İçeriğe atla

Archeptolis

Archeptolis
Tanrının zeytin çelengi ile portresi, Archeptolis sikkeleri.
BağlılığıAhameniş İmparatorluğu
Hizmet yıllarıMÖ 459'dan muhtemelen MÖ 412'ye kadar.[1]
RütbesiMenderes Magnesiası'nın yöneticisi
EşiMnesiptolema
Yunanistan üzerinde Magnesia
Magnesia
Magnesia
Archeptolis'in hüküm sürdüğü Menderes Magnesiası'nın Batı Anadolu'daki konumu.

Archeptolis (Eski YunancaἈρχέπτολις) veya Archepolis, MÖ 459'dan muhtemelen MÖ 412'ye kadar Ahameniş İmparatorluğu'nun İyonya'da bulunan Menderes Magnesiası'nın yöneticisi[1] ve eski Atinalı general Themistokles'in oğlu ve halefiydi.[2][3][4][5]

Magnesia Yöneticisi

Archeptolis, Magnesia'yı yönetirken, tıpkı babası gibi gümüş para bastırdı. Büyük olasılıkla, gelirlerinin bir kısmını, kendilerine verilen toprakların kontrolünü sürdürebilmek için Ahamenişlere (Perslere) teslim ediyordu.[3][5]

Archeptolis'in üvey kız kardeşi Mnesiptolema (Themistokles'in ikinci karısından olan kızı) ile evlendiği söylenir; Atina'da homopatrik (homometrik değil) evliliklere izin verildiği bilinmektedir.[6]

Themistocles ve oğlu, bazı yazarların "Pers İmparatorluğu'nda bir Yunan hanedanı" olarak adlandırdığı şeyi oluşturdu.[7]

Archeptolis'in Nicomache, Asia, Italia, Sybaris ve muhtemelen Hellas adlı birkaç kız kardeşi daha vardı. Bu kız kardeşlerden biri olan Hellas, Pers İmparatorluğu'ndaki Yunan sürgünü Gongylos ile evlenir ve MÖ 399/400 yılında dul olarak Pers Anadolu'sunda bir feodal bölgeye sahipti.[8] Archeptolis'in ayrıca Diocles, Polyeucteus ve Cleophantus adlı üç erkek kardeşi vardı ve Kleophantus muhtemelen Lampsakos'un hükümdarıydı.[8] Cleophantus'un torunlarından biri, MÖ 200 yılları civarında Lampsacus'ta bir kararname yayınlayarak, şehrin büyük faydalar sağladığı babası Themistocles için bir şölen düzenlenmesini istedi.[9]

Daha sonra Pausanias, Themistokles'in oğullarının "Atina'ya muhtemelen geri döndüklerini" ve Parthenon'da Themistokles'in bir resmini adadıklarını ve Magnesia tanrıçası Artemis Leucophryene adına Akropolis'te bronz bir heykel diktiklerini yazar:[1][10][11]

Themistokles'in çocukları kesinlikle geri döndüler ve Parthenon'a üzerinde Themistokles'in portresi olan bir tablo yerleştirdiler.

— Pausanias 1.1.2[10]

MÖ 412'den sonra, Ahamenişler'in Asya'daki Yunan şehirleri üzerinde yeniden sıkı bir kontrol sağlamasının ardından, muhtemelen ileri bir yaşta Küçük Asya'dan dönmüş olabilirler ve MÖ 412 ile 399 yılları arası bir zaman aralığında Ahameniş satrabı Tissaphernes tarafından kovulmuş olabilirler.[1] Aslında, MÖ 414'ten itibaren II. Darius, Ege'de artan Atina gücünden rahatsız olmaya başlamış ve Tissaphernes'i Atina'ya karşı Sparta ile ittifaka girmeye zorlamıştı; bu da MÖ 412'de Perslerin İyonya'nın büyük bir kısmını fethetmesiyle sonuçlandı.[12]

