İçeriğe atla

Arhangay (il)

Arhangay ili
Архангай аймаг
Arhangay ili
Arhangay ili bayrağı
Bayrak
Arhangay ili arması
Arma
Arhangay ilinin Moğolistan'daki konumu
Arhangay ilinin Moğolistan'daki konumu
Ülke Moğolistan
Kuruluş1931
Yüzölçümü
 • Toplam55313.82 km²
Nüfus
 (2011)
 • Toplam84.584
 • Yoğunluk1.2/km²
Zaman dilimiUTC+08.00 (UTC+8)
ISO 3166 koduMN-073
Resmî site
arkhangai.gov.mn

Arhangay ili (MoğolcaАрхангай аймаг; "Kuzey Hangay"), Moğolistan'ın 21 ilinden biridir. İl, ülkenin batısında yer almaktadır. Yüzölçümü 55,313.82 km² olan ilin nüfusu 2011 yılı itibarı ile 84.584'tür. İlin merkezi Tsetserleg şehridir.

Türklerin Orta Asya'daki kutsal başkenti ve Moğollar tarafından da kutsal kabul edilen Ötüken'in günümüzdeki sınırlarını içermektedir.[1]

İdari bölümler

Terhin Tsagan Gölü
Arhangay ilinin ilçeleri

Arhangay ili 19 ilçeye (сум, sum) ayrılmaktadır.

Sum MoğolcaNüfus (2005)[2]Nüfus (2008)[3]Nüfus (2009)[2]Yüzölçümü (km²) Yoğunluk (/km²)
BattsengelБатцэнгэл3,8183,8553,8463,5001.10
BulganБулган2,2852,3612,4343,1000.79
ÇulutЧулуут3,9433,7493,7443,9000.96
ErdenebulganЭрдэнэбулган17,79018,02217,77053633.15
ErdenemandalЭрдэнэмандал6,0995,8435,9333,4001.74
HayrhanХайрхан3,7563,5583,6562,5001.46
HangayХангай3,0542,8052,9264,4000.66
HaşatХашаат3,5943,3053,3442,6001.29
HotontХотонт4,7634,8094,4402,2002.02
İh-TamirИх тамир5,7145,1545,2474,8001.09
JargalantЖаргалант4,0894,1144,1113,8321.07
TariatТариат5,0825,0225,0863,8001.34
TüvşrülehТүвшрүүлэх3,4893,4103,4381,2002.86
TsahirЦахир2,0582,1262,1433,3980.63
TsenherЦэнхэр5,4805,3875,4143,2001.69
TsetserlegЦэцэрлэг2,0583,9553,8132,5001.53
Ugiy nuurӨгий нуур3,0153,0413,086--
UlziytӨлзийт3,1543,0373,1021,7001.82
Undur-UlanӨндөр-Улаан5,8735,7295,7984,0001.45

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024. 
  2. ^ a b "Dec. 31 2009 estimation. Arkhangai Aimag Statistical Service". 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2016. 
  3. ^ [1][]

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ergenekon Destanı</span> Moğol ve Türk destanı

Ergenekon Efsanesi veya Ergenekon Destanı; kaynaklara göre Göktürklerin yeniden doğuşuna ilişkin hikâye.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan</span> Doğu ve Orta Asyada yer alan karasal bir ülke, devlet

Moğolistan, Doğu ve Orta Asya'da bulunan denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Ülke toprakları tarihî Dış Moğolistan bölgesine denk düşer. Kuzeyde Rusya; güney, doğu ve batısında Çin'e bağlı İç Moğolistan ile Sincan Uygur Özerk Bölgesi vardır. Moğolistan'ın Kazakistan'a sınırı olmamasına rağmen ülkenin en batısı Kazakistan'ın doğu ucuna 37 kilometre uzaklıktadır. Ayrıca Kazakistan'dan sonra denize kıyısı olmayan en büyük ikinci ülkedir. Yüzölçümü 1.564.116 kilometre kare, nüfusu 3,3 milyon civarı olan Moğolistan, en geniş on dokuzuncu ülke ve en seyrek nüfuslu ülkedir. Ülke çok az ekilebilir toprağa sahiptir. Topraklarının çoğu bozkırdır. Kuzey ve batıda dağlar ve güneyde Gobi Çölü bulunur. Ulan Batur, ülkenin başkentidir ve yaklaşık olarak ülke nüfusun %38'ine ev sahipliği yapar. Ayrıca dünyanın en soğuk başkentlerinden biridir. Moğolistan yarı başkanlık sistemi ile yönetilen cumhuriyettir.

