İçeriğe atla

Ariel (uydu)

Ariel
Keşif
KeşfedenWilliam Lassell
Keşif tarihi24 Ekim 1851
Adlandırmalar
MPC belirtmesiUranus I
Telaffuz/ˈɛəriəl/ veya /ˈæriəl/
SıfatlarArielli /æriˈiːliən/
Yörünge özellikleri
Yarı büyük eksen
191020 km
Ortalama yörünge yarıçapı
190900 km
Dış merkezlik0,0012
2.520 d
5.51 km/s
Eğiklik0,260° (Uranüs'ün ekvatoruna göre)
Doğal uydusuUranüs
Fiziksel özellikler
14.4 (R-band)
Boyutlar1162.2 × 1155.8 × 1155.4 km
Ortalama yarıçap
578.9±0.6 km (0.0908 Dünya)
4211300 km2
Hacim812600000 km3
Kütle(1.251±0.021)×1021 kg
Ortalama yoğunluk
1,592±0,15 g/cm3
2.694 m/s
0.559 km/s
eşzamanlı
Albedo0,53 (geometrik)
Yüzey sıcaklığımin.ort.maks.
gündönümü?≈ 60 K84 ± 1 K
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Ariel, Uranüs' ün uydularından biridir. 24 Ekim 1851' de William Lassel tarafından Uranüs'ün diğer bir uydusu olan Umbriel ile birlikte keşfedilmiştir.

Ariel'in yarıçapı 1190 km ve yörünge uzaklığı 191000 km' dir. Uranüs' ün 5 orta büyüklükteki uydusu içinde en parlak yüzeye sahip olanı ve aynı zamanda jeolojik açıdan en aktif olanı konumundadır. Yüzeyi, bir baştan bir başa kesintisiz olarak süren vadilerle kaplıdır.

Ekim 1851'de William Lassell tarafından keşfedildi ve adını iki ayrı edebi eserdeki bir karakterden aldı. Ariel'in ayrıntılı bilgisinin çoğu, 1986 yılında Voyager 2 sondasının Uranüs'e yaptığı tek uçuştan geliyor; bu uçuş, Ariel yüzeyinin yaklaşık %35'ini görüntülemeyi başardı. Uranüs yörünge aracı ve sondası gibi çeşitli projeler zaman zaman önerilse de, şu anda ayı daha ayrıntılı olarak incelemeye geri dönme planı bulunmuyor.Ariel, Miranda'dan sonra Uranüs'ün en büyük beş küresel uydusu arasında ikinci en küçük ve gezegene en yakın ikinci uydudur. Güneş sistemindeki bilinen 19 küresel uydunun en küçüğü arasında (çap olarak 14'üncü olanıdır), aşağı yukarı eşit parçalar halinde buz ve kayalık malzemeden oluştuğuna inanılmaktadır. Uranüs'ün tüm uyduları gibi, Ariel de muhtemelen oluşumundan kısa bir süre sonra gezegeni çevreleyen bir birikim diskinden oluşmuştur ve diğer büyük uydular gibi muhtemelen bir buz mantosu ile çevrelenmiş kayadan bir iç çekirdek ile farklılaşmıştır. Ariel, fay diklikleri, kanyonlar ve sırtlardan oluşan bir sistemin geçtiği geniş kraterli araziden oluşan karmaşık bir yüzeye sahiptir. Yüzey, büyük olasılıkla gelgit kuvvetlerinden dolayı, Uranüs'ün diğer uydularına kıyasla daha yeni jeolojik aktivite işaretleri gösteriyor.[1]

Kaynakça

  1. ^ Ariel in Dizionario delle scienze fisiche, Roma, Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1996.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi</span> Güneş ve Güneş merkezli astronomik cisimler

Güneş Sistemi, Güneş'in kütleçekim kuvvetiyle yörüngede tutulan ve çeşitli gök cisimlerinden oluşmuş bir sistemdir. Güneş ve 8 gezegen ile onların doğruluğu onaylanmış 150 uydusu, 5 cüce gezegen ile onların bilinen toplam 8 uydusu ve milyarlarca küçük gök cisminden oluşur. Küçük cisimler kategorisine asteroitler, Kuiper Kuşağı cisimleri, kuyruklu yıldızlar, gök taşları ve gezegenler arası toz girer.