Madeni paralar (sikkeler)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d Harvey, David; Wilkins, John (2002). The Rivals of Aristophanes: Studies in Athenian Old Comedy (İngilizce). ISD LLC. s. 200. ISBN 9781910589595. 
  2. ^ Clough, Arthur Hugh (1909). Plutarch's Lives of Themistocles, Pericles, Aristides,Alcibiades, and Coriolanus, Demosthenes, and Cicero, Caesar and Antony: In the Translation Called Dryden's (İngilizce). P.F. Collier & Son. s. 33-34. 
  3. ^ a b Hyland, John O. (2017). Persian Interventions: The Achaemenid Empire, Athens, and Sparta, 450−386 BCE (İngilizce). JHU Press. s. 22. ISBN 9781421423708. 
  4. ^ KG, Fritz Rudolf Künker GmbH & Co. Künker Auktion 158 - Münzen aus der Welt der Antike (İngilizce). Numismatischer Verlag Künker. s. 49. 
  5. ^ a b "The history and coinage of Themistokles as lord of Ionian Magnesia ad Maeandrum and of his son and successor, Archepolis, is illustrated by among other things, coins of Magnesia." in Numismatic Literature (İngilizce). American Numismatic Society. 2005. s. 5. 
  6. ^ Cox, Cheryl Anne (2014). Household Interests: Property, Marriage Strategies, and Family Dynamics in Ancient Athens (İngilizce). Princeton University Press. s. 218. ISBN 9781400864690. 
  7. ^ "Eine griechishe Dynastie im Perserreich und ihre Munzpragung" in Nollé, Johannes (1998). Themistokles und Archepolis: Eine griechische Dynastie im Perserreich und ihre Münzprägung, JNG 48/49, 1998/1999, 29-70. (zusammen mit A. Wenninger) (İngilizce). 10 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2024. 
  8. ^ a b Harvey, David; Wilkins, John (2002). The Rivals of Aristophanes: Studies in Athenian Old Comedy (İngilizce). ISD LLC. ss. 199-201. ISBN 9781910589595. 
  9. ^ Foster, Edith; Lateiner, Donald (2012). Thucydides and Herodotus (İngilizce). OUP Oxford. s. 227. ISBN 9780199593262. 
  10. ^ a b Paus. 1.1.2 12 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 26.4
  11. ^ Habicht, Christian (1998). Pausanias Guide to Ancient Greece (İngilizce). University of California Press. s. 5. ISBN 9780520061705. 
  12. ^ Smith, William (1867). Dictionary of Greek and Roman biography and mythology. 3. Boston: Little, Brown. ss. 1154-1156. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahameniş İmparatorluğu</span> MÖ 6. yy.-MÖ 4. yy. arasında hüküm sürmüş bir İran imparatorluğu

Ahameniş İmparatorluğu ya da Hehamenişiler, MÖ 6. yüzyılda Büyük Kiros tarafından kurulan, tarihteki ilk Pers devletidir.

II. Kiros, bilinen adıyla Büyük Kiros veya Yunanlar tarafından söylenen ismiyle Yaşlı Kiros, tarihteki ilk Pers devleti olan Ahameniş İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı olan Pers komutan ve kraldır. Yaklaşık MÖ 557'de, Med kralının vesayeti altında olan Anşan'ın kralı olmuştur. Hükümdarlığı süresince Med Krallığı ve Lidya Krallığı'nı ortadan kaldırmış, Babil ile İran bölgelerine hükmetmiş ancak sonunda Massagetlere karşı girdiği savaşta Tomris tarafından yenilgiye uğratılıp öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">I. Serhas</span> Ahameniş İmparatorluğunun beşinci kralı

I. Serhas veya Kserkses (خشايارشا)‎)(hükümdarlık: MÖ 486 – 465) Ahameniş İmparatorluğu'nun Pers kralıydı. Yunanca Eski Pers hükümdar adlarından Xšayāršā (Hşayarşa) sözcüğünden gelen Serhas, "kahramanlar kralı" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Farslar</span> Çoğunlukla İranda yaşayan halk

Farslar, Persler veya Osmanlıcadaki tabirle Âcemler, çoğunlukla İran'da yaşayan İranî bir halktır.

<span class="mw-page-title-main">Themistokles</span>

Temistoklis ya da Themistocles Pers Savaşları boyunca Atina meclisinde görev almış olan Atinalı politikacı ve general. Atinalıları Perslerin saldırılarına karşı donanmayı geliştirmeleri için ikna etmesi ve Salamis Deniz Muharebesi ile tanınır. Onun döneminde Atina'nın donanmasındaki gemilerin sayısı 70'ten 200'e çıkmıştır. Ayrıca Maraton Muharebesi gibi savaşlarda komutanlık ederek Pers-Yunan savaşlarının kaderini değiştirmiştir. Atina demokrasisinin ilk yıllarında öne çıkan, aristokrat olmayan politikacı tipi olarak ilklerden birisiydi. Alt sınıfa mensup Atinalıların desteğini almakta olan bir popülistti ve bu durum Atina soyluları ile ters düşüyordu. MÖ 493'te arkhon (yönetici) olarak seçilmesinin ardından, Atina'nın deniz gücünü artırması için polis'i ikna etti. MÖ 490'da Yunanistan'a birinci Pers saldırısı sırasında, Maraton Muharebesi'nde savaştı ve bu savaş sırasında, muhtemelen on Atinalı strategoi'den (general) birisi olarak görev yapmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Salamis Deniz Muharebesi</span>

