İçeriğe atla

Archaeoraptor

Dromaeosauridae familyasının bir cinsi için Acheroraptor sayfasına bakınız.
"Archaeoraptor" fosili
"Archaeoraptor" ve onun bilinen bileşenlerinden olan Yanornis ve Microraptor'un varsayımsal rekonstrüksiyonu.

"Archaeoraptor", Çin'de ortaya çıkmış ve National Geographic dergisinin 1999 yılındaki bir sayısında ele alınmış bir kimera fosilinin gayriresmi cins adıdır. Derginin iddiasına göre fosil, kuşlar ve karasal teropod dinozorlar arasında bir kayıp halkaydı. Bu yayından önce bile fosilin orijinalliğine dair ciddi şüpheler vardı. Sonraki bilimsel araştırmalar gösterdi ki farklı türlere ait gerçek fosil parçaları yeniden düzenlenerek sahte bir fosil oluşturulmuştu. Zhou ve diğerleri, sahte fosilin kafasının ve üst gövdesinin ilkel bir kuş olan Yanornis'in bir fosil örneğine ait olduğunu tespit etti.[1] 2002 yılından bir çalışma da kuyruğun, küçük kanatlı bir dromaeosaur olan Microraptor'a ait olduğunu ortaya çıkardı.[2] Bacaklar ve ayaklar ise henüz bilinmeyen bir hayvana ait.[3][4]

Yaşanan skandal üzerine dikkatler Çin'de yürütülen yasa dışı fosil satışlarına çekildi. "Archaeoraptor" sahte olsa da keşfedilen birçok gerçek tüylü dinozor örneği, kuşlar ve diğer teropodlar arasındaki evrimsel hattı ortaya çıkarmıştır.[5]

Skandal

"Archaeoraptor", National Geographic dergisinin Ekim 1999'da düzenlediği bir basın toplantısı sırasında tanıtıldı. Aynı toplantıda yasadışı yollarla ihraç edildiği için fosilin Çinli yetkililere geri gönderilmesi planlandığı da duyuruldu. Kasım 1999'da National Geographic, sanat editörü Christopher Sloan tarafından yazılmış bir makalede fosile yer vermiştir. Makalede genel olarak tüylü dinozorlar ve kuşların kökeni ele alınıyordu. İddiasına göre fosil, "karasal dinozorlar ile uçabilen kuşlar arasında bir kayıp halka" idi ve fosile gayriresmi olarak "Archaeoraptor liaoningensis" adını verdi ve sonra bu adın resmîleşeceğini duyurdu. Fosilin adı "Liaoning'in antik raptoru" anlamına geliyordu.[6] Bu makale, Washington D.C.'deki National Museum of Natural History'de çalışan Kuş Küratörü Storrs L. Olson tarafından anında eleştirildi. Müzenin haber bülteni olan Backbone'deki yazısında, bilimsel bir ismin popüler bir dergide hakem denetimi olmadan yayınlanmasını kınadı ve bunu bir "kabus" olarak nitelendirdi.[7]

3 Şubat 2000'de National Geographic bir basın toplantısı düzenleyerek fosilin kompozit (farklı fosillerin birleştirilmesiyle oluşmuş) olabileceğini ve kendi içlerinde bir soruşturma başlatacaklarını duyurdu. Aynı ay derginin editörü Bill Allen Nature dergisine yaptığı bir açıklamada fosilin sahte olabileceğini öğrendiğinde öfkelendiğini söyledi. Derginin Mart sayısının forum bölümünde yer alan Dr. Xu Xing'e ait bir mektup kuyruk kısmının muhtemelen fosilin üst gövdesiyle uyuşmadığına dikkat çekti. Ekim 2000'de National Geographic yürüttüğü soruşturmanın sonuçlarını, Pulitzer ödüllü araştırmacı gazeteci Lewis M. Simons tarafından yazılan bir makalede yayınladı. Simons, fosilin kompozit olduğu ve projeye katılan hemen hemen herkesin bazı hatalar yaptığı sonucuna vardı.[8]

Kronoloji

National Geographic'in Kasım 1999 sayısından bu makale, "Archaeoraptor liaoningensis" fosilinin sahte olduğunun anlaşılmasından sonra geri çekilmiştir.

