İçeriğe atla

Arigiba Han

Arigiba
ᠷᠠᠵᠠᠪᠠᠭ ᠬᠠᠭᠠᠨ
Çin İmparatoru
元天順帝
11. Moğol Kağanı ve 7. Yuan Hanedanı Çin İmparatoru
Yuan Hanedanı
Hüküm süresiEkim 1328 – 14 Kasım 1328
Taç giymesiEkim 1328
Önce gelenYesün Temür Khan
Sonra gelenJayaatu Khan Tugh Temür
DoğumTainshun
1320
Ölüm14 Kasım 1328 (7-8 yaşında)
Tam adı
Moğolca: ᠷᠠᠵᠠᠪᠠᠭ
Çince: 阿剌（里）吉八
Arigiba
HanedanYuan
BabasıYesün Temür
AnnesiBabukhan Hatun

Arigiba Han (Moğolca :ᠷᠠᠵᠠᠪᠠᠭ; Рагибаха[1]/Ражабаг[2]) Shangdu'da Yuan hanedanının tahtına kısa bir süreliğine oturan Arigiba, Yesün Temür'ün oğluydu. Babası Yesün Temür'den sonra Yuan Hanedanı'nın yedinci imparatoru olması gerekirken bir darbeyle tahta geçen rakibi tarafından tahttan indirilmiştir. Çin İmparatoru olmasının yanında Moğol İmparatorluğu'nun 11. Büyük Hanı olarak kabul edilir, ancak imparatorluğun bölünmesi nedeniyle bu hükümranlığı sadece resmi anlamda kabul edilir.[3] Arigiba, en kısa hüküm süren Yuan imparatorudur.

Hayatı

Arigiba, Yesün Temür'ün en büyük oğluydu. Annesi Babukhan Hatun, imparatorluk ailesiyle evlilik sayesinde iktidarı elinde tutan Khunggirad klanından geliyordu. Arigiba, 1324'te henüz bebekken veliaht prens oldu. Ağustos 1328'de Shangdu'da Yesün Temür aniden ölümünden bir ay sonra güçlü Müslüman subay Devlet Şah tarafından Shangdu'ya gönderildi.

Ancak Yesün Temür'ün ani ölümü, Yesün Temür'ün, Moğolistan'da Jinong olarak görev yaptığı zamandan beri kendisine hizmet eden Devlet Şah da dahil olmak üzere, iktidarın merkezileştirilmesinden memnun olmayan ana akım karşıtı bir hizbin ayaklanmasını tetikledi. Sekizinci ayda Dadu'da görev yapan Moğollaşmış Kıpçak komutanı El Temür bir darbe yaparak Külüg Han'ın oğlunun göreve getirilmesi çağrısında bulundu. Tugh Temür, Arigiba'nın tahta çıktığı aynı ayda Dadu'ya kabul edildi.[4]

Shangdu ve Dadu arasında yaşanan ve "İki Başkent Savaşı" olarak bilinen iç savaş kısa süre sonra patlak verdi. Arigiba'nın ordusu Çin Seddi'ni birkaç noktada kırdı ve Dadu'ya doğru ilerlemesine rağmen El Temür'ün birlikleri tarafından ciddi bir yenilgiye uğratıldılar. O sırada, Arigiba'nın ordusunun çoğu Çin Seddi cephesinde yer aldı ve Shangdu yanlıları ertesi gün teslim olmaya zorlandı.[5] Arigiba'nın yandaşları olan Devlet Şah ve diğer önde gelen askerlerin çoğu esir alındı ve Dadu grubu tarafından idam edildi; ama Arigiba'nın bu olay sırasında ortadan kaybolduğu ve öldürüldüğü söyleniyor.[6]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Саган сэцэн: «Эрдэнийн товч» гэжээ.
  2. ^ Хааны нэрийг хэд хэдэн янзаар бичиж байна. Ч.Содбилэг 2010 онд хэлэхдээ: «Зураач Т.Мандир Ашидхэв гэсэн. Монгол сурвалж бичгүүдэд Рачибаг, Рагибаха гэж бичсэн байдаг. Юань улсын сударт бичсэн (хятад галиг) асужиба-г үндэслэн Асучибу гэж бичвэл зохино» гэжээ.
  3. ^ Их хаадын хураангуй-http://library.thinkquest.org/04apr/01341/monkingstext.htm
  4. ^ The Empire of the Steppes, by Rene Grousset, Naomi Walford, p. 321.
  5. ^ Herbert Franke, Denis Twitchett, John King Fairbank-The Cambridge History of China: Alien regimes and border states, 907–1368, p. 544.
  6. ^ Frederick W. Mote- Imperial China 900–1800, p. 471.
Arigiba Han
Doğumu: 1320 Ölümü: 14 Kasım 1328
Resmî unvanlar
Önce gelen
{{{before}}}		Büyük Moğol Hanı
(Nominal due to the empire's division)		Sonra gelen
{{{after}}}
Emperor of the Yuan dynasty
Emperor of China

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yuan Hanedanı</span> Mogol hanlığı, Cengiz Hanın torunu Kübilay Han tarafından kuruldu

Yuan Hanedanı ya da Kubilay Hanlığı, 1280-1368 yılları arasında Çin'i egemenliği altına alan Moğollar tarafından kurulmuş hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Çing Hanedanı</span> Doğu Asyada kurulan Çinin son imparatorluk hanedanı

