İçeriğe atla

Arnavutluk-Kuzey Makedonya ilişkileri

Arnavutluk-Kuzey Makedonya ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Albania ve North Macedonia

Arnavutluk
Kuzey Makedonya

Arnavutluk ve Kuzey Makedonya, Avrupa Konseyi ve NATO'nun tam üyeleridir. Her ikisi de Mart 2020'de Avrupa Birliği katılım müzakerelerine başladı.

Tarihi

Kuzey Makedonya'daki Arnavutlar, Arnavutluk'un ilgisini çekiyor.[1] 1990'larda Arnavut toplumu etrafında dönen meseleler, Arnavutluk'ta yeni Makedon devletinde istikrarın bozulması ve olası Sırp müdahalesi konusundaki endişeleri körükledi.[1] Arnavutluk, Cumhurbaşkanı Sali Berişa aracılığıyla Nisan 1993'te Makedonya'yı tanıyan ilk devletlerden biri oldu.[1] Ülke, Arnavutluk tarafından Birleşmiş Milletler (BM) tarafından "eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti"nin geçici referansı altında tanındı,[2][3] FYROM olarak kısaltıldı.[4][5]

Berişa, bağımsız bir Makedonya'nın varlığını, Yunanistan ve Sırbistan'ı (o zamanlar Yugoslavya'nın bir parçası olan) ayrı tutmak ve Arnavutluk'un olası herhangi bir kuşatılmasını önlemek için Arnavut çıkarları açısından önemli gördü.[1] O zamanlar, Yunanistan ve Sırbistan arasındaki yakın ilişki, Berişa'nın siyasi ve ekonomik meselelere ek olarak Makedonya ile yakın ikili ilişkiler arayışına girmesi için bir motivasyondu.[1] Berişa'nın tanınma hamlesi, siyasi muhalefet tarafından Makedonya'daki Arnavut azınlığın statüsü konusunda taviz vermediği için Arnavutluk içinde eleştiriyle sonuçlandı.[1] Berişa'ya göre pozisyonu "bağımsız bir Makedonya, Miloševič yönetimindeki bir Makedonya'dan daha iyidir" idi.[1] Yunanistan, Arnavutların tanınması konusunda sert bir şekilde ifade edilmiş bir yanıt verdi ve bu eylemden rahatsız oldu.[1]

Makedonya'daki Arnavutlar arasındaki ayrılıkçı duygular, Makedonya'yı daha da istikrara kavuşturmak amacıyla Arnavutluk tarafından caydırıldı.[1] Berişa, sınırlı etki yoluyla Arnavut azınlığı Makedon siyasi sistemiyle ilişki kurmaya ve çabalarını ülkeyi istikrara kavuşturmaya yöneltmeye çalıştı.[1] Makedonya isim anlaşmazlığının ilk yıllarında Makedonya, Yunanistan tarafından ekonomik ambargo altındaydı.[1] Yunanistan bir çözüm olarak "Slavomacedonya" adını önerdi ve Berişa, bölgedeki diğer Arnavutlarla birlikte Makedonya'nın bu adı benimsemesine şiddetle karşı çıktı.[6] Arnavutluk, ulaşım ve liman altyapısını kullanıma sunarak Makedonya'ya destek verdi.[1] Berişa'nın aksine, siyasi muhalefetteki Sosyalist Parti ve Demokratik İttifak'ın tutumları, Makedonya'nın isim anlaşmazlığı konusundaki Yunan tutumuna çok benziyordu.[1] Her ikisi de Arnavut hükûmetinin Makedonya'ya yönelik politika platformunu "hoşgörülü ve genellikle sorumsuz" olmakla eleştirdi.[1] Arnavut toplumunun Makedon devletindeki konumu ve idaresi konusundaki sorunlar, her iki ülkenin liderliğinin iyi ilişkiler kurma becerisini engellemeye devam etti.[1]

