İçeriğe atla

Arkadiy Gaydar

Arkadiy Gaydar'ın anısına 1962 yılında çıkartılan anma pulu

Arkadiy Gaydar (Rusça: Арка́дий Гайда́р) veya asıl adıyla Arkadiy Petroviç Golikov (Арка́дий Петро́вич Го́ликов) (E.U. 9 Ocak 1904 - 26 Ekim 1941) Rus asıllı Sovyet yazar ve Kızıl Ordu bünyesinde subay. Yazmış olduğu başarılı Sovyet çocuk kitaplarıyla tanınır. İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazilere karşı savaşırken ölmüştür.[1]

Hayatı

Bugün Kursk Oblastı sınırları içinde yer alan Lgov'da dünyaya gelmiştir. Ailesi eğitimli Rus aristokrat bir aileydi ve anne tarafı ünlü Rus şairi Mihail Lermontov'dan gelmekteydi. 1912 yılında ailesi Arzamas'a taşındı. 1917 yılında 13 yaşında Bolşevikleri desteklemeye başlar. Ağustos 1918'de partiye üye olur, yaşını büyük söyleyerek Kızıl Ordu'ya katılır. Moskova'da subaylık eğitimi aldıktan sonra Sovyet-Polonya Savaşına dahil olur. Sonrasında Kafkasya cephesinde ve Tambov Ayaklanması'nın bastırılmasında görev alır. Sibirya Cephesinde Beyaz Ordu ile süren çatışmalara katılır, burada yaralandıktan sonra cephe gerisine çekilir. 1924 yılında sağlık sorunları nedeniyle ordudan ayrılır. Bu sırada hikâye ve roman yazmaya başlar. Bir dönem Arhangelsk'de yerel bir gazetede görev yapsa da genellikle Moskova'da yaşar. Yazıları gazetelerde yayınlanmaya başlar. Edebiyat alanında yaptığı katkılardan dolayı Onur Rozeti Nişanına layık görülür. 1940 yılında en bilinen eseri olan Timur ve arkadaşları adlı çocuk kitabını yazar. Büyük başarı yakalayan bu eser sayesinde İkinci Dünya Savaşı sırasında cephe gerisindeki çocuklar ve Komsomol örgütü içinde dayanışma ve yardım temelli Timur hareketi başlar. 1941 yılında Nazilerin Sovyetler Birliğine saldırması üzerine Komsomolskaya Pravda özel muhabiri olarak cepheye gönderilir. Sonbahar 1941'de bulunduğu birlik Almanlar tarafından kuşatılınca partizanlara katılır. 26 Ekim 1941'de girdiği bir çatışmada öldürülür ve bugün Ukrayna sınırları içindeki Çerkası Oblastı Kaniv köyünde toprağa verilir.

Eserleri

Arkadiy Gaydar'ın anısına Arzamas'da dikilmiş olan heykel
Arkadiy Gaydar'ın anısına 1964'te basılan anma pulu
  • Mağlubiyet ve Zafer Günlerinde (В дни поражений и побед) 1925
  • R.V.S. (РВС) (Devrimci Askeri Konsey'in Rusça kısaltmasından), 1925
  • Boş hayat (Жизнь ни во что), 1926
  • Orman kardeşleri (Лесные братья), 1927
  • Okul (Школа), 1930
  • Uzak diyarlar (Дальние страны), 1932
  • Askeri sır (Военная тайна), 1935
  • Mavi kupa (Голубая чашка), 1936
  • Trampetçinin sonu (Судьба барабанщика), 1939
  • Mavi yıldızlar (1939)
  • Ormandaki duman (Дым в лесу), 1939
  • Çuk ve Gek (Чук и Гек), 1939
  • Timur ve arkadaşları (Тимур и его команда), 1940

Türkçeye çevrilen eserleri

Ailesi

Arkadiy'nin babası Pyotr İsidoroviç Golikov 1917 Ekim Devrimi'nin ardından Kızıl Ordu'ya dahil olmuştur. Annesi Natalya Arkadyevna Golikova (evlilik öncesi soyadı Salkova) devrimden önce öğretmen, devrimin ardından doktor olmuştur, babası Çarlık Ordusunda subaydır. Arkadiy'nin üç kız kardeşi vardı; Natalya, Olga ve Yekaterina. Eşi Liya Lazarevna Solomyanskaya (1907-1986) da yazar, gazeteci ve savaş muhabiriydi. Arkadiy'nin oğlu Timur, öykülerine ilham kaynağı olmuştur. Timur Gaydar Kızıl Ordu bünyesinde amiralliğe kadar yükselmiş olan başarılı bir asker olmuştur. Timur Gaydar'ın oğlu Yegor Gaydar ünlü bir iktisatçı olmuş ve Boris Yeltsin döneminde devlet yönetiminde görev yapmıştır. Timur'un 1982 doğumlu kızı Maria Gaydar ise liberal bir siyasetçidir ve Ukrayna Devlet Başkanı danışmanlığı görevinde bulunmuştur.[3]