<span class="mw-page-title-main">Katolik Kilisesi</span> Hristiyanlığın bir mezhebi

Katolik Kilisesi, ruhanî başı Roma Başpiskoposu (Papa) olan, en fazla cemaate sahip Hristiyan mezhebi. Dünyada yaklaşık 1,2 milyar mensubu vardır. Katolikler yoğun olarak Güney Amerika'da ve Avrupa'nın güneyinde bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">Tengricilik</span> Türk ve Moğol halkları tarafından inanılan çok tanrılı ve daha sonra tek tanrılı din

Tengricilik veya Tengrizm, Avrasya stepleri'nde ortaya çıkan, şamanizm ve animizme dayanan dinî bir inançtır. Türk ve Moğol toplumlarının inandığı dinlerden biridir. Tengri'ye tapınmanın yanında Animizm ve Totemlik bu inancın ana kısımlarını oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Harezmşahlar Devleti</span> Orta Asyanın Harezm bölgesinde kurulu eski bir Türk devleti (1077–1231)

Harezmşahlar veya Harzemşahlar Devleti, Orta Asya'da Harezm bölgesinde Kutbeddin Muhammed Harezmşah tarafından kurulan Türk-İran geleneğine dayalı bir devlettir. Bu devlet, Anadolu Selçuklu Devleti ile 1230 yılında yapılan Yassıçemen Muharebesi sonucunda iyice zayıflamış, 1231 yılında Celaleddin Harezmşah'ın ölümü ile yıkılmıştır.

Ötüken, Ötügen veya Ötüken Ormanı, ; Türklerin Orta Asya'daki kutsal başkentidir ve Moğollar tarafından da kutsal kabul edilir. Ormanlarla kaplı bir dağ olan "Ötüken Dağı" da eski Türkler tarafından kutsal kabul edilir. Çince kaynaklarda U-te-kien şeklinde geçtiği ve Çin kaynaklarında dağ ismi olarak geçen Tu-kin, Yü-tü-kiün ile ilişkili olabileceği belirtilmektedir. Ötügen (Ötüken) Türklerin yeryüzünde ilk var olduğu ve oradan Dünya’ya dağıldığı yerin adı olarak da kabul edilmektedir. Teoman tarafından kurulan Büyük Hun Devleti'nin başkenti de Ötüken idi. Ayrıca Orhun Nehri kaynaklarını bu bölgeden alır ve Göktürk Kağanlığı’nın da başkenti yine bu yörede kurulmuştur. İnanca göre bütün büyük devletlerin başkenti burada kurulmalı idi. Gerçekten de pek çok Türk ve Moğol Devleti biraz genişledikten sonra başkentlerini bu bölgeye taşımışlardır. Ötüken dağının Nama adında bir koruyucu ruhu vardı.

<span class="mw-page-title-main">Hülâgû</span> Moğol İlhanlı Devletinin kurucu hükümdarı

Hülâgû Han, Batı Asya'nın çoğunu ele geçiren Moğol hükümdar. İlhanlılar'ın kurucusudur. Cengiz Han'ın torunu olmakla birlikte Moğol İmparatorluğu'nun diğer büyük hanlarından Mengü Han, Arıkbuka Han ve Kubilay Han'ın da kardeşidir. Annesi Sorgaktani Hatun ve karısı Dokuz Hatun, tıpkı yakın arkadaşı ve komutanı olan Ketboğa gibi dinine bağlı birer Nasturi Hristiyanlardı. Moğol İmparatorluğu'nun dinlere karşı alışılmış hoşgörüsüne karşın Hülâgû'nün Müslümanlara olan düşmanlığında bu üçünün etkisi olduğu düşünülüyor.

