İçeriğe atla

Aras Vadisi Seferi

Aras Vadisi Savaşı
2020 Dağlık Karabağ Savaşı
Tarih27 Ekim 2020 – 10 Kasım 2020
Bölge
Ermenistan işgali altındaki Dağlık Karabağ, Azerbaycan-İran Sınırı, Dağlık Karabağ
Coğrafi
Değişiklikler		 Azerbaycan güçleri Zengilan, Fuzuli ve Cebrayıl bölgelerini ve Azerbaycan-İran sınırını tekrar ele geçirdi.
Taraflar
Azerbaycan Ermenistan
Dağlık Karabağ Cumhuriyeti
Komutanlar ve liderler
Mais Berhudarov
Elçin Guliyev
İlham Mehdiyev
Şükür Hemidov
Hikmet Mirzayev		 Ararat Melkumyan
David Grigoryan
Yuri Alaverdyan
Çatışan birlikler
Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri Ermenistan Silahlı Kuvvetleri
Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu
Güçler
Bilinmiyor Bilinmiyor
Kayıplar
Açıklanmadı Açıklanmadı


Aras Vadisi seferi[1][2] [a] (Azerbaycanca: Araz vadisi əməliyyatları, Ermenice: Արասի հովտի արշավ Romanize hali:Arasi hovti arşav) 2020 Dağlık Karabağ savaşı sırasında Azerbaycan-İran sınırındaki Aras Nehri boyunca Azerbaycan tarafından tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ne karşı başlatılan askeri bir operasyondur.

Operasyonlar Azerbaycan'ın, 27 Eylül'de başlayan Cebrayıl ve Füzuli ilçelerininin kontrolünü ele geçirmek için ilerlemesi ile başladı. 9 Ekim'de her iki taraf da geçici bir insani ateşkese karar verdi. İlan edilen ateşkesin ardından, Dağlık Karabağ (Artsah) Cumhurbaşkanı, Azerbaycan'ın cepheyi Artsah topraklarının derinliklerine taşıyarak bazı başarılar elde ettiğini kabul etti;[5] Ermenistan Başbakanı, Ermeni kuvvetlerinin "kısmi bir geri çekilme" gerçekleştirdiğini duyurdu.[6]

Ancak ateşkes kısa sürede bozuldu ve Azerbaycan ilerleyişi devam etti. Birkaç gün içinde Azerbaycan onlarca köyün ele geçirildiğini duyurdu.[7] Aras Nehri boyunca daha fazla ilerleyen Azerbaycan kuvvetleri, Hudaferin Köprülerini ve yakınlardaki barajı ele geçirdi.[8] 20 Ekim'de Azerbaycan kuvvetleri Zengilan ve 22 Ekim'de Ağbend'in kontrolünü ele geçirdi ve böylece Azerbaycan-İran sınırının tamamının kontrolünü ele geçirdi.[9]

Arka plan

Aras Nehri boyunca uzanan bölgeler , Dağlık Karabağ'ın kuzey ve orta bölgelerinin aksine daha az dağlık bir araziye sahiptir.

2020 Dağlık Karabağ savaşından önce, etnik Ermeni çoğunluğu ile Dağlık Karabağ'ın tartışmalı bölgesi de jure olarak Azerbaycan'ın bir parçasıydı, ancak fiili olarak kendi topraklarında, Ermenistan tarafından desteklenerek kendi kendini bağımsız ilan etti. 20 Şubat 1988'de Dağlık Karabağ Özerk Oblastı Sovyeti, bölgenin Azerbaycan SSC'den Ermenistan SSC'ye devredilmesini talep eden bir kararı kabul etti; Azerbaycan talebi birkaç kez reddetti. Dağlık Karabağ'ın özerk statüsünün kaldırılmasının ardından bölgede 10 Aralık 1991'de bir referandum yapıldı ve bu referandum Azerbaycan halkı tarafından boykot edildi. Azerilerin nüfusa oranı %22.8 civarındaydı: %99.8 lehte oy kullandı. Hem Ermenistan hem de Azerbaycan 1991'de Sovyetler Birliği'nden tamamen bağımsız hale geldi.[10]

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, yaklaşık 600.000'i Dağlık Karabağ'dan ve çoğunluğu Azeri olan yedi çevre bölgeden olmak üzere toplam 750.000 Azerbaycanlı'nın yerinden edilmesiyle sonuçlandı ve esasen işgal altındaki tüm bölgeleri Azerbaycanlılardan temizledi.[11] Aynı şekilde 353.000 Ermeni de Azerbaycan'dan kaçmak zorunda kaldı.[11][12] Savaş 1994'te ateşkesle sona erdi ve Artsakh Cumhuriyeti, Dağlık Karabağ bölgesinin çoğunu ve ayrıca Azerbaycan'ın Ağdam, Cebrail, Fuzuli, Kelbecer, Kubadlı, Laçin ve Zengilan'ın çevre ilçelerini kontrol etti.[13]

