İçeriğe atla

Areni-1 ayakkabısı

Areni-1 ayakkabısı
Keşfedilme2008
Areni-1 Mağara Kompleksi, Ermenistan
Günümüzdeki konumuErmenistan Tarih Müzesi

Areni-1 ayakkabısı, 2008 yılında Ermenistan'ın Vayots Dzor ilindeki Areni-1 mağarasında mükemmel durumda bulunan 5.500 yıllık tek parça bir deri ayakkabıdır. Çağdaş araştırmacılar tarafından bilinen dünyanın en eski deri ayakkabısıdır. Projenin eş yöneticileri İrlanda'daki University College Cork'tan Ron Pinhasi ve UCLA'den Gregory Areshian'dır.[1]

Keşif

Ermeni yüksek lisans öğrencisi Diana Zardaryan, deri ayakkabıyı Ermenistan Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü, İrlanda ve Amerika Birleşik Devletleri'nden bir arkeolog ekibi tarafından yapılan kazılar sırasında keşfetti.[2] Ayakkabı, 45 cm derinliğinde ve 44–48 cm genişliğindeki sığ, yuvarlak ve sıvalı bir çukurun tabanında, devrilmiş kırık bir Kalkolitik seramik kasenin altında baş aşağı bir şekilde bulundu.[3] Yakınlarda kırık bir çömlek ve keçi boynuzları da bulundu. Aynı bölgede yapılan kazılarda dünyanın bilinen en eski şarap imalathanesi de bulundu.[4]

Araştırma, National Geographic Society, Chitjian Vakfı, Gfoeller Vakfı, Steinmetz Ailesi Vakfı, Boochever Vakfı ve UCLA'daki Cotsen Arkeoloji Enstitüsü tarafından finanse edildi.[5]

Analiz

Ayakkabı, mağaradaki serin ve kuru koşullar ve katı bir mühür görevi gören kalın bir koyun gübresi tabakası nedeniyle mükemmele yakın bir durumda bulundu. Aynı mağarada, birçoğu iyi korunmuş buğday, arpa ve kayısı ile diğer yenilebilir bitkilerin saklandığı büyük kaplar bulundu.[6] Ayakkabının içinde kuru otlar bulunuyordu ve arkeologlar bunun bir yalıtım yöntemi mi yoksa ayakkabının giyilmediği zaman şeklini koruyabilmesi için mi kullanıldığı konusunda emin değillerdi.[7] Baş arkeolog Ron Pinhasi, ayakkabının bir erkeğe mi yoksa bir kadına mı ait olduğunu belirleyemedi. Küçük olmakla beraber ABD ve Kanada ayakkabı ölçülerine göre 7, Avrupa ölçüsüne göre 37 ve Birleşik Krallık ölçüsüne göre 6 numara olan ayakkabının "o dönemdeki bir erkeğe pekâlâ uyabileceğini" belirtti.[6] Ayakkabının bağcıkları da iyi durumdadır.[6]

Avrupa'da keşfedilen tek parça deri ayakkabıların üretim tekniği ve stili ile Areni-1 Mağarası'ndan bildirilenler arasında büyük benzerlikler bulunuyor. Bu da bu tür ayakkabıların geniş ve çevre açısından çeşitlilik gösteren bir coğrafi bölgede bin yıldır giyildiğini gösteriyor.[3] Pinhasi'ye göre Areni-1 ayakkabısı, 1950'lere kadar Aran Adaları'nda giyilen bir ayakkabı tarzı olan İrlanda pampootie'lerine benziyor.[8] Ayakkabı, bugün hâlâ festivallerde görülen ve Opanak olarak da bilinen Balkanların geleneksel ayakkabıları ile de benzerlik göstermektedir.[9]

Materyal, Oxford ve Kaliforniya'daki iki radyokarbon laboratuvarı tarafından tarihlendirildiğinde, ayakkabının MÖ 3.500'e kadar uzandığı belirlendi. Bu tarih, Buz Adam Ötzi'nin üzerinde bulunan deri ayakkabı için verilen tarihten yaklaşık iki yüz yıl daha eskidir.

Koruma için işlemleri tamamlandıktan sonra Areni-1 ayakkabısı sergilenmek üzere Erivan'daki Ermenistan Tarih Müzesi'ne taşındı.[10]

