İçeriğe atla

Arap Sosyalist Birliği (Irak)

Bu makale Irak'taki ASB ile ilgilidir. Diğer Arap ülkelerindeki kardeş partiler için bkz. Arap Sosyalist Birliği .
Irak Arap Sosyalist Birliği
الاتحاد الاشتراكي العربي العراقي
Genel başkanFuad er-Rikabi
Kuruluş tarihi1964
Kapanış tarihi1968
MerkezBağdat, Irak
İdeolojiArap milliyetçiliği
Arap sosyalizmi
Pan-Arabizm
Nasırcılık
Anti emperyalizm
Cumhuriyetçilik

Irak Arap Sosyalist Birliği (Arapçaالاتحاد الاشتراكي العربي العراقي, romanizeAl-Ittiḥād Al-Ištirākī Al-ʿArabī Al-Iraqi) Nasırcı Arap sosyalizminin ilkelerine dayanan bir Irak siyasi partisiydi. Diğer Arap ülkelerinde kurulan Arap Sosyalist Birliği partilerinin kardeş partisiydi.[1]

Tarih

Baasçıların devrilmesinin ardından Irak'ta, ASB resmi olarak yetkili tek partiydi, ancak geleneksel olarak etkili partiler ve güç gruplarıyla etkin bir şekilde rekabet edemedi.

Arap Sosyalist Birliği'nin Irak'taki tek yasal parti olarak lansmanı 14 Temmuz 1964'te Birleşik Arap Cumhuriyeti'ndeki Arap Sosyalist Birliği'ninkine benzer bir tüzük ile ilan edildi.[2] Aynı günün ilerleyen saatlerinde Arap Milliyetçi Hareketi ve bir dizi küçük siyasi örgüt (Demokratik Sosyalist Birlikçiler, Arap Sosyalist Partisi ve Sosyalist Birlik Hareketi) Arap Sosyalist Birliği ile birleşti.[3] Partinin uzun vadeli amacı Mısır ve Irak'ın aşamalı ekonomik, askeri ve siyasi birliğini teşvik etmekti. Parti Başkanı, Irak Baas Partisi'nin eski genel sekreteri Fuad er-Rikabi'ydi . Genel Sekreter ve Enformasyon Bakanı Abdül Kearim Ferhan'dı. Eylül 1964'te Mısır ve Irak ASB, Nasır'ın liderliğinde ortak bir Yürütme Komitesi'nde birleştirildi.

Şubat 1965 itibarıyla Irak Arap Sosyalist Birliği yaklaşık 70.000 üyeye sahip olduğunu iddia etti.[2]

Başbakan Nasır Arif Abdürrezak (Eylül 1965, Temmuz 1966) ve Abdülkerim Ferhan'ın (Ekim 1965) darbe girişimleri ve Mısır-Irak birleşme planlarının başarısızlığından sonra Ekim 1966'da Irak ASB hükûmetin altına alındı. Er-Rikabi liderliğindeki bir grup, Arap Sosyalist Hareketi'ni (ASH) oluşturmak için ayrıldı. Arif, Temmuz 1968'de Baasçı bir askeri darbeyle devrildi ve IASB Hazırlık Komitesini derhal feshetti. Er-Rikabi hapsedildi (1971'de hapiste öldü).

Fotoğraf Galerisi

Kaynakça

  1. ^ The Rise and Fall of the Communist Party of Iraq (İngilizce). Cambridge University Press. 2008. s. 116. ISBN 9780521873949. 
  2. ^ a b Area Handbook for Iraq. U.S. Government Printing Office. 1971. s. 198. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021. 
  3. ^ Saddam's Iraq: revolution or reaction?. Zed Books. 1989. s. 171. ISBN 978-0-86232-820-7. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisi</span> milliyetçi-sosyalist öğretiye dayalı Arap siyasi partisi

Arap Sosyalist Baas Partisi Zeki el-Arsuzi'nin ortakları, Mişel Eflak ve Selahaddin el-Bitar tarafından Suriye'de kurulmuş bir siyasi partiydi. Parti, Arap milliyetçiliği, pan-Arabizm, Arap sosyalizmi ve anti-emperyalist çıkarları karıştıran bir ideoloji olan Baasçılığı benimsedi. Baasçılık, Arap dünyasının tek bir devlette birleştirilmesi çağrısında bulunur. "Birlik, Özgürlük, Sosyalizm" sloganı ile Arap birliğine ve Arap olmayandan gelen kontrole ve müdahaleye karşı özgürlüğe atıfta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Abdüsselam Arif</span> 2. Irak cumhurbaşkanı

Abdüsselam Arif, Iraklı asker ve siyasetçi. 1963-1966 yılları arasında Irak cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Bir Arap milliyetçisi olarak tek bir Arap devleti olabileceğini savundu.

