İçeriğe atla

Arap Birliği-Türkiye ilişkileri

Arap Ligi - Türkiye ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Arap Ligi ve Türkiye
Arap Ligi
Türkiye

Arap Birliği-Türkiye ilişkileri, 1945'te kurulan 22 üyesi ve dört gözlemci üyesi olan Arap Birliği ile Türkiye'nin diplomatik ilişkileridir.[1] 2006 yılından itibaren Türkiye daimi gözlemci statüsünde bulunmaktadır.

Türkiye, diğer adı Arap Ligi olan kuruma gözlemci statüsü alma taleplerini dile getirdi, ancak çeşitli siyasi nedenlerden dolayı reddedildi. Taleplerin reddedilme nedenlerinden biri de Atatürk Barajı başta olmak üzere Türkiye'nin Dicle ve Fırat nehirlerindeki Su Projeleri nedeniyle Irak ve Suriye'den geldi. Ayrıca Hatay Devleti'nin 1939'da Türkiye'ye referandum yoluyla kendini ilhak etme tercihi, Türkiye'nin Hatay ilini haritalarında kendi topraklarının bir parçası olarak göstermeye devam eden Suriye tarafından hiçbir zaman tanınmadı.[2]

Sonraki yıllarda Türkiye, Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Tunus ile ilişkilerini geliştirdi. Aynı zamanda İsrail-Suriye barış sürecinde ana aracı olarak görev yaptı. Bununla birlikte, Türkiye için birincil endişe, istikrarsız bir Irak'tan kaynaklanan bağımsız bir Kürt devleti olasılığından kaynaklanıyordu. Aynı durum sonraki yıllarda Suriye'de de gerçekleşti. Türkiye'nin PKK ile çatışması 1984 yılından beri devam etmektedir ve yaklaşık 37.000 kişi ölmüştür.

15 Nisan 2018'de, ABD destekli YPG güçlerini, Halep'in kuzeyindeki Afrin yerleşim bölgesinden uzaklaştırmayı amaçlayan Türkiye'nin Kuzey Suriye'ye müdahalesine yanıt olarak, Arap Birliği Türk birliklerini Afrin'den çekilmeye çağıran bir karar aldı.[3]

12 Ekim 2019 tarihinde Arap Birliği, Kahire'de bir araya gelerek Türkiye'nin kuzeydoğu Suriye'ye yönelik müdahalelerini tartıştı. Toplantı sonrasında üye devletler, Türk müdahalesini kınamaya karar verdiler ve bunu bir Arap devletine karşı 'işgal' ve 'saldırganlık' olarak nitelendirerek uluslararası hukuka aykırı olduğunu iddia ettiler.[4]

Arap Doğalgaz Boru Hattı Mısır ve Irak doğalgazını; Ürdün, Suriye ve Lübnan'a ve ardından Türkiye'ye, dolayısıyla Avrupa'ya bağlayacaktır, ancak başlangıçta 2010 yılında tamamlanması planlanan proje için herhangi bir çalışma yapılamamıştır.[5][6]

Kaynakça

  1. ^ "The Arab League, on the International Democracy Watch website" (İngilizce). 18 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2011. 
  2. ^ "HATAY, SURİYE VE ORTA DOĞU'DA YÜZ YILIN İZLERİ, BUGÜNÜN GÖZLEMLERİ" (PDF). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi. 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  3. ^ "Turkey slams Arab League resolution on Afrin operation". Yeni Şafak gazetesi. 18 Nisan 2018. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020. 
  4. ^ "Turkey's Syria offensive an 'invasion': Arab League secretary general". Reuters (İngilizce). 12 Ekim 2019. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020. 
  5. ^ Önal, Cumali (20 Mart 2006). "Mısır-Türkiye gaz hattı bölgeye barış getirecek". Zaman gazetesi. 23 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Regional Energy Ministers Discuss Arab Gas Pipeline"". 17 Mayıs 2006. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk Silahlı Kuvvetleri</span> Türkiye Cumhuriyetinin askerî gücü

