İçeriğe atla

Arap Kongresi (1913)

Arap Kongresi (1913)
Arma veya logo
Société de Géographie
Tür
Tür
Tarih
Kuruluş18 Haziran 1913
Dağılış23 Haziran 1913
Başkanlık
Başkan
Abdülhamîd ez-Zehrâvî
Toplantı yeri
Paris, Fransa, Boulevard Saint-Germain, Rue de Buci'nin köşesinde. Rue de Buci ve rue de Seine'nin köşesi arasında gösterilen binalar, eski rue des Boucheries'in orijinal kuzey tarafıdır.

Arap Kongresi (1913) ("Arap Ulusal Kongresi[1]", "Birinci Filistin Konferansı", "Birinci Arap Kongresi[2]" ve "Arap-Suriye Kongresi[3]" olarak da bilinir) Paris'te, 184 Boulevard Saint-Germain'de bulunan Fransız Coğrafya Kurumunun (Société de Géographie) bir salonunda, 18-23 Haziran tarihlerinde, Osmanlı İmparatorluğu altında yaşayan Arap halkı için daha fazla özerkliği görüşmek üzere bir araya gelinmiştir. Ayrıca 25 resmi Arap Milliyetçi delegesi tarafından kurulan Arap Ulusal Kongresi, istenen reformları tartışmak ve bazı Osmanlı politikalarından memnuniyetsizliklerini ifade etmek için toplanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nda belirsizlik ve değişim zamanında gerçekleşti: I. Dünya Savaşı'na giden yıllarda, İmparatorluk içinde Jön Türkler tarafından bir devrim (1908) ve bir darbe (1913) ile İtalya ve Balkan devletlerine karşı iki savaş yaşandı. Araplar, sönmekte olan imparatorluk altında daha fazla hak için talepte bulunuyor ve Arap milliyetçiliğinin ilk parıltıları ortaya çıkıyordu. Büyük Suriye, Filistin, İstanbul ve Mısır'da bir dizi muhalif ve reform odaklı grup kuruldu. Siyonizm etkisi altında Filistin'e Yahudi göçü artıyor ve İngiltere ve Fransa bölgeye ilgi gösteriyor, etki alanları için rekabet ediyorlardı.

Bu koşullar altında, Paris'te yaşayan bir grup öğrenci, önerilen Arap reformlarını tartışmak için bir Kongre düzenlenmesi çağrısında bulundu. Kongre, önerilen amaçlarında nihai olarak başarılı olmasa da, I. Dünya Savaşı başlamadan önce üç kıta için 20. yüzyılın başlarını şekillendiren olayların ve dinamiklerin bir yansımasıydı. Birçok akademisyen, Arap milliyetçiliğinin kökenlerini, bu önemli yıllarda imparatorlukların küçülmesi ve Filistin'e Siyonist göçü çevreleyen gerilimin artmasına ve buna Arap tepkisine tanık olmasını ortaya koyar. Bütün Kongre, Arap Milletini devrim yoluyla var etmek için mücadeleye hazır olduğunu ilan etti. El-Hoda Editörü ve Lübnan İlerleme Birliği Başkanı Naoum Mokarzel, “Devrim edebi ve reformist olmalı” diyerek temkinli bir şekilde başladı, daha agresif bir şekilde devam etti “sadece son çare kanlı olmalı, çünkü özgür ulusların siyasi sistemleri, yazıcı mürekkebi ile değil şehitler tarafından yapılmıştır.” »[4]

Osmanlı İmparatorluğu

Osmanlı İmparatorluğu 20. yüzyılın başında bir gerileme halindeydi. 1908'de Jön Türkler'in önderliğindeki bir isyan, 1915-1916'daki Türkiye baskısına kadar kısaca ifade özgürlüğünün artmasına yol açan rejim değişikliğine yol açtı. Rejimin Batı etkisini kontrol altına alma, giderek merkezileşen bir hükümet uygulama ve Arap topraklarını "Türkleştirme" yönündeki girişimleri, Arap dünyasının bazı bölgelerinde direnişe yol açtı. Ekim 1912'de Balkanlar'da patlak veren savaş, İstanbul'un kendi toprakları üzerindeki hakimiyetini daha da zayıflattı.

