Ardbeg damıtım evi

Ardbeg damıtım evi (İskoç Galcesi: Taigh-staile na h-Àirde Bige), İskoçya'nın İç Hebridler adaları grubundaki Argyll ve Bute adalarından Islay adasının kuzey batı kıyısındaki Ardbeg'de bulunan bir İskoç viski damıtım evidir. Damıtım evi Louis Vuitton Moët Hennessy'ye aittir ve yoğun turbalı Islay viskisi üretmektedir. Damıtım evi, Port Ellen'deki maltlardan elde edilen maltlı arpayı kullanmaktadır.^[1]

Ardbeg adı, "Küçük Burun" anlamına gelen İskoç Galcesi "An Áird Bheag" kelimesinin bozularak İngilizceleştirilmiş halidir.^[2]

Ardbeg damıtım evi, 1798'den beri viski üretiyor, ancak 1815'te ticari olarak üretime başlamıştır.^[3] Birçok İskoç içki damıtım evi gibi, tarihinin büyük bölümünde viski tek malt için değil, harmanlanmış (blend) viskide kullanılmak üzere üretilmiştir. 1886'ya gelindiğinde damıtım evi yılda 300.000 galon viski üretiyordu ve 60 personel çalıştırıyordu.^[3] Üretim 1981'de durduruldu, ancak 1989'da sınırlı olarak yeniden başlatıldı ve 1996'nın sonlarına kadar düşük bir seviyede devam etti. Damıtım evinin yeniden üretime başlamasında, ünlü viski eleştirmeni Jim Murray'in katkıları çok olmuştur. O dönemde Ardbeg'in sahibi Hiram Walker'dı.^[4] 1997 yılında içki fabrikası Glenmorangie plc tarafından satın alındı ve yeniden açıldı, daha sonra 28 Aralık 2004'te Fransız LVMH şirketi tarafından satın alındı.^[5] Üretim 25 Haziran 1997'de yeniden başladı ve tam üretim 1998'de yeniden başladı. Damıtım evi, 1997'de Ed Dodson tarafından yeniden açıldı ve onu 1997'den 2006'ya kadar yöneten Stuart Thomson'a devretti. Islay yerlisi ve yıllar önce Ardbeg'de çalışmış olan Jura'nın eski müdürü Michael "Mickey" Heads, görevi 12 Mart 2007'de devraldı. Colin Gordon, Ağustos 2020'de onun izinden gitti.^[6][7] Temmuz 2022'de damıtım evi, 1975 yapımı bir fıçıyı özel bir koleksiyoncuya sattı ve 16 milyon £ karşılığında Macallan'ın en yüksek fıçı satış fiyatı rekorunu kırdı.^[8][9]

Damıtım evinin üretimi, yalnızca iki imbikli^[1] bir imalathane için oldukça yüksektir. Yıkama imbiği yaklaşık 18.000 litre kapasiteye sahiptir ve spirit imbiği ise yaklaşık 17.000 litre kapasiteye sahiptir. Bu yolla, yılda yaklaşık 10.000 varil (1,4 milyon litre) viski üretilmektedir.^[10] Damıtım evinde yaklaşık altmış kişi çalışıyor ve aynı zamanda onlara tesiste konaklama olanağı da sağlanmaktadır.^[11] 2018'den beri Ardbeg'in damıtma kapasitesini iki katına çıkaracak yeni bir inşaat devam etmektedir.^[12]

2011 yılında Ardbeg viskisi ve meşe parçacıkları içeren 20 şişe, bilimsel alanda araştırmak üzere Uluslararası Uzay İstasyonu'na gönderildi^[13] ve 12 Eylül 2014'te damıtım evine geri döndüler.^[14]

Ardbeg'in viskileri çoğunlukla ağır turbalı maltlardır. Diğer Islay maltlarıyla karşılaştırıldığında Ardbeg, deniz ve tuz tatlarına değil, baharat, malt aromalarına veya vanilya ve çikolata gibi tatlı tonlara odaklanmaktadır.^[15] Ardbeg soğuk olarak filtre edilmediği için standart % 40 hacimsel alkol oranı (ABV) yerine % 46 hacimsel alkol oranı ile şişelenmektedir.^[16]

Ardbeg'in ağır turbalı, isli malt viskilerinden dolayı (Laphroaig'den bile daha isli), zıt kutuplarda takipçileri bulunmaktadır. Onu sevmeyenler, aslında ondan nefret ederler, onu sevenler ise, adeta bir tarikat müridi gibi davranırlar. Arabasının plakasına Ardbeg yazanlar, evine, köpeğine Ardbeg adını verenler, koluna Ardbeg dövmesi yaptıranlar gibi. Ardbeg fanatikleri, diğer viskileri, viski olarak bile saymazlar.^[16]

Ardbeg'in çekirdek yelpazesi Ardbeg TEN, Uigeadail ve Corryvreckan'dan oluşur.

