İçeriğe atla

Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi

Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi Amblemi
Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi Amblemi
Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi Amblemi
KurucuPavlus, Fan Noli
Bağımsızlık17 Eylül 1922[1]
TanınmaOtosefallik Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesi tarafından 1937'de
BaşpiskoposBaşepiskopos Anastasios
MerkeziTiran, Arnavutluk
Alan Arnavutluk
DilArnavutça, liturjide diğer diller kullanılabilir[2]
Üyesi500.000[3]-700.000[4]
Episkoposları6
Rahipler135
Yönetimi909
Manastırlar150

Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi (Kisha Orthodokse Autokefale e Shqiperise), Başpiskoposluğu idaresi Tiran, Dıraç bölgeleriyle beraber, genelde ülkenin güney bölgesini kapsar. Ayin dili Arnavutçadır. Ortodoks cemaat yaklaşık yarım milyon üyeye sahiptir. ABD'de yaşayan 15.000 ortodoks Arnavut için iki ayrı idari birim kurulmuş olup, bunlardan birisi dolaysız şekilde İstanbul Ekümenik Patrikhanesi'ne bağlıdır.

Arnavut Ortodoks Kilisesi'nin Tarihi

Antik Çağ'da Hristiyanlığın Arnavutluk'a yayılması çok erken tarihlerde gerçekleşti. Dıraç kenti dünyadaki en eski piskoposluk merkezlerinden biridir. Aziz Paulus daha 1.yüzyılda İllirya'ya Hristiyanlığı tanıtmıştı.

325 yılındaki İznik Konsili'nde tüm İllirya Roma idaresine bırakılmıştı. 731 yılında ise Bizans İmparatoru III. Leo Dıraç Metropollüğünü Bizans'a bağladı. 927 yılında Bizans Bulgar Patrikhanesini kabul etmeye mecbur kalınca, Arnavut Kilisesi de Bağımsız Ohri Piskoposluğuna bağlandı. 1054 yılındaki Roma ve Bizans Kiliseleri arasındaki büyük bölünme (Schisma), önceleri Arnavut Kilisesi için etki yapmadıysa da, 13. yüzyılda Arnavut Kiliseleri de iki rakip olan Katolik ve Ortodoks yani Roma ve Bizans Kiliseleri arasında ikiye bölündüler.

Osmanlı Dönemi

Arnavutluk'un Osmanlılarca fethinden sonra İslam dini, Arnavutlar'a üçüncü bir din olarak katıldı. 15. ve 16. yüzyıllarda yarım milyon civarında islamlaşmak istemeyen Arnavut İtalya'ya kaçmak zorunda kaldı. 17. yüzyıldan sonra diğer Balkan milletleri gibi Arnavutlar da müslümanlaştılar. Bu sayede İstanbul'da yüksek mevkiler (sadrazamlık, paşalık) elde ettiler. Osmanlılar'ın Katolik Arnavutlara karşı politika sürdürmelerine karşın, Arnavut Ortodoks kilisesi herhangi bir baskı görmedi, ayrıca 17. yy.'dan sonra bir kalkınma ve gelişim yaşadı. Pek çok ortodoks kilise imar gördü, en son imar gören kilise 1797'de Berat katedraliydi. 17.yy'ın başında Korça metopolitliği kuruldu.

1766'ya kadar Ohri'ye bağlı olan ortodoks Arnavutlar, 1766'da Ohri kilisesinin özerkliğinin İstanbul'da padişahlık tarafından kaldırılmasıyla tekrar İstanbul Ekümenik Patrikhanesi'ne bağlanmış oldular.

Ortodoks Arnavutlar 19.yüzyıl sonuna kadar Yunan Ortodoks Kilisesine çok yakındılar. 1912'deki Arnavut bağımsızlığı ve kültürel yeniden doğuş (Rilindija) döneminde Katolik ve Müslüman Arnavutların birlikte mücadele etmesi ve Arnavut Devletini birlikte kurma azim ve iradelerine karşın, Arnavut Ortodoks Kilisesi Arnavutluk'un güneyinin Yunanistan ile birleşmesine yönelik bir çizgideydi (Bkz. Arvanitler).

