Arkadios Sütunu
 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Zafer sütunu |
| Konum | Cerrahpaşa, İstanbul |
| Koordinatlar | 41°00′28″K 28°56′35″D / 41.00778°K 28.94306°D |
| Başlama | 403/404 |
| Tamamlanma | 421 |
Arkadyos Sütunu veya Avrat Taşı (Yunanca: Στήλη του Αρκαδίου Stíli tou Arkadíou), Roma İmparatorluğu'nda 5. yüzyılda İmparator Arkadyos devrinde çıkan Got isyanının Hun Hakanı tarafından bastırılıp, isyancı Gaines'i yenerek kellesinin İstanbul'a gönderilmesi üzerine imparator tarafından İstanbul'da dikilmiş zafer sutünüdür. Sütun, günümüzün Cerrahpaşa ve Haseki semtleri civarında, Haseki Hürrem Camisi'nin yanındaki alanda bulunan Arkadyos Forumu'nun ortasına dikilmişti.
Uzunluğu çeşitli kaynaklarda 46,09, 47 ve 50,4 metre olarak belirtilmiştir.[1] Bu ölçüler hem Kontantianpolis'teki hem de Roma'daki benzer sütunlardan daha yüksektir.[1] Günümüze sadece sütun tabanı, kaidesi ve gövdesinin en alttaki bandının bir kısmını içeren 11 metrelik bölümü kalmıştır.
Arkadyos sütunu, tarihçi Teofanis'e göre 403/404 yıllarında inşa edilmiştir.[1] Sütunun tamamlanmasının ise II. Theodosios devrinde gerçekleştiği, sütunun üzerine Arkadios'un heykelinin konulması ile 421 yılının Temmuz ayında bir tören düzenlendiği belirtilir.
Üzerindeki heykelin 542 ve 550 yıllarındaki depremlerde zarar gördüğü; 26 Ekim 740'ta meydana gelen depremde ise devrilip bir daha yerine konamadığı düşünülür.[1]
Osmanlı döneminde kadın esirlerin satıldığı Avrat Pazarı'nın ortasında kalan ve Avrat Taşı adıyla da anılan sütun, 1711 yılında onarılamayacak oranda hasarlı olması ve devrilme tehlikesi nedeniyle kaidesi dışında yıktırılmıştır.
Yapısal özellikleri
Sütun kare planlı bir taban üzerinde yükselmekteydi. Sütun gövdesinin içi oyuk ve gövde içerisinde yer alan spiral merdiven aracılığıyla sütun başlığının üzerine ulaşılmaktaydı. Sütun başlığının üzerinde ise, heykel kürsüsü ve imparatorun heykeli bulunmaktaydı. Kuzey yüzde yer alan bir kapı aracılığıyla sütun tabanının içerisine erişilmekteydi.[1]
Bezemeleri
Arkadyos Sütunu'ndaki bezemeler günümüzde ancak sütun henüz ayakta iken yapılmış çizimler sayesinde incelenebilmektedir. Sütun gövdesinde seferin ve kazanılan zaferin detaylı öyküsü işlenmiştir.
Birinci bantın ordu kentten çıkmadan önceki durumu yansıttığı düşünülür. İkinci bantla birlikte askerlerin kentin surları boyunca ilerleyerek kentin kapısından dışarı çıktıkları görülür. Üçüncü bantta kafile, ormanlık arka plan görüntülerinin eşliğinde yürürken gösterilir. Dördüncü banttaki tasvirler çizimlerde demir çemberle sarmalandığından incelemek zordur. Beşinci bantta üçgenlere bölünmüş alanlarda alt öyküler anlatılır. Altıncı bantta iki ordunun deniz kenarında karşılaşmaları gösterilir. Yedinci bantta Gainas'ın kumandasındaki askerlerin gemilerle Çanakkale tarafına gidişi, sekizinci bantta karşı tarafta askerleri Arkadyos'un ordusuna ait kimselerin beklediği görülür. Dokuzuncu bant, gemilerin püskürtüldüğü sahnedir. Onuncu bantta bir ordu kente girer. On bir ve on ikinci bantlarda kıyıda kalan Gotlar'ın kara savaşıyla yenilgiye uğratılması gösterilir.
Çizimler
Kaynakça
- ^ a b c d e Taştan, Hakan. "Kentsel Alanın İşlevsel Sürekliliği Bağlamında Arkadyos Forumu'nun Avrat Pazarı'na Dönüşümü" (PDF). polen.itu.edu.tr/. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ocak 2013. 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Haziran 2017.
