İçeriğe atla

Aram Ter-Ghevondyan

Aram Ter-Ghevondyan
Doğum24 Temmuz 1928(1928-07-24)
Kahire, Mısır
Ölüm10 Şubat 1988 (59 yaşında)
MeslekErmeni ve Şarkiyat Araştırmaları

Aram Ter-Ghevondyan (Ermenice: Արամ Նահապետի Տեր-Ղևոնդյան; Rusça: Aрaм Наaпетович Теp-Гeвoндян, ayrıca sıklıkla Batı kaynaklarında Ter-Ghewondyan ya da Ter-Łewondyan olarak da yazılmıştır;[1] 24 Temmuz 1928 – 10 Şubat 1988), en önde gelen Ermeni tarihçi ve tarihi kaynakların araştırmaları, Orta Çağ Ermenistan'ın İslam dünyası ile ilişkileri ve Şarkiyat araştırmaları konusunda uzmanlaşmış bir bilim adamıdır.[2] Çığır açıcı çalışması, Bagratuni Ermenistan'da Arap Emirlikleri, Ermenistan'ın Bagratuni Krallığı üzerine yapılmış en önemli araştırmadır. 1981 yılından ölümüne kadar, Ter-Ghevondyan, Ermeni Bilimler Akademisi'nde Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsü başkanlığına ek ayrıca Halep Üniversitesi'nden fahri doktora unvanını taşımış ve Roma Tiberian Akademisi'nde ortak üyeliği yapmıştır.[3]

Hayatı

Eğitim

Osmanlı Devleti döneminde yaşanan Ermeni Kırımı sırasında Maraş'tan göç etmiş Ermeni bir ailenin çocuğu olarak Kahire'de doğmuştur.[4] 1940'larda, ailesi Sovyet Ermenista'a göç etmiş, orada hemen Erivan Devlet Üniversitesi'ne kabul edilmiştir.[3] 1954 yılında Üniversite'nin Şarkiyat dillerinin filoloji bölümünden mezun olmuştur. Daha yüksek eğitimi izlemek için, Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi Şarkiyat Araştırmaları bölümüne kabul edildi. Orada ünlü Ermeni bilim adamları Hrachia Acharian ile Joseph Orbeli ile bir araya geldi. Orbeli'nin ona sağladığı rehberlik ve danışmanlığa özellikle düşkündü, çalışmalarını tamamladıktan sonra her seferinde tekrar etmiştir ki: "Bir kez daha, şans bana güldü, danışmanım Akademisyen Hovsep [Joseph] Orbeli [ile]."[3] Tezi, Dokuz ile onbir yüzyıllar arasında Dvin Emirliği, savundu ve 1958 yılında kandidat nauk olarak kabul edildi.[5]

Akademik kariyeri

Bilim adama olarak akıcı Arapça konuşurken, Ter-Ghevondyan Orta Çağ Arap Halifeliklerine ve Emirliklerine derin ilgi duyuyordu. 1958 ile 1981 yılları arasında, filoloji, histografya ve tarihi kaynakların araştırmaları konularına özel ilgi ile Ermenistan Bilimler Akademisi'nin (EBA) Tarih Enstitüsü'nde çalışmıştır. Onun ilk en önemli çalışması Ermenistan'ın Bagratuni Krallığı'nın İslam dünyası ile ilişkileri üzerine yapılmış Bagratuni Ermenistan'da Arap Emirlikleri (Ermenice: Արաբական Ամիրայությունները Բագրատունյաց Հայաստանում) isimli çalışmasıdır ve 1965 yılında basılmıştır. Kitap büyük ilgi görmüş ve Amerikalı Bizantolog Nina Garsoïan tarafından Ermeniceden İngilizceye çevrilmiştir,[6] sonra Aleksan Keshishyan tarafından Arapçaya çevrilmiştir.[4] Ter-Ghevondyan doktora çalışması Orta Çağ sırasında Ermeniler ile Araplar arasındaki siyasal ve kültürel bağlar odaklıydı ve çalışmasını bir kez daha savundu ve 1977 yılında doktor nauk unvanı aldı.[2] Erenistan ve Arap Halifeliği isimli çalışması aynı yıl EBA tarafından basıldı.[7]

1981 yılında Ter-Ghevondyan'ın çabalarıyla, Şarkiyat Araştırmaları Enstitüsü EBA bünyesinde kuruldu ve temel kaynaklar üzerine çalışmalar için ilk başkanı olarak atanmıştır.[2] Çalışmalarına devam etti ve EBA'nın Ermenistan ve Ermeniler ile ilgili tarihi kaynakları asıl dillerinden Ermeniceye çevrilmesi için başlattığı dizinin parçası olarak aynı yıl 13. yüzyıl Vakanüvisi İbni el-Asır'ın çalışmasından bölümlerin çevrilmesini tamamladı.[2] Ermeni tarihçiler Ghevond (Tarih) ve Agathangelos (Ermenistan Tarihi) üzerine sırasıyla 1982 ve 1983 yıllarında eski Ermeniceden modern Ermeniceye çeviriler yapmış ve giriş ile açıklamalar yazmıştır. 1983 yılında Erivan Devlet Üniversitesi'nde profesör olmuş ve "Arap filolojisine giriş" ve "Arap dünyasını antik ve ortaçağ tarihi" dersleri vermiştir.[4]