Arap milliyetçiliği

Akademisyenler Arap milliyetçiliğinin tam olarak ne zaman başladığı konusunda hemfikir değillerdir, ancak Arap Kongresi'ne giden yıllarda kısmen Osmanlı baskısına tepki olarak oluşmaya başlayan farklı bir Arap kimliğinin parıltıları vardır. Kamusal alanda Arapça konuşma arzusu, merkezi olmayan bir yönetim (yani idari konularda daha fazla yerel kontrol) ve Arap askerlerinin imparatorluğun uzak bir köşesi yerine kendi bölgelerinde hizmet etme hakkı özel kaygıları içeriyordu.

Reform kuruluşları

I. Dünya Savaşı'ndan önceki bu ilk yıllarda bir dizi reform zihniyetli grup ortaya çıktı. Birçoğu hükûmetin sızmasını önlemek için gizli kaldı.

  • Beyrut Reform Hareketi, "Cemiyet Beyrut el-'Islahiye," (Beyrut, 1912)
    • konferansa altı kişilik bir heyet gönderdi.
    • üyeler: Selim Ali Selam, Ahmad Bayhum ve diğerleri
    • Fransız hükûmetinin, istenen reformları gerçekleştirmesi için İttihatçı hükûmete baskı yapmasını istediler[2]
  • Genç Araplar Cemiyeti, "El-Fetat Cemiyeti" (Paris, 1911)
    • Arap kongresini "Arap hareketinin birliğini ve gücünü göstermek" ve reformları tartışmak için topladı(Thomas)
    • üyeler: Abd al-Ghani al-Uraysi, Cemil Merdam Bey ve Awni Abd al-Hadi, Filistinli Rafiq al-Tamimi, Iraklı Tawfiq al-Suwaidi, Ahmad Rustum Haydat ve Ahmad Qadri ve diğerleri
  • Arap Birliği Cemiyeti, "Cemiyet el-Camia el-'Arabiyya," (Kahire, 1910)
    • Rashid Rida, kurucu
    • amacı "Arap haklarını geliştirmek ve korumak" olan gizli reform topluluğu.
  • Osmanlı İdari Ademimerkeziyetçilik Fırkası ya da "Hizb al-Lamarkaziyyah al-Idariyyah al-Uthmani" (Kahire, 1912)
  • el-Ahd, "Uzlaşı Cemiyeti" (1914)
    • Aziz Ali el-Mısri, kurucu ve Osmanlı Arap subay
    • Araplar ve Türkler arasındaki birliği destekledi
    • büyük ölçüde Yasin ve Taha al-Haşimi, Salim al-Jaza'iri, Ali al-Nashashibi, Salim al-Tabbakh, Mustafa Wasfi, Ismail al-Saffar ve Nuri al-Sa'id ve diğerleri dahil olmak üzere ordu subaylarından oluşuyordu.
    • "Arap bağımsızlığı... İslami değerlere saygı... ve Halifelik kurumu çağrısını" destekledi. (ayyad)
  • Ligue de la Patrie Arabe, "Arap Vatanseverleri Birliği" (1904, Paris)
    • Najib Azuri tarafından kuruldu
    • amaç büyük Suriye ve Irak'ı Türk egemenliğinden kurtarmaktı
  • İttihat ve Terakki (İTC)
  • Edebiyat Topluluğu, "al-Muntada al-Adabi," (İstanbul)
    • 'Abd al-Karim al-Khalil, başkan
    • yaklaşık bin üyesi vardı (N)
    • İstanbul'daki Arap gurbetçilerden oluşuyordu
    • el-Halil, 1915'te vatana ihanetten idam edildi.

