İçeriğe atla

Ariadne

Uyuyan Ariadne, Vatikan Müzesi
Ariadne Theseus'a yardım ederken

Ariadne (eski Yunanca Ἀριάδνη, latince Ariana), Yunan mitolojisinde, Zeus ve Europa'nın oğlu Girit Kralı Minos ve Güneş-Titan Helios'un kızı Kraliçe Pasiphae'nin kızıdır.

Theseus, Labirent ve Minotor

Efsanenin Atina versiyonuna göre, oğlu Atina'da öldürüldükten sonra Minos şehre saldırır. Atinalılar saldırının durması için anlaşma yapmak istediklerinde her dokuz yılda bir yedi genç erkek ve yedi bakire kızın Minotor'a kurban edilmesi şartı koşulur. Theseus kurban edilecek erkeklerden biri olarak seçildiği vakit, Girit'e gidip Minotor'u öldürmeye karar verir.

Ariadne Girit'te Theseus'a aşık olup, Minotor'un yaşadığı, Daidalus tarafından inşa edilmiş labirentte yolunu bulmasına yardım eder. Evlilik sözü karşısında Theseus'a Hephaistos'tan aldığı ipi verir. Theseus bu ipi labirentte ilerlerken arkasında bırakarak yolunu bulur ve (aslında Ariadne'nin yarı kardeşi olan) Minotor'u öldürür. Minotor'un ölümünün ardından, Ariadne ve Theseus Atina'ya gitmek için Girit'ten yola çıkarlar. Ama Theseus onu Nakşa adasında terk eder.

Nakşa Adası

Dionisos ve Ariadne, Louvre müzesindeki bir vazodan detay, MÖ 400-375.

Ariadne'nin adada terk edilişinin farklı versiyonları vardır.

  • Theseus Ariadne'yi adada isteyerek bırakır. Ariadne üzüntüsünden ölür.
    • (veya) Tanrı Dionisos Ariadne'nin üzüntüsüne son vermek için Artemis'ten onu öldürmesini ister (Homeros'un versiyonu budur).
  • Theseus Ariadne'yi adada isteyerek bırakır. Dionysos Ariadne'yi Nakşa adasından kurtarıp Limni adasına götürür ve onunla evlenir.

Theseus'un Ariadne'yi adada isteyerek terk etmesinin nedeni hakkında bazı açıklamalar mevcuttur. Girit ve Atina o dönem düşman şehirlerdir. Giritli Ariadne, Atilalı Theseus'a aşık olduğu için ona yardım ederek babasına ve Girit'e ihanet etmiştir. Theseus da, sonuçta kendisine yardim etmiş olmasına rağmen, bu ihaneti yüzünden Ariadne ile evlenmek istemeyip onu adada bırakmıştır.[1]

  • Theseus Ariadne'yi adada kendi elinde olmayan nedenlerden ötürü bırakır. Ariadne ve Theseus adaya varırlar. Ariadne adada, Theseus ise gemideyken bir fırtına kopar. Gemiyi ve mürettebatı kaybetmemek için Theseus yelken açar ve adadan ayrılır. Bu telaş ve Ariadne'yi adada bırakmasının verdiği üzüntü yüzünden, Theseus'un Atina'daki babası Kral Egeus'a, oğlunun Minotor'u yendiği haberini verecek beyaz yelkenler yerine kaybettiğini haber veren siyah yelkenler açılır. Geminin siyah yelkenlerini görüp oğlunun öldüğünü düşünen Egeus kendini denize atıp intihar eder. Ege Denizi'nin adı buradan gelir.
  • Başka bir hikâyede ise Theseus ve Ariadne bir fırtına yüzünden bu adada mahsur kalırlar. Tanrıça Athena Theseus'a görünüp, Ariadne'nin Tanrı Dionisos'a verildiğini bu yüzden onu bırakması gerektiğini söyler. Bu üzüntü ile Theseus adayı terk eder ve yelkenleri değiştirmeyi unutur. Bu sırada Tanrica Afrodit Ariadne'ye görünür ve Theseus ile evlilik hediyesi bahanesi ile kendisine bir altın taç hediye eder. Dionisos'un Ariadne'ye aşık olması için bu altın tacı tanrılar sonradan Kuzeytacı takımyıldızı ile değiştirirler. Ozan Hesiodos'un hikâyesinde, yine Dionisos'a yaraşır bir gelin yapmak için, bu olayların ardından Ariadne'ye Zeus tarafından ölümsüzlük verilmesi ve Ariadne'nin göğe yükseltilişi anlatılır.
  • Farklı bir versiyonda ise, hayatının geri kalanında Dionisos'a sadık kalan Ariadne'yi, Perseus Argos şehrinde öldürür. Ama Dionisos Hades'e inerek Ariadne'yi ve annesi Semele'yi geri getirir. Ardından Olimpos'ta diğer tanrıların yanına çıkarlar.

