İçeriğe atla

Arap Kurtuluş Hareketi

Arap Kurtuluş Hareketi
Arapça: حركة التحرر العربي
BaşkanEdib Çiçekli
Kuruluş tarihi1952 (1952)
Kapanış tarihi1963 (1963)
MerkezŞam
İdeolojiPan-Arabizm[1]
Modernizasyon[2]
Batıcılık[3][4]
Suriye

Arap Kurtuluş Hareketi (Arapça: حركة التحرر العربي, romanize: Ḥarakat Al-Tahrir Al-'Arabiy, Fransızca: Mouvement du liberation arabe) 25 Ağustos 1952'de Suriye Devlet Başkanı Edib Çiçekli tarafından kurulan bir Suriye siyasi partisiydi, hükûmeti sırasında 1954'e kadar Suriye'deki tek yasal partiydi.

Çiçekli daha sonra askeri yönetime dönüş için tüm siyasi partileri feshetti ve birçok gazeteyi yasakladı. Onun yönetimi altında zulüm görenler arasında Şam merkezli Ulusal Parti, Halep merkezli Halk Partisi, Komünist Parti, Baas Partisi ve Suriye Müslüman Kardeşleri vardı. Ayrıca Çiçekli yanlısı olmayan tüm gazeteler yasaklandı. Baas liderleri Ekrem el-Havrani, Mişel Eflak ve Selahaddin el-Bitar'ı Lübnan'a sürgüne gönderdi. Üçü Lübnan'da Çiçekli hükûmetine karşı aktif olarak çalıştılar.

Bununla birlikte, Çiçekli yetenekli bir kamu konuşmacısıydı ve günlük konuşmalarını Suriyelilere iletmek için büyük ölçüde radyoya güveniyordu. 25 Ağustos 1952'de resmi bir hükûmet partisi olan Arap Kurtuluş Hareketini kurdu, ancak Haşim el-Etâsî gibi sivil siyasi toplumun güçlü temsilcileri tarafından boykot edildi. Parti ilericiydi, kadınları kendi saflarına kabul etti ve sınırlı derecede sosyalizm çağrısında bulundu. Bazıları Çiçekli'nin kendisini "bir Arap Sezar" olarak gördüğünü söyledi. 1953'ün ortalarında Çiçekli, kendisini başkan yapmak için bir seçim düzenledi, ancak artık artan bir muhalefetle karşı karşıyaydı.

Çiçekli, artan halk muhalefetinin onu istifaya ve ülkeyi terk etmeye zorladığı 1954 yılına kadar ülkeyi yönetmeye devam etti. Ulusal hükûmet restore edildi, ancak bu sefer yurt dışından gelen istikrarsızlıkla karşı karşıya kaldı. Başkan Çiçekli'nın 1954 darbesiyle devrilmesinden sonra, ordudaki rakip hizipler tarafından desteklenen siyasi manevralar, sonunda Arap milliyetçisi ve sosyalist unsurları iktidara getirdi.

Artan hoşnutsuzluk sonunda Şubat 1954'te Çiçekli'nin devrildiği başka bir darbeye yol açtı. Darbeciler arasında Suriye Komünist Partisi üyeleri, Dürzi subayları, Baas Partisi üyeleri vardı ve muhtemelen Irak desteğine de sahiptiler. Ayrıca Çİçekli, önde gelen bir Baasçı olan yükselen genç Adnan el-Maliki de dahil olmak üzere Suriye Ordusunda birçok aktif subayı tutuklamıştı. Çiçekli karşıtı hareketin başında eski Devlet Başkanı Etâsî ve kıdemli Dürzi lider Sultan el-Atraş vardı. En büyük Çiçekli karşıtı konferans, Etâsî'nin Humus'taki evinde yapıldı. Çiçekli, Etâsî ve Etraş'ın oğulları Adnan ve Mansur'u (ikisi de Suriye siyasetinde yükselen kişilerdi) tutuklayarak karşılık verdi.