Arka plan

Yahudi göçmenler 1900'den önce tarihi Filistin'e gelmeye başlamışlardı. İngiltere ve Fransa bölgeye ilgi gösteriyorlar ve iki imparatorluk nüfuz için birbirleriyle yarışıyorlardı. Akademisyen David Thomas,[5] konferansa katılan reform gruplarının birçoğunun "...Bâb-ı Âli korkularından ve kızgınlıklarından daha çok İngiltere ve Fransa'nın Levant'taki niyetlerine daha şüpheci olduklarını..." ileri sürer.

Kongre, Fransa Dışişleri Bakanlığı himayesinde gerçekleştirildi.[6]

Kongrenin zaman çizelgesi

  • 4 Nisan 1913: El-Fetat Cemiyeti, Osmanlı İdari Adem-i Merkeziyetçilik Partisi'ni ve Müslüman Dostlar Kulübü'nü Kongre'ye delege göndermeye davet eder.[7]
  • 11 Nisan 1913: Osmanlı İdari Ademimerkeziyetçilik Partisi daveti kabul etti.
  • 30 Mayıs 1913: Birkaç gruptan delegeler Paris'e gelmeye başladı.
  • 18 Haziran 1913: Kongre başladı.
  • 23 Haziran 1913: Kongre sona erdi.

Katılımcılar

25 "resmi" delege varken, reform derneklerinin birçok temsilcisi gayri resmi olarak katıldı. Aşağıdakiler hem resmi hem de gayri resmi kişilerin kısmi bir listesidir:

Abdülhamîd ez-Zehrâvî
  • Abdülhamîd ez-Zehrâvî (kongre başkanı, daha sonra Osmanlı tarafından idam edilmiştir[6] )
  • Selim Ali Selam, Beyrut heyetinin Müslüman üyesi ve Kongre Yürütme Komitesi üyesi[8]
  • Şeyh Ahmed Hassan Tabbara, Beyrut heyetinin Müslüman üyesi ve Kongre Yürütme Komitesi üyesi[8]
  • Ahmad Mukhtar Beyhum, Beyrut heyetinin Müslüman üyesi[8]
  • Najeeb Diab, Başkan, Birleşik Suriye Cemiyeti (New York)
  • Albert Sursuq, Beyrut heyetinin Hristiyan üyesi[8]
  • Ayyub Thabit, Beyrut heyetinin Hristiyan üyesi[8]
  • Daud Barakat
  • George Samné, Suriyeli bir Hristiyan
  • Iskandar Bey 'Ammun, Lübnanlı bir Hristiyan
  • Izzat Darwaza, Nablus'un ilçesi Jamma'in temsilciai
  • Khalil Zaiyniyya, Beyrut heyetinin Hristiyan üyesi[9]
  • Khayrallah Khayrallah,[6] Suriyeli Fransa destekçisi gazeteci
  • Mahbub al-Shartuni (gayri resmi)
  • Nadrah Matran ("Nadra Mutran" olarak da yazılabilir), Lübnanlı bir Hristiyan
  • Najib Azouri[6]
  • Naoum Mokarzel
  • Rizq Allah Arqash (Beyrut Reform Hareketi'nden)
  • Abd al-Karim al-Khalil (resmi delege fakat oturumlara katılmadı)
  • Abd al-Ghani al-Uraysi, Hazırlık Komitesi üyesi
  • Dr. Sa'id Kamil, Mısırlı gözlemci[6]
  • Sami Hochberg, Siyonist ve gayri resmi gözlemci[10]
  • Şükrü Gânim, Kongre başkan yardımcısı, Hazırlık Komitesi üyesi ve İttihat ve Terakki sekreteri
  • Tawfiq al-Suwaidi, El-Fetat Cemiyeti'nin Iralı üyesi
  • Victor Jacobson, Siyonist temsilci

Teklifler

Rashid Khalidi'ye göre,[11] kabul edilen kararlar arasında Arapçanın "Arap eyaletlerinde resmi dil haline getirilmesi...savaş zamanı dışında Arap birliklerinin kendi illerinde istihdam edilmesi...yerel olarak kontrol edilen eyalet hükümetinin güçlendirilmesi" yer aldı. Ayrıca Khalidi'ye göre, kararlar Fransa Dışişleri Bakanlığı'na gönderildi. Kongre, belki de kendi özerkliklerinin bir yansıması olarak, "Ermenilerin otonom talepleriyle dayanışma beyanı" içeriyordu (sayfa 314).