Otuz yıl boyunca, 2020 Dağlık Karabağ savaşından önceki en ciddi olaylar 2016 Dağlık Karabağ çatışmaları olmak üzere, ateşkesin birden fazla ihlali meydana geldi. Bir barış süreci yaratmak için uzun süredir devam eden uluslararası arabuluculuk girişimleri, AGİT Minsk Grubu tarafından 1994 yılında başlatıldı ve kesintiye uğrayan Madrid İlkeleri en son yineleme oldu. Bölgenin mevcut sakinlerinin bölgeyi nasıl yönetmek istedikleri belirsiz olsa da, anketler Azerbaycan'ın bir parçası olmak istemediklerini gösteriyor. Ağustos 2019'da, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, birleşme lehinde eşi görülmemiş bir deklarasyonla Dağlık Karabağ'ı ziyaret ederek "Artsakh, Ermenistan'dır, nokta" dedi.

Temmuz 2020'de Ermenistan-Azerbaycan sınırında çatışmalar yaşandı [14] Binlerce Azerbaycanlı, Türkiye'nin Azerbaycan'ı desteklemek için propaganda yapmasına karşılık olarak Ermenistan'a karşı savaş için gösteri yaptı.[15]

Savaş

Cebrail'de yıkılan bir otobüs durağı, 2014. Azerbaycan cumhurbaşkanı, Azerbaycan'ın 4 Ekim'de şehrin kontrolünü ele geçirdiğini belirtti.

27 Eylül'de Azerbaycan Savunma Bakanlığı Fuzuli şehrindeki Qaraxanbəyli, Qərvənd, Kənd Horadiz ve Yuxarı Əbdürrəhmanlı ve Cebrayıl şehrinin Böyük Mərcanlı ve Nüzgər köylerinin geri alındığını açıkladı. Ertesi gün, Ermenistan Savunma Bakanlığı, Azerbaycan güçlerinin Aras Vadisi'nde yeni bir büyük taarruz operasyonu başlattığını bildirdi. Ertesi gün, Azerbaycan Savunma Bakanlığı sabahın erken saatlerinden itibaren Fuzuli Şehri'ne yönelik taarruzunun devam ettiğini bildirdi. 30 Eylül'de Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Azerbaycan kuvvetlerinin Fuzuli İlçesi'nde konuşlu 4. Ermeni Taburunu bombaladığını bildirdi.[16] Ertesi gün Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermenistan'ın Goris kentinden Cebrail ve Fuzuli ilçelerine roket atıldığını bildirdi.[17]

3 Ekim'de Aras Vadisi boyunca gergin çatışmalar yaşandı. Akşam, Azerbaycan, İlham Aliyev, Azerbaycan güçlerinin Cebrayıl'da Mehdili, Çaxırlı, Aşağı Maralyan, Şəybəy ve Quycaq ve Fuzuli'de Aşağı Əbdürrəhmanlı kontrolün ele geçirildiğini belirtmiştir. Ertesi gün Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermeni kuvvetlerinin Fuzuli şehrini bombaladığını bildirdi. Akşam, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev Azerbaycan kuvvetleri Cebrayıl şehrinin kontrolünü ele belirtmiştir. yanı sıra Cebrayıl'da Karxulu, Şükürbəyli, Çərəkən, Daşgəsən, Horovlu, Mahmudlu, Cəfərabad, Yuxarı Maralyanköylerinde kontrolün ele alındığını açıkladı.5 ve 6 Ekim'de Azerbaycan kuvvetleri Cebrail İlçesi'ne yeni bir taarruz başlattı. 7 Ekim'de Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Cebrail İlçesi'nin Azerbaycan güçlerinin kontrolünde olduğunu açıkladı.[18] Aynı zamanda Şükürbəyli'deki Azeri güçlerini gösteren görüntüleri de yayınladı. Ardından Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermeni kuvvetlerinin Fuzuli ve Cebrail ilçelerindeki ayrıca Ermeni kuvvetlerinin Fuzuli ilçesine bağlı köylere ateş açtığını bildirdi.

2014 yılında Fuzuli Harabeleri. 17 Ekim'de Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Azerbaycan güçlerinin şehrin kontrolünü ele geçirdiğini belirtti.