National Geographic'in raporuna göre "Archaeoraptor"'un hikâyesi Temmuz 1997'de Çin'in Xiasanjiazi kentinde başladı. Burada çiftçiler şist çukurlarını kazarak buldukları fosilleri birkaç dolara tüccarlara satıyordu. Her ne kadar yasadışı olsa da o zamanlar bu iş yaygın olarak yapılıyordu. Olayda, bir çiftçi nadir bulunan ve tüy izlerinin de olduğu dişli bir kuş fosili buluyor. Fosil, derleme aşamasında parçalara ayrılıyor. Bulduğu yere yakın bir çukurda da tüylü bir kuyruğun ve bacakların da dahil olduğu parçalara rastlıyor. Bu parçaların birçoğunu kendince birleştiriyor. Fosilin ne kadar eksiksiz bir görünüme sahipse o kadar pahalı hale geleceğini biliyordu. Bu haliyle fosil, Haziran 1998'de kimliği bilinmeyen bir tüccara satılır ve Amerika Birleşik Devletleri'ne kaçırılır. Pekin'deki yetkililere göre yasal olarak hiçbir fosil Çin'i terk edemez.[8]

Omurgalı Paleontolojisi Derneği'nin 1998'in sonbaharında, Amerika Birleşik Devletleri'nin Utah eyaletinde düzenlediği yıllık toplantısında, ilkel bir kuşa ait dikkat çekici bir fosilin şahıs mülkiyetinde bulunduğuna dair dedikodular dönüyordu. Bu fosil, Tucson, Arizona'daki bir mücevher fuarında kimliği bilinmeyen bir satıcı tarafından alıcıya çıktı. Blanding, Utah'taki The Dinosaur Museum Şubat 1999'da fosili satın aldı. Müze, merhum Stephen A. Czerkas (ö. 2015) ve eşi Sylvia Czerkas tarafından işletiliyordu. Bay Czerkas'ın bir üniversite diploması yoktu ancak bir dinozor meraklısıydı. Kimliği belirsiz kişilerin koleksiyonunda kaybolup gitmemesi ve üzerinde bilimsel çalışmaların yapılabilmesi için 80.000$ değerindeki fosilin satın alınması gerekiyordu. Czerkas bunun için mütevelli Dale Slade de dahil olmak üzere iş adamlarından yardım istedi.[7]

Czerkaslar, National Geographic Society ile temas haline olan Phil Currie ile iletişime geçti. Currie, iş bittiğinde Çin'e iade edilmesi şartıyla fosili incelemeyi kabul etti. National Geographic Society, fosilin hakemli bilim dergisi Nature'da yayınlanmasını ve akabinde hemen bir basın toplantısı düzenlenmesini ve National Geographic'in bir sayısında fosile yer verilmesini istedi.[7] Editör Bill Allen, projenin tüm üyelerinden fosili gizli tutmasını istedi ve böylece dergi hikâyeyi ilk elden verebilecekti.

Slade ve Czerkaslar, fosilin The Dinosaur Museum'un "tacını süsleyen bir mücevher olması" niyetindeydi ve müzede 5 yıl boyunca sergilenmesini planladılar. Sloan'ın dediğine göre kendisi 1999'un baharında Utah'a, Stephen Czerkas'ı, yayından sonra fosilin acilen Çin'e iade edilmesi konusunda ikna etmeye gitti. Yoksa fosil hakkında National Geographic'te yazmayacağını ve Currie'nin de üzerinde çalışmayacağını söyledi. Czerkas daha sonra ikna oldu ve Pekin'deki Omurgalı Paleontolojisi ve Paleoantropoloji Enstitüsü ile temasa geçti ve National Geographic, Enstitü'de çalışan Xu Xing'i, "Archaeoraptor" ekibinin bir parçası olması için Utah'a getirdi.[8]