Neticesi

Kongre'nin, I. Dünya Savaşı'nın başlamasına bağlı olarak kalıcı bir etkisi olmadı. Kongrede ele alınan kaygıların çoğu, Savaş sırasında daha büyük güç değişimlerinin parçaları olarak kararlaştırıldı.

Savaş, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü ve Balfour Deklarasyonu olmasaydı Önerilen bu reformların ne yönde olacağını söylemek mümkün değildir. Ancak Arapların Osmanlı'dan aradıkları özgürlükleri elde edemedikleri, artan Siyonist göç, 1936-37 Arap İsyanı ve 1948'de İsrail'in kurulmasıyla birlikte tam tersinin gerçekleştiği açıktır. II. Dünya Savaşı'ndan sonra ortaya çıkan Arap milliyetçiliği, 1913'te tartışılan reformlardan ziyade, sömürge etkisinin azalması gibi faktörlere bağlanabilir.

Konuyla ilgili yayınlar

Kaynakça

  1. ^ Tibi, Bassam (1981). Arab Nationalism: A Critical Enquiry (İngilizce). St. Martin's Press. ss. 84. ISBN 0-312-04716-9. 
  2. ^ a b Thomas, David (1976). Donald P. Little (Ed.). Essays on Islamic Civilization (İngilizce). E.J. Brill. s. 318. ISBN 90-04-04464-7. 
  3. ^ Dockser Marcus, Amy (2007). Jerusalem 1913 (İngilizce). Viking. ISBN 9780670038367. 
  4. ^ Tibi, B. (11 Nisan 1997). Arab Nationalism: Between Islam and the Nation-State (İngilizce). ISBN 0312162863. 
  5. ^ David S. Thomas (1976). Donald P. Little (Ed.). Essays on Islamic Civilization (İngilizce). E. J. Brill. ss. 317-328. ISBN 90-04-04464-7. 
  6. ^ a b c d e Tibi, Bassam (1981). Arab Nationalism: A Critical Enquiry (İngilizce). ss. 84. 
  7. ^ Thomas, David (1976). Essays on Islamic Civilization (İngilizce). E.J. Brill. s. 318. ISBN 90-04-04464-7. 
  8. ^ a b c d e Khalidi, Rashid (1980). British Policy Towards Syria and Palestine. ss. 310. 
  9. ^ Khalidi, Rashid (1980). British Policy Towards Syria & Palestine 1906-1914 (İngilizce). Ithaca Press London. ss. 309-310. ISBN 0-903729-57-1. 
  10. ^ Mandel, Neville (1980). The Arabs and Zionism Before World War I. ss. 159. 
  11. ^ Khalidi, Rashid (1980). British Policy Towards Syria & Palestine 1906-1914 (İngilizce). Ithaca Press London. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cemal Paşa</span> Türk asker ve siyasetçi (Arap kasabı)

Ahmed Cemâl Paşa, Türk siyaset adamı ve asker, İkinci Meşrutiyet döneminde İttihat ve Terakkî Cemiyeti'nin üç liderinden biridir. Özellikle Üç Paşalar İktidarı olarak da bilinen, 1913-1918 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun iç ve dış siyasetinin belirlenmesinde etkin rol oynamıştır. 11 Mart 1914 ve 14 Ekim 1918 tarihleri arasında bahriye nâzırlığı, 7 Aralık 1913 ve 21 Mart 1914 tarihleri arasında ise nâfia nazırlığı görevini üstlenmiştir. I. Dünya Savaşı'nda Suriye-Filistin Cephesi'nin komutanı olarak görev yaptı. 1915 yılında Türklere saldıran çetelere destek Ermenilerin sürgün edilmesini planlayanlardan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Siyonizm</span> Yahudilerin ana vatanına dönüş projesi

