İçeriğe atla

Arbitraj

Arbitraj fiyat farklılıklarından yararlanarak para, kıymetli maden, tahvil ve hisse senedi alıp satma işlemidir.[1]

Farklı piyasalarda aynı menkul kıymetler için farklı denge fiyatları oluşmuş olması durumunda, menkul kıymetlerin ucuz olduğu piyasadan alınarak daha pahalı olduğu piyasada satılmasıdır.[2] Arbitrajcı arbitraj işlemini gerçekleştiren kişidir. Alış-satış işleminin aynı anda gerçekleştiği varsayımı altında arbitrajcı hiçbir risk üstlenmez. Arbitrajda malın satış fiyatı ile alış fiyatı arasındaki pozitif fark arbitrajcı kârıdır. Arbitraj, piyasa işleyişinde bozukluğun sonucudur. Zira işleyen bir piyasada aynı menkul kıymetler için tek fiyat oluşur. Ve işleyen piyasalarda arbitraj mümkün değildir.

Arbitrajın oluşabilmesi için iki piyasanın birbirinden habersiz olması gerekir fakat günümüzde mükemmel piyasa koşullarına yaklaşılmakta olduğundan arbitraj gün geçtikçe zorlaşmaktadır.[1]

Türleri

Gecikmeli tahkim

Çok kısa bir süre için, değiştirilebilir ya da sıkı fiyat ilişkilerine bağlı iki varlığın fiyatları geçici olarak senkronize olmayabilir çünkü piyasa yapıcılar fiyatları güncellemekte yavaş kalırlar. Bu kısa vadeli yanlış fiyatlandırma, arbitrajcıya iki fiyat arasındaki farkı düzeltmek için bir fırsat yaratır.[3][4] Örneğin, dayanak varlık üzerindeki callsve optionsfiyatları put-call paritesi kullanılarak ilişkilendirilmelidir. Eğer bu fiyatlar put-call paritesi ilişkisine göre yanlış bildirilirse, bu arbitrajcıya yanlış fiyatlandırmadan yararlanma fırsatı verir.

Mekânsal tahkim

coğrafi arbitraj olarak da bilinen bu arbitraj, arbitrajın en basit şeklidir. Mekansal arbitrajda, hakem coğrafi olarak ayrılmış piyasalar arasındaki fiyat farklılıklarını araştırır.[5][6] Örneğin, bir emtia bir ülkede daha ucuz ve başka bir ülkede daha pahalı olabilir, bu da tüccarların daha ucuz piyasada satın almasına ve daha pahalı piyasada satmasına izin verir.

Dönüştürülebilir tahvil tahkimi

Dönüştürülebilir bir tahvil, bir yatırımcının şirkette önceden belirlenmiş sayıda hisse karşılığında ihraç eden şirkete iade edebileceği bir tahvildir.[7] Dönüştürülebilir bir tahvil, kendisine bağlı hisse senedi satın alma seçeneği olan bir şirket tahvili olarak düşünülebilir.[8]

Faiz arbitrajı

Faizi düşük bir para cinsinden borçlanarak faizi yüksek bir para cinsinden faiz geliri elde etmeyle olur.[9] Döviz kuru riski içerir ve işlemin sonunda ilgili parite sabit kalmış, düşmüş ya da faiz getirisi oranının altında yükselmiş ise arbitraj kârı oluşur.

