İçeriğe atla

Arnavutluk'ta siyaset

Arnavutluk
Şu bir parçasıdır:
Arnavutluk
devlet yapısı
Anayasa
Yasama
  • Meclis
    • Başkan
    • Grup Başkanları
      • Astrit Patozi (PD)
      • Gramoz Ruçi (PS)
      • Lefter Koka (LSI)
    • Ana Muhalefet Lideri
      • Lulzim Basha
Yargı
Yasama
Bölümler
Seçimler
  • Meclis:
    2001, 2005, 2009, 2013
  • Yerel:
    2000, 2003, 2007, 2011, 2015
  • Halk Oylamaları:
    1994, 1997, 1998
  • Cumhurbaşkanlığı (dolaylı):
    2002, 2007, 2012, 2017
Dış siyaset

Arnavutluk, çok partili bir sistemde Arnavutluk Cumhurbaşkanı'nın devlet başkanı ve Arnavutluk Başbakanı'nın hükûmet başkanı olduğu üniter bir parlamenter anayasal cumhuriyettir. Yürütme yetkisi, Hükûmet ve Kabinesi ile Başbakan tarafından kullanılır. Yasama yetkisi Arnavutluk Parlamentosuna verilmiştir. Yargı, yürütme ve yasama organından bağımsızdır. Arnavutluk'un siyasi sistemi 1998 anayasasında ortaya konmuştur.[1] Parlamento, mevcut anayasayı 28 Kasım 1998'de kabul etti. Siyasi istikrarsızlık nedeniyle ülke, tarihi boyunca birçok anayasaya sahip olmuştur. Arnavutluk başlangıçta 1913'te bir monarşi, kısaca bir zaman için 1925'te bir cumhuriyet olarak kuruldu, ardından 1928'de demokratik bir monarşiye geri döndü. Daha sonra, 1992'de kapitalizmin ve demokrasinin restorasyonuna kadar sosyalist bir cumhuriyet oldu.[2][3]

Cumhurbaşkanı, Arnavutluk halkının ülke içindeki ve dışındaki birliğini devlet başkanı olarak temsil eder ve aynı zamanda ordunun başkomutanıdır.[4] Cumhurbaşkanı, gizli oy ile ve Arnavutluk Parlamentosu tarafından tartışmasız olarak tüm üyelerinin beşte üçünün çoğunluğuyla aday gösterilir ve her durumda 5 yıllığına seçilir.[5] Cumhurbaşkanı, ulusal hükûmet sisteminin düzenli ve koordineli işleyişini ve istikrarını sürdürür, Arnavutluk'un bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü korur ve Parlamentodaki güç dengesi temelinde Başbakanları atar. Başbakan, her parlamento seçiminden sonra cumhurbaşkanı tarafından atanır ve Parlamentonun görevde kalacağına dair güvene sahip olmalıdır. Başbakan, Arnavut siyasetinde de facto en güçlü ve etkili kişidir. Ancak başbakanın yokluğunda, Arnavutluk kabinesine ve bakanlar kuruluna başkanlık etme gibi görevlerini Başbakan Yardımcısı devralır.[6]
Parlamento, Arnavutluk'un tek meclisli bir yasama organıdır. Dört yıllık görev süreleri için halk oylamasıyla seçilen temsilci sayısı 140'dır. Mevcut kayıtları olan en eski parlamento, 2 Mart 1444'te, Osmanlı İmparatorluğu'na karşı lider olarak Gjergj Kastrioti Skënderbeu komutasında Lezhë'de yapıldı.[7]
Arnavutluk, NATO'ya üye bir devlettir ve aynı zamanda Avrupa Birliği'ne üye olmaya adaydır.[8][9]

Economist Intelligence Unit, Arnavutluk'u 2019'da "bir tür demokratik hükûmet" ile yönetilen "hibrit rejim" olarak değerlendirdi.[10]

