İçeriğe atla

Arda Denkel

Arda Denkel
Doğumu6 Temmuz 1949(1949-07-06)
Ankara, Türkiye
Ölümü21 Mayıs 2000 (50 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Beyin tümörü
EvlilikAyşegül Denkel
ÇocuklarıEsi Denkel
Alma materSaint Benoît Lisesi
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Oxford Üniversitesi
ÇağıÇağdaş felsefe
BölgesiBatı felsefesi
OkuluAnalitik felsefe
KurumuBoğaziçi Üniversitesi
Wisconsin Üniversitesi
Uludağ Üniversitesi
Koç Üniversitesi
TezCommunication and Meaning (İletişim ve Anlam)
Doktora
danışmanı		Peter Strawson
İlgi alanlarıDil felsefesi, ontoloji, epistemoloji, zihin felsefesi, felsefe tarihi
Önemli eserObject and Property (Nesne ve Özellik)
Etkilendikleri
  • Paul Grice,[1] Peter Strawson[1]

Arda Denkel[a] (6 Temmuz 1949, Ankara - 21 Mayıs 2000, İstanbul), Türk filozoftur.

Hayatı

İlk yılları ve eğitimi

6 Temmuz 1949'da Ankara'da doğdu.[4][5] 1968'de Saint Benoît Lisesi'ni bitirdi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümünde lisans eğitimine başladı.[5] Lisans eğitimi sırasında; Teo Grünberg, Hüseyin Batuhan ve Cemal Yıldırım gibi filozofların derslerine katıldı.[5][6] Buradan 1972'de mezun oldu ve Oxford Üniversitesi'nde Peter Strawson'ın danışmanlığında dil felsefesi üzerine doktora yapmaya başladı.[5] 1977'de Communication and Meaning başlıklı tezi ile doktora derecesini aldı ve Türkiye'ye döndü.[5]

Kariyeri

Türkiye'ye dönüşünün ardından aynı yıl Boğaziçi Üniversitesi Beşerî Bilimler Bölümünde çalışmaya başladı.[5] 1982'de Boğaziçi Felsefe Bölümünün kurulmasında büyük rol oynadı ve bölümün ilk başkanlığını yaptı.[5] 1988'de profesör oldu.[5] Hastalandığı 1999 tarihine dek Boğaziçi Üniversitesi'nde görev yapmaya devam etti.[7] 1985 ve 1989'da Wisconsin Üniversitesi'nde misafir öğretim üyesi olarak bulundu.[7] 1994 yılında Uludağ Üniversitesi'nde, 1995-97 yılları arasında Koç Üniversitesi'nde ders verdi.[8]

Denkel; dil felsefesi, ontoloji, epistemoloji, zihin felsefesi ve felsefe tarihi konulu eserler üretmiştir.[5][9] Philosophia, Philosophy and Phenomenological Research, Australasian Journal of Philosophy, Philosophical Quarterly, Mind ve Philosophical Papers gibi dergilerde makaleleri;[10] Cambridge University Press'ten de[11] Object and Property isminde bir kitabı yayımlanmıştır. Türkiye Bilimler Akademisi'ne üye seçilen ilk filozoftur.[1] Türkiye'de analitik felsefenin yaygınlaşması amacıyla çalışmalar yapmış;[12] Avrupa Analitik Felsefe Topluluğu'nda yürütme kurulu üyeliği ve Türkiye temsilciliği görevlerinde bulunmuştur.[13][14] Felsefe Tartışmaları dergisinin kurulması için uğraşmış ve derginin uzun süre genel yayın yönetmenliğini üstlenmiştir.[15]