<span class="mw-page-title-main">Jüpiter'in doğal uyduları</span> Vikimedya liste maddesi

Jüpiter'in bilinen 95 doğal uydusu vardır. Bu uydular yörüngeleri, boyut ve fiziksel özellikleri ve bu verilere göre tahmin edilebilecek oluşum mekanizmaları ile çok büyük çeşitlilik göstermektedir. Jüpiter'in, halkaları, manyetik alanı ve uyduları ile birlikte oluşturduğu ve küçük bir güneş sistemini andıran bu karmaşık yapı, Güneş Sistemi'nin evrimini aydınlatabilecek çok sayıda ipuçları barındırmaktadır. İç uyduları olan İo, Europa, Ganymede ve Callisto büyük ve aydın iken diğerleri soluk ve küçüktür.

<span class="mw-page-title-main">Satürn'ün doğal uyduları</span> Vikimedya liste maddesi

Satürn'ün doğal uyduları, sadece onlarca metre çapındaki minik uydulardan, Merkür gezegeninden daha büyük olan muazzam Titan'a kadar çok sayıda ve çeşitlidir. Satürn, halkalarında gömülü olmayan ve yörüngeleri doğrulanmış 146 uyduya sahiptir ve ayrıca milyonlarca gömülü küçük uydu ve daha küçük sayısız halka taneciklerini içeren yoğun halkaları vardır. Yedi Satürn uydusu, elips şekline sahip olabilecek kadar büyüktür, ancak bunlardan sadece Titan ve muhtemelen Rhea şu anda hidrostatik dengededir. Satürn'ün uyduları arasında özellikle dikkat çekici olanlar; azot bakımından zengin, Dünya benzeri bir atmosfere, kurumuş nehir ağları ve hidrokarbon göllerinden oluşan bir manzaraya sahip, Güneş Sistemi'ndeki ikinci en büyük uydu olan Titan, güney kutup bölgesinden gaz ve toz jetleri çıkan Enceladus ve tezat oluşturan siyah ve beyaz yarım küreleriyle İapetus'dur.

<span class="mw-page-title-main">Uranüs</span> güneş sisteminin 7. gezegeni

Uranüs, Güneş'e yakınlık bakımından yedinci gezegendir. Gazlı, camgöbeği renginde bir buz devidir. Gezegenin büyük bir kısmı, astronominin "buz" ya da uçucu maddeler olarak adlandırdığı maddenin süperkritik fazındaki su, amonyak ve metandan oluşur. Gezegenin atmosferi karmaşık katmanlı bir bulut yapısına sahiptir ve tüm Güneş Sistemi gezegenleri arasında 49 K ile en düşük minimum sıcaklığa sahiptir. Gezegenin 82,23°'lik belirgin bir eksenel eğimi ve 17 saat 14 dakikalık bir geriye dönüş periyodu vardır. Bu, Güneş etrafındaki 84 Dünya yıllık bir yörünge döneminde kutuplarının yaklaşık 42 yıl sürekli güneş ışığı aldığı ve ardından 42 yıl sürekli karanlık olduğu anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda Güneş Sistemi'ndeki cisimlerin Güneş'ten uzaklıklarına göre sıralanmış bir listesi bulunmaktadır. Çapı 500 km'den küçük cisimler listeye alınmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Phobos (uydu)</span> Marsın iki uydusundan biri

Phobos Mars'ın iki uydusundan biridir. Yunancada Phobos Korku anlamına gelir. Mars'ın diğer uydusu Deimos'dan hem daha büyüktür, hem de Mars'a daha yakındır. Güneş Sistemi'ndeki tüm diğer uydular içinde gezegenine en yakın konumlanmış uydudur. Yörüngesi Mars yüzeyinden sadece 6000 km yüksekliktedir ve ortalama çapı 22 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Europa (uydu)</span> Jüpiterin Uydusu