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), yurt dışından gelecek tehdit ve tehlikelere karşı Türk vatanını savunmakla görevli askerî kuvvettir. Görevi caydırıcılık sağlayacak şekilde askerî gücün muhafazasını ve güçlendirilmesini sağlamak, Türkiye Büyük Millet Meclisi kararıyla yurt dışında verilen görevleri yapmak ve uluslararası barışın sağlanmasına yardımcı olmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Irak</span> Batı Asyada bir ülke

Irak, resmî adıyla Irak Cumhuriyeti, Batı Asya'da bir ülkedir. Kuzeyde Türkiye, doğuda İran, güneydoğuda Kuveyt, güneyde Suudi Arabistan, güneybatıda Ürdün, batıda ise Suriye ile sınır komşusudur. Başkenti ve en büyük şehri Bağdat olan federal parlamenter cumhuriyet ile yönetilen bir ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Körfez Savaşı</span> 1990-1991 yılları arasında Irak ile 42 ülkeden oluşan koalisyon arasında yaşanan çatışma

Körfez Savaşı veya Birinci Körfez Savaşı, kod adı Çöl Fırtınası Harekâtı 2 Ağustos 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle başlayan krizin sonucunda, ABD öncülüğünde, Birleşik Krallık, Fransa, Suudi Arabistan, Suriye, Mısır'ın da aralarında bulunduğu 37 ülkenin dahil olduğu koalisyon gücünün Irak'a karşı düzenlediği askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Arap Birliği</span> 22 Arap ülkesinin üye olduğu uluslararası örgüt

Arap Birliği veya Arap Ligi, 22 Arap ülkesinin üye olduğu milletler arası bir örgüttür. Arap ülkeleri arasında ilk ittifak 1936'da Irak ve Suudi Arabistan arasında gerçekleşmiştir. 1944'te imzalanan İskenderiye Protokolü ile Arap Birliğinin temeli atılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arap Doğalgaz Boru Hattı</span>

Arap Boru Hattı, Mısır doğal gazını Avrupa'ya taşımak amacıyla kurulması planlanan boru hattıdır. Lübnan, Ürdün, Suriye ve Türkiye'yi de kapsayacak hattın 2007 veya en geç 2008'de Türkiye'ye Mısır doğalgazını getirmesi beklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hüsnü Mübarek</span> 4. Mısır devlet başkanı

Muhammed Hüsnü es-Seyyid Mübarek, Mısırlı asker ve siyasetçi. 1981-2011 yılları arasında 30 yıl Mısır'ı yönetmiş, Mısır devlet başkanlığı görevini üstlenmiştir. 2011'in Ocak ayında başlayan yaygın halk gösterilerinden sonra, önce 10 Şubat 2011 tarihinde yetkilerini yardımcısı olan Ömer Süleyman'a devretmiş, ertesi gün de görevinden istifa etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yom Kippur Savaşı</span> Ekim 1973te İsrail ile Arap devletleri Mısır ve Suriye arasındaki savaş

Yom Kippur Savaşı olarak isimlendirilen 1973 Arap–İsrail Savaşı, 6 ila 25 Ekim 1973 tarihleri arasında Mısır ve Suriye liderliğindeki Arap devletlerinin İsrail'e karşı başlattığı bir savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Şükri el-Kuvvetli</span> Suriyeli siyasetçi (1891-1967)