Ayrıca bakınız

  • Areni-1 şaraphanesi

Kaynakça

  1. ^ Bruce Bower (3 Temmuz 2010). "Ancient shoe steps out of cave and into limelight". Science News. 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  2. ^ Oldest Leather Shoe A ‘Dream’ Find For Armenian Scientist 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Armenia Liberty (RFE/RL), 12 Haziran 2010.
  3. ^ a b Pinhasi, Ron; Gasparian, Boris; Areshian, Gregory; Zardaryan, Diana; Smith, Alexia; Bar-Oz, Guy; Higham, Thomas (9 Haziran 2010). "First Direct Evidence of Chalcolithic Footwear from the Near Eastern Highlands". PLOS One. 25 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  4. ^ "'Oldest known wine-making facility' found in Armenia". BBC. 11 Ocak 2011. 6 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  5. ^ "Oldest Leather Shoe Steps Out After 5,500 Years". Huffington Post. 13 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  6. ^ a b c "What's Older Than the Pyramids and Smells Worse Than a Mummy?". Fox News. 9 Haziran 2010. 13 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  7. ^ "En eski deri ayakkabı Ermenistan'da bulundu". BBC News Türkçe. 11 Haziran 2010. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  8. ^ "5,500-year leather mocassin world's oldest shoe". AFP. 10 Haziran 2010. 26 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  9. ^ Ravilious, Kate (11 Temmuz 2010). "World's Oldest Leather Shoe Found—Stunningly Preserved". National Geographic News. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  10. ^ Gevorgyan, Siranuysh (14 Haziran 2010). "Do You Have that in a Size 38?: World's oldest shoe to go on display in Yerevan". ArmeniaNow.com. 23 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan</span> Güney Kafkasyada bir ülke

Ermenistan, resmî adıyla Ermenistan Cumhuriyeti, Avrasya'nın Güney Kafkasya bölgesinde bulunan, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları üzerinde yer alan ülke, batısında Türkiye, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan, güneyinde ise İran ve Azerbaycan'ın bir parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile sınır komşusudur.

<span class="mw-page-title-main">Adidas</span> Almanya merkezli giyim markası

Adidas, dünyanın en büyük spor eşyası üreticilerinden birisidir. Adını kurucusu Adolf (Adi) Dassler'den almıştır. Adolf Dassler, 1920'lerde Nürnberg yakınlarındaki Herzogenaurach şehrinde daha sonra Puma'nın kurucusu olan ortağı ve abisi Rudolf Dassler ile ayakkabı üretmeye başlamıştır. 2005 yılında 3,1 milyar Euro'ya İngiliz rakibi Reebok'ı satın alır. 2006 yılı içinde NBA ile resmî forma ve aksesuar üretimi için anlaşma imzalar.

<span class="mw-page-title-main">Muntazar el-Zeydi</span>

Muntazar el-Zeydi (Türk medyasında alternatif yazımlar: Muntasr Ezzeydi, Muntazar El Zeydi, Muntadar Al-Zeidi ve Muntasar El Zeydi Iraklı gazeteci. Bağdat Üniversitesi İletişim Fakültesi'nden mezun olduktan sonra televizyon gazetecisi olarak Kahire, Mısır merkezli uydu üzerinden yayın yapan Al-Baghdadia TV'de çalışmaktadır. 2005 yılından beri kanalda muhabir olarak çalışmakta ve 14 Aralık 2008 tarihinde Bağdat'taki basın açıklamasında ABD başkanı George W. Bush'un üzerine isabetsiz bir çift ayakkabı fırlatma eylemi ile gündeme gelmiştir. Bush'a ayakkabı fırlatmaktan 2009 yılının başlarında tutuklanan el-Zeydi, 20 Şubat 2009 tarihinde, El-Zaidi Irak Merkez Ceza Mahkemesi tarafından 90 dakikalık bir duruşma da yer aldı. 12 Mart 2009 tarihinde, resmi bir ziyaret sırasında yabancı bir devlet başkanına saldırmaktan üç yıl hapis cezasına çarptırıldı. 7 Nisan'da, ceza üç yıldan bir yıla indirildi. 15 Eylül 2009 tarihinde iyi halden dolayı serbest bırakıldı. Daha sonra ağabeyi Uday Zeydi tarafından işkence gördüğü iddia edilmiştir. Bazı kaynaklar ilk gözaltı sırasında işkence gördüğünü belirtti. Ayakkabıların Irak'ta bir müzeye koyma çağrıları yapıldı, ancak ayakkabılar daha sonra ABD ve Irak güvenlik güçleri tarafından tahrip edildi. Al-Zaidi'nin ayakkabısı dünyadaki benzer birçok siyasi protesto olayına ilham verdi.