10 Ekim'de saat 04:00'ten (00:00 GMT) hemen önce Rusya, hem Ermenistan hem de Azerbaycan'ın Moskova'da 10 saat süren görüşmelerin ardından insani bir ateşkes üzerinde anlaştıklarını bildirdi (Moskova Bildirisi) ve her ikisinin de "önemli" müzakerelere gireceğini duyurdu.[19][20] Uluslararası Kızıl Haç Komitesi (ICRC) tarafından kolaylaştırılan mahkûm değişimi ve ölülerin geri alınmasına izin vermek için düşmanlıklar resmen saat 12:00'de (08:00 GMT) durduruldu.[20][21] Ancak ateşkes ihlalleri ısrarla devam etti ve ICRC'nin ölüleri kurtarma ve yaralıları ve mahkûmları değiştirme girişimlerini durdurmasına ve[22] insani bir kriz korkusuna yol açtı.[23]

Ermenistan ve Azerbaycan, ateşkes öncesinde birbirlerini sivil yerleşimleri bombalamakla suçlarken, her iki taraf da diğerinin suçlamalarını reddediyordu.[24][25] Her iki taraf da diğerini ateşkesi bozmakla suçladı.[25][26] Kısa süre sonra çatışmalar patlak verdi ve Azerbaycan çatışma bölgesinin daha da derinlerine girdi.[27] Azerbaycan cumhurbaşkanı, Azerbaycan güçlerinin Gence'ye yönelik balistik füze saldırılarına misillemede bulunarak Fuzuli ve çevre köylerin kontrolünü ele geçirdiğini, ancak derhal uluslararası müdahale çağrısında bulunduğunu belirtti.[28]

14 Ekim'de Azerbaycan, Fuzuli İlçesi'ndeki Karadağlı, Xatınbulaq ve Karakollu'nun kontrolününün ele geçirildiğini ilan etti. Ertesi gün, Azerbaycan Savunma Bakanlığı, güçlerinin Fuzuli İlçesi'ndeki Arış'ın kontrolünü ele geçirdiğini açıkladı. İki gün sonra, Azerbaycan Savunma Bakanlığı bir Ermeni SU-25, düşürdüğünü ve Fuzuli ile birkaç köyü geri aldığını iddia etti. Ermenistan bir savaş uçağı kaybettiğini yalanladı..18 Ekim'de Azerbaycan Savunma Bakanlığı , Cebrail'e saldırdığını belirttiği bir Ermeni Su-25 savaş uçağını düşürdüğünü iddia etti; Ermenistan yalanladı. Saat 19.00 sıralarında Azerbaycan kuvvetleri Fuzuli'den bir görüntü yayınladı. Azerbaycan cumhurbaşkanı, Azerbaycan güçlerinin Hüdaferin Köprüleri ve Barajını ele geçirdiğini belirtti.

18 Ekim'de Azerbaycan kuvvetleri, Hüdaferin Köprüleri ve yakınlardaki barajın kontrolünü ele geçirdi.

20 Ekim'de, Zəngilan yakınlarında,[29][30] Azerbaycan taarruzlarını içeren çatışmalar yoğunlaştı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı, Azerbaycan güçlerinin Zengilan İlçesi'nin idari merkezi olan Zəngilan'ı[31] ve Zengilan İlçesi'ndeki Havalı, Zərnəli, Məmmədbəyli, Həkəri, Şarifan ve Muğanlı'nın ele geçirildiğini ilan etti.[32] Kısa bir süre sonra, Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Zəngilan'ı gösteren görüntüleri resmi olarak yayınladı ve " BBC Rus Servisi " Azerbaycan'ın açıklamalarını doğruladı. Buna karşılık, Ermenistan Savunma Bakanlığı, Azerbaycan kuvvetlerinin Aras Nehri boyunca geri çekildiğini; Azerbaycan yalanladı. Ertesi gün, özellikle Zengilan'da çatışmalar daha da şiddetlendi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Fuzuli'de Mincivan, Gecəgözlü, Aşağı Seyidəhmədli ve Zərgər, Cebrayıl ilçesinde Bələnd, Papi, Tulus'un, Hacılı, Tinli ve Xurama,Zengilan ilçelesinde ise Xumarlı, saril, Babaylı, Üçüncü Ağalı, Hacallı, Qıraq Müşlan, Üdgün, Turabad, İçəri Müşlan, Məlikli, Cahangirbəyli ve Baharlı köylerinde kontrolün ele geçirildiğini ilan etti.