Europa, Jüpiter'in yörüngesinde bulunan dört Galilei uydusunun en küçüğüdür. Galileo Galilei tarafından keşfedilen dört büyük uydudan gezegene yakınlık açısından ikinci sırada bulunur, bu nedenle Jüpiter'in "II" numaralı uydusu olarak adlandırılmıştır. Jüpiter'in bilinen 80 uydusu arasında gezegene en yakın altıncı uydudur ve ayrıca Ay'dan biraz küçük olan 3.100 kilometrelik çapı ile Güneş Sistemi'ndeki altıncı en büyük uydudur. 1610 yılında Galileo Galilei tarafından keşfedildi ve adını Girit Kralı Minos'un Fenikeli annesi ve Zeus'un sevgilisi olan Europa'dan aldı.

<span class="mw-page-title-main">Triton (uydu)</span>

Triton, Neptün gezegeninin en büyük doğal uydusudur. 10 Ekim 1846'da İngiliz gök bilimci William Lassell tarafından keşfedilen ilk Neptün uydusuydu. Güneş Sistemi'nde, gezegeninin tersi yönünde bir yörüngeye sahip tek büyük uydudur. Ters yön yörüngesi ve Plüton'a benzer kompozisyonu nedeniyle Kuiper kuşağından yakalanan bir cüce gezegen olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Cüce gezegen</span> Güneşin veya başka bir yıldızın etrafında hareket eden, gezegen olarak kabul edilebilecek kadar büyük olmayan yuvarlak bir metal ve kaya veya gaz kütlesi

Cüce gezegen, doğrudan Güneş etrafında hareket ettiği bir yörüngede bulunan, bu nedenle başka bir cismin doğal uydusu olmayan, kütleçekimsel olarak yuvarlak olacak kadar büyük, ancak Güneş Sistemi'nin sekiz klasik gezegeni gibi yörünge baskınlığı elde etmek için yetersiz olan küçük gezegen kütleli bir cisimdir. En tipik cüce gezegen örneği, 2006 yılında "cüce" kavramı benimsenmeden önce onlarca yıl boyunca bir gezegen olarak kabul edilen Plüton'dur.

<span class="mw-page-title-main">Truvalı (gök cismi)</span>

Truvalı veya truva asteroidi, astronomide daha büyük bir cismin yörüngesini paylaşan, ana cismin yaklaşık 60° ilerisinde veya gerisinde bulunan L4 ve L5 Lagrange noktalarından birinin yakınında kararlı bir yörüngede kalan küçük boyutlu bir gök cismidir (çoğunlukla asteroitler). Truva cisimleri gezegenlerin ya da büyük uyduların yörüngelerini paylaşabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Titania (uydu)</span> Uranüsün en büyük uydusu

Titania, Uranüs'ün en büyük, Güneş Sistemi'nin sekizinci en büyük uydusudur. 1787 yılında William Herschel tarafından keşfedilmiştir. Adı William Shakespeare'in A Midsummer Night's Dream adlı oyununda perilerin kraliçesi olan Titania'dan gelir. Ortalama 1.578 kilometre çapındaki Titania, beş büyük uydu arasında Uranüs'ün yörüngesindeki ikinci sıradaki uydudur. Bu uydu gezegenine göre 436.000 kilometre uzaklığındaki bir yörüngede dönmektedir. Bu yörüngedeki dönüşünü 8,7 dünya gününde tamamlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Oberon (uydu)</span> Uranüsün uydusu

Oberon, Uranüs'ün önemli uydularının en dışta olanıdır. Ortalama 760 km çapıyla Uranüs'ün ikinci en büyük uydusudur. 1787 yılında William Herschel tarafından keşfedilmiştir. Adı William Shakespeare'in A Midsummer Night's Dream adlı oyununda perilerin kralı olan Oberon'dan gelir. Oberon'un yörüngesi kısmen Uranüs'ün Manyotosferinde bulunmaktadır.Dış yüzeyi ile çekirdek arasındaki sınırda Sıvı su tabakası mevcut olabilir. Dış yüzeyinde çok sayıda çarpma kraterleri bulunur, yaklaşık olarak 210 kilometre çapında çarpma kraterlerinin olduğu düşünülüyor.