Şükri el-Kuvvetli, bağımsızlık sonrası Suriye'nin ilk devlet başkanıydı. Kariyerine Osmanlı İmparatorluğu'nun Arap topraklarının bağımsızlığı ve birliği için çalışan bir muhalif olarak başladı ve bu nedenle aktivizmi nedeniyle hapsedildi ve işkence gördü. Suriye Krallığı kurulduğunda, Kuvvetli bir hükûmet yetkilisi oldu, ancak monarşizmden hayal kırıklığına uğradı ve cumhuriyetçi Bağımsızlık Partisini kurdu. Kuvvetli, 1920'de Suriye'yi kontrol altına alan Fransızlar tarafından derhal ölüme mahkûm edildi. Daha sonra, Suriye-Filistin Kongresi'nin baş büyükelçisi olarak görev yaptığı ve Suudi Arabistan ile özellikle güçlü bağlar geliştirdiği Kahire'ye yerleşti. Bu bağlantılarını Büyük Suriye İsyanı'nı (1925-1927) finanse etmek için kullandı. 1930'da Fransız yetkililer Kuvvetli'yi affetti ve Kuvvetli ardından Suriye'ye döndü ve yavaş yavaş Ulusal Blok'un başlıca lideri oldu. 1943'te Suriye devlet başkanı seçildi ve üç yıl sonra ülkenin bağımsızlığını sağladı.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Arap Cumhuriyeti</span> Orta Doğuda bir ülke (1958-1971)

Birleşik Arap Cumhuriyeti 1958'den 1971'e kadar Orta Doğu'da bulunan egemen bir devletti. Başlangıçta 1958'den 1961 Suriye Darbesi'nden sonra Suriye birlikten ayrılana kadar Mısır ve Suriye arasında siyasi bir birlikti. Mısır 1971 yılına kadar resmi olarak Birleşik Arap Cumhuriyeti olarak bilinmeye devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hafız Esad</span> 5. Suriye devlet başkanı

Hafız Esad veya Hafız Esed, Suriyeli asker ve devlet görevlisidir. 1971'den 2000 yılına kadar Suriye devlet başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Suriye-Türkiye ilişkileri</span>

Suriye-Türkiye ilişkileri, coğrafi ve tarihsel ortaklıkları bulunan Suriye Arap Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası ikili ilişkileri ve politikaları ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">CENTO</span> Soğuk Savaş askeri ittifakı (1955-1979)

CENTO (Central Treaty Organization; Merkezi Antlaşma Teşkilatı; önceki adı ile Bağdat Paktı, Türkiye, İran, Irak, Pakistan ve Birleşik Krallık arasında, Sovyetler Birliği'nin Ortadoğu'da nüfuz kurmasını önlemeye yönelik olarak kurulan eski karşılıklı güvenlik ve savunma örgütü.

<span class="mw-page-title-main">Suriye arması</span> Ulusal arma

Suriye arması veya Suriye Arap Cumhuriyeti arması, o zamana kadar kurucu devletler tarafından arması kullanılan Arap Cumhuriyetleri Federasyonu'nun 1977'de dağılmasının ardından 1980'de kabul edildi. Bu amblem, Suriye'nin ulusal bayrağını taşıyan bir kalkanı destekleyen Kureyş Şahini ve "Suriye Arap Cumhuriyeti" kelimelerinin bulunduğu bir tomardan oluşur. Mart 2011'de devam eden Suriye İç Savaşı'nın başlamasından bu yana, Suriye muhalefeti ve Kuzey Suriye Federasyonu tarafından alternatif armalar oluşturuldu.

<span class="mw-page-title-main">Arap Federasyonu</span> 1958 yılında kısa ömürlü Irak ve Ürdün konfederasyonu

Haşimi Arap Federasyonu, 1958'de Irak ve Ürdün Haşimi Krallıkları arasındaki birlikten kurulan kısa ömürlü bir ülkeydi. Adı federal bir yapıyı ima etse de, fiilen bir konfederasyondu.

<span class="mw-page-title-main">Arap Cumhuriyetleri Federasyonu</span> Mısır, Libya ve Suriyeden oluşan başarısız bir devlet birleştirme girişimi

Arap Cumhuriyetleri Federasyonu Muammer Kaddafi'nin birleşik bir Arap devleti yaratmak için Libya, Mısır ve Suriye'yi birleştirme girişimiydi. 1 Eylül 1971'de her bir ülkede yapılan referandumla onaylanmasına rağmen, üç ülke birleşmenin belirli şartları konusunda fikir birliğine varmadı. Federasyon 1 Ocak 1972'den 19 Kasım 1977'ye kadar sürdü.