22 Ekim'de Zəngilan'da çatışmalar devam etti. Yaklaşık saat 17:30'ta, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Azeri güçlerinin kontrolünü ele geçirdiğini belirtti Fuzuli'de Mollavəli, Yuxarı Rəfədinli ve Aşağı Rəfədinli ve Sırık, Cebrayıl'da ise Şıxlar, Məstalıbəyli ve Dərzili köylerinde kontrolün ele geçirildiğini açıkladı. Ayrıca, Azerbaycan kuvvetlerinin Kolluqışlaq, Malatkeşin, Kənd Zəngilan, Genlik, Vəliqulubəyli, Qaradərə, Çöpədərə, Tatar, Tiri, Əmirxanlı, Qarqulu, Bartaz, Zangillary İlçelerinde görüntü ve onay yayınladığını iddia etti. Aliyev'e göre, bununla Azerbaycan kuvvetleri Azerbaycan-İran sınırının kontrolünü ele geçirdi. Ermenistan bu iddiaları reddetti ve Fuzuli'deki Qacar'da ağır çatışmaların gerçekleştiğini belirtti. Ertesi gün Zəngilan'da çatışmalar devam etti. Akşam, Azerbaycan cumhurbaşkanı Azerbaycan kuvvetleri Cebrayıl'daki Dağ Tumas, Nüsüs, Xələfli, Minbaşılı içinde ve Veysəlli, Zengilan İlçesi'ndeki Vənədli ve Mirzəhəsənli köylerinin ele geçirildiğini açıkladı. Azerbaycan Savunma Bakanlığı, köylerin iddia ettiği birinden de teyit edici görüntüler yayınladı. Ertesi gün, Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermeni kuvvetlerinin Ermenistan'ın Syunik Vilayeti'nden Zengilan'daki Azerbaycan mevzilerine saldırmaya çalıştığını bildirdi. 25 Ekim'de Azerbaycan Savunma Bakanlığı, harekât alanının en güneybatısında, Aras Nehri ve İran sınırına yakın Zengilan ve Cebrail ilçelerinden görüntüler yayınladı. Ertesi gün, Azerbaycan Cumhurbaşkanı, İlham Aliyev Cebrayıl İlçesi'deki Qovşudlu, Sofulu, Dağ Maşanlı, Kürdlər, Hovuslu ve Çələbilər, Zengilan İlçesinden'de Birinci Alıbəyli, İkinci Alıbəyli, Rəbənd, Yenikənd köylerinin ve Hakari Vadisi'nin Azerbaycan güçlerinin kontrolünü ele geçirdiğini belirtti. Ermeni makamları, Azerbaycan güçlerinin bölgede bir taarruz başlattığını doğruladı.

28 Ekim'de, Azerbaycan Cumhurbaşkanı, İlham Aliyev, Zengilan'da Birinci Agali, İkinci Agali, Üçüncü Agali, Zərnəli, Fuzuli'de Mandılı, Cebrayıl'da Qazanzəmi, Xanağabulaq, Çullu, Quşçular ve Qaraağac köylerinde Azerbaycan kuvvetlerinin kontrolü ele geçirdiklerini belirtti. 2 Kasım'da Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Cebrayıl İlçesi'nde Çaprand, Hacı İsaqlı ve Qoşabulaq yanı sıra Zengilan İlçesi'nde Dərə Gilətağ ve Böyük Gilətağ Azerbaycan güçlerinin kontrolünü ele geçirdiğini belirtti. Ertesi gün Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Fuzuli'nin Ermenistan topraklarından BM-30 Smerches ile roketlendiğini iddia etti. Ermenistan yalanladı.

Kayıplar

Askeri kayıplar

20 Ekim itibarıyla, Azerbaycan makamları en az 40 Ermeni askerinin öldürüldüğünü iddia etti. Azerbaycan kendi askeri kayıplarını açıklamıyor.

Ekipman kayıpları

20 Ekim itibarıyla Azerbaycan makamları, Azerbaycan kuvvetlerinin en az 7 tank, 6 diğer araç, 4 BM-21 Grad sistemi, 1 D-30 obüs, 3 Tor-M2 imha ettiğini açıkladı. 2 İHA ve 1 Su-25 düşürdü, birçok tank ve ZPT ele geçirdi.

Sivil kayıplar

20 Ekim itibarıyla, Azerbaycan makamları Fuzuli'de 1 Azerbaycanlı sivilin öldüğünü ve 6 kişinin daha yaralandığını bildirdi.

Notlar

Ermenistan'da zaman zaman Güney cephesi olarak anılmıştır.

Azerbaycan'da, Aras Boyunca Operasyonlar (Azerice: Arazboyu əməliyyatlar) olarak anılmıştır.