Haziran 1993'ün ortalarında bir sınır olayı meydana geldi.[7] Makedonya tarafından düzenlenen ve daha sonra üst düzey bir Arnavut sınır muhafız istihbarat subayının Makedon sınır muhafızlarının kendisini vurması sonrasında ölümüyle sonuçlanan bir toplantı düzenlendi.[1][7] Subayın askerî ataşesi Tiran'a dönmeyi başardı ve olayı, batılı ordulardan gelen kaynaklara göre, olayın neredeyse iki ülke arasında bir savaşa yol açtığını bildirdi.[7] Başka sınır olayları meydana geldi ve Avrupa Birliği (AB) Arnavutluk'a gözlemciler gönderdi ve onları sınırın kendi tarafına yerleştirdi.[7] Arnavut seçkinlerin Makedonya'daki paramiliter ve silah skandalına karıştığı iddiası ve Demokratik Refah Partisi (PDP) içindeki radikal bir gruba destek gibi diğer olaylar ikili gerilimlere yol açtı.[1] Makedonya, Arnavutluk'u gelişen konumu nedeniyle eleştirdi ve içişlerine karışmakla suçladı.[1] ABD müdahale etti ve Arnavutluk'a Makedonya ile ilişkilerini onarması için baskı yaptı.[1] Berişa daha sonra PDP'nin radikal kanadını dizginledi ve komşusuyla anlaşmazlıkları gidermek ve bağları artırmak için harekete geçti.[1]

Mayıs 1994'te Cumhurbaşkanı Berişa ile Makedonya Cumhurbaşkanı Kiro Gligorov arasında altyapı işbirliği, azınlık sorunları ve ikili ilişkilerin güçlendirilmesi konulu bir zirve düzenlendi.[1] Makedon liderliği zirveyi olumlu karşıladı ve ilişkileri geliştirmek için ilk adımlar atıldı.[1] Daha sonra Makedon yetkililerin bazı açıklamaları, ülkenin Arnavutluk ile ilişkileri geliştirmek için Arnavut azınlığa yönelik büyük değişikliklere girişmeyeceğini belirtti.[1] Makedonya'da yetkililer, Arnavutluk'un Yunanistan ve Sırbistan ile ilişkilerindeki gerilimler nedeniyle zayıf bir konumda olduğu görüşündeydi.[1] Makedonya'nın Avrupa kuruluşlarına kabulü ve Yunanistan ile olan isim anlaşmazlığındaki gerilimin azalması, ona Arnavutluk ile daha yakın ilişkiler kurma yönünde asgari düzeyde teşvik verdi.[1]

Şubat 1995'te Makedonya'da bir Arnavut üniversitesi açma girişiminde bulunuldu ve hareket polis tarafından durduruldu.[1] Arnavutluk, üniversite durumunun kendisini komşusu ile ilgili politikasını "yeniden gözden geçirmeye" yöneltebileceğini resmen açıkladı.[1] Arnavutluk hükûmetine iç siyasi güçler tarafından güçlü tepki vermesi için baskı yapıldı, ancak olaylardan memnun olmasa da tepkisi kısıtlı oldu.[1] 1996'nın sonlarına doğru, iç siyasi sorunlar Arnavutluk ve Makedonya'yı ikili ilişkileri daha da geliştirmeye yönelik girişimlerde bulunmaktan kısıtladı.[1]

Arnavutluk'u vuran bir depremden sonra (26 Kasım 2019), Kuzey Makedonya 100.000 € mali yardım[8] ve ayrıca enkaz altında hayatta kalanları aramak için termal kameralı insansız hava araçları gönderdi. Enkazı temizlemek için kurtarma ekiplerinin yanı sıra mekanik ekipman da gönderildi.[9][10]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Albania In Transition: The Rocky Road To Democracy. Routledge. 2019. ss. 239-242. ISBN 9780429982040. 24 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ United Nations, A/RES/47/225 4 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., April 8, 1993
  3. ^ United Nations Security Council Resolutions 817 of April 7 and 845 June 18, 1993, see UN resolutions made on 1993 12 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ "Diplomatic Representative of Albania, 30, FYROM". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2012. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Albania 
  5. ^ FYROM on un.org
  6. ^ Who are the Macedonians?. Bloomington: Indiana University Press. 1995. s. 178. ISBN 9781850652380. 24 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ a b c d Macedonia: Warlords and Rebels in the Balkans. Yale University Press. 2004. ss. 68. ISBN 9780300102680.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ "Maqedonia e Veriut jep 100 mijë Euro për Shqipërinë" (Arnavutça). TV Klan. 28 Kasım 2019. 17 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2019. 
  9. ^ "Земјотрес во Албанија - Македонија прати помош [Earthquake in Albania, Macedonia sends help]" (Makedonca). Gevgelijanet. 26 Kasım 2019. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019. 
  10. ^ "Albania hit by a devastating earthquake, North Macedonia to send rescue teams". Nezavisen Vesnik. 26 Kasım 2019. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya</span> Balkanlarda bir ülke