<span class="mw-page-title-main">Mişel Eflak</span> Suriyeli filozof, sosyolog ve Arap milliyetçisi (1910-1989)

Mişel Eflak, Suriyeli düşünür, sosyolog, Arap milliyetçisi politikacı. Düşünceleri Baasçılık fikrinin ortaya çıkmasında ve bu fikir etrafında gelişen siyasal hareketin oluşmasında çok önemli rol oynamıştır. Bu siyasi düşünceye gönül verenlerin bazıları tarafından, Baasçılığın fikir babası olarak anılmaktadır. Yaşamı boyunca en önemlileri Tek Kader için Savaş (1958) ve Arap Devrimi Hareketinin Çarpıtılmasına Karşı Mücadele (1975) olmak üzere çeşitli kitaplar yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">1963 Suriye askerî darbesi</span> Baas Partisini Suriyede iktidara getiren askeri darbe

1963 Suriye askeri darbesi ya da Suriye hükûmetinin adlandırmasıyla 8 Mart Devrimi, Arap Sosyalist Baas Partisi'nin Suriye Bölgesel Şubesi Askerî Komitesi tarafından 8 Mart 1963'te gerçekleştirilen askerî bir darbeydi. Planlamada ve bu planın uygulanmasında, partinin Irak Bölgesel Şubesinin Şubat 1963'te gerçekleştirdiği askerî darbeden esinlenilmişti.

<span class="mw-page-title-main">14 Temmuz Devrimi</span> 1958de Irakta monarşiyi deviren askeri darbe

1958 Irak askerî darbesi olarak da bilinen 14 Temmuz Devrimi, 14 Temmuz 1958 tarihinde Irak'ta gerçekleşen ve Kral II. Faysal'ın devrilmesi ve Haşimi liderliğindeki Irak Krallığı'nın yıkılmasıyla sonuçlanan bir darbedir. Bu darbenin ardından kurulan Irak Cumhuriyeti, altı ay önce Irak ve Ürdün arasında kurulan Haşimi Arap Federasyonu'nun sonunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Libya Arap Sosyalist Birliği</span> Libyada bir siyasi parti

Bu makale Libya'daki ASB hakkındadır. Diğer Arap ülkelerindeki kardeş partiler için bkz. Arap Sosyalist Birliği .

<span class="mw-page-title-main">Kasım 1963 Irak askerî darbesi</span> Irakta bir askeri darbe

Kasım 1963 Irak askerî darbesi, 13 - 18 Kasım 1963 tarihleri arasında, parti içindeki bölünmelerin ardından Nasır yanlısı Iraklı subayların Baas Partisi yönetimine karşı gerçekleştirdiği bir askeri darbedir. Darbenin kendisi kansız olmasına rağmen, ilgili eylemlerde 250 kişi öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Birlik Partisi (Suriye)</span> Suriyede bir siyasi parti

Suriye Arap Sosyalist Birlik Partisi (ASB) Suriye'de Nasırcı bir siyasi partidir. ASB, Safvan el-Kudsi tarafından yönetilmektedir. Parti, orijinal ASB'den ayrıldıktan sonra 1973'te kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Selahaddin el-Bitar</span> Suriyeli siyasetçi (1912-1980)

Selahaddin el-Bitar, 1940'ların başında Mişel Eflak ile birlikte Arap Baas Partisini kuran Suriyeli politikacı. 1930'ların başında Paris'te Eflak ile birlikte öğrenci olarak, ikisi milliyetçilik ve sosyalizmin yönlerini birleştiren bir doktrin formüle etti. Bitar daha sonra Suriye'deki birkaç Baasçı hükûmette başbakan olarak görev yaptı, ancak parti daha radikal hale geldikçe partiden yabancılaştı. 1966'da ülkeden kaçtı, çoğunlukla Avrupa'da yaşadı ve 1980'de suikaste uğrayana kadar siyasi olarak aktif kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Ekrem el-Havrani</span> Suriyeli siyasetçi (1912-1996)

Ekrem el-Havrani, Suriye'de yaygın popülist, milliyetçi hareketin oluşmasında ve Baas Partisi'nin yükselişinde önemli rol oynamış Suriyeli politikacı. 1940'ların başından 1963'te sürgüne gidişine kadar Suriye siyasetinde oldukça etkiliydi. Havrani, bir hükûmet bakanlığı ve Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin ortak başkan yardımcılığı da dahil olmak üzere çeşitli görevlerde bulundu. Avustralya'daki RMIT Üniversitesi'nde kablosuz ağ mühendisliği ve sinyal işleme alanında öğretim görevlisi ve araştırmacı olan Ekrem el-Havrani'nin dedesidir.

<span class="mw-page-title-main">1966 Suriye askerî darbesi</span> Suriyede neo-Baasçıları iktidara getiren askeri darbe

1966 Suriye askerî darbesi, 21-23 Şubat tarihleri arasında Suriye Arap Cumhuriyeti hükûmetinin devrildiği ve değiştirildiği olaylara atıfta bulunur. Arap Sosyalist Baas Partisi'nin iktidardaki Ulusal Komutanlığı, partinin Salah Cedid liderliğindeki Askeri Komite ve Bölge Komutanlığı birliği tarafından iktidardan uzaklaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Siyasi Komutanlık</span>