20. yüzyıl

İlk bağımsız Arnavut Kilisesinin oluşumu, ABD'de yaşayan Arnavutlarca gerçekleşti. Kendilerini buradaki Yunanların baskısı altında hisseden Arnavutlar ayrı bir cemaat oluşturdular. 1908'de New York'ta, daha sonra Korça piskoposu olacak olan Fan Noli, Arnavut Kilisesi'nin piskoposluğuna getirildi. Fan Noli ayinlerin arnavutça dilinde okunmasını sağladı. İstanbul Ekümenik Patrikhanesi'nin karşı çıkmasına rağmen 1921'de dört Yunan vatandaşı piskopos Arnavutluğu terke mecbur bırakıldı. Yunanca ayinler Arnavutluk'ta yasaklandı. 1929'da Arnavut Ortodoks Kilisesi tek taraflı olarak kendini bağımsız (autokefal) ilan etti ve Archimandrit Bessarion Juvani'yi Metropol'lüğe getirdi. İstanbul Ekümenik Patrikhanesi bağımsızlığı ancak 1937'de tanıdı.

1929 - 1943 arasında Arnavutluk'u yöneten İtalyan ordusu, Arnavut ortodokslarını katolikliğe geçmeye ve İtalyan-Arnavut Katolik kilisesi ile birleşmeye zorladı ancak ortodokslar buna karşı direndiler. Bu dönemde Arnavut Ortodoks kilisesinin 440 papazı vardı.

1944'te Enver Hoca önderliğinde komünistler Arnavutluk'ta iktidara geldi. Ortodokslar başlangıçta komünist yönetimle iyi geçinebileceklerini zannettiler, ancak kilise üzerindeki baskılar giderek daha da arttı. Piskoposlar ve papazlar çok uzun ve ağır hapis cezalarına çarptırıldılar.

1967'de Arnavutluk dünyanın ilk ve tek ateist devleti olarak ilan edildiğinde Arnavut Ortodoks Kilisesi artık yıkılmış sayılırdı.

İlk ayin tekrar ancak 1990 yılının sonbaharında gerçekleşebildi.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015. 
  2. ^ "Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi'ndeki heykel" (PDF). 18 Haziran 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015. 
  3. ^ John Anthony McGuckin (28 Aralık 2010). The Orthodox Church: An Introduction to Its History, Doctrine, and Spiritual Culture. John Wiley & Sons. s. 72. ISBN 978-1-4443-3731-0. 8 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012. The Orthodox currently represent about half a million faithful, worshipping in 909 parishes. 
  4. ^ "CNEWA - Autocephalous Orthodox Church of Albania". 26 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi</span> Dini kurum

İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, Fener Rum Patrikhanesi ya da Kostantiniyye Ekümenik Patrikhanesi, Hristiyanlığın Ortodoks mezhebini temsil eden Doğu Ortodoks Kilisesi'ni oluşturan 14 otosefal kiliseden biri ve birincisidir. Günümüzde İstanbul Başpiskoposu ve Ekümenik Patriği I. Bartholomeos tarafından yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Ortodoks Kilisesi</span> Bir Hristiyanlık mezhebi

Ortodoks Kiliseleri veya Bizans Ortodoks Kiliseleri, Bizans ayininin Reform öncesi kiliseleridir. Başlangıçtan itibaren hem katolik hem de havarilerin ardıllığında havariseldirler..

<span class="mw-page-title-main">Katolik Kilisesi</span> Hristiyanlığın bir mezhebi

Katolik Kilisesi, ruhanî başı Roma Başpiskoposu (Papa) olan, en fazla cemaate sahip Hristiyan mezhebi. Dünyada yaklaşık 1,2 milyar mensubu vardır. Katolikler yoğun olarak Güney Amerika'da ve Avrupa'nın güneyinde bulunurlar.