Ölümü, özel hayatı ve hatırası

Denkel; 21 Mayıs 2000'de, 50 yaşında, beyin tümörü yüzünden İstanbul'da öldü.[5][16] Ayşegül Denkel ile evliydi.[17] Çiftin, Esi isminde bir kızları vardı.[17] Ölümü sonrasında; meslektaşları, "Arda Denkel'in Ardından: Anılar, Düşünceler, Tartışmalar" isimli bir hatıra kitabı yayımladı. Boğaziçi Üniversitesi Felsefe Bölümü; 2015'ten itibaren, "Arda Denkel Festivali" düzenlemeye ve festival kapsamında "Arda Denkel Ödülleri" vermeye başladı.[18]

Eserleri

Kitapları

  • Anlaşma: Anlatma ve Anlama, 1981
  • Yönletim: Dil Felsefesinde bir Konu, 1981
  • Anlamın Kökenleri, 1984
  • Bilginin Temelleri, 1984
  • Çağdaş Kültürün Oluşumu, 1986 (R. Canbeyli ve diğerleri ile)
  • Nesne ve Doğası, 1986
  • Demokritos/Aristoteles: İlkçağ'da Doğa Felsefeleri, 1988
  • Reality and Meaning, 1995 (Türkçe: Gerçeklik ve Anlam)
  • Anlam ve Nedensellik, 1996
  • Object and Property, 1996 (Türkçe: Nesne ve Özellik)
  • Düşünceler ve Gerekçeler I: Felsefe Yazıları, 1997
  • Düşünceler ve Gerekçeler II: Felsefe Yazıları, 1997
  • The Natural Background of Meaning, 1999 (Türkçe: Anlamın Doğal Arka Planı)

Çevirileri

  • Wittgenstein, David Pears, 1985

Seçili makaleleri

  • "On Failure to Refer", 1980
  • "The Speaker's Communicative Intent", 1980
  • "The Fringes of Natural Meaning", 1983
  • "The Meaning of an Utterance", 1983
  • "Form and Origin", 1985
  • "What Makes Meaning Non-natural?", 1985
  • "Uzaysal Konum ve Ontoloji", 1988 (Y. Koç ile)
  • "Matter and Objecthood", 1989
  • "Real Resemblances", 1989
  • "Principia Individuationis", 1991
  • "Substance Without Substratum", 1992
  • "Artifacts and Constituents", 1995
  • "Matter, Form and Object", 1995
  • "The Problem of Reconciliation", 1995
  • "Theon's Tale: Does a Cambridge change result in a substantial change?", 1995
  • "On the Compresence of Tropes", 1997
  • "Resemblances cannot be partial identites", 1998
  • "Transience and Identity", 1998

Kaynakça

Notlar

  1. ^ BNF ve SUDOC veritabanlarında, ismi Arda Ahmet Denkel şeklinde geçmektedir.[2][3]

Özel kaynakça

  1. ^ a b c Aydede, Murat (10 Haziran 2000). "Felsefecilik sadece meslek değildir". Milliyet. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022. 
  2. ^ "Denkel, Arda Ahmet (1949-....)". BNF. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  3. ^ "Denkel, Arda Ahmet (1949-....)". SUDOC. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023. 
  4. ^ "Aramızdan Ayrılanlar". Türkiye Bilimler Akademisi. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022. 
  5. ^ a b c d e f g h i j Irzık & İnan 2005, s. 5.
  6. ^ Irzık & İnan 2005, s. 26.
  7. ^ a b Irzık & İnan 2005, s. 5-6.
  8. ^ Denkel, Arda (1997). Atalay, Ahmet Halûk (Ed.). Düşünceler ve Gerekçeler I: Felsefe Yazıları (1 bas.). İstanbul: Göçebe Yayınları. s. 1. ISBN 9789758143252. 
  9. ^ Özlem, Doğan (Ekim 2014). "Arda Denkel'in Ardından". Persona (1 bas.). İstanbul: Notos Kitap. s. 138. ISBN 9786055904913. 
  10. ^ Irzık & İnan 2005, s. 6.
  11. ^ Irzık & İnan 2005, s. 32.
  12. ^ Adıgüzel, Eylül; ve diğerleri. (2020). "Türkiye'de Analitik Felsefenin Öncülerinden Biri: Arda Denkel". İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Tarih Bölümü. s. ii. 6 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2022. 
  13. ^ Irzık & İnan 2005, s. 7.
  14. ^ "Steering Committee". Avrupa Analitik Felsefe Topluluğu. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022. 
  15. ^ Beyter, Taner (24 Kasım 2019). "Bizim Değerli Hocamız: Arda Denkel". Öncül Analitik Felsefe Dergisi. 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022. 
  16. ^ Öymen, Örsan K. "Arda Denkel". Milliyet. 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022. 
  17. ^ a b Irzık & İnan 2005, s. 37.
  18. ^ "Değerli düşün insanı ve felsefe hocamız anısına "Arda Denkel Ödülleri"". Boğaziçi Üniversitesi. 25 Şubat 2016. 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2022. 