Fosilin ilk incelemelerinin yapıldığı 6 Mart 1999 tarihinde, Currie, fosilin sol ve sağ ayağının birbirinin mükemmel bir şekilde ayna görüntüsü olduğunu ve bunun kalıptan geçirilerek elde edildiğini çoktan anlamıştı. Ayrıca kuyruk ve gövde arasında, görünürde herhangi bir bağlantı olmadığını fark etti. Temmuz 1999'da, Currie ve Czerkaslar, fosili Teksas Üniversitesi'nin Yüksek Çözünürlüklü X-ray CT'sine, bilgisiyarlı tomografisini çekmek için götürdü. 29 Temmuz'da taramaları yapan Rowe, kuyruğun ve alt bacağın fosilin bir parçası olmadığını fark etti. 2 Ağustos'ta, tüm bir fosilin sahte olabileceği ihtimalinin bulunması sebebiyle Czerkasları bilgilendirdi. Daha sonra Rowe ve Currie, randevularını gizli tutmaları için Czerkasların kendilerine baskı uyguladığını söyledi.[8]

Kaynakça

  1. ^ Zhou, Zhonghe, Clarke, Julia A., Zhang, Fucheng. "Archaeoraptor's better half." Nature Vol. 420. 21 November 2002. pp. 285.
  2. ^ Mayell, Hillary (20 Kasım 2002). "Dino Hoax Was Mainly Made of Ancient Bird, Study Says". National Geographic. 12 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2008. 
  3. ^ Holden, Constance. "Florida Meeting Shows Perils, Promise of Dealing for Dinos" Science 14 April 2000. Vol.288 no.5464 pp. 238-239. DOI:10.1126/science.288.5464.238a
  4. ^ Timothy Rowe, Richard A. Ketcham, Cambria Denison, Matthew Colbert, Xing Xu, Philip J. Currie, 2001, "Forensic palaeontology: The Archaeoraptor Forgery", Nature 410, 539 - 540 (29 Mar 2001), DOI:10.1038/35069145
  5. ^ Padian, Kevin. (2004). "Basal Avialae". Weishampel, David B.; Dodson, Peter; Osmólska, Halszka (Ed.). The Dinosauria. Second. Berkeley: University of California Press. ss. 210-231. ISBN 978-0-520-24209-8. 
  6. ^ Sloan, Christopher P. (November 1999). "Feathers for T. rex?". National Geographic. 196 (5): 98-107. 
  7. ^ a b c Dalton, Rex. "Feathers fly over Chinese fossil bird's legality and authenticity" Nature Vol 403. 17 February 2000. pp. 689 - 690
  8. ^ a b c d Simons, Lewis M. (2000). "Archaeoraptor Fossil Trail". National Geographic. 198 (4): 128-132. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dinozor</span> Mezozoik Çağa (kuşlar dahil) hâkim olan sauropsid omurgalılar kladı

Dinozor (Dinosauria), ilk olarak Mezozoyik zamanda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor sürüngen grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Grekçe "korkunç" anlamına gelen deinos ve "kertenkele" anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıkmış ve 66 milyon yıl önce kuşlar dışındaki tüm türlerinin soyu tükenmiştir. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlı arası özellikler gösteren mezoterm canlılardı. Mezozoyik'te oldukça başarılı biçimde tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri doldurdu. Yapılan araştırmalarda şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000 kadar kuş olmayan dinozor türünün yaşadığı belgelendi. Bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000 kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür sayısının (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerleri kadar kuş olmayan dinozorların nasıl yok olduğu da bilim camiasını uzun zamandır meşgul etmektedir. Kuş olmayan dinozorları yeryüzünden silen yok oluşun aşamalı mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ani) mi olduğu tartışmalıdır.

<i>Tyrannosaurus</i> dev bir teropod dinozor cinsi

Tyrannosaurus, Kretase'nin sonlarında yaşamış, büyük bir etobur teropod dinozordur. Tyrannosaurus, diğer tyrannosauridlerden çok daha geniş bir dağılıma sahipti ve bulunduğu yaşam alanındaki etçillerin en büyüğüydü.

<i>Archaeopteryx</i> kuş benzeri dinozor cinsi

Archaeopteryx, kuşumsu bir teropod dinozor, uçamayan tüylü dinozorlar ve çağdaş kuşlar arası geçişi simgeleyen en ünlü avialan cinsi. Cins, uzun süre geleneksel olarak kuşlar sınıfında (Aves) sınıflandırıldı; ancak daha güncel çalışmalarda, Avialae kladındaki en ilkel üyelerden biri –ya da deinonychosaur– olarak kabul edilir. 19. yüzyıl sonu ve 21. yüzyıl başı arası dönemde Archaeopteryx, paleontologlar ve popüler kitaplarca bilinen en eski kuş olarak kabul görmekteydi. İlerleyen süreçte Anchiornis, Xiaotingia ve Aurornis gibi daha yaşlı potansiyel avialanlar tanımlandı.