Çing Hanedanı, 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm sürmüş hanedandır. Kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır; bu nedenle Mançu Hanedanı olarak da adlandırılır. Çin'in son imparatorluk hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Moğol İmparatorluğu</span> 13. ve 14. yüzyılda hüküm sürmüş olan, tarihin bitişik sınırlara sahip en büyük kara imparatorluğu

Moğol İmparatorluğu, 13. ve 14. yüzyıllarda tarihin en büyük bitişik imparatorluğuydu. Doğu Asya'da bugünkü Moğolistan'da ortaya çıkan Moğol İmparatorluğu, en güçlü döneminde Japon Denizi'nden Doğu Avrupa'nın bazı bölgelerine kadar uzandı, kuzeye doğru Kuzey Kutbu'nun bazı bölgelerine kadar uzandı; doğuya ve güneye doğru Hint alt kıtasının bazı bölgelerine girdi, Güneydoğu Asya'yı istila etmeye çalıştı ve İran Platosu'nu fethetti; ve batıya doğru Levant ve Karpat Dağları'na kadar uzandı.

Togon Temür, Togan olarak da yazılır, Çin'de Yuan Hanedanının (Moğol) son imparatoru. Karmapa'nın budist öğrencisiydi ve Tai Situpa'nın bir önceki bedenlenişi olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Temür Olcaytu Han</span> Yuan dönemi 2. Çin hükümdarı (1265-1307; imparator 1294-1307)

Temür, Yuan Cheng Zong, 1294-1307 arasında Çin imparatoru ve Moğol İmparatorluğu'nun büyük hanı. Yuan Hanedanının (Moğol) bütün Çin üzerinde egemenlik kuran son hükümdarı olmuş fakat Rusya ve Orta Asya'daki Moğol toprakları üzerinde gerçek bir denetim kurmayı başaramamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hanbalık</span>

Hanbalık, Kubilay Han tarafından kurulan Yuan Hanedanı'nın başkenti idi. Günümüz Pekin şehrinin merkezinde yer almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Arık Böke</span> Cengiz Hanın torunu

Arık Böke ya da Arık Buka Moğol İmparatoru Cengiz Han'ın oğullarından Tuluy Han'ın oğlu. Büyük Han Möngke'nin ölümünün ardından kardeşleri Kubilay ve Hülagû seferde oldukları için kısa bir süre tahta çıkmıştır. Tahta kimin çıkacağının belirlenmesi için toplanan kurultayda 1260 yılında yapılan görüşmelerde rakip gruplar uzlaşmaya varamaz ve hem Kubilay, hem Arık Böke tahta geçer. Moğol İmparatorluğu, bu çekişme içinde üç yıl boyunca iç savaş yaşayacaktır. Savaşta Arık Böke gelenekçi Moğol prensleri tarafından desteklenirken Kubilay Kuzey Çin ve Mançurya prensleri tarafından desteklenir.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Külüg Han</span>

Kaysan Külüg Han, 7. ve Son Moğol imparatoru ve 3. Yuan hanedanı imparatoru. Ve Çin imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Buyantu Han</span>

Ayurbarvada Buyantu Han,, 8. Moğol hanı Hanı, Yuan Hanedanının 4. İmparatoru ve Çin imparatoru. Öğretmeni Konfüçyüs'ün öğrencisi Li Meng'di.

Kegen Han, 5. Yuan Hanedanı ve Çin İmparatorudur. 22 Şubat 1302'de doğdu babası Buyantu Han'dır. Annesi Radhasniri'dir.

<span class="mw-page-title-main">Çin imparatoru</span>

Çin İmparatoru, MÖ 221'de Qin Hanedanı'nın kurulmasından Qing Hanedanı'nın 1912'de yıkılmasına kadar Çin hükümdarlarının unvanıydı. İmparator, aynı zamanda "Cennetin Oğlu" olarak kabul edilmekteydi. Uygulamada, çoğunlukla olsa da Çin'de her imparator yüksek güç sahibi değildi.

Ushal Han veya Togus-Temür Han, Kuzey Yuan Hanedanının 2-ci, ümumilikte Yuan Hanedanının 14-cü, De jure olarak ise Moğol İmparatorluğu'nun 19. kağanı. 1378'den 1388'e kadar hüküm süren Kuzey Yuan hanedanının bir imparatoruydu. Dayan Han'a kadar Moğolların en güçlü kağanıydı.

Yesün Timur Han veya Taiding (元泰定帝), Moğol İmparatorluğu'nun nominal olarak 10. hanı ve Çin Yuan Hanedanı'nın altıncı imparatorudur. Saltanatı 1323'ten 1328 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Cayatu Han Tuğ Timur</span> Yuan dönemi Çin imparatoru (1304-1332; hd. 1328-1332)

Cayatu Han Tuğ Timur veya Wenzong (元文宗), Moğol İmparatorluğu'nun nominal olarak 12. hanı ve Çin Yuan Hanedanı'nın sekizinci imparatorudur. Saltanatı 1304'ten 1329 yılına ve daha sonra birkaç ay sonra 1329'dan 1332 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Kutuktu Han</span> Yuan dönemi Çin imparatoru (1300-1329)

Kutuktu Han Huslen veya Mingzong (元明宗), Moğol İmparatorluğu'nun nominal olarak 13. hanı ve Çin Yuan Hanedanı'nın dokuzuncu imparatorudur. Saltanatı 1329 yılında ölümüne kadar yalnızca birkaç ay sürmüştür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.