Şubat 1988 tarihinde ölümünde, Ter-Ghevondyan'ın birçok çalışması henüz basılmamıştı. Monografisi 6 ile 8. yüzyıllarda Ermenistan, ölümünden sonra 1996 yılında basıldı. 100'ün üzerinde makalenin yazarı ve 1974–1987 yılları arası Sovyet Ermeni Ansiklopedisi Arap konulu maddelerin düzenli katılımcısıydı ve Ermeni İnsanların Tarihi (vol. ii, 1984; vol. iii, 1976) çalışmasının ikinci ve üçüncü ciltlerindeki çok sayıda bölümün yazarıdır.[4]

Basılmış çalışmaları

  • (Ermenice) Արաբական Ամիրայությունները Բագրատունյաց Հայաստանում. Yerevan, Armenian SSR: Armenian Academy of Sciences, 1965.
  • (Fransızca) "Chronologie de la ville de Dvin (Duin) aux 9e et 11e siècles." Revue des Études Arméniennes. N.S. 2, 1965
  • (Fransızca) "Le Prince d’Arménie à l’époque de la domination arabe." Revue des Études Arméniennes. Tome III, 1966.
  • (Fransızca) "La survivance de la division administrative Kust-i-Kapkoh sous le califat." Revue des Études Arméniennes. N.S. 5, 1968.
  • (Ermenice) "Սասունի 749-752 թթ. անհայտ ապստամբությունը Խալիֆայության դեմ." ("The Obscure Rebellion of Sasun in 749-752 Against the Caliphate"). Patma-Banasirakan Handes. № 3, 1971.
  • (Rusça) Армения и apaбcкий Халифат. Yerevan, Armenian SSR: Armenian Academy of Sciences, 1977.
  • (Fransızca) L'Armenie et la conquete arabe," in Armenian Studies/Études Arméniennes in Memoriaum Haig Berbérian. Dickran Kouymjian (ed.) Lisbon: Calouste Gulbenkian Foundation, 1986.
  • (Ermenice) Հոդվածների Ժողովածու (Collection of Articles). With introduction by Vahan Ter-Ghevondyan. Yerevan: Yerevan State University Press, 2003.
  • "The Armenian Rebellion of 703 Against the Caliphate" in The Legacy of Jihad: Islamic Holy War and the Fate of Non-Muslims. Andrew G Bostom (ed.) New York: Prometheus Book, 2005.

Kaynakça

  1. ^ The rendering of his name in this manner follows the transliteration system established in the Hübschmann-Meillet system.
  2. ^ a b c d (Ermenice) Anon. «Տեր-Ղևոնդյան, Արամ Նահապետի» (Ter-Ghevondyan, Aram Nahapeti). Soviet Armenian Encyclopedia. vol. xi. Yerevan, Armenian SSR: Armenian Academy of Sciences, 1985, p. 674.
  3. ^ a b c (Ermenice) Papazyan, Hakob D. "Լրատու: Արամ Տեր-Ղևոնդյան" ("News: Aram Ter-Ghevondyan"). Patma-Banasirakan Handes. № 1 (120), 1988, pp. 243-245.
  4. ^ a b c d "ՄԵԾԱՆՈՒՆ ԳԻՏՆԱԿԱՆԻ ՎԱՍՏԱԿԸ". Aravot (Ermenice). 5 Şubat 2005. 31 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2009. .
  5. ^ (Fransızca) Mahé, Jean-Pierre and Nina G. Garsoïan. "In memoriam Aram Ter-Łewondyan: Travaux et publications 8 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Revue des Études Arméniennes. Vol. 21, 1988-1989, p. 15.
  6. ^ Ter-Ghewondyan, Aram. The Arab Emirates in Bagratid Armenia. Trans. Nina G. Garsoïan. Lisbon: Calouste Gulbenkian Foundation, 1976.
  7. ^ (Rusça) Теp-Гeвoндян, Aрaм Н. Армения и apaбcкий Халифат. Yerevan, Armenian SSR: Armenian Academy of Sciences, 1977.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermeniler</span> anayurdu Ermeni Yaylaları olan bir halk

Ermeniler, anayurdu Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları olan etnik grup ve millettir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni mutfağı</span>

Ermeni mutfağı, Ermeni kültürü ve çevre kültürlere bağlı olarak gelişmiş Ermenilere özgü bir mutfaktır.