Athena'nın rehberliğindeki Theseus'un uyuyan Ariadne'yi adada bırakarak gemisine gitmesini, antik Atina çömlek zanaatkarları birçok defa resmetmişlerdir. Theseus, Antik Atina kültüründe "terkeden kahraman" nosyonunu temsil eder.

Tanrıça figürü olarak Ariadne

Karl Kerenyi ve Robert Graves'in teorilerine göre Ariadne Girit'in yüksek tanrıçalarından biridir. Aynı teoride Ariadne'nin "Labirent'in sahibesi" olduğu öne sürülür. Kerenyi'nin Knossos'ta bulduğu bir Lineer B yazıtında "bütün tanrılara, bal... labirentin sahibesine bal" yazar, Kerenyi'ye göre bu denklik, Labirent'in sahibesinin bir yüksek tanrıça olduğunu gösterir. Prof. Barry Powell ise Ariadne'nin Minos Giriti'nin "Yılan Tanrıçası" olduğunu öne sürer.

Plutarkhos, "Theseus'un yaşamı" adlı eserinde, Ariadne'den tarihsel bir figür olarak bahseder. Ona göre prenses Ariadne ile tanrıça Ariadne farklı kişiliklerdir.

Ressam Aisor'un bir çalışmasında Theseus'a Minotor'u öldürmesi için yardımcı olan kişi Ariadne değil Athena'dır.

Helen tarihçisi Amathuslu Paeon'a göre, Kıbrıs'ın Amathus kentinde Afrodit-Ariadne kültü gözlemlenmiştir. Kıbrıs'ın en büyük ikinci Afrodit kültüne sahip olan bu şehirdeki anlatıya göre, Theseus'un gemisi fırtına yüzünden rotasından çıkar. Hamile ve acı içinde olan Ariadne sahile bırakılır. Gemisini kurtarmaya çalışan Theseus açık denize sürüklenir. Theseus'u beklerken doğum sırasında ölen Ariadne ile Kıbrıslı kadınlar ilgilenir ve adına bir adak yeri yaparlar. Döndüğü vakit üzüntülü Theseus, Ariadne'ye adaklar verilmesi için para bırakır ve biri gümüş diğeri bronz olmak üzere iki heykelcik hazırlatır.

Kaynakça

Dipnotlar

  1. ^ "Treason not rewarded". 2 Şubat 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2010. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Athena</span> Yunan mitolojisinde zeka, sanat, strateji, ilham ve başarı tanrıçası

Athena, Yunan mitolojisinde zekâ, sanat, strateji, ilham ve barış tanrıçasıdır. Roma mitolojisinde Minerva ile eşit kabul edilir. Babası Tanrıların başı Zeus, annesi ise Zeus'un ilk karısı olan hikmet tanrıçası Metis'tir. Sembolleri, kalkan, mızrak, zeytin dalı ve baykuştur. Mızrak savaşı, zeytin dalı barışı, gök gözlü baykuş da bilgeliği temsil eder. Athena, Atina kentinin baş tanrıçası ve koruyucusudur, kent ismini de ondan almıştır. Athena ve sembolize ettiği karakterler birçok kültürde benzer formlarda bulunur. Athena ayrıca Troya savaşında Akhaların yardımına koşup tahta atın yapılmasına yardım etmiştir. Athena özel bir kalkan taşır. Bu kalkan Aegis olarak isimlendirilmiştir. Kalkanın üzerinde, değişik süslemelerle birlikte Medusa'nın başının resmi bulunur. Bu kalkanın önünde en güçlü ordular bile bozguna uğrar. Zeus'un en sevdiği kızı olduğu için Zeus'un yıldırımlarını da bir tek o kullanabilir. Gigantlar arasındaki karşıtı Enceladus'dur.

<span class="mw-page-title-main">Zeus</span> Yunan mitolojisinde en güçlü ve önemli; göklerin şimşeklerin ve gök gürültülerinin tanrısı

Zeus, "Tanrıların ve İnsanların Babası" ve Yunan mitolojisinde en güçlü ve önemli tanrıdır. Roma'da Jüpiter olarak da bilinir. Göklerin, şimşeklerin ve gök gürültülerinin tanrısıdır. Çoğu zaman elinde bir şimşek ile resmedilmiştir. Bereket ile özdeşleşmiştir, yağmur ondan beklenir. Titan Kronos'un ve eşi Rhea'nın en küçük çocuğu ve oğludur. Tanrıça Hera'nın kocasıdır. Simgesi şimşeğin yanında boğa, kartal ve meşe ağacıdır. Aynı zamanda tanrıların kralı olduğu için taht ve asa ile de sık sık betimlenir. Ayrıca Athena'nın ona hediyesi olan Aegis'in de taşıyıcısıdır. Zeus'un en eski kült ve bilicilik merkezi Yunanistan'daki Dodona antik şehirdir. Habercisi oğlu Hermes'tir. Gigantlar arasındaki karşıtı Kral Porphyrion'dur.