Salamis Deniz Muharebesi, Grek kent devletleri ittifakı ile Ahameniş İmparatorluğu arasında MÖ 480 yılı Eylül ayında gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Muharebe, Saron Körfezi'nde, Salamis Adası ile Yunanistan anakarası arasındaki boğazda gerçekleşmiştir. Yunanistan'da MÖ 480 yılında başlayan Pers istilasının en kritik anıdır. Pers Ordusu'nun ilerlemesini durdurmak için küçük bir Grek kuvveti Thermopylae Geçidi'ni tutarken, Atina gemilerinin ağırlığını oluşturduğu bir müttefik filosu da Artemision Boğazı yakınlarında Pers Donanması'nı engellemeyi amaçlamıştı. Thermopylae Muharebesi'nin sonucunda Grek artçı kuvvetleri tümüyle imha edilmiş, ana kuvvetler çekilmeyi başarmıştı. Artemision'da ise Grek İttifakı Donanması Herodot'a göre denk bir muharebe sonucunda ağır kayıplara uğramış ve Thermopylae Geçidi'nin Grek kontrolünden çıkması üzerine geri çekilmiştir. Ardından Pers Ordusu Boeotia'yı ve Attika'yı istila etmiştir. Diğer tarafta Grek İttifakı karada Korint Kıstağı'nda savunma hazırlıkları yaparken Grek donanması da Salamis Adası'na çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Pelops</span>

Pelops, "Frigyalı", hatta "Frigya Kralı" olarak anılan, Frigya ülkesinin en batı ucunda, İzmir-Manisa arasındaki Spil Dağı ve Yamanlar Dağı çevresinde, dağ ile aynı adı taşıyan, ancak günümüze pek az izi erişmiş Sipylus kenti merkezli olarak, muhtemelen MÖ 12. yüzyılda hüküm sürmüş yerel bey Tantalus'un ve eşi Dione'nin oğlu, Niobe'nin erkek kardeşidir. Hakkındaki anlatı şeklinde günümüze ulaşan bilgiler eski Yunan mitolojisi yolu ile olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Pers-Yunan savaşları</span> İşgalci Pers İmparatorluğu ile özgürlükçü Yunan şehir devletleri arasındakı savaşlar dizisi

Pers-Yunan savaşları,, Ahameniş İmparatorluğu ile Yunan kent devletleri arasında MÖ 500 ile MÖ 459 arasında gerçekleşen bir dizi muharebedir. Politik olarak bölünmüş Antik Yunanistan'la, dönemin en güçlü imparatorluğu olan Pers İmparatorluğu arasındaki çatışmalar, esasen Büyük Kiros'un, MÖ 547 yılında İyonya'yı istila etmesiyle başlamıştı. Gerçekte Grek dünyası açısından Pers İmparatorluğu ile aradaki düşmanlık, İmparatorluk'un Büyük İskender'in seferi sonunda dağılmasına kadar iki yüzyıldan fazla bir süre devam etmiştir. Bu düşmanlık, Pers ordularının Yunanistan'a karşı MÖ 490'da ve MÖ 480-479 yıllarındaki iki saldırısıyla sıcak çatışmaya dönüşmüştü.

<span class="mw-page-title-main">Ksantos Steli</span>

Ksantos Yazıtı, günümüzde Türkiye'nin Kınık kasabası yakınlarında yer alan tarihi Likya şehri Ksantos'un akropolisinde ele geçirilmiş üç dilli bir stel. Stel, Likya bölgesi Pers Ahameniş İmparatorluğu kontrolü altındayken, bir İmparatorluk satrapının mezarı için yaklaşık MÖ 400 civarında oluşturulmuştur. Yazıtta yer alan üç dili Grekçe, Likçe ve Milyan dili oluşturur. Yazıtın eskiden sadece 2 dilli olduğu düşünülmüşse de, Milyan dili ve Likçenin farklı diller olduğunun anlaşılması ile üç dilli olduğu kabul görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Atina Akropolisi</span> Atinada yüksek bir kayalık üzerindeki birçok antik yapı kalıntılarını içeren eski bir hisar

Atina Akropolisi, Atina'ya hakim yüksek bir kayalık üzerinde bulunan ve büyük mimari ve tarihi önemi olan birçok antik yapı kalıntılarını içeren eski bir hisardır. Atina Akropolisi, tüm akropolislerin en bilineni olduğu için genellikle Akropolis denilince tüm dünyada ilk akla gelen yerdir.