Kaynakça

  1. ^ a b "Arbitraj". Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Terimler Sözlüğü. 3 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2011. 
  2. ^ Eğilmez, Mahfi. "Arbitraj". Ekonomi Sözlüğü. 6 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2015. 
  3. ^ "Arbitrage: How Arbitraging Works in Investing, With Examples". www.investopedia.com. 7 Haziran 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023. 
  4. ^ "Short Term Investments". www.wallstreetmojo.com. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023. 
  5. ^ "Arbitrage". aziroff.com. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023. 
  6. ^ "Arbitrage and the invisible hand: Enhancing price efficiency across markets". www.britannica.com. 3 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023. 
  7. ^ "Convertible Bond: Definition, Example, and Benefits". www.investopedia.com. 29 Şubat 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023. 
  8. ^ "Convertible Bonds". www.wallstreetprep.com. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023. 
  9. ^ "Faiz Arbitrajı Nedir? Faiz Arbitrajı hakkında detaylı bilgi". Ekonomim Sözlük (İngilizce). ekonomim.com. 29 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Nominal Değer , menkul kıymetlerin nominal değerleriyle aynı olan piyasa fiyatı için kullanılan bir bankacılık ve borsa terimidir.Para, çek, senet, hisse senedi, tahvil, pul vb. menkul (taşınabilir) kıymetlerin üzerinde yazılı olan değerdir. İlgili kıymetin reel değerinden ayrımı kıymetin piyasadaki gerçek değerini yansıtmaması, sadece sayısal ifade odaklı olup alım gücünü belirtmemesidir. Piyasa koşullarına göre bu değerin altında veya üstünde fiyata alınıp satılabilirler.

Eurobond ya da Avrovil, devlet ya da şirketlerin, kendi ülkeleri dışında kaynak sağlamak amacıyla, uluslararası piyasalarda yabancı para birimleri üzerinden satışa sundukları, genellikle uzun vadeli borçlanma aracıdır.

<span class="mw-page-title-main">Borsa İstanbul</span> İstanbul menkul kıymetler borsası

Borsa İstanbul ya da kısaca BİST, Türkiye'de 1985 yılında açılan sermaye piyasasında faaliyet gösteren Türk ve yabancı kaynaklı bankalara, aracı kurumlara saklama ile takas hizmeti verir. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası olan adı 5 Nisan 2013 tarihinde "Borsa İstanbul" olarak değiştirilmiştir. Ayrıca "Yatırıma değer!" resmî slogan olarak kabul edilmiştir

<span class="mw-page-title-main">Borsa</span> organize ticaret pazarı

Borsa veya sermaye piyasasının değişimi, alınıp satılabilir menkul kıymetler, stok, hisse senedi, emtialar, döviz, istikraz, vadeli kontratlar ve opsiyon sözleşmelerinin halka açık satıldığı veya satın alındığı organize bir piyasadır. Sermaye piyasası, üretken faaliyetleri destekleyen bir yatırım mekanizması oluşturur ve borsa ise bu amaca ulaşmak için kullanılan bir pazardır. Borsa, yatırımcıların faaliyetleri için güvenli bir ortam yaratmasının yanı sıra düzenli işlem mekanızmasına, güncel fiyatlara ve gerçek zamanlı alışveriş yapmaya sahip olmasından dolayı popülerdir.

<span class="mw-page-title-main">Nasdaq</span> Özel teknolojisi borsası

Nasdaq, resmi bir düzenleyicisi olmayan tezgâh üstü piyasalarda (OTC) işlem gören menkul kıymetler için alım-satım fiyatlarının gösterildiği otomatik bilgi ağı olarak New York'ta kurulmuş olan özel borsadır. Dünyanın teknoloji borsası olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Finans</span> Akademik disiplin

Finans, para, döviz ve sermaye varlıklarının incelenmesi ve disiplinidir. Mal ve hizmetlerin üretimi, dağıtımı ve tüketiminin incelenmesi olan ekonomi ile ilgilidir ancak ondan farklıdır. Kapsama dayalı olarak Finansal sistemlerde finansal faaliyetlere ilişkin disiplin, kişisel, kurumsal ve kamu finansmanı olarak ayrılabilir.

Spekülasyon ya da vurgunculuk, herhangi bir varlığın düşük bir fiyattan alınarak daha yüksek bir fiyata satılmasıdır. Varlıklar, menkul kıymet, gayrimenkul, makine ve teçhizatlar, patentler vb. alım-satıma tabi değerlerin tamamı spekülasyona konu olabilir. Spekülasyonun, normal bir ticari faaliyetten farkı, geleceğe ilişkin beklentilerin alınıp-satılması, speküle edilmesidir. Esas faaliyet alanında stoklarını çeviren bir kişi ya da kurumun faaliyeti spekülasyon değildir.