Siyonizm, tarihî İsrail Toprakları olarak tanımlanan topraklarda bir Yahudi devletinin asırlar sonra yeniden kurulmasını destekleyen, savunan ve Yahudi milliyetçiliğini temel alan ideolojik fikir hareketidir. Modern Siyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Orta ve Doğu Avrupa'da ulusal bir canlanma hareketi olarak hem şiddetlenen antisemitizm dalgalarına tepki olarak hem de "Yahudi Aydınlanması" olarak da bilinen Haskala'ya bir cevap olarak ortaya çıktı. Kuruluşundan çok kısa bir süre sonra varlıklı Yahudi soyluların ilgisini çeken hareket, Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrol ettiği Filistin'de sürdürülebilir bir Yahudi devletini, 1900 yıl sonra tekrar yaratmayı amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Arap-İsrail savaşları</span> Arap ülkeleri ve İsrail Devleti arasındaki savaşlar

Arap-İsrail savaşları, Arap Birliği ülkeleri ve İsrail arasındaki politik gerilim ve askeri savaşlar dizisidir. Modern Arap-İsrail savaşlarının kökenleri, 19. yüzyıl sonlarına doğru ortaya çıkan Siyonizm ve Arap milliyetçiliğine dayanır. Yahudiler tarafından tarihi anavatan olarak adlandırılan toprakları, Pan-Arap hareketi, Filistinli Araplara ait olarak görür ve Pan-İslamist bağlamda ise, bu toprakların, Müslümanlara ait olduğuna inanılır. Filistinli Yahudiler ve Araplar arasındaki savaş; 20. yüzyılın başlarındaki Nebi Musa ayaklanması (1920), Jaffa ayaklanması, 1929 yılında Filistin ayaklanması ve 1947 yılında büyük bir sivil savaşa dönüşen ve 1948 yılında İsrail Devleti'nin kurulmasıyla bütün Arap Ligi ülkelerine sıçrayan Arap başkaldırışıyla ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Arap Ayaklanması</span> Arapların, 1916-1918 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine karşı başlattığı ayaklanma olayı

Arap Ayaklanması, Arap İsyanı veya Arap İhaneti, I. Dünya Savaşı sırasında Haziran 1916 tarihinde Yemen'de Aden, Suriye'de Halep'i kapsayan bağımsız ve birleşik bir Arap devleti kurmak amacıyla Şerif Hüseyin bin Ali tarafından başlatılan silahlı isyandır.

<span class="mw-page-title-main">Emin el-Hüseynî</span> Filistinli Müslüman lider

Muhammed Emin el-Hüseyni, Filistinli bir Arap milliyetçisi ve Filistin Mandası'nda Müslüman liderdi. 1921-1948 yılları arasında Kudüs başmüftüsü olarak görev yapmış ve Arap Yüksek Komitesi'nin kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman el-Büstani</span>

Süleyman el-Büstani Osmanlı Devleti'nin son yıllarında hizmet vermiş Hristiyan Arap asıllı bir devlet adamı, şair ve tarihçiydi.

Filistin Yahudileri, tarihin herhangi bir anında Filistin'de yaşamış Yahudilere denir. İsrail devleti kurulmadan önce Filistin Yahudilerine "Yahudi cemaati" anlamına gelen Yişuv denmekteydi. 1881'de Yahudilerin Filistin'e olan göçleri başlamadan önce bölgede yaşayan Yahudilere "Eski Yişuv", 1881'den sonra göç edenlere "Yeni Yişuv" denmeye başlandı. Modern İsrail devleti 1948'de kurulduktan sonra, Filistinli Yahudiler İsrail vatandaşı olduğundan, "Filistinli Yahudi" terimi kullanılmamaya başlandı.