<span class="mw-page-title-main">Hera</span> Yunan mitolojisinde Zeusun eşi ve ablası olan tanrıça

Hera, Yunan mitolojisinde Zeus'un eşi ve ablası olan tanrıçadır. Roma'da Juno olarak bilinir. Babası Titanlardan Kronos, annesi Rhea'dır. Olympos tanrıları arasında kraliçe vasfına sahiptir ve Evlilik Kraliçesi olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Dionisos</span> Antik Yunan mitolojisinde şarabın ve şarapçılığın tanrısı

Dionysus veya Dionisos, Roma mitolojisinde Baküs (Bacchus) olarak da bilinen Çallı şarap tanrısı. Şarabın sadece sarhoş ediciliğini değil, sosyal ve faydalı etkilerini de temsil eder. Medeniyetin destekçisi ve barış aşığıdır. Yunan mitolojisinde, Dionysos Hindistan'a kadar geniş bir alana seyahat etti ve kültünü Yunanistan'a yaydı, esasen doğu kökenli olarak bilinirdi. Onun onuruna grup sekse benzeyen ayinler düzenlenirdi, burada katılımcılar kendilerini aşacak derecede Dionysosçu bir dans ve eğlence çılgınlığına kapılırlardı. Tiyatronun, Dionysos'a tapanlar gibi, kendi kişiliklerini geride bırakmaya ve canlandırdıkları karakterle bütünleşmeye çalıştıkları için bu etkinlikten doğduğuna inanılır. Gerçekten de, Dionysos rahiplerine Yunan tiyatrolarında şeref koltukları verildi.

<span class="mw-page-title-main">Minotor</span> boğa-insan karışımı mitolojik yaratık

Minotor, Yunan mitolojisinde yarı insan-yarı boğa yaratık. Yunanca "Minos’un Boğası" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Hefaistos</span> Yunan Mitolojisi - Tanrıların Demircisi

Hephaistos, Yunan mitolojisinde Zeus ile Hera'nın oğlu ya da Hera'nın yalnız başına doğurduğu oğlu. Tanrılar ve kahramanlar için demircilik zanaatıyla uğraşarak silahlar ve zırhlar üreten ateşler tanrısı. Aşk ve güzellik tanrıçası Afrodit'in eşidir.

<span class="mw-page-title-main">Labirent</span>

Yolların ya da geçitlerin çokluğu, karışıklığı yüzünden içinden kolay kolay çıkılamayan yerlere labirent veya dolambaç denir.

<span class="mw-page-title-main">Theseus</span>

Theseus, Atina'nın efsanevi kralı. Annesinin Ethra, babasının Egeus veya Poseidon olduğu söylenir.

<span class="mw-page-title-main">Nakşa</span> Ege Denizinde Yunanistana bağlı ada

Nakşa Yunanistan'a bağlı Ege adası. Tavşan Adaları'ndan (Kiklatlar). Antik Kikladik kültürün merkezi.

<span class="mw-page-title-main">Truva Savaşı</span> Yunan mitolojisinde efsanevi savaş

Truva Savaşı, Yunan mitolojisinde M.Ö. 12. veya 13. yüzyıl civarında meydana gelen efsanevi bir çatışmadır. Savaş, Truvalı Paris'in Helen'i Sparta kralı kocası Menelaos'tan almasının ardından Akalar (Yunanlar) tarafından Truva şehrine karşı yürütülmüştür. Savaş Yunan mitolojisindeki en önemli olaylardan biridir ve başta Homeros'un İlyada'sı olmak üzere Yunan edebiyatının birçok eserinde anlatılmaktadır. İlyada'nın özü on yıl süren Truva kuşatmasının onuncu yılında dört gün iki gecelik bir dönemi anlatır; Odisseia ise savaşın kahramanlarından biri olan Odisseia'un eve dönüş yolculuğunu anlatır. Savaşın diğer bölümleri, fragmanlar halinde günümüze ulaşan epik şiirler döngüsünde anlatılır. Savaştan bölümler, Yunan tragedyası ve Yunan edebiyatının diğer eserleri ile Virgil ve Ovid gibi Romalı şairler için malzeme sağladı.