Ekümeniklik, günümüzde genellikle, daha büyük bir dinî birliği ya da dinlerarası iş birliğini sağlama amacını güden girişimleri ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Ekümenik konsil</span>

Ekümenik konsil ya da genel konsil, Hristiyan inanç esaslarını tespit ve tahkim etmek, âyinlerin icrâsı konusunda kararlar almak ve Hristiyanlık ahlak ve disiplininin esaslarını teyit ve tahkim etmek üzere bütün dünyadan (ekümene) kilise liderleri ve ilahiyat otoritelerinin toplandığı ve katılımcıların kabullerinin bütün dünyadaki Hristiyan kiliselerinin kabulü anlamına geldiği toplantılardır.

Piskopos, bazı Hristiyan kiliselerinde, birkaç cemaatten oluşan bir bölgenin başpapazı olan, fetva verme yetkisine sahip üst kademeden din adamı.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Katolik Kilisesi</span> Romaya bağlı Doğu kökenli kilise

Arnavutluk Katolik Kilisesi, Papa'nın ruhanî önderliğindeki ve Vatikan merkezli ökumenik Dünya Katolik Kilisesi'nin alt bölümlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Rumen Ortodoks Kilisesi</span>

Romanya Ortodoks Kilisesi, Avrupa'nın en büyük Ortodoks kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Oryantal Ortodoksluk</span> Doğu Hristiyanlık dalı

Oryantal Ortodoksluk Birinci İznik Konsili, Birinci Konstantinopolis Konsili ve Birinci Efes Konsili'nden oluşan ilk üç ekümenik konsili tanıyan Ortodoks Doğu Hristiyan inancı. Dünya çapında yaklaşık 84 milyon inananı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Bizans Riti</span>

Bizans Riti, Yunan Riti ya da Konstantinopolis Riti günümüzde Doğu Ortodoks Kilisesi ve Bizans Katolik Kiliseleri'nde uygulanmakta olan bir liturjik rit. Kısıtlı ölçüde de olsa Anglikan Komünyonu ve Lüteran kiliselerde de uygulanan rit bu mezheplerde özellikle Doğu Riti Anglikanizmi Toplumu ve Ukrayna Lüteran Kilisesi'nde benimsenmiştir. 3. yüzyılda Konstantinopolis'te uygulanmaya başlayan rit bugün dünyada Roma Riti'nden sonra en çok uygulanan ikinci rittir.

Piskoposluk, bir piskoposun dînî idâresi altında olan bölgedir. Batı Hristiyanlığında, piskoposluk bölgesi bir piskoposun yetki alanıdır. Yardımcı piskoposlar da bulunabilir. Bir piskoposluğun alt bölgelerine pariş denilir. Piskoposluk için kullanılan diocese, diócesis, diocèse, vb. isimler Yunanca διοίκησις (diokisis) isminden gelmektedir. Doğu Hristiyanlığında bu kelime, patriklik bölgesi anlamında kullanılmaktadır. Bu sebeple, Doğu Hristiyanlığında, patriğin astları konumundaki piskoposlar, parişlerin yöneticileridir. Bu sisteme piskoposluk yönetim sistemi denir. Başpiskoposluk, bir piskoposluktan hiyerarşik olarak üstündür. Başpiskopos, bir metropolit olabilir. Metropolitler, bir kilise eyâleti yöneticisidirler. Kilise eyâletleri, piskoposluklardan meydâna gelir ve eyâletin merkezi bir kilise metropolisidir. Kilise metropolisi, bâzen bir yerleşim yeri olan metropolisle çakışıktır. Bu yönetim düzeni, temel olarak, kiliselerin Roma eyâletlerine göre teşkilatlanması ile ortaya çıkmıştır. Metropolitlerin idâre ettiği kilise eyâletinde çalışan ve onun astı olan piskoposlara sufragan piskopos denir. Orta Çağ Avrupasında piskopos prensler ortaya çıktı. Yönetim alanlarındaki bölgenin hem piskoposu hem de siyâsî lideri durumundaki bu yöneticilerin alanları bâzen özerk bâzen de tam bağımsız siyâsî devlet olarak tezâhür etti.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan Kilisesi</span>

Yunanistan Kilisesi otosefal bir Doğu Ortodoks Kilisesi'dir. 1912-1913 Balkan Savaşları'ndan önceki Yunanistan toprakları üzerindeki kiliselerin yönetimini üstlenen kilise bu savaşlardan sonra kazanılan toprakların yönetimini İstanbul Patrikhanesi'ne bırakmışsa da bu topraklar üzerinde de de facto yöneticidir.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs Rum Ortodoks Patrikhanesi</span>

Kudüs Rum Ortodoks Patrikhanesi Bizans Riti'ne bağlı otosefal bir Doğu Ortodoks Kilisesi'dir. Doğu Ortodoks'lar tarafından tüm Hristiyanlık'ın doğum yeri olan kilisenin günümüzdeki patriği III. Teofilos'tur.