Madalyaları

Anısının yaşatılması

Yazarın anısı Sovyetler Birliği döneminde çeşitli şekillerde yaşatılmıştır. Anısına anma pulları çıkartılmış, heykeli dikilmiş ve adı çeşitli cadde ve sokaklara verilmiştir. Bunun dışında 30 Temmuz 1970 günü Sovyet bilim insanı Tamara Smirnova tarafından keşfedilen asteroide 1 Haziran 1975 günü Arkadiy Gaydar'ın anısına (1835) Gaydarya adı verilmiştir.[4]

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Arkadiy Gaydar ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ Russiapedia sayfasındaki maddesinden 26 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 1 Nisan 2021 tarihinde erişilmiştir
  2. ^ Yayınevinin ilgili sayfası 1 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 1 Nisan 2021 tarihinde erişilmiştir
  3. ^ Lenta.ru sitesindeki özgeçmişinden 13 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça) 1 Nisan 2021 tarihinde erişilmiştir
  4. ^ NASA sitesindeki asteroidin teknik bilgileri 13 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 1 Nisan 2021 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu</span> 1918de Bolşeviklerin silahlı kuvvetleri, 1922de SSCBnin resmî ordusu

İşçi ve Köylü Kızıl Ordusu, genellikle Kızıl Ordu olarak kısaltılır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Cephesi (II. Dünya Savaşı)</span>

II. Dünya Savaşı'nda Doğu Cephesi (Almanca: Die Ostfront 1941-1945, der Rußlandfeldzug 1941-1945 veya der Ostfeldzug 1941-1945 Rusça: Великая Отечественная война Avrupalı Mihver Devletleri ve Finlandiya'nın Sovyetler Birliği, Polonya ve diğer Müttefik Devletlere karşı verdikleri savaşı anlatır. Nazi propagandası savaşa Bolşevizme karşı haçlı seferi anlamı yüklemiş, Sovyetlere karşı savaşmak üzere Avrupa'nın neredeyse tamamından gönüllüleri Waffen SS birliklerine dahil etmiştir. Savaş 22 Haziran 1941 - 9 Mayıs 1945 tarihleri arasında orta, doğu, kuzeydoğu ve güneydoğu Avrupa topraklarında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Konstantin Simonov</span> Sovyet gazeteci, savaş muhabiri ve yazar (1915-1979)

Konstantin (Kiril) Mihayloviç Simonov Rus/Sovyet yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Filipp Golikov</span> Sovyetler Birliği Mareşeli

Filipp İvanoviç Golikov, , II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu generali, Sovyetler Birliği Mareşali.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Muhafızlar (Rusya)</span>

Kızıl Muhafızlar çoğunlukla fabrika işçileri, köylülerden oluşan paramiliter gönüllü oluşumlardı. Kazaklardan ve kısmen Sovyet iktidarının korunması için askerlerden ve denizcilerden oluşuyordu. Kızıl Muhafızlar, çökmekte olan Rus İmparatorluk Ordusu'nun geçici askerî gücü ve Ekim Devrimi sırasında ve Rus İç Savaşı'nın ilk aylarında Bolşeviklerin bir oluşumuydu. Çoğu, 1917 Rus Devrimi döneminde oluşturuldu ve bazı birimler 1918'de Kızıl Ordu olarak yeniden düzenlendi. Kızıl Muhafız oluşumları, Finlandiya, Polonya, Estonya, Ukrayna ve diğerleri gibi çağdaş Rusya Federasyonu dışındaki bölgeler de dahil olmak üzere eski Rusya İmparatorluğu'nun büyük bölümünde örgütlenmişti. Merkezileşmemişlerdi ve yerel bir siyasi partinin ve yerel Sovyet üyelerinin kararıyla oluşturulmuşlardı. Sovyetlerin gücünü korumak ve genişletmek için mücadele ederek, "tüm gücü Sovyetlere" verecek yeni bir devletin yaratılmasına yardımcı oldular.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Fyodorov</span> Sovyet partizan

Aleksey Fyodoroviç Fyodorov, II. Dünya Savaşı Doğu Cephesinde verilen Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında Nazi işgali altındaki Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti topraklarında faaliyet gösteren Sovyet partizanlarının komutanı. İki kez Sovyetler Birliği Kahramanı ilan edilen iki partizandan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Grigori Ştern</span>

Grigori Ştern, Kızıl Ordu'nun komutanlarından biri, General-polkovnik.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Yegorov</span>

Aleksandr Yegorov, Kızıl Ordu'nun komutanlarından biri, Sovyetler Birliği Mareşali.