Genel kaynakça

  • Irzık, Gürol; İnan, İlhan, (Ed.) (2005). Arda Denkel'in Ardından: Anılar, Düşünceler, Tartışmalar (1 bas.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. ISBN 9789756193105. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Deneycilik</span> bilginin sadece veya öncelikle duyusal deneyimden geldiğini belirten teori

Deneycilik, empirizm veya ampirizm, bilginin duyumlar sayesinde ve deneyimle kazanılabileceğini öne süren görüştür. Deneyci görüşe göre insan zihninde doğuştan bir bilgi yoktur. İnsan zihni, bu nedenle boş bir levha gibidir.

Teo Grünberg, Türk filozof, mantıkçı ve akademisyendir.

<span class="mw-page-title-main">İslam felsefesi</span> İslam medeniyetindeki felsefe geleneği

İslam felsefesi, İslâm dinine mensup kişilerce gerçekleştirilen felsefe etkinliğidir. Müslüman felsefesi ve Arapça felsefe olarak da adlandırılır. İslam felsefesi adlandırması sadece İslam'a dair bir felsefe olarak anlaşıldığından tartışmaya açıktır. İslam dünyası felsefeyle 8. yüzyıldan itibaren sistematik hale gelen Bağdat merkezli tercüme hareketiyle tanışmıştır. 3. yüzyılda Plotinos'un öncülük ettiği, Yeni Platonculuk adlı felsefi akımın Eflâtun ve Aristoteles'i uzlaştırma çabaları İslam dünyasına aktarılan felsefenin temeli olmuştur. Müslüman filozoflar bu iki filozofun eserlerini şerh etme yoluna gitmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Hukuk felsefesi</span> felsefe alanı

Hukuk felsefesi, hukukun doğasını ve hukukun diğer norm sistemleriyle, özellikle etik ve siyaset felsefesiyle ilişkisini inceleyen bir felsefe dalıdır. Felsefenin temel dallarından biri olan aksiyoloji içindeki etik başlığına bağlanır. Hukuk felsefesi ve içtihat sıklıkla birbirinin yerine kullanılır, ancak içtihat ekonomiye veya sosyolojiye uyan muhakeme biçimlerini kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Cassirer</span>

Ernst Cassirer, Alman filozoftur.

<span class="mw-page-title-main">Aydınlanma Çağı</span> aydınlanma felsefesinin oluştuğu çağ

Aydınlanma Çağı olarak adlandırılan tarihsel dönem, aydınlanma felsefesinin 18. yüzyılda doğup benimsenmeye başladığı dönemdir. Batı toplumunda 17. ve 18. yüzyıllarda gelişen, akılcı düşünceyi eski, geleneksel, değişmez kabul edilen varsayımlardan, önyargılardan ve ideolojilerden özgürleştirmeyi ve yeni bilgiye yönelik kabulü geliştirmeyi amaçlayan düşünsel gelişimi kapsayan dönemi tanımlar. Aynı zamanda Arapça eserlerin Latinceye çevirilmesi, Aydınlanma Çağı'na zemin hazırlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dil felsefesi</span>