<i>Halszkaraptor</i> yarı sucul dromaeosaurid dinozor cinsi

Halszkaraptor, geç Kretase döneminde Moğolistan'da yaşamış bir dromaeosaurid dinozor cinsidir. Bilinen tek türü Halszkaraptor escuilliei'dir.

<span class="mw-page-title-main">Dromaeosauridae</span> tüylü dinozor familyası

Dromaeosauridae, gelişmiş bir tüylü teropod dinozor familyasıdır. Genellikle küçük ve orta boylu tüylü etoburlar olup Kretase döneminde evrimleşmişlerdir. Dromaeosauridae adı, Dromaeosaurus adlı tip cinsten gelir. Grubun fosilleri, Kuzey Amerika, Avrupa, Asya, Güney Amerika ve Antarktika'da bulunmuştur.

<i>Gigantoraptor</i> maniraptoran dinozor cinsi

Gigantoraptor, Geç Kretase döneminde (Senoniyen) Moğolistan'da yaşamış, dev bir Oviraptorosaurian teropod dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Yutyrannus</span>

Yutyrannus, Erken Kretase döneminde yaklaşık olarak 125 milyon yıl önce bugünkü Çin'in kuzeyinde yaşamış Tyrannosauroidea üst ailesine mensup bir dinozor cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Avemetatarsalia</span> arkozor sürüngen kladı

Avemetatarsalia, 1999 yılında Britanyalı paleontolog Michael Benton tarafından, timsahlardan çok kuşlara daha yakın olan tüm taç grubu arkozorlar için oluşturulmuş bir kladdır. Ayrıca Panaves terimi de timsahlardan çok kuşlarla daha yakın akraba olan tüm yaşayan veya soyu tükenmiş hayvanlar için kullanılır. Hemen hemen tüm avemetatarsaliyenler, benzer bir ayrıma sahip Ornithodira alt grubunun üyeleridir. Ornithodira, dinozorların ve teruzorların son ortak atası ve onun soyundan gelenler olarak tanımlanır.

<i>Tianyulong</i> kuş kalçalı dinozor cinsi

Tianyulong heterodontosaurid kuş kalçalı dinozorların bir cinsidir. Tek ve tip türü, kalıntıları Çin'in Batı Liaoning eyaletinin, Jianchang ilçesinde bulunan T. confuciusi türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Avialae</span> tüm modern kuşları içeren dinozor kladı

Avialae, yaşayan tek dinozorlar olan mevcut kuşları (Aves) ve yakın akrabalarını içeren bir kladdır. Genellikle tüm teropod dinozorların çağdaş kuşlarla deinonychosaurlardan daha yakın akraba olanlarını sınıflandırmada kullanılır. Aves sınıfından olmayan Avialae üyelerine de sıklıkla kuş denir.

<span class="mw-page-title-main">Coelurosauria</span> dinozor kladı

Coelurosauria, Carnosauria'dan kuşlarla daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren bir kladdır.

<span class="mw-page-title-main">Mei long</span>

Mei, ilk olarak Çin'in Liaoning kentindeki Yixian Oluşumundan paleontologlar tarafından ortaya çıkarılan ördek boyutlu troodontid dinozor cinsidir. Mei, Erken Kretase döneminde yaşadı. Tek türünün iki terimli adı Mei long, uyuyan ejderha anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Oviraptorosauria</span> maniraptoran dinozor kladı

Oviraptorosaurlar, Asya ve Kuzey Amerika'nın Kretase döneminden bilinen tüylü, maniraptoran dinozor grubudur. Kısa, gagalı ve papağan benzeri kafatasları ile ayırt edilirler. Boyutları hindi büyüklüğündeki Caudipteryx'ten 8 metre uzunluğunda ve 1,4 ton ağırlığında Gigantoraptor'a kadar değişiyordu. Grup kuşların atalarıyla yakın akrabadır ve pek çok kuş benzeri özelliğe sahiptir. Maryanska vd. (2002) ve Osmólska vd. (2004), ilkel uçamayan kuşları temsil edebileceğini öne sürmüştür. En eksiksiz oviraptorosaur örnekleri Asya'da bulunmuştur. Kuzey Amerika'daki oviraptorosaur fosilleri seyrektir.