El-Fetat Cemiyeti veya Genç Araplar Cemiyeti 1911'de Paris'te, İzzet Derveze (1888–1984) tarafından kurulan Arap milliyetçisi bir cemiyettir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Arap Krallığı</span> 1919-1920 Batı Asyada fiili devlet

Suriye Arap Krallığı ; varlığı dört aydan biraz fazla sürmüş, Hicaz Krallığı'ndan sonra kurulmuş ikinci modern Arap devleti. Kısa süreli bu devletin yöneticisi, Mekke emiri Hüseyin'in oğlu I. Faysal'dı. Tüm Büyük Suriye'de hak iddia etmesine rağmen, Faysal hükûmeti ancak sınırlı bir bölgeyi kontrol ediyordu ve varlığı da Birleşik Krallık'ın desteğine bağlıydı. İngiltere ise, Fransa ile birlikte genel olarak, Büyük Suriye fikrine karşıydı ve Faysal'ı kral olarak tanımayı reddediyordu. Nihayetinde, Faysal'a bağlı birlikler, 25 Temmuz 1920'de, Fransız kuvvetlerine teslim oldular.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni milliyetçiliği</span>

Ermeni milliyetçiliği, modern çağda Mikayel Çamçiyan'ın romantik milliyetçiliğine dayalıdır ve genel olarak Ermeni Davası olarak formüle edilmiş özgür, bağımsız ve birleşik bir Ermenistan'ın oluşturulması olarak tanımlanır. Ermeni millî uyanışı 1880'lerde Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki milliyetçiliğin genel yükselişi bağlamında gelişmiştir. Ermeni Apostolik Kilisesi, hayatını köylülüğe adamış Mıgırdiç Hrimyan gibi liderlerle Ermeni milliyetçiliğinin büyük bir savunucusu olmuştur. Modern Ermenistan ve Ermeni sosyal dokusunun daha karmaşık hale gelmesi, Ermeni Davası'nın siyasal etkisini giderek azaltmış ve liberal bir milliyetçilik olarak gelişen modern bir Ermeni milliyetçiliğine doğru kaymıştır. Öte yandan, Ermeni diasporası, ekonomik menfaatten ziyade asimilasyon tehdidini koruyan "diaspora milliyetçiliğine" sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">1936-39 Arap ayaklanmaları</span> 01

1936-39 Arap ayaklanmaları veya Büyük ayaklanma, Filistin Mandası'ndaki Filistinli Arapların İngilizlerin manda idaresine karşı Arap bağımsızlığı ve açık uçlu Yahudi göç ve toprak alımları yoluyla Yahudi ülkesi oluşturulması politikalarının sona ermesi hedefiyle gerçekleşmiş geniş ölçekli ayaklanmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Berlin Kongresi</span> 1878de büyük Avrupa güçlerinin temsilcilerinin toplantısı

Berlin Kongresi, dönemin Avrupa'daki altı büyük gücünün, Osmanlı İmparatorluğu ve dört Balkan devletinin temsilcilerinin bir araya geldiği bir toplantıdır. 93 Harbi sonrası Balkan Yarımadası'ndaki devletlerin topraklarını belirlemeyi amaçlayan ve Rusya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında üç ay önce imzalanan Ayastefanos Antlaşması'nın yerini alan Berlin Antlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Faris el-Huri</span> Suriyeli siyasetçi (1877-1962)

Faris el-Huri Suriyeli bakan, başbakan, Halk Konseyi başkanı ve modern Suriye siyasetinin kurucu babasıdır. Faris El Huri, 14 Ekim 1944 ile 1 Ekim 1945 ve 3 Kasım 1954 ile 13 Şubat 1955 tarihleri arasında Suriye başbakanlığı yapmıştır, 2021 itibarı ile, Suriyeli bir Hristiyanın şimdiye kadar ulaştığı en yüksek siyasi pozisyondur. el-Huri'nin seçimlerdeki popülaritesi kısmen onun sadık seküler ve milliyetçi politikalarının sonucudur. Ölümcül bir Suriye milliyetçisi olarak el-Huri, ilkelerinden asla taviz vermedi ve Pan Arabizm'e ve Suriye ile Mısır arasındaki başarısız birliğe kararlı bir şekilde karşı çıktı. el-Huri, Nasır'ın Mısır'ı ile cumhuriyetçi Suriye, arasındaki kısa ömürlü Birleşik Arap Cumhuriyeti birliğine karşı çıktı. Bütün bunların arasında el-Huri neredeyse 50 yıl boyunca ülkesine hizmet etti. Ünlü Suriyeli romancı Colette Khoury'nin dedesidir.