Kuzey Makedonya, resmî adıyla Kuzey Makedonya Cumhuriyeti, Balkanlar'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. 1991'de Yugoslavya'dan ayrılarak bağımsız olmuştur. Kuzeyde Sırbistan ve Kosova, batıda Arnavutluk, güneyde Yunanistan, doğuda Bulgaristan ile komşudur. Makedonya'nın kuzeyden üçte birlik bölümünü kaplamaktadır. Nüfusu yaklaşık 2 milyondur. Başkenti ve en büyük şehri Üsküp'tür ve nüfusun dörtte biri bu şehirde yaşar. Ülkedeki en büyük etnik grup Güney Slavlarına dâhil olan Makedonlardır. Arnavutlar nüfusun %25'ini oluşturur ve en büyük azınlıktır. Türkler, Çingeneler, Sırplar, Boşnaklar ve Ulahlar diğer etnik gruplardır.

<span class="mw-page-title-main">Prespa Gölü</span>

Prespa Gölü, Balkanlar'da, Kuzey Makedonya, Yunanistan ve Arnavutluk arasında bulunan bir tektonik tatlı su gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Arnavutluk</span> Katolik, Müslüman ve Ortodoks Arnavutların bağımsızlık ve birliğini savunan siyasi görüş

Büyük Arnavutluk, irredentist ve milliyetçi bir kavramdır, Arnavutların kendi ulusal vatanları olduklarının düşündükleri toprakları birleştirmeyi amaçlar. Arnavut nüfusunun bu bölgelerdeki günümüzdeki veya tarihsel varlığına ilişkin iddialara dayanmaktadır. Mevcut Arnavutluk'a ek olarak, terim komşu ülkelerdeki bölgelere ilişkin iddiaları içermektedir, alanlar arasında Kosova, Sırbistan'ın Preşova Vadisi, güney Karadağ'daki bölgeler, kuzeybatı Yunanistan, ve Kuzey Makedonya'nın bir batı kısmı yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk'un Avrupa Birliği üyelik süreci</span>

Arnavutluk'un Avrupa Birliği üyelik süreci, 28 Nisan 2009 tarihinde Avrupa Birliği'ne üye olmak için başvuruda bulunması ile resmen başlamıştır.

Ohri Çerçeve Anlaşması, Kuzey Makedonya hükümeti ile bu ülkede yaşayan Arnavut temsilcileri arasında imzalanan barış anlaşmasıdır. Anlaşma 13 Ağustos 2001 tarihinde yapılmıştır. Anlaşma, Makedonya’nın güneybatısında yer alan Ohri şehrinde imzalanmış ve şehrin adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">2008 Bükreş zirvesi</span>

2008 NATO Bükreş zirvesi, 2-4 Nisan 2008 tarihlerinde Bükreş, Romanya'da düzenlenen bir NATO zirvesi. Zirvede NATO üyelerinin devlet ve hükûmet başkanları bir araya geldi. Diğer konuların yanında Arnavutluk ve Hırvatistan ittifaka davet edildi. Makedonya ise Yunanistan ile yaşadığı Makedonya adlandırma sorunu nedeniyle davet edilmedi. Gürcistan ve Ukrayna Üyelik Eylem Planı'na katılmayı umuyordu; ancak NATO ülkeleri bu talebi Aralık 2008'de görüşmeye karar verdi.

