İçeriğe atla

Arleken

Kontrol Edilmiş
Bir arleken çizimi, 1860

Arleken[1] veya arlekin, İtalyan komedyasındaki (commedia dell’arte) önemli standart karakterlerden biri. Genellikle bir beyefendinin umursamaz ve kıvrak zekalı yardımcısı ya da evin hizmetçisinin kaprisli sevgilisi olarak resmedilir.[2] Türkçeye Fransızca arlequin kavramından geçmiştir.

Tarihçe

İtalyan komedyasının ilk yıllarında (16. yüzyıl ortaları), arlekenler kurnaz ve hırslı bir uşağı canlandırırdı. "Zanni" olarak adlandırılan uşak genellikle yoksul, ödlek ve hurafelere inanan bir karakter olurdu. 17. yüzyıla gelindiğinde arleken sadık, sabırlı, kolay kanan ve cinselliğe düşkün bir yardımcıya dönüştü. Cinsel arzuları yüzünden sürekli başı belaya giriyor, bu zor durumlardan zekası ve neşeli kişiliği sayesinde sıyrılmayı başarıyordu. Biraz ahlaksız olmakla birlikte zalim değildi ve diğer komedya uşakları gibi kendisine kötülük edenlerden intikam alma derdinde değildi.[2]

Kostüm ve makyaj

İlk başlarda arleken kostümü, köylü gömleği ile yamalı bir pantolondan ibaretti. Zamanla, üçgen ve karolarla bezeli dar bir kostüme dönüştü ve arlekenler "şakşak" denen ve şaklama sesi çıkartan tahta bir araç taşımaya başladılar. Siyah bir yarım maske takmaya başladılar. Küçük göz deliklerine, şaşkın bir ifade veren yay kaşlara ve kırışık alınlara sahiptiler. Bu makyaj hicivsel bir şekilde duygusal, kurnaz ve aynı zamanda kolay kanan bir ifade veriyordu. Siyah maske ve döküntü kıyafetler, zaman zaman kölelikle özdeşleştirilmiştir.[2]

16. yüzyılda commedia dell'arte'de ortaya çıkan arleken karakteri, sonraki dönemlerdeki sahne sanatlarına da taşındı. Commedia dell’arte'nin Fransızlaşmış versiyonu olan Comédie-Italienne'de başlıca karakterlerden biri hâline geldi. 18. yüzyıl ortalarında, İngiltere'de, komedya ve masal karışımı olan danslı pantomimlere adapte edildi. İngiltere'de harlequinade olarak adlandırılan slapstick pantomimin baş karakteri oldu.[2]

Popüler kültürde

  • Arlekenlere "Mardi Gras" gibi karnavallarda sıklıkla rastlanır.
  • Batman serilerinde "Harley Quinn" olarak görünmüştür.
  • Arleken tipi iktiyozis, adını bu karakterden alan bir doğuştan gelen hastalıktır.
  • Death Metal grubu Opeth'in 2005 albümü Ghost Reveries'de "Harlequin Forest" başlığını taşıyan bir parça bulunmaktadır.
  • Tim Burton'nın The Nightmare Before Christmas eserinde arleken kostümlü bir canavar bulunmaktadır.
  • Twenty One Pilots'ın "The Pantaloon"şarkısı buradaki karakterlerden bahsetmektedir.

Kaynakça

  1. ^ "arlequin." Fransızca-Türkçe Resimli Büyük Dil Kılavuzu. Reşat Nuri Güntekin.
  2. ^ a b c d "harlequin." 28 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica.com

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Opera</span> Müzikli tiyatro eseri

Opera, genellikle konusunu tarihten, mitolojiden, efsanelerden veya güncel olaylardan alan, sözlerinin tümü veya birçoğu müzikle bestelenmiş, içinde güzel sanatların tümünü barındırabilen, teatral formda bir sahne eseridir.

<span class="mw-page-title-main">Satranç</span> İki oyuncu ile oynanan, turnuvaları düzenlenen ve birçok farklı türü olan zeka oyunu

Satranç, iki oyuncu arasında satranç tahtası ve taşları ile oynanan bir masa oyunudur. Dünya çapında turnuvaları düzenlenir ve bir spor dalı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Ichigo Kurosaki</span>

'Ichigo Kurosaki( anime ve manga serisi Bleach'in ana karakteridir. Shinigami güçlerini, bir dizi tesadüfi olay sonucu Karakura Kenti'nden sorumlu olan shinigami Rukia Kuchiki'den almıştır. Ichigo'ya gelen güçler Rukia'nın kendi güçleri olduğu için Ichigo, Rukia'nın yerine, insanları, hollow denilen şeytani ruhlardan korumayı ve diğer ruhları, plusları, Ruh Cemiyeti'ne göndermeyi kabul eder. Shonen Jump dergisinin en sevilen karakter anketlerine göre Ichigo, Bleachteki en popüler karakterdir.

