İçeriğe atla

Aram Manukyan

Aram Manukyan
Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'ndeki birinci İçişleri bakanı
Görevde
Makama geliş
30 Haziran 1918
Yerine geldiğiYoktu
Yerevan'daki Sivil İdare Başkanı
Görev süresi
20 Aralık 1917[1] - 30 Haziran 1918
Van valiği
Görev süresi
19/20 Mayıs - 31 Temmuz 1915
Kişisel bilgiler
Doğum Sargis Hovhannisian
19 Mart 1879(1879-03-19)
Yelizavetpol Guberniyası, Rus imparatorluğu
Ölüm 29 Ocak 1919 (39 yaşında)
Yerevan, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti
Partisi Ermeni Devrimci Federasyonu
Evlilik(ler) Katarine Zalyan-Manukian
İmzası

Aram Manukyan (Ermenice: ErmeniceԱրամ Մանուկեան, 1879-1919) ya da Sarkis Hovanesyan, Ermeni siyasetçi ve Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nın ilk İçişleri Bakanı.

Hayatı

Aram Manukyan 1879 yılında Ermenistan'ın Syunik bölgesindeki Zeyva köyünde doğdu. 1903 yılında Gence ve Kars'taki Ermeni isyanlarına katılarak, Ermeni Devrimci Federasyonu'na girdi.[2] 1904 yılında İran yoluyla Van'a gitti ve orada Ermeni devrimcileri örgütledi. 1911'de İsviçre'nin Cenevre kentine giderek, orada 1 yıl kaldı.

Tekrar Van'a geri dönen Manukyan, Taşnaklı suç ortaklarıyla birlikte 10 Aralık 1912 gecesi Van Belediye Başkanı Bedros Kapamacıyan'ı öldürdü.[3] Yakalanarak bir süre hapis yatan Manukyan daha sonra serbest bırakıldı. I. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra Manukyan Van'a gitti. 1915 yılındaki Van İsyanı'nın lideriydi. Rus ordusu Van'ı ele geçirince Aram Manukyan Rusya'ya bağlı olarak kurulan Batı Ermenistan Yönetimi (Vaspurakan)'ın valisi ilan edildi.

Van 1917 yılında tekrar Osmanlılar tarafından geri alınınca Manukyan Tiflis'e kaçtı. Orada Taşnak Partisinde çalıştı. 1918 yılında kurulan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nın İçişleri Bakanı oldu. 21-29 Mayıs 1918 tarihleri arasında Ermenistan'la Osmanlı ordusu arasında gerçekleşen Serdarabad Muharebesi'na katıldı. 1919 yılında hastalanarak öldü.

Not listesi

Kaynakça

  1. ^ Melikyan 2010, s. 90: "Արամի Երևան վերադառնալու հենց հաջորդ օրից էլ, դեկտեմբերի 19–20-ին Հատուկ կոմիտեն սկսեց գործել"
  2. ^ "Aram Manukyan". 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2010. 
  3. ^ The Armenian Rebellion at Van (Utah Series in Turkish and Islamic Studies, Justin McCarthy, The University of Utah Press, 2006, ISBN 0-87480-870-7

İlgili Araştırma Makaleleri

Serdarabad Muharebesi, 21 Mayıs-29 Mayıs 1918 tarihinde Ermeni düzenli ordusu, Ermeni milisi ve Osmanlı ordusunun karşılaştığı savaştır. Serdarabad Anıtı bu savaş anısına dikilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti</span> Kafkaslarda tarihi devlet (1918-1920)

Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, varlığı boyunca kullandığı resmi adıyla Ermenistan Cumhuriyeti, resmi olmayan adıyla Birinci Ermenistan Cumhuriyeti, Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin dağılmasından sonra Ermeni Devrimci Federasyonu tarafından kurulan bir de facto bir hükûmetti. Uluslararası alanda tanınmamış ve 28 Mayıs 1918 tarihinde kurulduğu zaman eski Rus İmparatorluğu'nun Erivan Guberniyası ve Kars Oblastı'nda yüzölçümü 8.913 kilometrekarelik arazide iddialarda bulunmuştur. Kızıl Ordu'nun 29 Kasım 1920 tarihinde Erivan'a girmesiyle son bulmuştur.