<span class="mw-page-title-main">Makedonya adlandırma sorunu</span> Yunanistan ve Kuzey Makedonya arasındaki anlaşmazlık

Makedonya adlandırma sorunu, Yunanistan ile o zamanki adı Makedonya olan Kuzey Makedonya arasında, bu adın kullanımından kaynaklanan bir sorundur. Yugoslavya'nın dağılmasının ardından Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti'nin Makedonya adıyla bağımsızlığını ilan etmesiyle ad sorunu tekrar gündeme gelmiştir. 1991'den 2018 yılındaki Prespa Anlaşmasına dek ikili ve uluslararası ilişkilerde devam eden bir sorun olmuştur. Milyonlarca etnik Yunan kendisini Makedon olarak nitelendirdiği için Yunanistan, komşu Makedonya Cumhuriyeti'nin en büyük etnik grubuna "Makedon" denmesine karşı çıkmakta ve ülke için "Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti" ifadesini kullanmaktaydı. Yunanistan ayrıca Makedonya Cumhuriyeti'ni Vergina Güneşi, Büyük İskender gibi Yunan kültürüne ait değerlere el koymakla suçlamıştır. Makedon ve Yunan hükûmetleri, 12 Haziran 2018'de ülkenin adının "Kuzey Makedonya" olarak değiştirilmesi konusunda anlaşmaya vardı ve ad değişikliği 12 Şubat 2019'da yürürlüğe girdi.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya'nın Avrupa Birliği üyelik süreci</span>

Kuzey Makedonya'nın Avrupa Birliği üyelik süreci, 2005'ten beri Avrupa Birliği'ne aday ülke olması ile başlamıştır ama henüz üye olamamıştır. Avrupa Birliği'ne girmek için ilk adımı 2004 yılında atmıştır. Şu anda Arnavutluk, İzlanda, Karadağ, Sırbistan ve Türkiye ile birlikte adaydır. Aday olduğu sırada Hırvatistan Avrupa Birliği'ne girmiştir. Üyeliği sırasında Makedonya ad sorunu ve Yunanistan ile ilişkileri yüzünden problem yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya'da İslam</span>

Kuzey Makedonya'da İslam, ülkede Hristiyanlık'tan sonra en çok takipçisi olan dindir. 2002 yılında yapılan nüfus sayımına göre 2.022.547 vatandaştan 674.015'i Müslümandır. Bu oran toplam nüfusun %33,33'ünü teşkil etmektedir. Bu oranlara göre Kuzey Makedonya; Türkiye, Kosova, Arnavutluk ve Bosna Hersek ardından en fazla Müslüman vatandaşı barındıran 5. Avrupa ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavut diasporası</span>

Arnavut diasporası ; Kosova, Makedonya, Karadağ ve Sırbistan'daki büyük azınlıklar da dahil olmak üzere, resmi Arnavutluk toprakları dışında yaşayan ve Arnavut kökenli insanların oluşturduğu bir yayılım alanıdır. Bu dört ülke dışında; Yunanistan, İtalya, Türkiye, Almanya, Amerika ve İsviçre'de de azımsanmayacak derecede fazla Arnavut vatandaşı yaşamaktadır. Arjantin, Kanada, İngiltere, Avusturya, Fransa, Hırvatistan ve Avustralya da; üzerinde 10.000'den fazla Arnavut kökenli insanın yaşadığı ülkeler arasındadır. Balkan coğrafyasının da içinde bulunduğu Avrupa kıtası başta olmak üzere, Arnavut nüfusu; Kuzey Amerika, Güney Amerika ve hatta Avustralya kıtasında her geçen daha fazla büyümektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya'nın dış ilişkileri</span>

Kuzey Makedonya’nın 1991’deki bağımsızlığından bu yana dış ilişkileri, ülkenin NATO ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlara üyelik kazanma ve komşusu Yunanistan ile uzun zamandır devam eden, anayasal adı altında uluslararası tanınma kazanması çabalarıyla nitelenmiştir. Ülkenin adına yapılan itirazlar sebebiyle Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti geçici adlandırması altında Birleşmiş Milletlere ve diğer bazı uluslararası forumlara kabul edilmesi sağlandı. 2018 yılında Yunan ve Makedon hükûmetleri arasında varılan anlaşma uyarınca ülkenin adı Kuzey Makedonya olarak değiştirildi.

Arnavutluk, nüfusun büyük çoğunluğunun aynı zamanda ülkenin resmi dili olan Arnavutça ile konuştuğu etnik olarak homojen bir ülkedir. İki ayrı lehçesi vardır: güneyde konuşulan Tosk ve kuzeyde konuşulan Geg. Ancak birçok Arnavut, Balkanlar'daki çok sayıda Arnavut diasporası ve Arnavut topluluklarının etkisiyle İtalyanca, Yunanca, Fransızca, Almanca ve İngilizceyi de yaygın olarak konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Federasyonu</span>

Balkan Federasyonu projesi, Yugoslavya, Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya'yı birleştirerek Balkanlar'da bir ülke kurmaya yönelik sol görüşlü bir siyasi hareketti.