Kaynakça

  1. ^ Carlson, Scott. "The Drafting Process for the 1998 Albanian Constitution" (PDF). usip.org (İngilizce). s. 311. 4 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  2. ^ "tdv islam ansiklopedisi - arnavutluk". tdv islam ansiklopedisi. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
  3. ^ The Constitutions of the Communist World. William B. Simons. BRILL, 1980. s. 2. ISBN 9028600701. 22 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
  4. ^ Albania in Pictures. Tom Streissguth. Twenty-First Century Books, 2010. s. 37. ISBN 9780761363781. 22 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
  5. ^ "1998 CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF ALBANIA". osce.org (İngilizce). 20 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. The President of the Republic is elected by the Assembly by secret ballot and without debate by a majority of three-fifths of all its members. 
  6. ^ "Arnavutluk". web.archive.org. 8 Ağustos 2013. 8 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
  7. ^ "Kuvendi i Lezhës (1444)". letersia.fajtori.com (Arnavutça). 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
  8. ^ "Albania applies for EU membership". BBC News. 28 April 2009. 30 April 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 April 2009. 
  9. ^ "T.C. Dışişleri Bakanlığı'ndan". T.C. Dışişleri Bakanlığı. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
  10. ^ solutions, EIU digital. "Democracy Index 2016 - The Economist Intelligence Unit". www.eiu.com (İngilizce). 11 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Meşrutiyet</span> hükümdarın yetkilerinin anayasayla sınırlandırıldığı yönetim biçimi

Meşrutiyet, meşruti monarşi, anayasal monarşi, anayasal tekerki ya da parlamenter monarşi, hükümdarın yetkilerinin anayasa ve halk oyuyla seçilen meclis tarafından kısıtlandığı yönetim biçimi. Arapça şart kökünden türemiş olan meşrutiyet 19. asırdan itibaren Osmanlı Devleti'nde meclisli saltanat-hilafet anlamında kullanılmıştır. Daha genel ifadesiyle; meşrutiyet, bir hükümdarın başkanlığı altında parlamento yönetimine dayanan yönetim biçimidir.

Kuvvetler ayrılığı veya güçler ayrılığı, devlet organları olan yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrılmış oldukları bir devlet yönetim modelidir. Devletin her biri birbirinden ayrı ve bağımsız güçlerdeki kol ve sorumluluk alanlarına ayrıldığı ve böylece her bir güç ve kolun bir diğeri ile güç ve sorumluluk alanları bakımından bir çatışma yaşamadıkları bu model ilk olarak antik Yunan ve Roma'da geliştirildi. Kuvvetler ayrılığında güçler normal olarak yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üç kola ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Başkanlık sistemi</span> ülke yönetim sistemi

Başkanlık sistemi, kuvvetler ayrılığının uygulandığı sistemlerde hükûmet başkanının yasama organından ayrı bir yürütme organına liderlik ettiği bir yönetim şeklidir. Hükümet başkanı çoğu ülkede aynı zamanda devlet başkanıdır. Yasama, yürütme ve yargı ilkeleri arasında katı bir ayrılık olur. Parlamenter sisteme göre farklarından biri, yürütme ile yasama arasındaki ayrımdan dolayı hükûmet başkanının direkt halk oyuyla iktidara gelerek, seçilmiş bir yasama organının güvenini kazanmadan bunu sağlamasıdır. Parlamenter sistemde ise yürütme ile yasama arasında güçlü bir işbirliği bulunur.

<i>Demokrasi Endeksi</i> Demokrasinin 167 ülkedeki durumunun ölçümü

Demokrasi Endeksi, The Economist'in araştırma bölümü Economist Intelligence Unit (EIU) tarafından derlenen bir dizindir. Endeks, 167 ülkede demokrasinin durumunu ölçmeyi ve beş temel kategoride derlemeyi amaçlamaktadır.