İsyan zirveye ulaştığında, Çiçekli, Suriye'yi iç savaşa sürüklemeyi reddederek geri adım attı. Lübnan'a kaçtı, ancak Dürzi lideri Kemal Canbolat onu öldürmekle tehdit edince Brezilya'ya kaçtı. 1958'de Suriye ve Mısır'ın birleşmesinden önce, Çiçekli, Irak'ın sağladığı fonları kullanarak bir darbe başlatmak için Suriye'ye dönme fikrine sahipti. Darbe Suriye istihbaratı tarafından engellendi ve Çiçekli gıyaben ölüme mahkûm edildi.

1954 Suriye parlamento seçimlerinden sonra parti Suriye Parlamentosunda 2 sandalye elde etti. Parti,1958'de Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır tarafından yasaklandı.

1961 Suriye parlamento seçimlerinde Arap Kurtuluş Hareketi Suriye Parlamentosunda 4 sandalye kazandı.

Parti, Baas devriminin ardından 8 Mart 1963'te feshedildi.

Seçim sonuçları

Devlet başkanlığı seçimleri

SeçimParti adayı Oy%Sonuç
1953Edib Çiçekli861,910 99.7% Seçildi Evet

Suriye Halk Konseyi seçimleri

SeçimParty lideri Sandalye+/– Pozisyon
1953Edib Çiçekli
72 / 82
artış 72 artış 1.
1954Edib Çiçekli
2 / 142
azalış 70 azalış 7.
1961Edib Çiçekli
4 / 172
artış 2 artış 5.

Kaynakça

  1. ^ Moubayed, Sami M. (2006). Cune Press (Ed.). Steel & Silk: Men and Women who Shaped Syria 1900-2000. s. 21. ISBN 9781885942401. 18 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021. 
  2. ^ Saunders, Bonnie F. (1996). Greenwood Publishing Group (Ed.). The United States and Arab Nationalism: The Syrian Case, 1953-1960. s. 11. ISBN 9780275954260. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021. 
  3. ^ American Friends of the Middle East, (Ed.) (1954). Mission to the Middle East. s. 1. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021. 
  4. ^ Pungong, Victor; Ryan, David (2000). Springer (Ed.). The United States and Decolonization: Power and Freedom. s. 149. ISBN 9780333977958. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisi</span> milliyetçi-sosyalist öğretiye dayalı Arap siyasi partisi

Arap Sosyalist Baas Partisi Zeki el-Arsuzi'nin ortakları, Mişel Eflak ve Selahaddin el-Bitar tarafından Suriye'de kurulmuş bir siyasi partiydi. Parti, Arap milliyetçiliği, pan-Arabizm, Arap sosyalizmi ve anti-emperyalist çıkarları karıştıran bir ideoloji olan Baasçılığı benimsedi. Baasçılık, Arap dünyasının tek bir devlette birleştirilmesi çağrısında bulunur. "Birlik, Özgürlük, Sosyalizm" sloganı ile Arap birliğine ve Arap olmayandan gelen kontrole ve müdahaleye karşı özgürlüğe atıfta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Arap Cumhuriyeti</span> Orta Doğuda bir ülke (1958-1971)

Birleşik Arap Cumhuriyeti 1958'den 1971'e kadar Orta Doğu'da bulunan egemen bir devletti. Başlangıçta 1958'den 1961 Suriye Darbesi'nden sonra Suriye birlikten ayrılana kadar Mısır ve Suriye arasında siyasi bir birlikti. Mısır 1971 yılına kadar resmi olarak Birleşik Arap Cumhuriyeti olarak bilinmeye devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Komünist Partisi</span> 1944 yılında Suriye’de kurulan politik parti

Suriye Komünist Partisi, 1924 yılında Suriye’de kurulan siyasi partidir. Parti, 1972'de Ulusal İlerici Cephe’nin üyesi oldu. 1986 yılındaki ayrılıktan sonra, ismi iki farklı parti tarafından kullanılmaktadır; Suriye Komünist Partisi (Birleşik) ve Suriye Komünist Partisi (Bekdaş).