<span class="mw-page-title-main">Vergina Güneşi</span> ışınlı güneş simgesi

Vergina Güneşi aynı zamanda Vergina Yıldızı veya Argead Yıldızı olarak bilinen M.Ö. 6 ve 2. yüzyıllar arasında Antik Helen ve Makedon sanatında kullanılan güneş sembolüdür. Sembol şekil olarak on altı ışın demetinden oluşan sekizgen bir yapıya sahiptir. Sekiz ana ışın ve bunların arasında yine sekiz adet ara ışından meydana gelmektedir. En yaygın kullanımı 16 ışınlı olmasına rağmen bazı kazılarda on iki, sekiz ve altı (nadiren) ışına sahip semboller bulunmuştur. Vergina Güneşi genellikle Makedon ve Hellenistik Dönem sikkelerinde, Makedon kalkanlarının ve plastik kabartmaların üzerinde bulunmaktadır. Vergina Güneşi ile alakalı olan arkeolojik çalışmaların Yunanistan'ın Vergina isimli küçük köyünde gerçekleşmesi nedeniyle sembol Vergina Güneşi olarak isimlendirilmesine neden olmuştur. Aynı zamanda antik dönemde Makedonya Krallığı'nın başkenti olan Aigai Antik Kenti'nin günümüzde Yunanistan'ın Vergina şehrinin sınırları içerisinde bulunması nedeniyle sembol aynı zamanda Argead Yıldızı olarak da isimlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Kuzey Makedonya ilişkileri</span>

Çin-Kuzey Makedonya ilişkileri, Çin ile Kuzey Makedonya arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. Mevcut durumda Kuzey Makedonya, Tek Çin politikası uyarınca Çin Halk Cumhuriyeti'ni (ÇHC) tanımakta ve bununla resmî ilişkilerde bulunmaktadır; lâkin 1999 ile 2001 yılları arasında Kuzey Makedonya'nın ÇHC ile ilişkileri askıya alındı ve Kuzey Makedonya ÇHC'nin yerine Çin Cumhuriyeti'yle (Tayvan) ilişkiler sürdürdü. Bu iki yıllık dönem boyunca Kuzey Makedonya, Vatikan'ın yanı sıra Çin Cumhuriyeti'ni tanıyan tek iki Avrupa ülkesinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya Anayasası</span>

Kuzey Makedonya Anayasası, Kuzey Makedonya'nın hükûmet sistemini ve temel insan haklarını ana hatlarıyla belirleyen kodlanmış bir anayasadır. O zamanki Makedonya Cumhuriyeti Parlamentosunda 17 Kasım 1991'de kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk-Yunanistan ilişkileri</span>

Yunanistan'daki Arnavut göçmenlerin ve Arnavutluk'taki Yunan azınlığın varlığı, tarihi ve kültürel bağlar ve ayrıca Arnavutluk ve Yunanistan hükûmetleri arasındaki sık sık üst düzey temaslar nedeniyle, iki ülkenin bugün güçlü, ancak zaman zaman karmaşık diplomatik ilişkileri devam ediyor.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk-Sırbistan ilişkileri</span>

Arnavutluk ve Sırbistan arasındaki ilişkiler, bir dizi tarihi ve siyasi olay nedeniyle karmaşık ve büyük ölçüde düşmanca olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya-Yunanistan ilişkileri</span>

Kuzey Makedonya-Yunanistan ilişkileri, Yunanistan ve Kuzey Makedonya arasındaki ikili ilişkileri ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk-Hırvatistan ilişkileri</span>

Arnavutluk ile Hırvatistan arasındaki diplomatik ilişkiler 25 Ağustos 1992'de kuruldu. Arnavutluk'un Zagreb'de büyükelçiliği ve Dubrovnik'te fahri konsolosluğu bulunurken, Hırvatistan'ın Tiran'da bir büyükelçiliği var.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.