<span class="mw-page-title-main">Karen Demirciyan</span>

Karen Demirciyan, Sovyet ve Ermeni siyasetçidir. 1974 ile 1988 yılları arasında Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin genel sekreterliğini yapmıştır. 1990'ların sonlarında tekrar politikaya atılan Demirciyan, Ermenistan Millî Meclisi'nde meclis başkanı seçildiği 1999 yılında meclisi basan silahlı bir grup tarafından öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Gregorios Pakurianos</span> Bizanslı general

Gregorios Pakourianos, Grigol Bakurianis-dze; Yunanca: Γρηγόριος Πακουριανός; Ermenice: Գրիգոր Բակուրյան, Grigor Bakurian; Bulgarca: Григорий Бакуриани;

<span class="mw-page-title-main">Haçatur Abovyan</span> Ermeni yazar, aktivist ve akademisyen (1809-1848)

Haçatur Abovyan, Ermeni yazar ve 19. yüzyılın başlarında ulusal halk figürü. 1848'de gizemli bir şekilde kayboldu ve sonunda ölü olduğu tahmin edildi. O bir eğitimci, şair ve modernleşmenin savunucusudur. Modern Ermeni edebiyatının babası olarak nitelendirilen sanatçı, "Ermenistan'ın Yaraları" adlı eseriyle hatırlanıyor. 1841'de yazılmış ve 1858'de ölümünden sonra yayınlanan bu kitap, modern Ermeni dilinde, Klasik Ermenice yerine Erivan lehçesine dayanan bir Doğu Ermenicesi dili kullanılarak yayınlanan ilk romandır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Bagratuni Krallığı</span> 880lerin başında kurulan bağımsız krallık

Ermeni Bagratuni Krallığı veya Bagratuni Ermenistanı, I. Aşot tarafından, Büyük Ermenistan'ın Arap Emeviler ve Abbasi egemenliği altında yaklaşık iki yüzyıl süren yabancı egemenliğinin ardından 880'lerin başında kurulan bağımsız bir devlettir. Bölgedeki iki çağdaş güç olan Abbasiler ve Bizanslılar, bölgedeki insanlara boyun eğdirmek ve Ermeni nakharar soylu ailelerinin birçoğunu dağıtmak için uğraşırken Aşot, Arapları Ermenistan'dan uzaklaştıracak bir hareketin öncüsü olarak kendini öne sürmeyi başardı.

<span class="mw-page-title-main">Yereruyk</span> Ermenistanın Şirak bölgesindeki Anipemza köyü yakınlarında yer alan bir arkeolojik sit

Yereruyk, Ermenistan'ın Şirak bölgesindeki Anipemza köyü yakınlarında yer alan bir arkeolojik sit. Antik bir Ermeni kilisesine sahiptir. Türkiye ile sınırı belirleyen Arpaçay ırmağı yakınlarındaki platonun üzerinde ve Ani antik kentinin 5 km güneydoğusunda kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Arminiya</span>

Arminiya Ostikanatı veya Arminiya Emirliği olarak da bilinen Arminiya Müslüman Araplar tarafından Büyük Ermenistan, İberya Krallığı ve Albanya topraklarına verilen ve 7. yüzyılda bu bölgelerin fethedilmesinin ardından kullanılan siyasi ve coğrafi bir terimdir. İslam fetihlerinin ardından başta haraç karşılığında Arminiya eyaletini temsil etmesine ve Ermenilerin savaş zamanlarında sadakatine izin vermesine rağmen, Halife Abdülmelik ibn Mervan başkenti ile bir ostikan başkanlığında bölgeyi doğrudan Arap yönetimine bağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Artsah Krallığı</span>

Artsah Krallığı, Syunik, Artsah, Gardman ve Geğarkunik topraklarında Orta Çağ'da kurulmuş bir vassal Ermeni krallığıdır. Çağdaş kaynaklar buna Haçın Melikliği adını vermiştir. Kraliyet'in Haçın hanedanı, eski Syunid hanedanının bir koluydu ve ana kalesinden sonra Haçın olarak adlandırıldı. Krallık Hovhannes-Senekerim 1000 yılında kraliyet unvanını kazandığında ortaya çıktı.

Grigori Magistros, Ermeni prensi, dilbilimci, bilgin ve kamu görevlisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Ana Ermenice</span>

Ana Ermenice, Ön-Ermenice veya Proto-Ermenice) Ermenice: նախահայերեն

Ermenistan kültürü, Ermenistan'da yaşayan halkların ve Ermenistan tarihinde yer alan devletlerin kültürü.