Dil felsefesi, analitik felsefede dilin doğası ve dili; dil kullanıcıları ve dünya arasındaki ilişkileri araştırır. Dil ile felsefe arasındaki ilişki temelde filozofların dili kullanarak felsefe yapmalarından kaynaklanmaktadır. Özelde ise bu araştırmalar anlamın doğası, kasıtlılık, referans, cümlelerin yapısı, kavramlar, öğrenme ve düşünce içerir; dil felsefesi başlığı altında dilin özü, anlamı, kökeni ve yapısı felsefî açıdan sorgulanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Analitik felsefe</span> felsefenin ana işlevinin analiz olması gerektiğini öne süren felsefe geleneği

Analitik felsefe, felsefenin ana işlevinin analiz olması gerektiğini öne süren felsefe geleneğidir. Ezici çoğunlukla Anglosfer ve İskandinav dünyasında yaygındır. Kıta felsefesi ile birlikte, çağdaş felsefede ön planda olan iki gelenekten biridir. Nadir bir kullanım olsa da, çözümleyici felsefe ismiyle de bilinir.

Alman felsefesi, 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl başlarından itibaren belirgin bir ağırlık kazanan, bir bakıma felsefenin yurdu hâline gelen Alman felsefe geleneğini ya da başka bir açıdan farklı felsefi eğilimlere sahip olan Alman felsefecilerinin bütünlüğünü ifade etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">20. yüzyıl felsefesi</span>

20. yüzyıl felsefesi, 19. yüzyıl sonlarından başlayıp günümüze kadar gelen ve devam eden düşünce geleneklerini ve felsefi akımları kapsar. Her çağın felsefesinin kendi toplumsal, kültürel ve siyasal koşullarıyla etkileşimli olduğu gibi, 20. yüzyıl felsefesi de kendi siyasal ve toplumsal gelişmelerinden etkilenmiştir. Çağın siyasal olayları, kültürel ve teknolojik gelişmeler, bilimsel alandaki yeni sonuçlar, ortaya çıkan yeni düşünce eğilimlerinin hepsi 20. yüzyıl felsefesinde görülen bilime yönelik sorgulayıcı yaklaşımların, aklın sorgulanması girişimlerinin, dile yönelik ilginin, özne kavramı üzerinde yürütülen tartışmaların, zihin problemlerinin, yeni bir boyut kazanan bilgi sorununun, cinsellik soruşturmasının, yabancılaşma ve iktidar sorunsalının arka planını oluşturmaktadır. Bu çağın düşünürlerinin çoğunluğu bir şekilde çalışmalarında çağın kuramsal sorunlarını dillendirmiş ve yanıt arayışında olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ felsefesi</span>

Orta Çağ felsefesi tarihsel dönem itibarıyla ilkçağ felsefesinin bitiminden modern düşüncenin başlangıcına kadar olan dönemi kapsar. M.S. 2. yüzyıldan 15. yüzyıl sonlarına-16. yüzyıl başlarına, rönesansa kadar olan dönem olarak ele alınır. Bu dönemin felsefe tarihi açısından kendine özgü özellikleri vardır. Birçok felsefe tarihi kitabında Orta Çağ'da felsefe yok sayılır ya da Orta Çağ'ın karanlık bir çağ olduğu değerlendirmesine bağlı olarak felsefenin de karanlığa gömüldüğü öne sürülür. Bunun yanı sıra Orta Çağ'da felsefenin varlığını kabul eden ve bu felsefenin özgül niteliklerini açıklayan felsefe tarihi çalışmaları da söz konusudur.

<span class="mw-page-title-main">Skolastik felsefe</span>

Skolastik felsefe/düşünce, Latince kökenli schola (okul) kelimesinden türetilen scholasticus teriminden gelmektedir ve kelime anlamı olarak okul felsefesi demektir. Bu anlam önemlidir, zira skolastik felsefe, Orta Çağ düşüncesinde doğrunun zaten mevcut olduğu düşüncesine ve felsefenin okullarda okutularak öğretilmesine dayanan bir yaklaşım sergiler. Bu felsefenin temeli teolojidir, ona dayanır ve onu desteklemeye çalışır.