Not listesi

  1. ^ * In Armenia, it has been occasionally called the Southern front.[3]
    • In Azerbaijan, it has been referred to as Operations along the Aras (Şablon:Lang-az).[4]

Kaynakça

  1. ^ Felgenhauer (12 Kasım 2020). "The Karabakh War Ends as Russian Troops Move In". Eurasia Daily Monitor (İngilizce). Jamestown Foundation. 17 (160). 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 
  2. ^ "War in Nagorno Karabakh: why now, and what to expect?". European Leadership Network (İngilizce). 9 Ekim 2020. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 
  3. ^ Ghazanchyan, Siranush (5 Ekim 2020). "Azerbaijan resumes offensive operations on the southern front" (İngilizce). Public Radio of Armenia. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  4. ^ "Cəbrayılın azad edilməsi üzrə əməliyyatlar digər istiqamətdən endirilən zərbə ilə müşayiət oluna bilər". Ordu.az (Azerice). 4 Ekim 2020. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  5. ^ "Конфликт в Карабахе: Азербайджан ударил по территории Армении" (Rusça). BBC Russian Service. 14 Ekim 2020. 11 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020. 
  6. ^ "Пашинян заявил о частичном отступлении в Карабахе" (Rusça). RIA Novosti. 14 Ekim 2020. 27 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020. 
  7. ^ Chiragov, Fuad: Azerbaijan Makes Strategic Advances Along Karabakh’s Northern, Southern Flanks 23 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - The Jamestown Foundation
  8. ^ "Азербайджан взял под контроль Худаферинский мост в Карабахе, заявил Алиев" (Rusça). RIA Novosti. 18 Ekim 2020. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020. 
  9. ^ "Видео с погранзаставы Агбенда от президента Алиева" (Rusça). BBC Russian Service. 22 Ekim 2020. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2020. 
  10. ^ Black Garden Armenia and Azerbaijan Through Peace and War, 10th Year Anniversary Edition, Revised and Updated. 2013. ISBN 978-0-8147-7082-5. OCLC 1154881834. 25 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2021. 
  11. ^ a b "HUMAN RIGHTS SITUATION OF INTERNALLY DISPLACED PERSONS IN AZERBAIJAN". humanrightsclub.net. 19 Haziran 2019. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. There are now about 600,000 registered Azerbaijani IDPs – roughly 40,000 from Nagorno-Karabakh and 560,000 from the surrounding seven occupied districts. 
  12. ^ "Nagorno-Karabakh: what do residents of the contested territory want for their future?". The Conversation (İngilizce). 13 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020. 
  13. ^ "Military occupation of Azerbaijan by Armenia". Rule of Law in Armed Conflicts Project. 8 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  14. ^ "Armenia/Azerbaijan – Border clashes between the two countries (15 Jul. 2020)" (İngilizce). Ministry of Europe and Foreign Affairs (France). 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  15. ^ Weise (28 Eylül 2020). "The Armenia–Azerbaijan conflict explained". Politico. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  16. ^ "Ministry of Defense of Azerbaijan: The 4th battalion of the enemy stationed in the Fuzuli direction was shelled". APA.az (İngilizce). 30 Eylül 2020. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  17. ^ "Azerbaijani territory came under rocket fire from the Gorus region of Armenia". APA.az (İngilizce). 1 Ekim 2020. 13 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. According to the Ministry, Azerbaijani territory came under fire from the Gorus region of Armenia in the morning on October 1. Missiles fired from Armenia hit the front line in the Jabrayil-Fuzuli area. 
  18. ^ "Ministry of Defense: Azerbaijani Army has full dominance in the direction of Jabrayil". APA.az (İngilizce). 7 Ekim 2020. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020.
    Armenia's Ministry of Defense spread disinformation for the next time on so-called "losses" of our units in the direction of Jabrayil', Ministry of Defense told APA. It has been noted in the information that news, spread by the Armenian side is groundless and false: 'Our Army continues its counter-attack operations successfully in the direction of Jabrayil and has full dominant before the enemy'.     
  19. ^ "Russia sponsors Nagorno-Karabakh cease-fire talks". AP NEWS. 9 Ekim 2020. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020. 
  20. ^ a b Hovhannisyan (10 Ekim 2020). "Armenia and Azerbaijan accuse each other of violating Nagorno-Karabakh ceasefire". Reuters (İngilizce). 15 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020. 
  21. ^ "Armenia and Azerbaijan agree Karabakh truce". BBC News (İngilizce). 10 Ekim 2020. 10 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020. 
  22. ^ "Opinion: The conflict we can't ignore". CNN. 14 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020. 
  23. ^ Bagirova (13 Ekim 2020). "Humanitarian crisis feared as Nagorno-Karabakh ceasefire buckles". Reuters (İngilizce). 13 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020. 
  24. ^ "Armenia, Azerbaijan say Nagorno-Karabakh truce fails to hold". AP NEWS. 10 Ekim 2020. 10 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020. 
  25. ^ a b "Nagorno-Karabakh: Armenia and Azerbaijan shaky ceasefire in force". BBC News (İngilizce). 10 Ekim 2020. 10 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020. 
  26. ^ "Air raid sirens activated in Stepanakert City" (İngilizce). Armenpress. 10 Ekim 2020. 10 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020. 
  27. ^ Hovhannisyan (11 Ekim 2020). "Nagorno-Karabakh truce under severe strain as both sides allege violations". Reuters (İngilizce). 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020. 
  28. ^ "Алиев заявил о взятии Азербайджаном под контроль города Физули в Карабахе" (Rusça). RIA Novosti. 17 Ekim 2020. 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  29. ^ "Карабах заявил об интенсивных ночных боях на юге республики" (Rusça). RIA Novosti. 20 Ekim 2020. 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020. 
  30. ^ "Баку заявил об интенсивных боях в Карабахе" (Rusça). RIA Novosti. 20 Ekim 2020. 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020. 
  31. ^ "President Ilham Aliyev: Zangilan city and 6 villages of the district, 18 villages of Fuzuli, Jabrayil, and Khojavand districts liberated". mod.gov.az. 20 Ekim 2020. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  32. ^ "Алиев заявил о взятии ряда населенных пунктов в Карабахе" (Rusça). RIA Novosti. 20 Ekim 2020. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Füzuli (rayon)</span> Azerbaycan rayonu