<span class="mw-page-title-main">Me'mun el-Küzberi</span> Suriyeli avukat, akademisyen ve siyasetçi (1914-1998)

Me'mun el-Kuzberî, Suriyeli siyasetçi, başbakan ve devlet başkanı vekili.

<span class="mw-page-title-main">Haşim el-Etâsî</span> Suriyeli siyasetçi ve üç kez devlet başkanı (1875-1960)

Haşim el-Etâsî, 1936'dan 1939'a, 1949'dan 1951'e ve 1954'ten 1955'e kadar Suriye devlet başkanı olarak görev yapmış Suriye milliyetçisi siyasetçi ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Edib Çiçekli</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1909-1964)

Edib el-Çiçekli Suriye askeri lideri ve 1953'ten 1954'e kadar Suriye Devlet Başkanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Mişel Eflak</span> Suriyeli filozof, sosyolog ve Arap milliyetçisi (1910-1989)

Mişel Eflak, Suriyeli düşünür, sosyolog, Arap milliyetçisi politikacı. Düşünceleri Baasçılık fikrinin ortaya çıkmasında ve bu fikir etrafında gelişen siyasal hareketin oluşmasında çok önemli rol oynamıştır. Bu siyasi düşünceye gönül verenlerin bazıları tarafından, Baasçılığın fikir babası olarak anılmaktadır. Yaşamı boyunca en önemlileri Tek Kader için Savaş (1958) ve Arap Devrimi Hareketinin Çarpıtılmasına Karşı Mücadele (1975) olmak üzere çeşitli kitaplar yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">1963 Suriye askerî darbesi</span> Baas Partisini Suriyede iktidara getiren askeri darbe

1963 Suriye askeri darbesi ya da Suriye hükûmetinin adlandırmasıyla 8 Mart Devrimi, Arap Sosyalist Baas Partisi'nin Suriye Bölgesel Şubesi Askerî Komitesi tarafından 8 Mart 1963'te gerçekleştirilen askerî bir darbeydi. Planlamada ve bu planın uygulanmasında, partinin Irak Bölgesel Şubesinin Şubat 1963'te gerçekleştirdiği askerî darbeden esinlenilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Birlik Partisi (Suriye)</span> Suriyede bir siyasi parti

Suriye Arap Sosyalist Birlik Partisi (ASB) Suriye'de Nasırcı bir siyasi partidir. ASB, Safvan el-Kudsi tarafından yönetilmektedir. Parti, orijinal ASB'den ayrıldıktan sonra 1973'te kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ekrem el-Havrani</span> Suriyeli siyasetçi (1912-1996)

Ekrem el-Havrani, Suriye'de yaygın popülist, milliyetçi hareketin oluşmasında ve Baas Partisi'nin yükselişinde önemli rol oynamış Suriyeli politikacı. 1940'ların başından 1963'te sürgüne gidişine kadar Suriye siyasetinde oldukça etkiliydi. Havrani, bir hükûmet bakanlığı ve Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin ortak başkan yardımcılığı da dahil olmak üzere çeşitli görevlerde bulundu. Avustralya'daki RMIT Üniversitesi'nde kablosuz ağ mühendisliği ve sinyal işleme alanında öğretim görevlisi ve araştırmacı olan Ekrem el-Havrani'nin dedesidir.

<span class="mw-page-title-main">Nazım el-Kudsi</span> Suriyenin ilk devlet başkanı

Nazım el-Kudsi, 14 Aralık 1961'den 8 Mart 1963'e kadar Suriye Devlet Başkanı olarak görev yapan Suriyeli bir politikacı.

1954 Suriye askerî darbesi, aynı yılın şubat ayında, Edib Çiçekli hükûmetini devirmek için gerçekleşti. Çiçekli karşıtı hareketin başında eski Devlet Başkanı Etâsî ve kıdemli Dürzi lider Sultan el-Atraş vardı.