Gürol Irzık, Türk filozof ve akademisyendir.

<span class="mw-page-title-main">Felsefe</span> soyut, genel ve temel birtakım probleme ilişkin yapılan sistematik çalışma

Felsefe veya düşünbilim; varlık, bilgi, değerler, gerçek, doğruluk, zihin ve dil gibi konularla ilgili soyut, genel ve temel problemlere ilişkin yapılan sistematik çalışmalardır. Felsefe ile uğraşan kişilere filozof denir.

<span class="mw-page-title-main">Kıta felsefesi</span>

Kıta felsefesi, Avrupa'daki 19. ve 20. yüzyıl felsefe geleneklerini tanımlamakta kullanılan terim. 20. yüzyılın ikinci yarısında anadili İngilizce olan filozoflar tarafından, analitik felsefenin dışında kalan görüş ve düşünceler için kullanılmaya başlanmıştır. Kıta felsefesi, şu akımları içinde barındırır: Alman idealizmi, fenomenoloji, varoluşçuluk, yorumsama, yapısalcılık, postyapısalcı felsefe, Fransız feminizmi, Frankfurt Okulu'nun eleştirel teorisi ve Batı Marksizmi ile psikoanalitik teorinin ilgili alanları.

<span class="mw-page-title-main">Richard Swinburne</span>

Richard Swinburne, İngiliz felsefeci. Din felsefesi alanında birçok kitap yazmış ve analitik felsefe geleneğinde modern din felsefesinin öncüsü olmuştur. Oxford Üniversitesi'nde din felsefesi alanında profesörlük görevini sürdürmektedir. 50 yılı aşan bir süredir Tanrı'nın varlığına dair felsefi argümanların önemli bir tarafı olmuştur. Felsefede en çok katkı sağladığı alanlar ilk olarak din felsefesi ve bilim felsefesidir. Din felsefesiyle ilgili ilk çalışmaları birçok tartışmaya yol açmıştır.

Gündelik dil felsefesi, 20. yüzyılda ortaya çıkan bir dil felsefesi akımıdır. Bir felsefe yapma tarzı olarak, mantıkçı pozitivizmin ideal dil anlayışını eleştiren Austin, Searle, Grice gibi filozofların çalışmalarını nitelendirmektedir. Bu filozoflara göre, gündelik hayatta kullanılan dil eksik ve kusurlu değildir, bilakis dilin gündelik kullanımını analiz ederek, dil ve insan hakkında önemli bilgilere ulaşılabilir.

Donald Herbert Davidson Amerikalı filozoftur. 1981'den 2003'e kadar Kaliforniya Üniversitesi'nde felsefe dersleri verdi. Bu sırada Stanford, Rockefeller, Princeton ve Chicago Üniversitelerinde de derslere girdi. Davidson, karizmatik kişiliği ile derin ve zor düşünceleriyle bilinirdi. 1960'lardan beri yürüttüğü çalışmaları, başta zihin felsefesi, dil felsefesi ve eylem kuramı olmak üzere felsefenin çeşitli alanlarında etkili olmuştur. Davidson bir analitik felsefeci olup bu alanda çalışmalar yürütmüş olsa da kıta felsefesinde, özellikle de edebiyat teorisinde ilgi görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Japon felsefesi</span>

Japon felsefesi tarihsel olarak hem yerli Şinto hem de Budizm, Taoizm ve Konfüçyüsçülük gibi kıtasal dinlerin bir birleşimi olmuştur. Eskiden, Mitogaku ve Zen'de olduğu gibi, hem Çin felsefesinden hem de Hint felsefesinden büyük ölçüde etkilenen modern Japon felsefesinin çoğu, artık Batı felsefesinden de etkilenmektedir.

Bu liste, Vikipedi'deki Türk filozofların/felsefecilerin isimlerini ve doğum-ölüm tarihlerini içermektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.