<span class="mw-page-title-main">Vasili Sokolovski</span>

Vasili Sokolovski, Kızıl Ordu'nun komutanlarından biri, Sovyetler Birliği Mareşali ve sonrasında devlet adamı. Özellikle II. Dünya Savaşı sırasında planlama ve cephe komutanlığında kendisini göstermiş, Georgi Jukov'un en önemli komutanlarından birisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Semyon Aralov</span>

Semyon İvanoviç Aralov Sovyet asker, devlet adamı ve devrimci. Kızıl Ordu’ya bağlı istihbarat teşkilatı GRU kurucularındandır.

<span class="mw-page-title-main">İvan Panfilov</span>

İvan Vasilyeviç Panfilov Sovyet generali ve Sovyetler Birliği Kahramanı. II. Dünya Savaşı'nda Moskova Muharebesi'nde komutası altındaki 316. Piyade Tümeni ile sayıca üstün Nazi zırhlı birliklerine karşı verdiği mücadele ile bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Vatanseverlik Savaşı Nişanı</span>

Vatanseverlik Savaşı Nişanı, II. Dünya Savaşı sırasında başarı göstermiş tüm Kızıl Ordu mensubu asker ve Sovyet partizanlarına verilmiş Sovyetler Birliği nişanı. 1985 yılında 9 Mayıs zaferinin 40. yıl kutlamaları sırasında tüm gazilere verilmesine karar verilmiştir. Toplamda 9 344 283 adet verilmiştir: 1. sınıf 2 627 899 adet, 2. sınıf 6 716 384 adet.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Maresyev</span>

Aleksey Petroviç Maresyev, II. Dünya Savaşı sırasında savaşmış olan Sovyet as pilot, Sovyetler Birliği Kahramanı.

Vasiliy İvanoviç Lebedev-Kumaç, Sovyet sosyalist gerçekçi şair ve söz yazarı. Günümüz Rusya Federasyonu Devlet Marşı'nın temelini oluşturan "Jit stalo luçşe" ve Bolşevik Parti Marşı'nın, Moskova Zafer Günü Geçit Törenleri'nde çalınan Kutsal Savaş'ın söz yazarıdır.

Arkadi Nikolayeviç Vasilyev - Sovyet ve Rus yazar. Yine bir Rus yazar ve Tv sunucusu olan Darya Dontsova'nın babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Strelna-Petergof Harekâtı</span>

Strelna-Petergof Harekâtı II. Dünya Savaşı Leningrad Kuşatması sırasında Nazi Almanyası birlikleri tarafından kentle irtibatı kesilen Oranienbaum köprübaşının yeniden kentle temasının kurulması için 5-10 Ekim 1941 tarihlerinde Strelna ve Petergof bölgesindeki Alman mevzilerine düzenlenen ve başarısız olan Kızıl Ordu saldırısıdır.

Timur ve arkadaşları Sovyet yazar Arkadiy Gaydar tarafından yazılmış olan ve 1940 yılında yayınlanan çocuk hikâyesinin adıdır. Hikâyede babaları ve eşleri Kızıl Ordu'da görev yaptığı için evlerinden uzak olan ailelere gizlice yardım eden çocuk grubunun maceraları ele alınır. Kitap çok başarılı olmuş ve sadece Sovyetler Birliğinde değil pek çok sosyalist ülkede gençlik ve Komsomol örgütleri arasında dayanışma hareketini amaçlayan Timur hareketinin (тимуровцы) başlamasına yol açmıştır. Hikâye ayrıca 1940 ve 1976 yıllarında olmak üzere iki kez televizyona aktarılmıştır.

Timur Arkadiyeviç Gaydar Sovyet ve Rus gazeteci, yazar ve Kızıl Ordu bünyesinde amiral.

Serafima Zaharovna Sitnik (1912-1944) II. Dünya Savaşı sırasında Sovyet savaş pilotu binbaşı, sonrasında Nazilere esir düştükten sonra işbirlikçi Rus Kurtuluş Ordusu bünyesinde savaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İvan Tyulenev</span>

İvan Vladimiroviç Tyulenev, 1940 yılında Ordu Generali rütbesine terfi eden ilk kişilerden biri olan bir Sovyet askeri komutanıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.