<span class="mw-page-title-main">Nike Mercurial Vapor</span>

Mercurial Vapor Nike tarafından üretilen bir futbol ayakkabısıdır. Bu ayakkabı bilinen en hafif ayakkabıdır ve en son versiyonları ayakkabı başına 90gr gibi bir ağırlığı vardır. Zira bu ayakkabı birçok oyuncunun favorisidir. Özellikle kanat oyuncuları ve forvetlerin oyunlarındaki hızlarında çok önemli bir parçadır. Ayakkabının şimdiki dördüncü versiyonunda sekiz renk çeşidi vardır. Bunlar Portakal Kabuğu, Taş Kömürü/Berrak Mavisi, Spor Kırmızısı, Ananas Yeşili, Siyah/Beyaz Kıvılcımı ve 2008 Avrupa Futbol Şampiyonası için bir özel yapım olan Kahverengi Deri ve Kristal Mavisi'dir. Bunların haricindeki özel yapımlar Böğürtlen/Beyaz, Marina/Volt ve Ağaç Kavunu/Odun Kömürü, Klasik Odun Kömürü/Portakal'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kar ayakkabısı</span>

Kar ayakkabısı, kar üzerinde batmadan rahat yürüyebilmek için dıştan ayakkabı altına kenetlenen ayak giyeceği. Ağırlığı kar yüzeyine yayıp batmamak için ayakkabı boyutundan daha geniş ve delikli olarak tasarlanır. Geleneksel kar ayakkabıları daha çok söğüt, melez ve huş ağacı gibi ağaçların dal ve kabuklarından dar deri kayışlarla örülerek yapılırken, modern tasarımlarda hafif metal, plastik ve sentetik kumaş kullanılabilmektedir. Esnek ve hafif olan kar ayakkabıları rahat manevra yapabilmek için ön ucu yukarı kalkık olarak dizayn edilir. Arktik ve Subarktik bölgeler başta olmak üzere yıllık kar yağışı yoğun olarak görülen yerlerde daha yaygın kullanılır. Tarihöncesinde tekerleğin icadından daha önce bulunduğu düşünülüyor. Etnografik olarak kar ayakkabılarını en yoğun biçimde kullanan yerli halklar, Kuzey Amerika'da Eskimolar ile Kızılderililer, Doğu Sibirya'da ise Çukçiler, Koryaklar ve İtelmenler gibi Çukçi-Kamçatka halklarıdır. Günümüzde geleneksel örme kar ayakkabılarını en yoğun biçimde kullanan yerli halklar Alaska yerlileri ile Kanada Kızılderilileridir. Sportif faaliyet olarak kar ayakkabılı yürüyüş (snowshoeing) Arktik Kış Oyunlarına 1974 yılından beri dahil edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yelken ayakkabısı</span>

Yelken ayakkabısı genellikle keten ya da deriden yapılan ve iz bırakmayan kauçuk tabana sahip, tekne üzerinde kullanılan ayakkabılardır. Ayakkabı tabanının oluk şekli, ıslak güverte zemininde tutuş sağlaması için açılan yarıklardan oluşur. Yağ ile işlenen deri kısım su geçirgenliğini engellemek için tasarlanmıştır ve ayakkabının dikişleri yüksek dayanıklılığa sahiptir. Yelken ayakkabıları geleneksel olarak çorapsız giyilir.

<span class="mw-page-title-main">Tayt</span> bacakları sıkı saran pantolon türü

Tayt bacakları sıkı saran bir pantolon türüdür. Sıklıkla likra, naylon, pamuk ve polyester karışımından yapılsa da yün, ipek ve benzeri diğer malzemelerden de yapılabilirler. Kendi başlarına ya da üzerini örten bir etek, tights ve şortla giyilebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Areni-1 Mağara Kompleksi</span>

Areni-1 Mağara Kompleksi, Ermenistan'ın güneyindeki Areni Köyü yakınlarında, Arpaçay boyunca sıralanmış, çok bileşenli bir site. ve Geç Kalkolitik/Erken Bronz Çağı ibadet ve yerleşim yeri. 2010 yılında bilinen en eski ayakkabının mağaralarda bulunduğu bildirildi. Ocak 2011'de, 6100 öncesine tarihlenen dünyadaki bilinen en eski şaraphane bulunmuştur. Ayrıca 2011 yılında, M.Ö. 3.900 yılına tarihlenen bir saman etek bulunmuştur. 2009'da bilinen en eski humanoid beyni keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Nikol Paşinyan</span> 15. Ermenistan başbakanı

Nikol Vovayi Paşinyan, 8 Mayıs 2018'de Ermenistan başbakanı olarak göreve başlayan Ermeni siyasetçi, eski gazeteci ve editör. Asıl mesleği gazetecilik olan Paşinyan 1998'de kendi gazetesini kurdu ancak bir sene sonra gazetesi iftiralı yazı içerdiği gerekçesiyle kapatıldı. Dönemin Ulusal Güvenlik Bakanı Serj Sarkisyan'a hakaret ettiği gerekçesiyle bir yıl hapis cezasına çarptırıldı. 1999-2012 yılları arasında Haykakan Zhamanak adlı gazetenin editörlüğünü yaptı. Ermenistan'ın ilk cumhurbaşkanı Levon Ter-Petrosyan'ın destekçisi olmakla birlikte, ikinci cumhurbaşkanı Robert Koçaryan, Savunma Bakanı Serj Sarkisyan ve onların müttefiklerine karşı eleştirel bir duruş sergiledi. Ermenistan'ın Rusya ile olan yakın ilişkilerini eleştirdi ve Türkiye ile daha yakın ilişkiler kurulması gerektiğini belirtti.