Ortak Siyasi Komutanlık veya Birleşik Siyasi Liderlik olarak da tercüme edilen bir Birleşik Siyasi Komutanlık, 1964'te Mısır ve Irak cumhurbaşkanları ile Mısır ve Kuzey Yemen cumhurbaşkanları arasında yapılan bir anlaşmaydı. Her iki proje de paraleldi ancak birbirleriyle bağlantılı değildi. Birleşik Siyasi Komutanlık, Irak'ın Mısır ile ve Kuzey Yemen'in Mısır ile yeni bir Birleşik Arap Cumhuriyeti'nde kademeli olarak birleşmesini hazırlaması gereken bir tür geçiş hükümeti anlamına geliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Ramazan Devrimi</span> 1963teki Irak askeri darbesi

8 Şubat Devrimi ve Şubat 1963 Irak Darbesi olarak da anılan Ramazan Devrimi 1963 yılında Baas Partisi'nin Irak kanadının Irak Başbakanı Abdülkerim Kasım'ı deviren askeri darbesiydi. 8-10 Şubat 1963 tarihleri arasında gerçekleşti. Kasım'ın Baasçı olmayan eski yardımcısı Abdüsselam Arif'e büyük ölçüde törensel cumhurbaşkanlığı görevi verilirken, önde gelen Baasçı general Ahmed Hasan el-Bekir başbakan seçildi. Yeni hükûmetin en güçlü lideri, Ulusal Muhafız milislerini kontrol eden ve darbe sonrası yüzlerce hatta binlerce şüpheli komünist ve diğer muhaliflerin katledilmesini organize eden Irak Baas Partisi'nin genel sekreteri Ali Salih es-Sadi idi.

<span class="mw-page-title-main">Irak Cumhuriyeti (1958-1968)</span> Irak tarihinin dönemi

Irak Cumhuriyeti, halk arasında Birinci Irak Cumhuriyeti olarak da bilinen, 1958'de Cumhurbaşkanı Muhammed Necib er-Rubai ve Başbakan Abdülkerim Kasım'ın yönetimi altında kurulan bir devletti. Rubai ve Kasım ilk olarak Irak Krallığı'nın Haşimi monarşisinin devrildiği 14 Temmuz Devrimi ile iktidara geldi. Sonuç olarak, Krallık ve Arap Federasyonu feshedildi ve Irak Cumhuriyeti kuruldu. Dönem, 1968'de Baasçıların iktidara gelmesiyle sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Fuad er-Rikabi</span> Iraklı siyasetçi (1932-1971)

Fuad er-Rikabi Iraklı bir politikacıdır. Arap Sosyalist Baas Partisinin Irak Bölgesel Şubesinin kurucusudur. Rikabi 1954'te Baas Partisi Irak Bölge Komutanlığı Sekreteri oldu ve 1959'a kadar bu görevde kaldı. Irak Bölgesel Şubesi'ndeki liderliği boyunca partinin üyeliğini genişletti ve Irak'ın siyasi manzarasında lider bir parti haline geldi. Monarşiyi deviren 14 Temmuz 1958 Devrimi'nin ardından Rikabi, Abdülkerim Kasım'ın birlik hükûmetine Kalkınma Bakanı olarak atandı.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Irak Bölgesi</span> Bölünme sonrası Irak Baas Partisi

Arap Sosyalist Baas Partisi - Irak Bölgesi, resmi olarak Irak Bölgesel Şubesi, 1951 yılında Fuad er-Rikabi tarafından kurulmuş bir Irak Baasçı siyasi partisidir. Orijinal parti içindeki 1966 bölünmesinin ardından Irak egemenliğindeki Baas hareketine olan bağlılığını değiştirmeden önce, orijinal Baas Partisi'nin Irak bölgesel şubesiydi. Parti, 2003 yılında Amerika'nın Irak'ı istilasından sonra resmen yasaklandı, ancak buna rağmen hâlâ yeraltında çalışmaya devam ediyor.

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisinin tarihi</span>

Bu makale, Arap Sosyalist Baas Partisinin 1947'de kuruluşundan 1960'larda dağılmasına kadar olan tarihini detaylandırmaktadır.

Arap Milliyetçi Hareketi - Arap Milliyetçileri Hareketi ve Harakiyyin olarak da bilinir - Arap dünyasının çoğunda, özellikle Filistin hareketi içinde etkili olan pan-Arap milliyetçi bir örgüttü. 1952 yılında Corc Habaş tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Birlik (Mısır)</span> Mısır ve Suriyedeki eski bir siyasi parti

Ulusal Birlik,, Birleşik Arap Cumhuriyeti'nde - 1958'den 1961'e kadar Mısır ve Suriye arasındaki siyasi birlik - izin verilen tek siyasi partiydi.

<span class="mw-page-title-main">Casim Elvan</span> Suriyeli asker (1928-2018)

Casim Elvan, özellikle Şam yakınlarındaki Katana Üssü'nün komutanlığını yaptığı Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) döneminde (1958-1961) Suriye Ordusunun önde gelen yarbaylardan biriydi. BAC Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın sadık bir destekçisi olan Elvan, Suriye'nin 1961'de birlikten ayrılmasına karşı çıktı ve 1962'de ayrılıkçı hükûmeti devirmek için iki başarısız darbe girişimine liderlik etti.