<span class="mw-page-title-main">Dante Alighieri</span> İtalyan ozan ve siyasetçi

Dante Alighieri, İtalyan şair ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Molière</span> Fransız oyun yazarı ve oyuncu (1622 - 1673)

Jean-Baptiste Poquelin daha bilinen adıyla Molière, Fransız oyun yazarı ve oyuncu.

<i>İlahi Komedya</i> Dante tarafından yazılan İtalyanca uzun anlatı şiiri

İlahi Komedya, Dante tarafından 1308 civarında yazılmaya başlanan ve 1321 civarında, yazarın ölümünden kısa bir süre önce tamamlanan epik şiir. İtalyan edebiyatının en önemli örneği ve dünya edebiyatının en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir. İlahi Komedya'da Dante, ölüm sonrası sırasıyla Cehennem, Araf ve Cennet'te geçen seyahati, hikâyenin kahramanı da olan kendisinin ağzından anlatır. Orta Çağ'da "komedya", "tragedya"nın aksine, sonu iyi biten hikâye anlamına gelirdi. Burada eserin adındaki "komedya" kelimesi, öyküsünün güldürü unsurları taşıdığı anlamına gelmez.

<i>Commedia dellArte</i>

Commedia dell'arte, İtalya'da doğan, 16-18. yüzyıllar arasında Avrupa'da popüler hâle gelen, profesyonel tiyatronun ilk örneklerinden biridir. 16. yüzyıl İtalya'sında ortaya çıkan komedya, maskeli karakterleriyle öne çıkan bir tiyatro formudur. Kadın oyuncular komedya ile sahneye çıkmaya başlamıştır. Komedyada taslak metinlere veya senaryolara dayanan doğaçlama performanslar sergilenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Tiyatro</span> sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilenmesi amacıyla hazırlanmış gösteriler

Tiyatro, bir sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilemesi amacıyla hazırlanmış gösterilerdir. Farklı bir şekilde duyguların ve olayların hareket (jest) ve konuşmalarla anlatılmasıdır. Genel olarak temsil edilen eser anlamında da kullanılır. Tiyatro eseri, olayları oluş yoluyla gösterir. Bu yönüyle konuşma ve eyleme dayanan bir gösteri sanatı olarak da tanımlanabilir. Yaygın bir deyişle tiyatro; insanı, insana, insanla, insanca anlatma sanatı olarak Shakespeare'in sözüyle de ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Peruk</span>

Peruk, diğer adlarıyla takma saç ya da peruka, görünürde tek parçadan oluşan giyim eşyası.

<span class="mw-page-title-main">Pandomim</span> sözsüz tiyatro oyunu

Pandomim, pantomim, sözsüz oyun ya da mim sanatı, en basit anlatımıyla sözsüz tiyatro oyunudur. Gösteri sanatının dallarından biridir. İngiliz pandomimi (panto) ile karışmaması için kısaca "mim" olarak ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Fötr</span> geniş siperli şapka

Fötr, yumuşak bir sipere ve girintili bir üst kısma sahip şapka. Fransızca keçe anlamına gelen feutre sözcüğünden alıntıdır. Tipik olarak tepeden aşağı doğru uzanarak kıvrılan bir sipere ve her iki taraftan da bastırılarak oluşturulan bir üst girintiye sahiptir. Standart taç yüksekliği 4,5 inçtir (11 cm). Fötr terimi, ilk defa 1891 gibi erken bir tarihte kullanıldı. Zamanla popülaritesi arttı ve sonunda benzer görünümlü şapka homburgu gölgede bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Maskeli balo</span>

Giuseppe Verdi tarafından bestelenen üç perdelik bir opera eseri için Maskeli Balo sayfasına bakın

<span class="mw-page-title-main">Orta oyunu</span> Türk halk tiyatro oyunu

Orta oyunu, ana karakterleri Kavuklu ve Pişekar olan, açık alanda halkın ortasında yazılı bir metne bağlı kalınmadan oynanan müzikli ve danslı Türk halk tiyatro oyunu.

<span class="mw-page-title-main">Palyaço</span>

Palyaço, İtalyanca (Pagliaccio) kökenli bir sözcük olup, Türk Dil Kurumuna göre tanımı; "Kendisini seyredenleri güldüren ve eğlendiren, acayip kılıklı, yüzü aşırı ve komik biçimde boyalı oyuncu." şeklindedir.