Mart 1972'de Baasçı Irak, Mısır ve Suriye'ye 1971'de parçalanan Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin yeniden kurulmasını önerdi. Irak'ın önerisi, Ürdün'ün Birleşik Arap Krallığı önerisine bir tepkiydi, ancak zaten kurulmuş olan Arap Cumhuriyetleri Federasyonu ile çakıştı ve Irak-Suriye farklılıkları nedeniyle başarısız oldu.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Suriye Cumhuriyeti</span> 1950den 1963teki Baasçı darbeye kadar modern Suriyenin öncül devleti

İkinci Suriye Cumhuriyeti -resmi adıyla 1950-1958 arasında Suriye Cumhuriyeti ve 1961-1963 arasında Suriye Arap Cumhuriyeti fiili olarak Nisan 1946'da Fransız Mandası'ndan bağımsız olan Birinci Suriye Cumhuriyeti'nin devamıdır. İkinci Cumhuriyet, 1950 Suriye Anayasası'nın üzerine kuruldu. 1953'ten 1954'e kadar Suriye'yi yöneten Edib Çiçekli bu anayasayı askıya aldı ve daha sonra Suriye 1958'de Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni oluşturmak için Mısır Cumhuriyeti'ne katıldı. İkinci Cumhuriyet, Suriye'nin 1961'de birlikten çekilmesiyle yeniden başladı. 1963'te Suriye Baasçı Partisi, önümüzdeki on yıllar için Suriye'deki siyasi yapının temellerini atan kanlı bir askeri darbeyle iktidara geldi.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Siyasi Komutanlık</span>

Ortak Siyasi Komutanlık veya Birleşik Siyasi Liderlik olarak da tercüme edilen bir Birleşik Siyasi Komutanlık, 1964'te Mısır ve Irak cumhurbaşkanları ile Mısır ve Kuzey Yemen cumhurbaşkanları arasında yapılan bir anlaşmaydı. Her iki proje de paraleldi ancak birbirleriyle bağlantılı değildi. Birleşik Siyasi Komutanlık, Irak'ın Mısır ile ve Kuzey Yemen'in Mısır ile yeni bir Birleşik Arap Cumhuriyeti'nde kademeli olarak birleşmesini hazırlaması gereken bir tür geçiş hükümeti anlamına geliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Mısır Bölgesi</span> Mısırda bir siyasi parti

Arap Sosyalist Baas Partisi - Mısır Bölgesi, Mısır'da Neo-Baasçı bir siyasi partidir. Irak liderliğindeki Baas Partisi'nin Mısır'daki bölgesel şubesidir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'nin modern tarihi</span> 1918 sonrası Suriye tarihi

Suriye'nin modern tarihi, Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlıların Suriye üzerindeki kontrolünün Fransız kuvvetleri tarafından sona erdirilmesi İşgal Edilmiş Düşman Toprakları Yönetimi'nin kurulmasıyla başlar. Kısa ömürlü Suriye Arap Krallığı 1920'de ortaya çıktı, ancak kısa bir süre sonra Fransız Mandası halini aldı. Manda, kısa ömürlü özerk Halep Devleti, Şam Devleti, Nusayri Devleti ve Cebel el-Dürzi Devleti'ni kurdu. Özerklikler 1930'da Mandatör Suriye Cumhuriyeti'ne dönüştürüldü. Suriye Cumhuriyeti, Nisan 1946'da bağımsızlığını kazandı. Cumhuriyet, Arap-İsrail Savaşı'na katıldı ve 1950'ler ve 1960'lar boyunca siyasi istikrarsızlık durumunda kaldı.