Açık Piyasa İşlemleri Merkez Bankası'nın dolaşımdaki para miktarını kontrol edebilmek amacıyla hazine bonosu, tahvil ve hisse senedi alım satımına gitmesidir. Merkez Bankası'nın amacı, banka rezervleri ile oynayarak para arzını etkilemektir. Bu durum, piyasada miktar ve fiyat olmak üzere iki etki meydana getirir. Merkez Bankası piyasadaki likidite fazlasını emmek için senet satar. Para darlığı çekildiğinde ise bu senetleri piyasadan satın alarak piyasadaki parayı bollaştırır.

<span class="mw-page-title-main">LIBOR</span>

LIBOR ya da açılımıyla London Interbank Offered Rate, Londra bankalararası para piyasasında likiditesi yüksek bankaların birbirlerine Amerikan doları üzerinden borç verme işlemlerinde uyguladıkları faiz oranıdır. Londra saati ile 11.00'de sabitlenir. Piyasalar tarafından gösterge faizi olarak kullanılır. Buradaki uzlaşılan faiz oranı sadece Londra'daki bankalar tarafından kullanılmamakta, birçok finansal işlemde gösterge faiz oranı olarak kullanılmaktadır. Resmi adı BBA LIBOR'dur ve BBA tarafından organize edilir. BBA idaresinin, Intercontinental Exchange'e (ICE) geçmesiyle beraber, günümüzde ICE Libor olarak da bilinmektedir.

Türev, temel olan asıl değerin fiyat araçlarına bağlı olması anlamına gelir. Hakların garanti altına alındığı, bir malın sabit bir fiyattan satın alınması ya da satılmasını sağlayan ticari anlaşmadır. Esas olan mal asıl değer olarak da tanımlanır. Asıl değer; menkul kıymetler, pazar (piyasa) bağlantılı referans büyüklükleri, diğer ticaret maddeleri olabilir; fakat ekonomik olmayan miktar da hava türevleri olabilir. Türevler fiyat değişimlerinin risklerine karşı güvenliği ve asıl değerlerin fiyat gelişimindeki spekülasyonu mümkün kılmaktadır.

Spot fiyat, bir ekonomi terimi. Bir finansal değeri olan meta, menkul kıymet, dövizin vb. varlıkların anlık alım satımının piyasa fiyatı üzerinden gerçekleştiği piyasa ortamıdır. Spot piyasada alış satış işlemleri, işlem tarihinde gerçekleşen fiyattan sonra maksimum iki iş günü içinde gerçekleşir. Vadeli sözleşme veya gelecek işlemeler sözleşmeleri gibi sözleşmelerde bulunan ve fiyatın bugüne ait olduğu; fakat ödeme ve teslimin daha sonra olacağı vadeli fiyatla zıttır. Menkul kıymetler için daha çok eş anlamlı olan piyasa fiyatı terimi kullanılmaktadır. Spot piyasa, nakit piyasa olarak da adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Menkul değer sembolü</span>

Menkul değer sembolü ya da hisse senedi sembolü, belirli bir hisse senedi piyasasındaki belirli bir şirketin halka açık hisse senetlerini belirtmek için kullanılan benzersiz kısaltmadır. Bir hisse senedi simgesi, harfleri, sayıları ya da her ikisinin bir kombinasyonunu içerebilir.

Kotasyon ya da geçer değer, menkul kıymet borsalarında sürekli işlem görmesi talep edilen sermaye piyasası araçlarının ilgili şartları taşımaları durumunda ilgili pazar listesine kayıt edilmesi ve işlem görmesinin kabul edilmesidir. Şirket hisse senetlerinin ilk kez borsa kotuna alınmasına ilk kotasyon, hisse senetleri borsa kotunda bulunan şirketin sermaye artırımı nedeniyle ihraç ettiği yeni hisse senetlerinin kotasyonuna ilave kotasyon denir.