<span class="mw-page-title-main">Miranda (uydu)</span>

Miranda, Uranüs'ün bir uydusu. 1948 yılında Gerard Kuiper tarafından keşfedilmiştir. Adı William Shakespeare'in Fırtına adlı oyununda Prospero'nun kızı Miranda'dan gelir.Biçimi tam bir küre değildir; yüzey şekilleri Güneş Sistemi'ndeki hiçbir gökcismine benzemez. Yüzey şekillerinin, alt katmanlardaki sıvıların yüzeye çıkıp donması sonucu oluştuğu sanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Doğal uydu</span> bir gezegenin yörüngesinde dönen gök cismi

Doğal uydu, en yaygın kullanımıyla, bir gezegenin, cüce gezegenin veya küçük bir Güneş Sistemi cisminin yörüngesinde dönen astronomik bir cisimdir.

<span class="mw-page-title-main">Proteus (uydu)</span>

Proteus ya da Neptün VIII, ikinci büyük Neptün ay'ı ya da Neptün'ün en büyük iç uydusu olarak da bilinir. 1989'da Voyager 2 uzay aracı tarafından keşfedilen Proteus, adını Yunan mitolojisindeki şekil değiştiren deniz tanrısından almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uranüs'ün uyduları</span>

Uranüs, güneş sisteminin yedinci gezegenidir ve bilinen 28 doğal uydusu vardır. Bu uydulara William Shakespeare ve Alexander Pope'un eserlerindeki karakterlerin isimleri verilmiştir. Titania ve Oberon adı verilen ilk iki uydu 1787 yılında İngiliz astronom William Herschel tarafından keşfedilmiştir. Bu keşifleri 1851 yılında William Lassell tarafından ve 1948 yılında Gerard Kuiper (Miranda) tarafından keşfedilen üç hidrostatik dengeye sahip uydu izlemiştir. Bu beş uydu gezegensel kütleye sahiptir ama güneşin etrafında dönmedikleri için cüce gezegen kategorisine alınmazlar. Kalan uydular 1985 sonrasında Voyager 2 uzay aracı ve dünya merkezli teleskoplar tarafından keşfedilmiştir.

Puck, Uranüs'ün en büyük altıncı uydusudur ve 164 km'lik genişliğe sahiptir. Titania, Oberon, Umbriel, Ariel ve Miranda'dan sonra en büyük uydu olan Puck aktif bir uydudur ve gezegen etrafında 20 saatte dolanır. Uranüs'ün en büyük düzensiz uydusudur. 1985 yılında Stephen P. Synnott tarafından keşfedilmiştir. Aynı yılın 30 Aralığında Voyager 2 tarafından doğrulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Portia (uydu)</span>

Portia, Uranüs'ün iç uydusudur. 3 Ocak 1986'da Voyager 2 tarafından çekilen görüntülerden keşfedildi ve S/1986 U 1 geçici adı verildi. Uydu, adını William Shakespeare'in Venedik Taciri adlı oyununun kahramanı Portia'dan almıştır. Ayrıca Uranüs XII olarak da adlandırılır.

İç uydu ya da iç doğal uydu, astronomide ana gezegenin büyük doğal uydularından daha iç kısımda, düşük eğimli ters yönlü bir yörünge izleyen doğal uydu anlamına gelir. Genellikle ana gezegenin oluşumuyla aynı zamanda kendi yerlerinde oluştukları düşünülür. Neptün'ün uyduları bu konuda bir istisnadır, çünkü büyük uydu Triton'un yakalanmasından sonra bozulan orijinal cisimlerin parçalarının yeniden bir araya gelmesinden oluşmuş olmaları muhtemeldir. İç uydular ana gezegene yakınlıkları, kısa yörünge periyotları, düşük kütleleri, küçük boyutları ve düzensiz şekilleri ile diğer olağan uydulardan ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi'nin ana hatları</span> genel bakış ve başlık listesi

Aşağıda yer alan ana hat, Güneş Sistemi'ne genel bir bakış ve güncel bir rehber olarak hazırlanmıştır:


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.