İçeriğe atla

Ardahan Kalesi

Koordinatlar: 41°07′06″K 42°42′11″D / 41.11833°K 42.70306°D / 41.11833; 42.70306
Ardahan Kalesi
Harita
Genel bilgiler
DurumTamamı ayakta
TürKale
ŞehirArdahan
ÜlkeTürkiye
Koordinatlar41°07′06″K 42°42′11″D / 41.11833°K 42.70306°D / 41.11833; 42.70306

Ardahan Kalesi veya Parakan Kalesi, Ardahan kent merkezinde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir. Kalenin iç ve dış cephelerinde taşa oyulmuş Gürcüce yazılar bulunmaktadır. İç kısımda ayrıca bir taşa kırmızı boyayla yazılmış Ermenice bir yazı yer alır.[1]

Tarihçe

Kalenin inşa edildiği kesin tarih bilinmemekle birlikte, Osmanlılar 16. yüzyılın ortasında Ardahan Kalesi'nin ele geçirdiklerinde kale ve yerleşim Parakani (ფარაკანი) adını taşıyordu. Bundan dolayı kale ve kalenin çevresindeki yerleşim 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde "Rabat-i Kala-i Parakan" (رباط قلعە پرە كن) olarak geçer. Bu dönemde Ardahan adı sadece bölge için kullanılıyordu ve yerleşim merkezine Parakan deniyordu. Bundan dolayı kale de kaynaklarda Parakan Kalesi olarak geçer.[2]

Osmanlı döneminde 16. yy. içlerinde Ardahan'da Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle günümüze ulaşan kale dikdörtgen planlı antik temeller üzerine inşa edildiği mimarisinde sur duvarları baştan başa kare tavanlı, çokgen planlı çok sayıda kule ile desteklenmiştir. İnşasında kule köşelerinde düzgün kesme taşlar (Küfeki taşı) ve horasan harcı ile yapıldığı gözükmekte.Kura Nehri üzerinde inşa edilen Kale, eğimli bir düzlük üzerinde bulunmaktadır. Günümüzde Kale dışındaki yerleşim, ilk kurulduğu gibi devam etmektedir. Hakkındaki arkeolojik bilgilerin sınırlı olduğu Ardahan Kalesinin ilk Sur inşası Selçuklular tarafından Antik temeller üzerine yapıldığı ve Osmanlılar döneminde sürekli kullanıldığı bilinmektedir.[3] Kapısı üzerinden Arapça kitabeden, Kanuni Sultan Süleyman tarafından h.963/m.1544 yılında inşa ettirildiği öğrenilmektedir.[4]

Yapı ve konum

Ardahan şehir merkezinin kuzeyindeki Halil Efendi Mahallesi ile kent merkezini birbirinden ayıran Kura nehrinin hemen sol kıyısında bulunmaktadır.

Özellikleri

  • Alanı: 32.200 m²
  • Sur Uzunluğu: 54 m.
  • En yüksek yeri: 21 m.
  • En alçak yeri: 6 m.
  • Kule sayısı: 14 adet.

Kaynak/Referans

  • Prof. Dr. Hamza Gündoğdu, Kaleler ve Kuleler Kenti Ardahan, Ankara 2000, Ardahan Valiliği Yayınları, s. 37-42.

Kaynakça

  1. ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 105. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  2. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. cilt (1958): s. 500-502". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  3. ^ "Ardahan Kalesi". 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Ana Sayfa - T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı". 10 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ardahan</span> Ardahan ilinin merkezi olan şehir

Ardahan, Türkiye'nin kuzeydoğu kısmında, Gürcistan sınırı yakında yer alan bir kenttir. 1992'den bu yana Türkiye'nin Karadeniz ikliminin Kafkaslar üzerinde hakim olduğu Ardahan ilinin merkezidir. 2012 yılı itibarıyla 19.075 olan nüfusuyla Türkiye'deki en küçük il merkezidir. Ardahan Merkez ilçesinin güneyinde Göle, kuzeyinde Hanak, doğusunda Çıldır ve batısında Artvin'in Şavşat ilçesi yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Akçakale, Çıldır</span>

Akçakale, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Çobanköy, Göle</span>

Çobanköy, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Sevimli, Hanak</span>

Sevimli, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kolköy, Posof</span>

Kolköy, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Yurtbekler, Posof</span>

Yurtbekler, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Akyaka, Ardahan</span>

Ağzıpek, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Ölçek, Ardahan</span>

Ölçek, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kartalpınar, Ardahan</span> Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köy

Kartalpınar, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Tepeler</span>

Tepeler, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Caki Kalesi</span>

Caki Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Yurtbekler köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Kale, Samtshe-Saatabago prensliğini yöneten Gürcü hanedanı Cakelilerin ikametgâhıydı ve hanedanın adı da buradan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan</span> Osmanlı İmparatorluğundaki bir tahrir defteri

Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan, Osmanlı Devleti tarafından 1595 yılında, hazine gelirlerini tespit etmek amacıyla, Gürcistan’dan ele geçirilmiş toprakların tahririyle oluşturulmuş mufassal defterdir. Tahrir defteri, Osmanlıların ele geçirdiği Samtshe-Saatabago topraklarının 16. yüzyılın son çeyreğindeki toplumsal ve ekonomik, siyasal tarih ve tarihsel coğrafya konularında araştırma yapanlar için eşsiz bir kaynaktır.

<span class="mw-page-title-main">Mere Kalesi</span>

Mere Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye tarafında, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Mere olan Çakırkoç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Köyün bugünkü adından dolayı Çakırkoç Kalesi olarak da bilinir.

Kinzi Kalesi veya Kindzi Kalesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı Bağdaşen köyünün kuzeybatısında Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Günümüzde Bağdaşen köyü sınırları içinde bulunduğu için "Bağdaşan Kalesi" veya "Kinzodamal Kalesi" olarak da adlandırılmaktadır.

Orbuha Kalesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Serinkuyu köyünün sınırları içinde ilk çağlardan kalma megalit bir yapıdır. Kale olduğunu tahmin edilen yapı, ortadan kalkmış olan Orbuha köyünde bulunmaktadır.

Mglivani Kalesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Ortadan kalkmış olan Mglivani köyüne atfen bu adla anılır. Mglinavi Kalesi ve Kırnav Kalesi olarak bilinir.

Tetrtsihe Kilisesi, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Tetrtsihe olan Akçakale köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Mglivani, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde ortadan kalkmış bir Gürcü köyüdür. Mglinavi (მგლინავი) ve Glinav olarak da adlandırılan bu yerleşimden geriye kilise ve kale kalmıştır.

Uri Kalesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Uri olan Altaş köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Uri köyünün bugünkü adından dolayı Altaş Kalesi olarak da bilinir.

Tuya Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye'de kalan bölümünde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Caki olan Yurtbekler köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.