Ortodoks Hristiyanlık, Doğu Ortodoks Kilisesi ve Oryantal Ortodoksluk için kullanılan ortak adlandırma. Hristiyanlığın bu iki mezhebi de antik Hristiyan Kilisesi'nin inancı, doktrini ve uygulamalarına olan bozulmaz bağı vurgulamak için ortodoks kavramını kullanır. Bu iki mezhebin üyeleri kendilerine sadece "Ortodoks Hristiyan" dese de "Doğu" ve "Oryantal" sıfatları bu grupların dışındakiler tarafından bu iki grubu ayırmak için kullanılır. Bu iki grup 451 yılındaki Kalkedon Konsili'nin ortodoksisi hakkında görüş ayrılığı yaşamışlardır ve hala aralarında bir komünyon yoktur; ancak hala birçok aynı doktrine, benzer kilise yapılanmasına ve benzer ibadetlere sahiptirler. İki inancın birleşmesi için yakın zamanda birçok görüşme yapılmış, birçok konuda uzlaşı sağlanmışsa da resmi bir birlik için henüz somut adımlar atılmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna Ortodoks Kilisesi - Kiev Patrikhanesi</span>

Ukrayna Ortodoks Kilisesi – Kiev Patrikhanesi, Ukrayna Ortodoks Kilisesi ve Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nin yanı sıra Ukrayna'daki üç büyük Ortodoks kilisesinden biridir. Kilise şu anda kanonik Doğu Ortodoks kiliseleri tarafından tanınmamaktadır, ancak şimdi ana kilise olan Ekümenik Patrikhane tek başına otosefal statü verebilir ve Ukrayna Hükûmeti ve halkının kilisenin resmen tanınma talebini ve dilekçesini incelemektedir. 11 Ekim 2018 tarihinde İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, Kiev Patrikhanesi'nin bağımsızlık isteğinin kabul edildiğini açıklamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rum Ortodoks Kilisesi</span> Doğu Ortodoks Kilisesi içindeki kilise organı

Rum Ortodoks Kilisesi, geleneksel olarak Koini Yunancası'nı kullanan Doğu Ortodoks kiliseleri için kullanılan bir terimdir. Tarihsel olarak, Bizans İmparatorluğu'nun mirasına atıfta bulunmasından dolayı Rum Ortodoks terimi, genel olarak tüm Doğu Ortodoks Kiliseleri'ni tanımlamak için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fan Noli</span>

Fan Noli veya Theofan Stilian Noli, Arnavut şair, tarihçi, gazeteci, siyasetçi, Ortodoks metropolit.

Konya Metropolidi Prokobiyos, Osmanlı'nın son döneminde bir süre piskoposlukta baş olarak görev yapan Rum Ortodoks ve Türk Ortodoks metropoliti.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk'ta Hristiyanlık</span>

Arnavutluk'ta Hristiyanlık, MS 325'te ülke genelinde yerleşti. MS 1100'den itibaren Bizans İmparatorluğu bölgede kilise misyonerliği yürütmüştür. Venedik'in artan etkisine bağlı olarak, 13. yüzyılda Fransiskenler bölgeye yerleşmeye başladılar. 15. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar, Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliği altında, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Hristiyanlığın yerini Arnavutluk'ta çoğunluk dini olarak İslam aldı.

Rus Ortodoksluğu, Doğu Ortodoks Hristiyanlığının daha büyük cemaati içinde yer alan ve ayinleri geleneksel olarak Kilise Slavcası dilinde yapılan veya yapılmış olan çeşitli Kiliselerin bütünüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.