<span class="mw-page-title-main">I. Artaserhas</span> Ahameniş İmparatorluğunun Altıncı Kralı

I. Artaserhas (Antik İranca: Artaxšaça. Bu ismin antik Grek formu babasının I. Serhas ismini taşımasından ortaya çıkartılmıştır.

Bizantion Kuşatması, MÖ 510 yılında, Ahameniş İmparatorluğu'nun Bizantion'a karşı gerçekleştirdiği muhasara.

<span class="mw-page-title-main">Magnesia (Aydın)</span>

Magnesia veya Menderes Magnesia'sı, tarihi İyonya bölgesinde yer almış bir Antik Yunan kenti. Kent kalıntıları günümüzde Aydın ilinin Germencik ilçesinde yer alan Ortaklar-Söke kara yolu üzerinde, Ortaklar'a 4 km mesafede bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahameniş</span> Ahameniş hanedanının muhtemelen efsanevi tepe atası, MÖ 7. yüzyılda yaşayan ve muhtemelen Medyan İmparatorluğunun vasal bir devleti olan Parsumaşın hükümdarı

Ahamenişler Pers hükümdarlarından Ahameniş Hanedanı'nın tepe atasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kapadokya Krallığı</span> Kapadokya

Kapadokya, Anadolu'da tarihi Kapadokya bölgesinde yer alan bir Helenistik dönem İran krallığıydı. Eski Ahameniş Kapadokya satraplığından gelişerek satraplığın son satrapı Ariyaratis tarafından kuruldu. Tarihi boyunca arka arkaya üç aile tarafından yönetildi; Ariyarati Hanedanı, Ariyobarzan Hanedanı ve son olarak Arkelas. Arkelas'ın MS 17'de ölmesinden sonra Roma İmparatoru Tiberyus döneminde krallık, bir Roma eyaletine çevrildi.

Persis ya da İngilizcesi ile Persia günümüzde İran'ının güneybatısında bir şehir ve Fars bölgesidir. Farslar'ın başlangıçta ya Orta Asya'dan ya da daha büyük olasılıkla kuzeyden Kafkasya üzerinden göç ettikleri düşünülmektedir. O halde, MÖ birinci milenyumun başlarında mevcut Persis bölgesine göç etmiş olmalıdırlar. Ülke ismi olan Persia adını doğrudan Eski Farsça bir kelime olan Parsa'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kapadokya takvimi</span> antik güneş takvimi

Kapadokya takvimi, Pers Zerdüşt takviminden türetilen bir güneş takvimidir. Adını, günümüz Türkiye'sindeki tarihi bölge olan Kapadokya'dan almıştır. Her biri 30 günlük 12 ay ve beş epagomenal güne sahip olan takvim, Kapadokya'nın Pers Ahameniş İmparatorluğu'nun bir parçası olduğu MÖ 550 ile 330 yılları arasında ortaya çıkmıştır. Kapadokya takvimi, Zerdüşt takvimiyle aynı olup yapısında Avestaca adlar ile ayların sıralaması yer almaktadır. Bölgedeki İran kültürel etkisini yansıtan takvimin mevcut kanıtları, Yunan gök bilimcilerin hesapları aracılığıyla Geç Antik Çağ'a kadar uzanmakta ve o zamana kadar zaten Jülyen takvimine uyarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arses (Pers hükümdarı)</span> MÖ 338den 336ya kadar on ikinci Ahameniş kralıdır

Arses, krallık adıyla da bilinen IV. Artaserhas, MÖ 338'den 336'ya kadar on ikinci Ahameniş Kralların kralıydı.

<span class="mw-page-title-main">Babil'in Düşüşü</span> Yeni Babil İmparatorluğunun Sonu

Babil'in Düşüşü, Yeni Babil İmparatorluğu'nun M.Ö. 539 yılında Ahameniş İmparatorluğu tarafından fethedilmesiyle meydana gelen çöküşünü ifade eder. Bu olay, M.Ö. 556 yılında genç kral Labaşi-Marduk'u devirerek tahta çıkan Nabonidus'un (Nabû-na'id) saltanatının sonunu işaret ediyordu. Nabonidus yönetimi sık sık askeri yetenekleriyle tanınan ancak siyasi becerileri zayıf olan oğlu Belşazzar'a devretti. Sonuç olarak, rahipler ve askeri sınıf da dahil olmak üzere Babil toplumunun pek çok üyesi tarafından sevilmiyordu.

<span class="mw-page-title-main">Hekatompedon</span>

Hekatompedon veya Hekatompedos, Ur-Parthenon ve H-Architektur olarak da bilinir, Arkaik dönemde Atina Akropolü içerisinde yer alan, kireç taşından inşa edilmiş ve şu anki konumuna yerleştirilmiş antik bir Yunan tapınağıydı Partenon.