Arjantin-Türkiye ilişkileri
 | |
 Arjantin |  Türkiye |
|---|---|
| Diplomatik Misyon | |
| Arjantin'in Ankara Büyükelçiliği | Türkiye'nin Buenos Aires Büyükelçiliği |
Türkiye-Arjantin ilişkileri, iki ülke elçiliklerince imzalanan 1909 tarihli bir anlaşma ile başlar.[1] İki ülke arasında büyükelçilik düzeyinde ilişki vardır. Türkiye'nin Buenos Aires Büyükelçiliği Arjantin, Bolivya, Paraguay ve Uruguay ile ilişkilerden sorumlu iken[1] Arjantin'in Ankara Büyükelçiliği Türkiye, Gürcistan ve Azerbaycan'la ilişkilerden sorumludur.
İki ülke birbirlerinin vatandaşlarına vize uygulamazken en büyük politik sorunlar Arjantin'in Ermeni Kırımı'nı soykırım olarak tanıması ve Arjantin ile Birleşik Krallık arasındaki Falkland Savaşı sırasında Türkiye'nin diğer NATO üyesi Birleşik Krallık'ı desteklemesidir.[2]
Tarihçe
Türkiye-Arjantin ilikişkilerinin başlangıcı Osmanlı döneminde Arjantin'e doğru yapılan yoğun göç hareketiyle başlamıştır. Bu dönemde Arjantin sadece Osmanlı Devleti'nden değil dünyanın birçok bölgesinden yoğun bir şekilde göç almaktaydı. Arjantin coğrafyasının geniş olmasına karşın ülke nüfusunun azlığı tarımsal faaliyetlerin yeterince yapılamamasına neden olmuştur. Ayrıca İspanyolların bağımsızlık sonrası ülkelerine dönmeleri kalifiye insan ihtiyacını doğurmuştur. Bunlar Arjantin göç politikalarını etkileyen temel nedenler olmaktadır.
İki ülke arasındaki siyasi ilişkileri başlangıcı 21 Temmuz 1870 yılında Arjantin'in Paris elçisi Balkari'nin Osmanlı devletinin Paris elçiliğine yazdığı bir mektupla başlamıştır. Mektupta Balkari, Arjantin'in Osmanlı ülkesinin çeşitli şehirlerinde konsolosluk açmak ve iki ülke arasında dostluk ve ticaret bağlamında bir anlaşma yapılması gerekliliğini iletmiştir. Osmanlı Devleti'nin müspet yanıt vermesiyle iki ülkenin Paris elçileri de bu konuda çalışmaya başlamışlardır.
Arjantin'in İspanya ile yapmış olduğu anlaşma metni bazı düzenlemelerle tekrar hazırlanmış, 1872 yılında imzalanan antlaşmayla iki ülke arasındaki resmi bağ kurulmuştur.
Anlaşma metninin ilk kısmında iki ülkenin mütemadiyen dost kalacağı belirtilmiş, ihracat ve ithalatta ödenecek vergi koşullarının eşit olacağı, iki ülke vatandaşlarının can, mal ve mülkleri diğer ülke içerisinde korunacağı kabul edilmiştir. Anlaşma; dostane ilişkiler, ticari hakların korunması, iç hukuk kurallarına saygı ve vatandaşların haklarının güvencesi çerçevesinde oluşturulmuştur. Son olarak anlaşmanın 10 yıl yürürlükte kalacağı belirtilmiştir[3]
11 Haziran 1910'da, Osmanlı İmparatorluğu ve Arjantin Cumhuriyeti konsolosluk ilişkileri konusunda bir anlaşma imzaladılar ve metin her iki parlamento tarafından da onaylanmadan önce büyükelçi değişimi yapıldı (Arjantin kongresi, risaleyi sadece 2 Eylül 1911'de onaylayan 8184 sayılı yasayı onayladı).[4] Emir Emin Arslan, Osmanlı İmparatorluğu'nun Arjantin'deki ilk ve tek konsolosu olacaktı, çünkü 1914'te Bâb-ı Âli Arslan'ı görevden aldı ve Alman Konsolosluğu, Arjantin'deki Osmanlı çıkarlarının temsilini üstlendi.
Cumhuriyet döneminde 1926 yılında imzalanan ancak 1936 yılında uygulamaya geçirilebilen dostluk anlaşmasıyla diplomatik ilişkiler tekrar sağlanmıştır. Fakat sonraki yıllarda uzun bir dönem ikili ilişkiler pasif kalmıştır. 1992 yılında Carlos Menem’in Türkiye’yi ziyaret etmesi, 1995 yılında ise Süleyman Demirel’in Arjantin’e ziyarete gitmesi ilişkileri tekrar hareketlendirmiştir. 2013 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olimpiyat seçimleri vesilesiyle Arjantin’i ziyaret etmiştir. 2014 yılında Türkiye ile Arjantin Parlamentoları arasında dostluk grubu oluşturulmuştur.[5]
Son ikili görüşme 2018 yılında yapılan G-20 zirvesi vesilesiyle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Arjantin'i ziyareti sırasında gerçekleşmiştir.