<span class="mw-page-title-main">Daidalos</span>

Daidalus ya da Daidalos, ustaca işlenmiş ya da işleyen anlamına gelen bu isim, Yunan mitolojisi'nde eli her sanata yatkın olan bu kişiye verilmiştir. Yunan mitolojisindeki, Kekrops, yani Attika'nın kral soyundan gelme olduğu varsayılan Atina'lı bir zanaatkâr sanatçıdır. İkarus ve İapyx adlı iki oğlu vardır. İlk kez Homer tarafından Ariadne'nin dans yerinin mimarı olarak anlatılır.

<span class="mw-page-title-main">Minos medeniyeti</span> Tunç Çağı uygarlıklarından biri

Minos medeniyeti, Tunç Çağı'nda Yunanistan'a bağlı olan, Ege Denizi içindeki Girit Adası'nda, MÖ yaklaşık 3.500'lerde doğmuş bir uygarlıktır. Girit uygarlığı, MÖ 2700 ile MÖ 1450 yılları arasında en parlak dönemlerini yaşadı ve yavaş yavaş eski gücünü yitirmesinin ardından Girit üzerinde Miken kültürü baskınlaşmaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Diomidis</span> Yunan Mitolojisinde Argos Kralı

Diomedes ya da Diomede Truva Savaşı'na katılmasıyla tanınan Yunan mitolojisinde bir kahramandır.

<span class="mw-page-title-main">Kalipso</span>

Kalypso, Homeros'un Odysseia destanında adı geçen gizemli tanrıça. Adı Yunanca gizlemek anlamına gelen kalypteinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Radamanthis</span>

Yunan mitolojisinde, Rhadamanthus ( ) ya da Rhadamanthys Girit'in bilge bir kralıydı. Zeus ve Europa'nın oğlu olarak yarı tanrı olarak kabul edildi. Adının anlamı "sert ve katı bir yargıda bulunmak"tır. Daha sonra ölülerin yargıçlarından biri ve Yunan mitolojisinde önemli bir figür oldu.

<i>Troyalı Kadınlar</i> Evripides trajedisi

Troyalı Kadınlar, MÖ 415 yıllarında Euripides tarafından kaleme alınmış tragedyadır. Euripides’in Truva Savaşı'nı konu alan üçlemesinin üçüncü kitabı olan eser, Atina ve Sparta halklarını karşı karşıya getiren ve on yıl süren Peloponez Savaşı ortamında yazılmıştır. Bu oyun, şehirleri yağmalandıktan, kocaları öldürüldükten ve kalan aileleri köle olarak götürüldükten sonra geriye kalmış Troyalı kadınların kaderini anlatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rhesus (oyun)</span> Evripides trajedisi

Resos, Euripides'e atfedilen bir Atina trajedisidir. Oyunun yazarı, antik çağlardan beri tartışmalıdır. 17. yüzyıldan beri oyunun estetik temeli ve sözcük haznesindeki tuhaflıklar sebebi ile, başta Joseph Scaliger olmak üzere, farklı bilim insanları tarafından oyun araştırılmıştır. Oyunun Euripides'e ait olduğu hala tartışmalı bir konudur.

<span class="mw-page-title-main">Ethra (Theseus'un annesi)</span>

Yunan mitolojisinde Aethra veya Aithra veya Ethra

<span class="mw-page-title-main">Herakles (oyun)</span> Evripides trajedisi

Herakles, Euripides tarafından yazılmış Atina trajedisidir ve yaklaşık M.Ö.416 sahnelendiği düşünülmektedir. İlk kez Dionysia festivalleri esnasında gösterilmiştir. Oyun bir prologos, bir parados, beş epeisodion, beş stasimon ve bir eksodostan oluşur. Oyun sonunda, kurguyu sonuca bağlayan bir tanrı değildir. Oyun boyunca intiharın ahlaki ölçüsü tartışılır. Ölümsüzler bile yüz kızartıcı suçlar işlemesine rağmen bununla yaşayabiliyorlarsa, insanların da yaşayabileceği belirtilir.

Cypria(Greek: Kupria ; Latince : Cypria), Stasinus'a atfedilen ve klasik antik çağda oldukça iyi bilinen eski Yunan edebiyatının kayıp bir epik şiiridir. "Epik Döngü" olarak bilinen, Antik Yunanda daktilik ölçü ile yazılmış ve Truva Savaşı'nı konu alan şiirlerden biriydi. Cypria'nın hikâyesi kronolojik olarak Epik Döngü'nün başında gelir ve onu İlyada takip eder. Şiir, daktilik ölçü ile yazılmış on bir şiir kitabından oluşuyordu.