<span class="mw-page-title-main">Selim Ali Selam</span> Lübnanlı siyasetçi

Selim Ali Selam Arap siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanması</span> I. Dünya Savaşının ardından Osmanlı topraklarının parçalanması

Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanması, I. Dünya Savaşı'nı takiben Kasım 1918'de İstanbul'un Britanya, Fransa ve İtalya askerleri tarafından işgal edilmesinin ardından başlayan jeopolitik bir süreçti. Parçalanma, özellikle Osmanlı İmparatorluğu'nun Almanya ile ittifak kurmasının ardından yapılan Sykes-Picot Anlaşması gibi İtilaf Devletleri'nin savaşın ilk safhalarında yaptığı birtakım anlaşamalar üzerinden planlanmıştı. Eskiden Osmanlı İmparatorluğu'nu oluşturan büyük topraklar ve halklar, birkaç yeni devlete bölündü. Osmanlı İmparatorluğu; jeopolitik, kültürel ve ideolojik yönden önde gelen İslam devletiydi. Osmanlı'nın savaşın ardından parçalanması, Britanya ve Fransa gibi Batılı güçlerin Orta Doğu'ya hâkim olmasına sebep oldu ve modern Arap dünyası ile Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasına yol açtı. Anadolu Hareketi tarafından bu Batılı güçlere direnilse de, Osmanlı'nın ardıl devletleri kapsamında böylesi bir direniş II. Dünya Savaşı'nı takip eden hızlı dekolonizasyon sürecine kadar görülmedi.

<span class="mw-page-title-main">Ruhi el-Halidi Bey</span> Osmanlı siyasetçi

Ruhi el-Halidi (1864-1913) yirminci yüzyılın başında Osmanlı İmparatorluğu'nda yazar, öğretmen, aktivist ve siyasetçidir. 1899'dan 1906'ye kadar Kudüs belediye başkanı olan Yusuf Ziya el-Halidi'nin yeğenidir. 1908 Jön Türk Devrimi sonrasında yapılan seçimlerde yeni Meclis-i Mebûsan'a Kudüs temsilcisi olarak seçilen üç mebustan biridir ve daha sonra 1911 yılında meclis başkanvekili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Halidazade Yusuf Ziya Efendi</span> Osmanlı siyasetçi

Yusuf Ziya el-Halidi Arapça: يوسف ضياء الخالدي ya da Halidazade Yusuf Ziya Efendi (1842-1906), Arap asıllı Osmanlı ilim ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin el-Halidi</span> Filistin kökenli Ürdünlü siyasetçi

Hüseyin Fahri el-Halidi (Arapça: حسين فخري الخالدي,, 1934 ile 1937 yılları arası Kudüs belediye başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf el-Azma</span> Suriye savaş bakanı (1883-1920)

Yusuf el-Azma, Ali Rikabi ve Haşim el-Etasi hükûmetlerinde Suriye savaş bakanı ve Kral I. Faysal döneminde Arap Ordusu genelkurmay başkanıydı. Ocak 1920'den Meyselun Muharebesi sırasında Fransız istilasına karşı Suriye kuvvetlerine komuta ederken ölümüne kadar savaş bakanı olarak görev yaptı.

Osmanlı İmparatorluğu'nda Batılı milliyetçilik anlayışının yükselişi, Osmanlı millet anlayışının çöküşüne neden oldu. Osmanlı İmparatorluğu'nda hakim olan ve dini merkeze aldığı için mevcut millet kavramından farklı olan millet anlayışı, Osmanlı İmparatorluğu'nun gerilemesinde kilit bir faktör oldu.