Ermeni Kırımı'nın tanınması
İki ülkenin de ilişkilerini olumsuz etkileyen durum Arjantin’in Ermeni Kırımıʼnı soykırım olarak tanımasıdır. 2010 yılında Recep Tayyip Erdoğan’ın Başbakan sıfatıyla gerçekleştirdiği Latin Amerika seyahatinde Arjantin’le siyasi bir kriz yaşanmasına neden olmuştur. Başbakan’ın Arjantin gezi programında Buenos Aires’te “Atatürk Büstü” açılışı gerçekleştirilecekti, fakat Arjantin'de bulunan Ermenilerin tepki göstermesi büst açılışının otonom Buenos Aires yönetimi tarafından iptal edilmesine sebep oldu. Federal hükûmetin bir şey yapamaması üzerine Başbakan Arjantin'deki tüm programını iptal ederek seyahatlerine Şili'den devam etmiştir.[6][7]
Bir başka örnekte ise Lamer'le Latin Amerika ülkelerinde “1915-Osmanlı İmparatorluğu’nun En Uzun Yüzyılı” başlıklı konferanslar düzenlenmekteydi. Bu konferanslar Kolombiya, Şili, Bolivya, Paraguay, Kosta Rika gibi kıta ülkelerinde gerçekleştirildikten sonra 20-22 Mart tarihlerinde Arjantin'de yapılması planlandı. Ancak Ermenileri tepki göstermesi, üniversitelerin geri çekilmesine yol açtı ve programı iptal etme durumuna gelindi. Arjantin'deki Los Turcos'ların devreye girmesiyle Arjantin İslam Merkezinde gerçekleşen sempozyum ülkedeki Ermeni faaliyetlerini ve etkinliğini gösteren önemli bir olay olmuştur.[8]
Türkiye'nin Arjantin büyükelçileri
| Büyükelçi | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|
| Abdülahat Akşin | 1936 | 1945 |
| Emin Ali Sipahi | 1946 | 1950 |
| Cemil Vasfi | 1952 | 1955 |
| Kenan Gökart | 1957 | 1960 |
| Fehmi Nuza | 1960 | 1962 |
| Oğuz Gökmen | 1962 | 1964 |
| Fuat Kepenek | 1964 | 1968 |
| Talat Miraz | 1968 | 1971 |
| Haluk Sayınsoy | 1971 | 1976 |
| İsmail Soysal | 1976 | 1980 |
| Ali Binkaya | 1980 | 1983 |
| Pertev Subaşı | 1983 | 1985 |
| Gündüz Tunçbilek | 1985 | 1989 |
| Semih Belen | 1989 | 1991 |
| Aydın Tosun | 1991 | 1994 |
| Sencar Özsoy | 1994 | 1998 |
| Erhan Yiğitbaşıoğlu | 1998 | 2002 |
| Şükrü Tufan | 2002 | 2006 |
| Hayri Hayret Yalav | 2007 | 2010 |
| Metin Hüsrev Ünler | 2011 | 2012 |
| Taner Karakaş | 2012 | 2016 |
| Meral Barlas | 2016 | 2018 |
| Şefik Vural Altay | 2018 |
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Relations of Argentina and Turkey ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
- Arjantin'in dış ilişkileri
- Türkiye'nin dış ilişkileri
Kaynakça
- ^ a b "Türkiye-Arjantin İkili İlişkileri". 28 Aralık 2008. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2010.
- ^ "Falkland Islands sovereignty dispute". 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2014.
- ^ Sami Cihan Cingöz, “Osmanlı-Arjantin İlişkileri”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi SBE,2013)s., 49
- ^ "Law 8184 – Approval of a Treatise of Consular Relations between the Argentine Republic and the Ottoman Empire". Sistema Argentino de Información Jurídica (SAIJ). Adalet Bakanlığı. 18 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2017.
- ^ TBMM, https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/dostluk_gruplari.ulkeler?pUlkeNo=4&pTip=11
- ^ "Arjantin'le Atatürk büstü krizi". NTV. 30 Mayıs 2010. 23 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2010.
- ^ Erdal Şen (31 Mayıs 2010). "Atatürk anıtı yoksa Arjantin Caddesi de yok". Rio de Janerio: Zaman. 6 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2010.
- ^ Tuğrul Çam, “Ermeni tehditleri Arjantin'deki konferansı iptal ettirdi”, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ermeni-tehditleri-arjantindeki-konferansi-iptal-ettirdi/1097452