Füzuli Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölüm.

<span class="mw-page-title-main">Zengilan (rayon)</span> Azerbaycanın birinci derece yönetimsel bölgelerinden birisi

Zengilan Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idarî bölümlerden Zengilan rayonu 20 Ekim 2020'de Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından Ermeni işgalinden kurtarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> 1988-1994 yılları arasında Karabağ bölgesinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanmış askeri bir çatışma

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ Cumhuriyeti</span> 1991-2023 yılları arasında Karabağda varlığını sürdüren de facto bir devlet.

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti veya 2017-2023 yılları arasındaki resmî ismiyle Artsah Cumhuriyeti, Güney Kafkasya'da, Azerbaycan'ın uluslararası tanınmış sınırları içinde de facto devletti. Azerbaycan Devleti'nin 2023 yılında egemenliğini tesis etmesinin ardından lağvedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu</span>

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin silahlı gücüydü. 2023 Dağlık Karabağ çatışmalarının ardından 20 Eylül 2023'te lağvedildi.

<span class="mw-page-title-main">Laçın Koridoru</span> Güney Kafkasyada bir geçit

Laçın Koridoru Ermenistan ve Dağlık Karabağ'ı birbirine bağlayan bir dağ yoludur. Bu iki bölge arasındaki tek yol olarak Laçın Koridoru, sıkça Dağlık Karabağ sakinleri için bir "yaşam hattı" olarak tanımlanmıştır. Koridor, de jure olarak Azerbaycan'ın Laçın rayonu sınırlarında yer alsa da, 2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması gereği Rus barış gücünün kontrolündedir. Koridorun bölgesine 2022 yılına kadar Zabuh, Sus köyleri ve Laçın şehri dahildi. Ancak, 26 Ağustos 2022'de bu yerleşim birimleri Azerbaycan kontrolüne geçti. Dört gün sonra Zabuh, Sus ve Laçın yerleşimlerini baypas eden yeni bir güney rotası kullanıma açıldı ve bu yol Mets Şen/Böyük Kaladeresi ve Hin Şen/Kiçik Kaladeresi köylerinden geçti.