Hükûmet başkanı veya hükûmetin başı, egemen bir devletin, federasyonel bir devletin veya özerk bir bölgenin yürütme organında en yüksek veya ikinci en yüksek yetkili kişidir. Genellikle bir kabineyi, bakanları veya sekreterleri yöneten ve yönetim departmanlarını yönlendiren bir grup olarak da kabine toplantılarına başkanlık eder. Diplomasi alanında, "hükümet başkanı" terimi, "devlet başkanı"ndan ayrılır, ancak bazı ülkelerde, örneğin Amerika Birleşik Devletleri'nde veya Türkiye'de aynı kişi olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Parlamenter sistem</span> ülke yönetim sistemi

Parlamenter sistem veya parlamenterizm, yürütme organının, yasama organının denetiminde olduğu demokratik bir yönetim sistemidir. Parlamenter sistemlerde devlet başkanı veya cumhurbaşkanı, ülke yönetiminde etkin olmayan sembolik mevkilerdir ve devleti temsil ederler. Ülke yönetiminde etkin makam başbakandır, yürütme gücü parlamentodan çıkan başbakan ve kabinesi tarafından yürütülür. Parlamenter sistemde, parlamento belirleyici üst organdır ve başbakan yasama organı tarafından denetlenmekle birlikte yönetimde yüksek güce sahiptir. Genel olarak başbakan olarak bilinen hükûmetin başı, ülkelere göre şansölye gibi isimler alabilir.

<span class="mw-page-title-main">Cumhurbaşkanlığı Kabinesi</span> Türkiye Cumhuriyetinin yürütme organı

Cumhurbaşkanlığı Kabinesi, Hükûmet veya Kabine, Türkiye'de Cumhurbaşkanının başkanlık ettiği ve tüm bakanların bir araya gelip kararlar aldığı kuruldur. Her bakan, kendi bakanlığını ilgilendiren iş ve emri altındaki kamu personelinin yerine getirdikleri işlem ve eylemlerinden sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Japonya Anayasası</span>

Japonya Anayasası, Japonya’nın 1947 yılından itibaren temel kuruluş belgesidir. Anayasa, parlamenter yönetim biçimini kabul eder ve temel insan haklarını garanti altına alır. Buna göre Japon İmparatoru “devletin ve halkın birliğinin simgesidir” ve egemenlik hakkı olmaksızın sadece törensel bir rol oynar. Bu yüzden diğer kraliyet ailelerinde olduğu gibi devletin başı değildir. Anayasaya aynı zamanda “Barış Anayasası” denmesinin sebebi 9.maddesinde açıkça savaşın uluslararası sorunların bir çözüm yolu olarak reddedilmesidir. Anayasa II. Dünya Savaşı'nın ardından ülke ABD işgali altındayken yazılmış ve Japonya’nın önceki askeri monarşi olan yönetim sistemi liberal demokrasiyle değiştirilmiştir. Belge hâlen geçerliliğini korumaktadır ve kabul edilmesinden sonra önemli bir değişiklik yapılmamıştır.

Başkomutan veya başkumandan; silahlı kuvvetler veya askerî birim üzerinde kara, deniz ve hava kuvvetlerini komuta eden en üst rütbeli komutandır. Terim teknik olarak, bir ülkenin yürütme liderliğinde, devlet veya hükûmet başkanında bulunan askerî yeterliliklerini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya Parlamentosu</span>

Finlandiya Parlamentosu, 9 Mayıs 1906'da kurulan Finlandiya'nın tek kamaralı yüksek yasama organıdır. Finlandiya Anayasası uyarınca, egemenlik halka aittir ve bu güç Parlamentoya verilmiştir. Parlamento, her dört yılda bir, D'Hondt sistemi kullanılarak seçilen 200 üyeden oluşur. Bu üyelerin 199'u Finlandiya'dan 1 tanesi ise Åland'dan seçilir.

<span class="mw-page-title-main">Pandeli Majko</span>

Pandeli Majko, bir Arnavut siyasetçidir. İki kez Arnavutluk Başbakanı olarak görev yaptı; 1998'den 1999'a ve bir kez 2002'de.