Ermenistan'da İslam, yedinci yüzyılda Ermeni Yaylası'na girmeye başladı. Arap ve daha sonra Kürt aşiretler, ilk Arap istilalarının ardından Ermenistan'a yerleşmeye başladı ve Ermenistan'ın siyasi ve sosyal tarihinde önemli bir rol oynadı. On birinci ve on ikinci yüzyıldaki Selçuklu istilaları ile Türk unsuru Arap ve Kürt unsurlarının yerini almıştır. İranlı Safevi Hanedanı, Afşar Hanedanı, Zend Hanedanı ve Kaçar Hanedanlığı'nın kurulmasıyla Ermenistan, nispeten bağımsız bir Hristiyan kimliğini korurken Şii dünyasının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mamikonyan</span> Ermeni hanedanı

Mamikonyan veya Mamikonean, 4. ve 8. yüzyıllar arasında Ermeni siyasetine hakim olmuş aristokrat bir hanedandı. Hanedan üyeleri Tayk, Taron, Sason ve Bagrevand başta olmak üzere Ermeni yerleşimlerini yönetti. Hanedanın koruyucu azizi Hovhannes Karapet'ti. Hanedan üyelerinin Sasani istilacılara karşı şiddetle savundukları Surp Garabet Manastırı, Vaftizci Yahya'ya adanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Celalyan Hanedanı</span>

Hasan Celalyan Hanedanı, 1214'ten itibaren günümüzdeki aşağı Karabağ, Dağlık Karabağ ve Sünik'in küçük bir kısmını kapsayan Haçın bölgesini yöneten bir Ermeni hanedanıydı Adı Haçın'dan bir Ermeni feodal prens olan Hasan Celalüddevle'den 'dan gelmektedir. Hasan Celalyan ailesi, Selçuklu Türkleri, Persler ve Moğolların yanı sıra diğer Ermeni prensleri ve Haçın melikleri tarafından bölgedeki yabancı egemenliği boyunca birkaç yüzyıl boyunca özerkliğini koruyabilmişlerdir. Bölgede Ermeni bağımsızlığının son kalesini elinde tuttuklarını kabul edilir.

Sirarpie Der Nersessian Ermeni ve Bizans araştırmalarında uzmanlaşmış Ermeni sanat tarihçisidir. Der Nersessian tanınmış bir akademisyen ve Ermeni sanat tarihi alanında öncü bir isimdi. Massachusetts'teki Wellesley Kolejinde ve Harvard Üniversitesi'nin Henri Focillon Sanat ve Arkeoloji bölümünde Profesör ünvanı ile dersler vermiştir. Dumbarton Oaks'ta başta kıdemli üye, sonrasında ise 1954-1955 ve 1961-62 yılları arasında müdür yardımcısı olarak görev yaptı. Aynı zamanda Scholars Kurulunun da bir üyesiydi. Der Nersessian, British Academy (1975), Académie des Inscriptions et Belles-Lettres (1978) ve Ermeni Bilimler Akademisi (1966) gibi çeşitli uluslararası kuruluşların da üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Tovma Artsruni</span> 9.ve 10. yüzyıl Ermeni tarihçi

Tovma Artsruni, dokuzuncu yüzyıldan onuncu yüzyıla kadar olan bir Ermeni tarihçisi ve Artsrunik Hanesinin Tarihi'nin yazarıdır. Dört ciltlik eser, verilen başlığın aksine, üyesi olduğu Artsruni kraliyet ailesinin tarihi ile Van Gölü yakınındaki kökenlerini anlatmakla kalmıyor, aynı zamanda Ermenistan tarihini de kapsamlı bir şekilde ele almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">I. Gagik</span> Vasburaganın Artsruni hükümdarı

I. Gagik güney Ermenistan'da Vasburagan Krallığı'nın önce Kuzeybatı Vasburagan prensi ve sonra ölümüne kadar kral olarak Artsruni hükümdarı, ayrıca Bagratuni soyundan Ermeni kralı unvanı üzerinde hak iddia etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yakışıklı Ara</span>

Yakışıklı Ara Ermenice : Արա Գեղեցիկ efsanevi bir Ermeni kahramanı ve kralıdır. Ara, Ermeni edebiyatında çok yakışıklı olduğu ve Asur kraliçesi Semiramis'in onu yakalamak ve ona sahip olmak için Ermenistan'a karşı savaş açtığı popüler efsanesiyle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Nina Garsoïan</span>

Nina G. Garsoïan FBA, Ermeni ve Bizans tarihi konusunda uzmanlaşmış Fransız doğumlu Amerikalı bir tarihçidir. 1969'da Columbia Üniversitesi'nde görev alan ilk kadın tarihçi olmuş ve ardından Columbia'da Gevork M. Avedissian Ermeni Tarihi ve Medeniyeti Kürsüsü'nün ilk başkanı olmuştur. 1977'den 1979'a kadar Princeton Üniversitesi Yüksek Lisans Okulu'nun dekanı olarak görev yapmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.