Bişkek Protokolü, 5 Mayıs 1994'te Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te Azerbaycan, Ermenistan, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti ve Rusya yetkilileri arasında imzalanan ateşkes anlaşmasıdır. Hâlâ yürürlükte olan protokol, Karabağ Savaşı'nı sona erdirmiş ve sorunu askıya almıştır. O zamandan beri bu protokolün tek önemli ihlali 2008 Mardakert Çarpışması olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları</span>

2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları, Nisan Çatışmaları veya Dört günlük savaş, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ve Ermenistan Silahlı Kuvvetleri ile Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu arasında 1 Nisan'da başlayıp, dört gün boyunca süren çatışmalardır. Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nın bittiği 1994 yılından beri en şiddetli çatışmaların gerçekleştiği bildirilmiştir. 5 Nisan tarihinde karşılıklı ateşkes kararı alınarak, çatışmalara son verilmiştir. Bu savaş ayrıca Azerbaycan'ın, Ermeni işgali altındaki bölgede ilk defa ilerleme kaydettiği savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri</span> Azerbaycan ve Ermenistan ülkelerinin ilişkileri

Ermenistan ile Azerbaycan arasında, büyük ölçüde süregelen, fakat Azerbaycan ordusunun 27 Eylül 2020 tarihinde başlattığı Karabağ operasyonu ile alınan, Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle diplomatik bir ilişki yoktur. Komşu halklar, 1918-1921 yılları arasında, çökmüş Rus İmparatorluğu'ndan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti olarak kazandıkları kısa bağımsızlıkları sırasında resmi hükûmet ilişkilerine sahiptiler; bu ilişkiler Rus Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği tarafından işgal edilip ilhak edilene kadar vardı. Geçen yüzyılda ülkeler tarafından yürütülen bir savaş nedeniyle -biri 1918'den 1921'e, diğeri 1988'den 1994'e kadar- iki ülke gergin ilişkilere sahipti.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanan savaş

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı veya 44 Günlük Savaş Dağlık Karabağ'da Türkiye destekli Azerbaycan ile Ermenistan ve onun desteklediği tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti arasında yaşanmış silahlı çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">2020 Gence balistik füze saldırıları</span> Ekim 2020de Gence, Azerbaycana düzenlenen saldırılar

Gence balistik füze saldırıları, 2020 Dağlık Karabağ çatışmaları sırasında, Ekim 2020'de Azerbaycan'ın Gence şehrine yapılan dört ayrı füze saldırısıdır.

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı kronolojisi, öncelikle savaşan tarafların resmî açıklamalarına dayanmaktadır. Çatışmalar siper savaşları, ağır silahlar, çok namlulu roketatarlar, zırhlı savaşlar, roketler, balistik füze saldırıları ve başta Türk yapımı Baykar Bayraktar TB2 ve İsrail yapımı Harop dronları olmak üzere insansız hava aracı saldırıları ile karakterize edildi. Ayrıca Ermenistan veya Azerbaycan dışında uluslararası toplumun çoğu tarafından yasaklanmış olan misket bombalarının da saldırılar sırasında kullanıldığı tespit edilmiştir. Ermenistan ordusu tarafından Azerbaycan'ın Gence kentine düzenlenen bir dizi balistik füze saldırısı sivillerin kitlesel ölümüne neden olurken Azerbaycan ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin de facto başkenti Hankendi ve bölgenin başka yerlerindeki sivil altyapı tesisleri hedef alınarak büyük hasara ve can kayıplarına yol açtı. Tartışmalı toprak miktarı sınırlı olsa da çatışma seviyesi ve uluslararası sınırlara konumlanan mühimmatlar nedeniyle çatışma Dağlık Karabağ sınırlarının ötesine genişledi. İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'ne mermi ve roketler düştü, ancak herhangi bir hasar görülmedi ve İran, kendi toprakları üzerinde birkaç insansız hava aracının (İHA) düştüğünü veya düşürüldüğünü belirtti. Gürcistan ise Kaheti bölgesinde iki insansız hava aracının çarpıştığını bildirdi. Hocavend'e düzenlenen saldırılar sonrası Dağlık Karabağ yetkilileri sivilleri silah altına almaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ çevresinde Ermenistan tarafından işgal edilmiş Azerbaycan toprakları</span> Eskiden işgal edilmiş Azerbaycan toprakları

Dağlık Karabağ çevresinde Ermenistan tarafından işgal edilmiş Azerbaycan toprakları, de jure Azerbaycan'a ait olan ve Dağlık Karabağ Savaşı'nın sona ermesiyle birlikte Ermenistan ve uluslararası alanda tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin askerî kuvvetleri tarafından işgal edilmiş, eski Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın dışında yer alan topraklardır. Günümüzde eski Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın bir bölümünü içeren Kelbecer rayonu dışında tüm rayonlar, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin eski rayonlarıyla aynıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şuşa Muharebesi (2020)</span>

Şuşa Muharebesi veya Azerbaycanlılar tarafından dile getirildiği şekilde Şuşa'nın Kurtuluşu, 4-7 Ekim 2020 tarihleri arasında de jure Azerbaycan'ın Şuşa rayonunun parçası olan ancak de facto olarak artık Azerbaycana ait olan Şuşa şehrinde gerçekleşen muharebe.