Drastamat Kanayan, daha çok "Dro" lakâbı ile tanınan Ermeni isyancı, eşkıyâ; daha sonra asker ve siyâsetçi.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti</span> ilk Azerbaycan cumhuriyeti (28 Mayıs 1918-28 Nisan 1920)

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti, Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk laik ve demokratik devlet. Nüfusu 2 milyon kişiye ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Andranik Ozanyan</span> Ermeni gerilla ve siyasetçi (1865-1927)

Andranik Toros Ozanyan veya Antranig Paşa veya Voyvoda Antranik, Osmanlı Ermenisi gerilla lideri, Rus Ordusunda Ermeni gönüllülerinden oluşan birliklerden birinin komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti</span> 1918 - 1921 yılları arası var olmuş ülke

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan'ın 1918-1921 arasında bağımsız olduğu dönemdeki adıdır.

Oltu Muharebesi, 25 Haziran-5 Eylül 1920 tarihlerinde Ankara Hükûmeti ile Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti arasında yapılan savaştır. Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir komutasındaki Türk Ordusu'nun kesin zaferiyle sonuçlanmıştır.

Batum Konferansı ve Antlaşması, 11 Mayıs – 4 Haziran 1918 tarihleri arasında Batum'da yapılan konferans ve sonucunda 4 Haziran 1918'de Osmanlı İmparatorluğu ile Kasım 1917'deki Bolşevik ihtilalinden sonra Kafkasya'da kurulan devletlerle, yani Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan ve Azerbaycan Millî Şurası arasında imzalanmış anlaşma. 14 maddeden oluşan bu anlaşma, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin imzaladığı ilk uluslararası sözleşmedir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Bankası Baskını</span>

1896 Osmanlı Bankası Baskını, İstanbul'daki Osmanlı Bankası merkez şubesinin 26 Ağustos 1896 günü bir grup Ermeni Devrimci Federasyonu üyesi Ermeni tarafından ele geçirilmesi eylemidir.

<span class="mw-page-title-main">Karekin Pastırmacıyan</span>

Pastırmacıyan Karekin Efendi ya da Armen Karo, Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnak) liderlerinden, 1896 Osmanlı Bankası Baskını elebaşı, 1908-1912 dönemi Meclis-i Mebûsan Erzurum mebusu, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin ABD elçisidir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Ermenistan Yönetimi</span>

Batı Ermenistan Yönetimi, Van Gölü etrafında, 1915-1918 yılları arasında oluşmuş bir Ermeni geçici yönetimiydi.

<span class="mw-page-title-main">Garegin Njdeh</span> Ermeni siyasetçi ve filozof (1886-1955)

Garegin Ter-Harutyunyan veya savaşlardaki bilinen adıyla Garegin Njdeh (Njdeh Ermenicede "sürgün" veya "göçebe” anlamındadır., , Ermeni devlet adamı, asker, stratejist, gerilla lideri. Ermeni Devrimci Federasyonu üyesi olarak Ermeni Ulusal bağımsızlık hareketlerine katılmıştir. Balkan Savaşları ve 1.Dünya Savaşında Bulgaristan ve Rusya lehine Ermeni Taburlarını yöneterek Osmanlı'ya karşı çarpışmıştır. Başarıları yanında yönettiği birlikler müslüman halka, Türklere, Pomaklara, Kürtlere yaptığı katliamlarla bilinmektedir. Savaş sonrası ilk Ermeni Cumhuriyeti olan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti 'nin önde gelen politik ve askeri figürlerindendir.Bu sebeple pek çok Ermeninin gözünde karizmatik ulusal kahramandır. Anti-bolşevik faaliyetleri ile Dağlık Ermenistan Cumhuriyeti'nin esas kurucularından olmakla birlikte Sünik bölgesinin Sovyet Azerbaycan'a değil Sovyet Ermenistan'a bağlanmasındaki temel faktörde kendisi olmuştur. İkinci Dünya Savaşı sırasında ise Sovyetler Birliği'ne karşı Nazi Almanyasını desteklemiş ve Wehrmacht için Ermeni Taburları kurarak Sovyetler Birliği'nin Nazilerce işgali onlarla birlikte Ermenistan'ı Sovyetlerden kurtarıp Türkiye'yi işgalini ve buralardan da bir kısım toprakların Ermenilere verilmesini sağlayıp tamamen bağımsız Büyük Ermenistan kurma hayali ile çarpışmıştır. 1944 sonrası ise bu defa SSCB'yi Türkiye'ye savaş açıp işgali için kışkırtmış ancak kendisine itibar eden olmamıştır. Adı çeşitli savaş suçlarına karıştığından Nazi işbirlikçisi olduğundan aynı zamanda 1920-1921 yılları arasında Sovyetlere karşı devrimci faaliyette bulunduğundan bahisle Sovyetlerce yakalanıp tutuklanmış sonrasında hapishanede 1955'te ölmüştür.