<span class="mw-page-title-main">Pandeli Evangjeli</span> Arnavut siyasetçi

Pandeli Evangjeli, bir Arnavut siyasetçi ve iki kez Arnavutluk Başbakanı olarak görev yaptı. Arnavutluk hükûmetinin başı olan ilk Ortodoks Hristiyandı.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya'da siyaset</span>

Finlandiya'da siyaset, çok partili tek meclisli parlamenter demokratik cumhuriyet çerçevesinde yürütülmektedir. Cumhurbaşkanı devletin başı olup dış politikayı yönetir ve Savunma Kuvvetleri'nin başkomutanıdır. Yürütme erki hükûmet tarafından yerine getirilir ve başbakan hükûmetin başıdır. Yasama yetkisi Finlandiya Parlamentosu'na aittir ve hükûmetin mevzuatı değiştirme veya genişletme hakları sınırlıdır. Parlamento tarafından reddedilebilmesine rağmen, cumhurbaşkanı parlamento kararlarını veto etme yetkisine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Anayasa Mahkemesi</span>

Arnavutluk Anayasa Mahkemesi ; Arnavutluk Anayasası'nın yorumlanması ve yasaların anayasaya uygunluğunun denetlenmesi hususunda Arnavutluk'ta etkili olan en üst düzey yargı birimidir. Mahkemenin 9 kişiden oluşan üyeleri cumhurbaşkanı tarafından atanır ve meclisçe onaylanır.

<span class="mw-page-title-main">İtalya hükûmeti</span>

İtalya hükûmeti, İtalya'yı yöneten kuruluştur. İtalya, 1948 Anayasası'nın 1. maddesinin belirtildiği şekilde demokratik bir cumhuriyet olup egemenlik halka aittir ve anayasanın şekil ve sınırları dahilinde halk tarafından kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Ürdün'de siyaset</span>

Ürdün'de siyaset, çok partili bir parlamenter monarşi çerçevesinde yürütülmektedir. Ürdün, 8 Ocak 1952 tarihinde ilan edilen anayasaya dayalı bir anayasal monarşidir. Kral, yetkisini Parlamento önünde sorumlu olan atadığı hükûmet aracılığıyla kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Estonya başbakanı</span> Estonyanın hükûmet başkanı

Estonya başbakanı veya resmî adıyla Estonya Cumhuriyeti Başbakanı, Estonya'nın hükûmet başkanıdır. Başbakan, parlamentodaki gruplarla yapılan uygun istişarelerin ardından cumhurbaşkanı tarafından aday gösterilir ve Riigikogu tarafından onaylanır. Anlaşmazlık durumunda, parlamento cumhurbaşkanının adaylığını reddedebilir ve kendi adayını seçebilir. Uygulamada, başbakan görevde kalabilmek için parlamentonun güvenini korumak zorunda olduğundan, genellikle hükûmet koalisyonundaki kıdemli ortağın lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Fransa'da siyaset</span> Fransanın hükümet ve demokratik sistemi

Fransa'da siyaset, Beşinci Fransız Cumhuriyeti Anayasası tarafından belirlenen yarı başkanlık sistemi çerçevesinde şekillenmektedir. Bu kapsamda devlet kendisini "bölünmez, laik, demokratik ve sosyal bir Cumhuriyet" olarak tanımlar. Anayasa, kuvvetler ayrılığı ilkelerini esas almakta ve Fransa'nın 1789 Bildirisi ile tanımlanan İnsan Haklarına ve Ulusal Egemenlik ilkelerine bağlılığını beyan etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye hükûmeti</span> Hükûmet

Türkiye Hükûmeti, Türkiye'nin ulusal hükûmetidir. Başkanlık temsilî demokrasisi altında üniter bir devlet ve çok partili bir sistem içinde Anayasal bir cumhuriyet olarak yönetilir. Hükûmet terimi, toplu kurumlar kümesi veya özellikle Kabine (yürütme) anlamına gelebilir.

Macaristan'da siyaset, parlamenter temsili demokratik cumhuriyet şeklinde işlemektedir. Çok-partili bir sistem bulunmaktadır. Başbakan, hükûmetin başıdır ve sistemde etkili bir role sahiptir. Cumhurbaşkanı ise devlet başkanı sıfatı ile büyük ölçüde sembolik bir konuma sahiptir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.