<span class="mw-page-title-main">2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması</span> 10 Kasım 2020de Azerbaycan ile Ermenistan arasında yapılan ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşını sona erdiren ateşkes antlaşması

2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması, 10 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan ile Ermenistan arasında yapılan ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nı sona erdiren bir ateşkes antlaşmasıdır. Antlaşma, Ermenistan'ın teslim olduğunu duyurmasının ardından 9 Kasım'da Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından imzalandı ve Dağlık Karabağ bölgesindeki tüm çatışmalara 10 Kasım 2020 tarihinde Moskova saati ile 00:00 itibarıyla son verildiği açıklandı. Tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Arayik Harutyunyan da çatışmaların sona ermesini kabul etti.

<span class="mw-page-title-main">Zafer Bayramı (Azerbaycan)</span> Azerbaycanın 2020 Dağlık Karabağ savaşında galip olması anısına Azerbaycanda resmi tatil.

Zafer Bayramı, Azerbaycan Cumhuriyeti'nde Dağlık Karabağ Savaşı galibiyeti şerefine ilan edilen bayramdır. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in 3 Aralık 2020 tarihli Zafer Bayramı ilanına ilişkin emriyle kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ'da barışı koruma operasyonları</span> Dağlık Karabağda barışı koruma operasyonları

Dağlık Karabağ'da barışı koruma misyonu 2020 Dağlık Karabağ savaşı sonrasında Dağlık Karabağ bölgesinde devam eden barışı koruma operasyonlarını ifade eder. Ermenistan ve Azerbaycan güçleri arasındaki ateşkesi izlemeyi amaçlayan operasyon Rusya ve Türkiye tarafından yürütülüyor.

<span class="mw-page-title-main">2020 Gazançetsots Katedrali bombardımanı</span>

2020 Gazançetsots Katedrali bombardımanı, 8 Ekim'de Gazançetsots Katedrali olarak da bilinen Şuşa Kutsal Kurtarıcı Katedrali'nin füzelerle iki kez vurulması sonucu binanın çatısının bir kısmının çökmesiyle sonuçlandı. Ermenistan bu saldırı için Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerini suçladı.

<span class="mw-page-title-main">2020 Rus Mil Mi-24 helikopterinin düşürülmesi</span>

9 Kasım 2020'de Rus Mil Mi-24 helikopteri 2020 Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından düşürüldü. Helikopter taşınabilir hava savunma sisteminin ateşi sonucu Ermenistan sınırları içinde, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin yakınlarına düştü. Saldırı sonucunda mürettebattan ikisi öldü, biri yaralandı. Azerbaycanlı yetkililer kısa süre sonra bir özür bildirisi yayınlayarak saldırının yanlışlıkla gerçekleştiğini belirttiler.

<span class="mw-page-title-main">2023 Dağlık Karabağ çatışmaları</span> Azerbaycanın Dağlık Karabağdaki askeri operasyonu

2023 Dağlık Karabağ çatışmaları veya asıl adıyla Anti Terör Operasyonu 19 Eylül 2023'te Azerbaycan, uluslararası alanda Azerbaycan'ın bir parçası olarak kabul edilen, ancak Ermeni nüfusun yaşadığı bölgeyi kontrol eden de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ne karşı başlattığı askeri operasyon sonucunda meydana gelen bir günlük çatışmalardır. Azerbaycan harekâtı "Dağlık Karabağ bölgesinde anayasal düzeni tesis etmek amacıyla düzenlenen antiterörist bir operasyon" olarak tanımlamıştır. Operasyon, Azerbaycan'ın "insani yardım üzerinden sözde rejime silah gönderilmesi" gerekçesiyle Laçın Koridoru'nu kapatarak Dağlık Karabağ'ı ablukaya alması, bölgedeki silahlı Ermeni güçlerce döşenen mayınlar nedeniyle Azerbaycan devletine ait bir kamyondaki 2 inşaat işçisinin ölmesi ve akabinde olay yerine giden polis aracının da başka bir mayına çarpmasıyla 4 polisin hayatını kaybetmesi sonrası meydana geldi. Operasyonun başlamasından 23 saat 48 dakika sonra Dağlık Karabağ Cumhuriyeti, Dağlık Karabağ'daki Rus barışı koruma gücü'nün arabuluculuğunda 20 Eylül öğleden sonra Dağlık Karabağ'daki düşmanlıkların tamamen durdurulması konusunda anlaşmaya varıldığını duyurdu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.