Aram aşağıdaki anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Vazgen Manukyan</span> Ermenistanın ilk başbakanı

Vazgen Manukyan, Ermeni siyasetçi, Ermenistan eski başbakanı ve eski Savunma Bakanı.

<span class="mw-page-title-main">Aram Yerganyan</span>

Aram Yerganyan (Ermenice: Արամ Երկանեան;, Ermeni devrimci. Ermeni Kırımı'nda ve Bakü'deki Ermenilerin katledilişinde rol aldıkları iddiasıyla intikam eyleminde bulunarak Bahattin Şakir ve Fetali Han Hoyski'ye suikast düzenlemiştir. Ermeni ulusal kahramanı olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Hatisyan</span> Fransız siyasetçi (1874-1945)

Aleksander Hatisyan, Ermeni siyasetçi ve gazeteci. 28 Mayıs 1919 ile 5 Mayıs 1920 tarihleri arasında Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin başbakanlık görevini yürütmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü-Ermeni Savaşı</span>

Gürcistan-Ermenistan Savaşı, 1917'de Ekim Devrimi yani Bolşevik Devrimi'nden sonra başlamıştır. 7 ilâ 31 Aralık 1918 tarihleri arasında sürmüştür. Yeni kurulan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin Kvemo Kartli ve Lori'nin kontrolünü ele geçirmek için verdikleri savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Wilson Ermenistanı</span>

Wilson Ermenistanı ABD Başkanı Woodrow Wilson Dışişleri Bakanlığı tarafından çizildiği üzere Sevr Antlaşması'ndaki Birinci Ermenistan Cumhuriyeti'nin sınır yapılandırmasını ifade eder. Sevr Antlaşması, Ağustos 1920'de Batı Müttefik Güçleri ile Osmanlı İmparatorluğu'nun mağlup hükûmeti arasında hazırlanmış ve imzalanmış bir barış antlaşmasıydı. Anlaşma Amerika Birleşik Devletleri tarafından asla imzalanmadı. Antlaşmanın imzalanmasına rağmen Osmanlı İmparatorluğu tarafından hiçbir zaman onaylanmadı.

Ermeni Ulusal Konseyi Ekim 1917'de Tiflis'te Ermeni Ulusal Kongresi tarafından oluşturulan kalıcı bir yürütme organıydı. Konsey, Mayıs 1918'de Orta Çağ'dan bu yana ilk bağımsız Ermeni devleti olan Birinci Ermenistan Cumhuriyeti'nin kurulmasından sorumluydu.

<span class="mw-page-title-main">Armenak Yekaryan</span>

Armenak Yekaryan Ermeni fedaisidir. Yekaryan, Osmanlı İmparatorluğu'nda Van'da doğdu. 1888'de Ermeni Ulusal Hareketi'ne Armenakan saflarında katıldı. İlk eğitimi Varagavank manastırındaydı. 1896'da Van isyanı sırasında İran'dan silah temin ederek şehirde isyanı örgütledi. 40 arkadaşı ile birlikte hapsedildi ve çatışmalar sonrasında serbest bırakıldı. Daha sonra padişahın isteği üzerine Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrıldı. İran'da Urmiye'ye gitti. Jön Türk Devrimi ile padişahın tahttan indirilmesinden sonra 1908'de Van'a döndü. 1915'te Van isyanına katıldı. Başında Aram Manukyan olan geçici bir Ermeni hükümeti kurdular. Armenak Yekaryan polis şefi oldu. Aram Manukyan, Armenak Yekaryan ve diğerleri, tamamen militarize edilmiş yönetime ulusal-sivil bir karakter vermeye çalıştılar. 1922'de ailesiyle birlikte Mısır'ın Kahire kentine göç etti ve burada 1926'da öldü. Ailesi 1947'de Sovyet Ermenistan'ına taşındı.