<i>Scapinin Dolapları</i> Molièrein 24 Mayıs 1671 tarihli 3 perdelik bir komedi oyunu

Scapin'in Dolapları Fransız oyun yazarı Molière'in 24 Mayıs 1671'de ilk defa Paris, Palais-Royal Tiyatrosu'nda sahneye koyduğu 3 perdelik bir komedi oyunudur. Bu eserin antik Grek oyun yazarı Terentius tarafından yazılmış olan "Phormio" adli komediden uyarlandığı kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Panto</span>

İngiliz pandomimi veya kısaca panto, başta Birleşik Krallık olmak üzere pek çok ülkede Noel sezonunda gösterime giren müzikal-komedi türünde oyun. Genellikle çocuklu ailelere yönelik hazırlanır. Birleşik Krallık, Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada, Zimbabve, Jamaika, Güney Afrika, Hindistan, İrlanda, Cebelitarık, Malta gibi pek çok ülke ve bölgede sahneye konur.

<span class="mw-page-title-main">Harley Quinn</span> DC Comics karakteri

Harley Quinn, Bruce Timm ve Paul Dini tarafından oluşturulan kurgusal bir karakterdir. İsmi, Commedia dell'Arte'ta yer alan Harlequin'den türeyen Harley, DC Comics'teki kötü kahramanlar ve Batman'in düşmanlarından biridir. İlk olarak Batman: The Animated Series'in 22. bölümünde görülmüştür. Batman'in düşmanı Joker'in yardımcısıdır. Kendisini kandıran baba, tembel bir kardeş ve sorumsuz bir anne ile büyüyen Harley Quinn psikoloji okumaya karar vermiştir. Daha sonra Arkham Asylum'da çalışan bir psikiyatrist olur. Burada çalışırken hastası Joker ile yaptığı her seansta yavaşça ona aşık olmaya başlar ve onun Arkham'dan kaçması için ona birçok kez yardımcı olur. Joker, Batman ile savaştıktan sonra Arkham'a geri döndüğünde oldukça yaralanmış Joker'i gören Harley çıldırır ve bu onun işinden çıkıp soytarı kostümü giyerek Joker'in yandaşı olmasına yol açar. Poison Ivy'nin kendisine enjekte ettiği antitoksinler ona süper-insan gücü, çeviklik ve toksinlere karşı bağışıklık kazandırmıştır. Harley gerçekte Joker'e aşık değildir ve Joker'e karşı duyduğu hisler aslında psikolojik rahatsızlığının bir parçasıdır. Joker, Harley'i manipüle etmiş, onu tetiklemiştir. Poison Ivy, yaşadığı zorlukları atlatmasında büyük rol oynamıştır. Ayrıca Poison Ivy ve Catwoman ile birlikte Gotham City Sirens adlı grupta kötü adamlara karşı bile savaşmıştır. Injustice: Gods Among Us çizgi romanında Harley Quinn'in Joker'den Lucy Quinzel adında bir kızı olduğu, fakat Joker'in bundan haberi olmadığı açıklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lombardlar Krallığı</span> 568-774 İtalya Yarımadasında devlet

Lombardlar Krallığı olarak da bilinen Lombard Krallığı; daha sonra İtalya (bütün) Krallığı, 6. yüzyılın sonlarında İtalyan Yarımadasında Germen dilini konuşan bir halk olan Lombardlar tarafından kurulan erken Orta Çağ devletiydi. Kral, kalıcı bir hanedan kurma girişimlerinin başarısız olması nedeniyle, geleneksel olarak en üst sıralarda yer alan aristokratlar, dükler tarafından seçildi. Krallık, belediye düzeyinde Gastaldlar tarafından yönetilen yarı özerk dükalıklara bölünmüştür. Krallığın başkenti ve siyasi yaşamının merkezi modern Kuzey İtalya'nın Lombardiya bölgesinde Pavia'ydı.

<span class="mw-page-title-main">Veba doktorları tarafından giyilen kıyafetler</span>

Veba doktorları tarafından giyilen kıyafetler, havadan bulaşan hastalıklara karşı korumak üzere tasarlanmıştır. 17. yüzyılda Fransa ve İtalya'da kullanılan kostüm eldiven, çizme, geniş kenarlı şapka ve bol bir elbisenin yanında, ayağa kadar uzanan bir palto ve tatlı ya da sert kokularla kaplı kuş gagasından meydana gelirdi.

<span class="mw-page-title-main">Colombina</span>

Colombina Commedia dell'Arte'ın tip karakterlerinden biridir. Arleken'in metresi, kurnaz köle tipini oynayan bir komedi hizmetçisi ve Pierrot'un karısıdır. Rudlin ve Crick Commedia dell'Arte: A Handbook for Troupes'da İtalyanca Colombina yazımını kullanır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.