<span class="mw-page-title-main">Air Jordan</span>

Air Jordan, basketbol ayakkabısı, günlük ve spor giyim ürünleri üreten Nike'nin alt kuruluşudur. 5 kez NBA EDO'su seçilen Michael Jordan için kuruldu. Air Jordan ayakkabılar 1984'ün başlarında Michael Jordan'a özel olarak üretliyordu ve yıl sonuna doğru ürünler satışa sunulmaya başlandı. Kuruluşun ismi Michael Jordan'ın soyadı ve Nike'nin yaygın ürün önadı olan Air’in birleşiminden oluşmaktadır. Ayakkabılar Peter Moore, Tinker Hatfield ve Bruce Kilgore tarafından Nike için tasarlandı.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri</span> Azerbaycan ve Ermenistan ülkelerinin ilişkileri

Ermenistan ile Azerbaycan arasında, büyük ölçüde süregelen, fakat Azerbaycan ordusunun 27 Eylül 2020 tarihinde başlattığı Karabağ operasyonu ile alınan, Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle diplomatik bir ilişki yoktur. Komşu halklar, 1918-1921 yılları arasında, çökmüş Rus İmparatorluğu'ndan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti olarak kazandıkları kısa bağımsızlıkları sırasında resmi hükûmet ilişkilerine sahiptiler; bu ilişkiler Rus Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği tarafından işgal edilip ilhak edilene kadar vardı. Geçen yüzyılda ülkeler tarafından yürütülen bir savaş nedeniyle -biri 1918'den 1921'e, diğeri 1988'den 1994'e kadar- iki ülke gergin ilişkilere sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Aydınlık Ermenistan</span> Ermenistanda 12 Aralık 2015te kurulmuş klasik liberal siyasi parti

Aydınlık Ermenistan, Ermenistan'da 12 Aralık 2015'te kurulmuş klasik liberal siyasi partidir.

Müreffeh Ermenistan, Ermenistan'da muhafazakâr bir siyasi parti. Partinin kurucu kongresinin gerçekleştiği 30 Nisan 2004 tarihinde iş insanı Gagik Tsarukyan tarafından kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Valenki</span>

Valenki, geleneksel Rus kış ayakkabısı, esasen keçe bot: valenok ismi tam anlamıyla "keçeden yapılma" anlamına gelir. Valenki yün keçeden yapılmıştır. Suya dayanıklı değildir ve genellikle su geçirmemesi ve ayakkabı tabanlarını aşınma ve yıpranmaya karşı koruması için galoş ile giyilir. Valenki bir zamanlar birçok Rus için tercih edilen bir ayakkabıydı, ancak 20. yüzyılın ikinci yarısında, köy kıyafeti çağrışımı nedeniyle şehirlerdeki cazibesinin çoğunu kaybetti.

<span class="mw-page-title-main">Grigor Areşyan</span>

Grigor Areşyan, Amerikalı-Ermeni arkeolog, tarihçi, akademisyen ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Şurnuh</span> Ermenistanda belediye

Şurnuh Ermenistan'ın Sünik bölgesindeki Goris Belediyesi'nde yer alan bir köy. Köy, Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'ndan önce ağırlıklı olarak Azeri nüfusa sahip olsa da 1989'dan beri nüfusun çoğunluğu Ermenilerden oluşuyor. 2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması'nın bir parçası olarak Kubadlı Azerbaycan'a iade edildiğinde, daha önce belirsiz olan Ermenistan-Azerbaycan sınırının köyün içinden geçtiği tespit edildi. Sonuç olarak köyün 12 hanelik küçük bir kısmı Azerbaycan'ın kontrolüne girdi.

<span class="mw-page-title-main">Ayakkabı Vurma Olayı</span>

Ayakkabı vurma olayı, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Birinci Sekreteri Nikita Kruşçev'in, 12 Ekim 1960'ta New York'ta düzenlenen Birleşmiş Milletler 902. Genel Kurulu sırasında Filipinli delege Lorenzo Sumulong'un konuşmasına yönelik delege masasına ayakkabısını vurarak gerçekleştirdiği protestodur.

<span class="mw-page-title-main">Ev ve ibadethanelerde ayakkabı çıkarma geleneği</span>

Birçok kültürde ev, kilise, cami, tapınak, okul gibi yerlerde içeri girerken ayakkabıların çıkarılması geleneği vardır.

<span class="mw-page-title-main">Point ayakkabısı</span>

Point ayakkabısı, balerinlerin parmak ucuna yükselmesini sağlamak üzere tasarlanmış özel ayakkabıdır.