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisi (Irak ağırlıklı hizip)</span> Irak siyasi partisi (1963-2003)

Arap Sosyalist Baas Partisi, Irak yanlısı Baas hareketi olarak da anılan merkezi 2003 yılına kadar Irak'ın Bağdat kentinde bulunan Baasçı bir siyasi partidir. Orijinal Baas Partisi'nin 1966'daki bölünmesinden sonra ortaya çıkan iki partiden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Lübnan Bölgesi</span> Lübnanda bir siyasi parti

Arap Sosyalist Baas Partisi - Lübnan Bölgesi, yaygın adıyla Lübnan Arap Sosyalist Baas Partisi veya resmi adıyla Lübnan Bölgesel Şubesi, Lübnan'da bir siyasi partidir. Şam merkezli Arap Sosyalist Baas Partisi'nin bölgesel şubesidir. Liderlik 2015'ten beri tartışmalı; ancak Fayiz Şükrü, Asım Kanso'nun yerine geçen Seyfeddin Gazi'nin yerine geçtiği 2006'dan 2015'e kadar parti lideriydi.

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisinin tarihi</span>

Bu makale, Arap Sosyalist Baas Partisinin 1947'de kuruluşundan 1960'larda dağılmasına kadar olan tarihini detaylandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Halid el-Azm</span> Suriyeli siyasetçi (1903-1965)

Halid el-Azm, Suriye'nin ulusal lideri ve beş kez başbakan ve 4 Nisan - 16 Eylül 1941 tarihleri arasında devler başkanı vekili idi. Suriye'nin en önde gelen siyasi ailelerinden biri olan el-Azm ailesinin üyesiydi ve bir Osmanlı diyanet nazırının oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">Lu'ay el-Etâsî</span> 2. Suriye devlet başkanı

Lu'ay el-Etâsî Suriye Ordusunda kıdemli bir komutandı ve daha sonra 9 Mart ile 27 Temmuz 1963 arasında Suriye devlet başkanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesinin tarihi</span>

Bu madde, Baas Partisinin Suriye Bölgesel Şubesinin tarihini detaylandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mansur el-Atraş</span> Suriyeli siyasetçi (1925-2006)

Mansur el-Atraş, Suriyeli bir siyasetçi ve gazetecidir. El-Atraş, üniversite arkadaşlarıyla birlikte 1947'de Baas Partisinin ve Suriye bölgesel kolunun kurucu üyelerindendi. Edib Çiçekli'nin devlet başkanlığı sırasında (1951-54) hükûmet karşıtı bir aktivist oldu ve iki kez mahkûm edildi. Çiçekli'nin, El-Atraş'ın babası Sultan el-Atraş'ın desteğini kazanmak için yaptığı başarısız bir girişim sebebiyle serbest bırakıldı. Çiçekli'nin bir askerî darbe sonucu devrildiği 1954'te el-Atraş, parlamento seçimlerinde milletvekili seçilse de Said el-Gazi hükûmetinde görev alma teklifini reddetti. Birleşik Arap Cumhuriyeti döneminde (1958-61), Mısır'ın Pan Arabist Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnâsır'ın destekçilerindendi. Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ayrılmasına karşı çıktı ve bunu protesto etmek için art arda gelen ayrılıkçı hükûmetlerde görev alma tekliflerini geri çevirdi.

<span class="mw-page-title-main">Cemal el-Etâsî</span> Suriyeli siyasetçi (1922-2000)

Cemal el-Etâsî (1922-2000) Suriyeli bir Arap milliyetçisi, siyasetçi ve yazardı. Kurulduktan kısa bir süre sonra katıldığı Suriye Baas Partisinin ilk ideologlarından biriydi. Partinin anayasasının hazırlanmasına yardımcı oldu ve partinin sloganı olan "Ebedi Mesaja Sahip Birleşik Bir Arap Ulusu"nu icat eden kişi oldu. Ayrıca partinin günlük gazetesi El-Baas'ın baş editörü olarak görev yaptı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.