<i>Yi</i> (dinozor) tüylü teropod

Yi, Çin'in Geç Jura devrinden bir scansoriopterygid dinozor cinsidir. Cinse dahil tek tür olan Yi qi, yaklaşık 159 milyon yıl önce Çin'in Hebei kentindeki Orta veya Geç Jura Tiaojishan Formasyonu'nda bulunan yetişkin bir bireyin tek bir fosil örneğinden bilinmektedir. Bu küçük, büyük olasılıkla ağaçlarda yaşayan (ağaçsıl) bir dinozordu. Diğer scansoriopterygidler gibi, Yi'nin de deriden yapılmış zarsı bir kayma düzlemini desteklemeye yardımcı olduğu anlaşılan olağandışı, uzun bir üçüncü parmağa sahipti. Yi qi'nin düzlemi de bileğe bağlı uzun, kemikli bir payanda tarafından destekleniyordu. Bu değiştirilmiş bilek kemiği ve zar tabanlı düzlem, bilinen tüm dinozorlar arasında benzersizdir ve görünüşte yarasalarınkine benzer kanatlarla sonuçlanmış olabilir.

<i>Dilong</i> küçük bir erken Kretase tiranozoru

Dilong, Doğu Asya'nın alt Kretase döneminden kalma bir teropod dinozor cinsidir. 2004 yılındaki ilk bilimsel tanımlamanın yapıldığı sırada, yalnızca D. paradoxus türünün ait olduğu bu cins, bugüne kadar bulunan en eski tyrannosauroidlerden biriydi.

<i>Anchiornithidae</i> kuşlarla ilişkili dinozor familyası

Anchiornithidae, Avialae soyundaki kuşların en bazal familyası olabilecek bir eumaniraptoran familyasıdır. Anchiornithidler, maniraptoran ağacında çeşitli konumlarda sınıflandırılmıştır, bazı bilim adamları onları ayrı bir aile, Troodontidae'nin bir bazal alt familyası, veya Archaeopterygidae familyasının üyeleri olarak avialae veya Paraves içinde evrimsel bir grup dinozor topluluğu olarak sınıflandırır.

<i>Aurornis</i> Jura döneminde yaşamış paravian dinozor cinsi

Aurornis, Çin'in Jura döneminden soyu tükenmiş bir anchiornithid theropod dinozor cinsidir. Aurornis cinsi, bilinen tek bir tür içerir: Aurornis xui. Aurornis xui, bugüne kadar bilinen en temel ("ilkel") avialan dinozor olabilir ve bugüne kadar bulunan en eski paravianlardan biridir. Hayvanın fosil kanıtları, genellikle en eski kuş türü olarak kabul edilen Archaeopteryx lithographica'dan yaklaşık 10 milyon yıl öncesine dayanmaktadır.

<i>Anchiornis</i> jura döneminde yaşamış kuş benzeri dinozor cinsi

Anchiornis, Üst Jura'da (Oxfordiyen) yaşamış, Paraves grubundan küçük, kuş benzeri bir dinozordu. Hayvanın kollarında ve bacaklarında iyi gelişmiş tüyleri ve dolayısıyla raptorgil Microraptor'a benzeyen dört kanadı vardı.

<span class="mw-page-title-main">Scansoriopterygidae</span> maniraptoran dinozor familyası

Scansoriopterygidae tırmanan ve süzülen maniraptoran dinozorlarından oluşan soyu tükenmiş bir familyadır. Scansoriopterygidler, Liaoning ve Hebei, Çin'deki Tiaojishan Formasyonu fosil yataklarında ortaya çıkarılan dört türü temsil eden iyi korunmuş beş fosilden bilinmektedir.

Fujianvenator, Çin'in Fujian Eyaletinin Geç Jura yaşlı Nanyuan Formasyonu'nda bulunan soyu tükenmiş bir anchiornithid avialan cinsidir. Bu cins, bir ölçüde eklemli iskeletinden bilinen tek bir tür olan F. prodigiosus'u içerir. Olasılıkla karasal veya sucul bir yaşam biçimine sahip olduğu öne sürülüyor.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.