<span class="mw-page-title-main">Kazaklar</span> Orta Asyada yaşayan bir halkı

Kazaklar, Kazakistan'da yaşayan Türk halkı. Kazaklar, 15. yüzyılda Türk ve Moğol kökenli Orta Çağ kabilelerinin birleşmesinden ortaya çıktı. Dilleri Kazakçadır.

<span class="mw-page-title-main">Çamlıbelen, Milas</span>

Çamlıbelen, Muğla ilinin Milas ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Alasığın</span>

Alasığın - Türk, Altay ve Moğol mitolojilerinde Kutsal Geyik. Değişik Türk lehçe ve şivelerinde Alageyik (Alakeyik, Alakiyik) veya Alabolan (Alabulan) ya da Alabuğa (Alabuğu) olarak da bilinir. Moğollar ise Kubamaral (Govamaral, Guvamaral) derler. “Gökgeyik / Kökgeyik” tabiri de kullanılır. Yalnızca “Sığın” olarak da ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Bitlis (il)</span> Türkiyenin Doğu Anadolu Bölgesinde bir il

Bitlis İli, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Murat-Van Bölümü'nde yer alan bir ildir.

Bahâî takvimi veya Bahai takvimi, Bahâîlikte kullanılan bir takvimdir. Takvim 21 Mart 1844'te kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bugut Yazıtı</span>

Bugut Yazıtı, Arhangay Aymag'daki Bayn Tsagaan Gol civarında yer alan Bugut Dağı'nın 10 km doğusunda, Birinci Türk Kağanlığı zamanından kalma bir anıt mezar külliyesinde bulunan iki dilli bir yazıt.

<span class="mw-page-title-main">Tsetserleg</span>

Tsetserleg, Moğolistan'ın Arhangay ilinin merkezi olan şehirdir. Şehir Hangay Dağları'nın kuzeydoğu yamaçlarında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 21,091'dir.

<span class="mw-page-title-main">Darhan-Ul (il)</span>

Darhan-Ul ili, Moğolistan'ın 21 ilinden biridir. İl, ülkenin kuzeyinde yer almaktadır. 1994 yılında Selenge ilinin bir kısmından ayrılarak il olmuştur. Yüzölçümü 3,275 km² olan ilin nüfusu 2011 yılı itibarı ile 180,625'tir. İlin merkezi Darhan şehridir.

Taryat Yazıtları ya da Terhin Yazıtları, Moğolistan'ın Arhangay ilinin Doloon Mod bölgesindeki Terhin Irmağı'nın yakınlarında bulunan Orhun alfabesi ile yazılan Uygur yazıtlarıdır. Bu yazıt Uygur kağanı Bayan Çor Kağan tarafından sekizinci yüzyılın ortalarında taşa işletilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ötüken Dağı</span>

Ötügen Dağı, Moğolistan'nın orta kesiminde dağ sırası içinde yer alan Hangay Dağlarının en yüksek doruğuna sahip dağı. Ötüken Dağı, eski Türkler tarafından kutsal kabul edilir.

Moğol alfabesi, Moğolca'nın yazımı için Eski Uygur alfabesi türetilen bir alfabedir. Alfabe 13. yüzyılda oluşturulmuş olup Oyrat ve Mançu dillerine de uyarlanmıştır. Moğol alfabesi yukarıdan aşağı doğru yazılır.

<span class="mw-page-title-main">Argun Han</span>

Argun Han diğer adıyla Argon Moğol İmparatorluğu İlhanlılar'ın 1284 ile 1291 yılları arasındaki hükümdarı. Abaka Han'ın oğluydu ve babası gibi o da bir Budistti. Kutsal Topraklardaki Müslümanlara karşı Franco-Moğol ittifakı kurma amacıyla Avrupa'ya birkaç elçilik göndermesiyle tanınıyordu. Ayrıca Argun büyük amcası Kubilay Han'dan yeni bir gelin talep etmişti. Genç Kököçin Asya üzerinden Argun'a giderken ona refakat etme görevi Marco Polo'ya verildiği bildirildi. Kököçin gelmeden önce Argun öldüğü için onun yerine Argun'un oğlu Gazan ile evlendi.

Hangay Dağları, ; Moğolistan'ın merkezinde, Ulanbatur'ın yaklaşık 400 km batısında bir sıradağdır.