<span class="mw-page-title-main">Menkul kıymetler borsası</span>

Menkul kıymetler borsası, hisse senedi komisyoncuları ve tüccarların hisse senedi, tahvil ve diğer menkul kıymetleri satın alıp satabildiği borsalardır.

Borsa yatırım fonu (ETF), menkul kıymetler borsalarında işlem gören bir yatırım fonudur. Bir ETF, hisse senedi, emtia veya tahvil gibi varlıkları tutar ve genellikle sapmalar net varlık değerine yakın tutmak için tasarlanmış bir arbitraj mekanizması ile çalışır. Çoğu ETF, hisse senedi endeksi veya tahvil endeksi gibi bir endekse sahiptir. ETF'ler düşük maliyetler, vergi verimliliği ve hisse senedi benzeri özelliklerinden dolayı yatırımlar açısından cazip olabilmektedir.

Hedge fon, serbest yatırım fonu veya risk fonu; göreli olarak likit olan mal varlıkları üzerinden al-sat yapılan ve açığa satış, kaldıraç ve türevler gibi daha karmaşık finansal işlem, portföy-yapımı ve risk yönetimi tekniklerinin çok sık kullanıldığı bir yatırım fonu türüdür. Bu karmaşık tekniklerin kullanımı yüzünden, finansal düzenleyiciler genel olarak hedge fonlarının, kurumsal yatırımcıların, yüksek net değerli bireylerin ve nitelikli yatırımcılar gibi bu konuda yeteri kadar sofistike olabilen yatırımcılar dışında hiç kimseye pazarlamansına ya da erişime açılmasına izin vermezler.

<span class="mw-page-title-main">Borsacı</span>

Borsacı, stok alım satımı yapan bir kişi veya şirkettir. Hisse senedi tüccarları ajan, hedger, arbitrajcı, spekülatör veya borsa acentesi olabilir. Halka açık büyük şirketlerde bu tür hisse senedi ticareti, tahvil piyasası, menkul kıymetler borsası, hisse senedi piyasası ve diğer finansal piyasalar yoluyla olabilir. Daha küçük halka açık şirketlerdeki hisse senetleri tezgâh üstü piyasa'larda (OTC) alınıp satılabilir.

Finansal sistem, borç verenler, yatırımcılar ve borç alanlar gibi finansal piyasa katılımcıları arasında fon alışverişine izin veren sistemdir. Mali sistemler ulusal ve küresel düzeylerde çalışır. Mali kurumlar, karmaşık, yakından ilişkili hizmetlerden, piyasalardan ve yatırımcılar ile borç alanlar arasında verimli ve düzenli bağlantı sağlamayı amaçlayan kurumlardan oluşur. Diğer deyişle, paranın potansiyelini kullanmak ve faydalanmak için fonların gerek duyulduğu yerlere yeniden tahsisinin olduğu finansal ortam (para) mübadelesinin olduğu her yerde finansal sistemler vardır. Bütün bu mekanizmaya finansal sistem denilir.

<span class="mw-page-title-main">Sermaye piyasası</span>

Sermaye piyasası, uzun vadeli borçların veya hisse senedi destekli menkul kıymetlerin alınıp satıldığı finansal bir piyasadır. Sermaye piyasaları, tasarruf sahiplerinin servetini, uzun vadeli yatırımlar yapan şirketler veya hükümetler gibi uzun vadeli üretken kullanıma sokabilecek kişilere kanalize eder. Hindistan Menkul Kıymetler ve Borsa Kurulu (SEBI), İngiltere Merkez Bankası (BoE) ve ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) gibi finansal düzenleyiciler, diğer görevlerinin yanı sıra yatırımcıları dolandırıcılığa karşı korumak için sermaye piyasalarını denetler.

<span class="mw-page-title-main">Viyana Borsası</span> Başkent borsası

Viyana Borsası, Viyana merkezli bir menkul kıymetler borsasıdır. 1771 yılında kurulmuş olup Orta, Doğu ve Güneydoğu Avrupa'daki diğer borsalara piyasa altyapısı sağlamakta, borsa verilerini toplayıp dağıtmakta ve bölgenin en önemli endekslerini hesaplamaktadır.