• Ardbeg TEN, adını yaşına göre (on) almıştır.^[15]
• Ardbeg Uigeadail, 2003 yılında üretilmeye başlanan^[17] ekspresyon adını Ardbeg'in yaklaşık 4 km kuzeyindeki tepelerde bulunan ve içki fabrikası için su kaynağı olan Loch Uigeadail'den almıştır.^[18]
• Ardbeg Corryvreckan şişesi adını Jura Adası ile Scarba Adası arasındaki ünlü deniz girdabından almaktadır.^[19]

Ayrıca aşağıdaki ürünleri de üretmektedir:

• Ardbeg Wee Beastie. Ardbeg Wee Beastie, damıtım evinin Ultimate Serisine katılan en son kalıcı ekspresyondur. Henüz beş yaşında olan Wee Beastie, soğutmasız filtrelenmiş, müthiş bir zevke sahip, alıngan, genç bir canavardır.^[20]
• Ardbeg An Oa. Damıtım evi, Islay'ın güneyindeki bu yuvarlak yarımada tarafından güçlü Atlantik'in en sert aşırı hava koşullarından korunmaktadır. Bu geniş, çıkıntılı burun Ardbeg An Oa'ya ilham kaynağı olmuştur.^[21]

Ardbeg, uluslararası viski (spirit) derecelendirme yarışmalarında çeşitli ödüller kazandı. Örneğin:

• The Connor from Love on the Spectrum for the finest whisky in the world
• Jim Murray's Whiskey Bible 2008'de, On yıllık ekspresyonu 2008 Yılının Dünya Viskisi ve Yılın İskoç Tek Maltı unvanını verdi.^[22] On Yaşındaki, 2006-2012 San Francisco Spirit Awards yarışması'nda da bir dizi madalya kazandı ve bu süreçte iki altın ve altı gümüş madalya kazandı.^[23]
• Jim Murray'in Whiskey Bible 2009 ve Whiskey Bible 2010'u, Uigeadail ekspresyonu 2009 ve 2010'da Dünyada Yılın Viskisi ve Yılın İskoç Tek Maltı unvanını verdi. San Francisco Spirit Awards yarışması, Uigeadail'e 2006 ile 2012 yılları arasında iki çift altın, üç altın ve iki gümüş madalya kazandırdı.^[24]
• Ardbeg Galileo, 2013 Dünya Viski Ödülleri'nde Dünyanın En İyi Tek Malt Viskisi ödülünü kazandı.^[25]

Ardbeg, Finlandiyalı çağdaş müzik bestecisi Osmo Tapio Räihälä'ya senfonik şiiri Ardbeg—The Ultimate Piece For Orchestra'yı (2003) yazması için ilham verdi; Finlandiya Radyo Senfoni Orkestrası tarafından 28 Nisan 2011'de kaydedildi.^[26]

Ardbeg Corryvreckan (korivrekın okunur), adını Islay adasına komşu bir ada olan Jura’nın hemen kuzeyindeki denizde bulunan dünyanın en büyük üçüncü girdabından alıyor. Islay prensesine aşık olan Viking prensi Breacan’dan aşkını ispat etmek için gemisiyle tanrıça Cailleach Bheare nin girdabına gitmesi ve deniz üstünde 3 gece geçirmesi istenir. Breacan'ın girdaba kapılmamak için kullandığı 3 zincir tek tek kopar ve prens gemisiyle birlikte girdabın sularına karışıp hayatını kaybeder. Girdap o günden sonra onun adıyla, Corryvreckan olarak anılır. Ardbeg Corryvreckan logosundaki spiralin ve merkeze doğru çekilen marka adı da işte bu efsaneden gelmektedir.^[27]