülkeler arasındadır. Balkan coğrafyasının da içinde bulunduğu Avrupa kıtası başta olmak üzere, Arnavut nüfusu; Kuzey Amerika, Güney Amerika ve hatta Avustralya kıtasında her geçen daha fazla büyümektedir.

<span class="mw-page-title-main">Plisi</span> Keçeden yapılmış beyaz ve kaba geleneksel Arnavut başlığı

Keleşe, plisi veya kılaf, geleneksel olarak Arnavutlar tarafından giyilen beyaz, kaba bir keçe başlıktır. Arnavutların yaşadığı bölgelere yayılmış şapka bugün Arnavutların geleneksel giyiminin bir parçasıdır. Başlığın yüksekliği bölgeden bölgeye değişir.

Arnavutluk, nüfusun büyük çoğunluğunun aynı zamanda ülkenin resmi dili olan Arnavutça ile konuştuğu etnik olarak homojen bir ülkedir. İki ayrı lehçesi vardır: güneyde konuşulan Tosk ve kuzeyde konuşulan Geg. Ancak birçok Arnavut, Balkanlar'daki çok sayıda Arnavut diasporası ve Arnavut topluluklarının etkisiyle İtalyanca, Yunanca, Fransızca, Almanca ve İngilizceyi de yaygın olarak konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Naim Fraşiri</span> Arnavut tarihçi, gazeteci, şair, yazar ve çevirmen

Naim Bey Fraşıri, Arnavut tarihçi, gazeteci, şair, yazar ve Arnavutluk millî şairi ilan edilen çevirmen. Modern Arnavut edebiyatının öncüsü ve 19. yüzyılın en etkili Arnavut kültürel simgelerinden biri olarak kabul ediliyor.

<span class="mw-page-title-main">Arnavut paşalıkları</span> 1760-1831 yılları arasında Arnavutlukta hükûm süren 3 yarı bağımsız devlet

Arnavut Paşalıkları 1760-1831 yılları arasında modern Arnavut paşaları tarafından yönetilen Arnavutluk, Kosova, Karadağ, Güney Sırbistan ve Yunanistan sınırları içindeki üç yarı-bağımsız devletti.

<span class="mw-page-title-main">İşkodra Paşalığı</span>

İşkodra Paşalığı, Arnavut Buşatlı ailesi tarafından günümüz Arnavutluk'undaki İşkodra şehri yöresini ve günümüz Karadağ'ının büyük bölümünü kapsayan bölgede eski İşkodra Sancağı yerine kurulan,1757-1831 arasında varlığını sürdüren özerk, de facto bağımsız bir paşalıktı. Kara Mahmut Paşa yönetimindeki zirve yıllarında paşalık, Arnavutluk'un çoğunu, Kosova'nın çoğunu, batı Makedonya'yı, güneydoğu Sırbistan'ı ve Karadağ'ın çoğunu kapsıyordu. 1830'a kadar İşkodra Paşalığı, Güney Karadağ dahil yukarıda sayılan toprakların çoğunu yönetiyordu.

<span class="mw-page-title-main">Robert Elsie</span>

Robert Elsie, Arnavut edebiyatı ve folkloru konusunda uzmanlaşmış Kanada doğumlu bir Alman bilim adamıydı.

<span class="mw-page-title-main">Xhubleta</span>

Xhubleta, Arnavut kadınları tarafından giyilen dalgalı, çan şeklinde bir halk eteğidir. Genellikle iki askı kullanılarak omuzlara asılır. Arnavut geleneksel giysisinin bir parçası olan xhubleta, 13 ila 17 şerit ve 5 parça keçeden oluşur. Göğüs ve xhubleta'nın önlük tarafından örtülen kısmı siyah tığ işi yünden yapılır. Çan şekli arka kısımda vurgulanır.

<span class="mw-page-title-main">İzo-polifoni</span>

Iso-Polyphony, Arnavut halk müziğinin geleneksel bir parçasıdır ve bu nedenle UNESCO'nun somut olmayan kültürel miras listesine dahil edilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.