İçeriğe atla

Araguaia nehir yunusu

Araguaia nehir yunusu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Alt şube: Vertebrata
İnfa şube: Gnathostomata
Sınıf: Mammalia
Takım: Cetacea
Alt takım: Odontoceti
Familya: Iniidae
Cins: Inia
Tür: I. araguaiaensis
İkili adlandırma
Inia araguaiaensis
Hrbek, Da Silva, Dutra, Farias, 2014

Inia spp. dağılımı.:I. araguaiaensis sağda mavi alanda; I. geoffrensis ve I. boliviensis sırasıyla açık yeşil ve mor.

Araguaia nehir yunusu veya Araguaian boto[1] (Inia araguaiaensis), Güney Amerika nehir yunusu. 2014 yılında, Amazon nehir yunusu ile benzer olarak tür tanımlaması ayrı yapılmıştır. Brezilya'da yer alan Araguia Nehri ve Tocantins Nehri doğal yaşam alanıdır.

Ekim 2014 itibarıyla I. araguaiaensis Deniz Memelileri Komitesi tarafından ayrı bir tür olarak kabul edilmemektedir. Komitenin yayınladığı taksonomiye göre I. araguaiaensis bağımsız bir tür değildir.[1][2][3]

Keşfi

I. araguaiaensis'' ayrı bir tür olarak ilk kez 22 Ocak 2014 tarihinde tanımlanmıştır. Bu tanınmada temel nükleer mikrosatelit ve mitokondriyal DNA verileri rol oynamıştır. Ayrıca benzer canlılar olan Amazon nehir yunusu ve Bolivya nehir yunusu'na göre diş sayısının farklı olduğu tespit edilmiştir.[1][4][5]

Tanımlanması

Cinsin üyeleri gri-pembe bir renge sahip olup 153 ila 2,6 m (502 ila 8,5 ft) arasında vücut uzunluğuna sahiptir. Dorsal sırt bölgesinde yüzgeç bulunur. Boyun omurları başlarını döndürmek için kaynaşmıştır. Bu durum onları keskin dönüş yapmalarını sağlamaktadır. Diğer nehir yunusları gibi I. araguaiaensis de göze çarpan bir alına ve uzun bir buruna sahiptir, buna karşın deniz yunuslarına oranla küçük gözleri vardır. Çünkü yaşadığı ortam genellikle bulanıktır ve görüş alanları bu sebeple gelişmemiştir. Ana besin kaynakları ekolokasyon kullanarak buldukları balıklardır.[6][7][8]

Taksonomi

Araguaia nehir yunusu, Amazon nehir yunusu (Inia geoffrensis) ile büyük oranda benzerlik taşımaktadır. İki canlı arasındaki farklılığın 2.08 milyon yıl önce ortaya çıktığı tahmin edilmektedir.[1]

Güney Asya nehir yunusu dışında
Güney
 Amerika
Inia  
 
 
 

Inia araguaiaensis (Araguaia nehir yunusu)

 
 
 
 

Inia geoffrensis (Amazon nehir yunusu)

 
 
 
 
 

Inia boliviensis (Bolivya nehir yunusu)

 
 
 
 

Pontoporia blainvillei (La Plata yunusu)

 
 
 

†Lipotes vexillifer (Çin nehir yunusu)

 
 

I. boliviensis, P. blainvillei ve L. vexillifer arasındaki tahmini farklılık süresi, sırasıyla 2.9, 12.0 ve 16.2 milyon yıl öncedir.[1]

Koruma

Bir Araguaia nehir yunusu (Inia araguaiaensis) yüzeyde nefes alıyor, Cantão Devlet Parkı, Brezilya

Araguaia nehir yunusunun günümüzdeki toplam nüfusunun 600 ile 1500 arasında olduğu tahmin edilmektedir ve genetik çeşitliliği sınırlıdır.[1] Gelişigüzel yapılan tarım faaliyetleri, denetimsiz atılan endüstriyel atıklar ve hidroelektrik barajlar bu cinsin yaşamını tehlikeye atmıştır. Araguaia Nehri'ndeki yaşam alanı yaklaşık olarak 1500 ile 2110 km arasındadır Tocantins Nehri'nde ise günümüzde 6 hidroelektrik barajı mevcuttur ve bu cinsin yaşamlarını tehlikeye atmaktadır.[1]

Brezilya'da yer alan Cantão Devlet Parkı'nda büyük oranda korunmaktadırlar. Buna karşın ticaret ile uğraşan balıkçılar, sıklıkla ağlarındaki balıkları yedikleri için parkın etrafında yaşayan bu yunusları avlayabilmektedir. Bununla birlikte bu yunusları zehirleyen ve ateşli silah kullanarak bu yunusları öldüren balıkçılar da rapor edilmiştir.[9]

Bilim insanlarının çeşitli çalışmalarına ve konuyla ilgili kurumların açıkladığı güncel verilere göre Araguaia nehir yunusu günümüzde hassas türler grubundaki yer alan hayvanlar arasındadır.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h Hrbek, Tomas; Da Silva, Vera Maria Ferreira; Dutra, Nicole; Gravena, Waleska; Martin, Anthony R.; Farias, Izeni Pires (22 Ocak 2014). Turvey, Samuel T. (Ed.). "A New Species of River Dolphin from Brazil or: How Little Do We Know Our Biodiversity". PLOS ONE. Cilt 9. ss. e83623. doi:10.1371/journal.pone.0083623. PMC 3898917 $2. PMID 24465386. 5 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2016. 
  2. ^ "List of Marine Mammal Species & Subspecies". Society for Marine Mammalogy. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2016. 
  3. ^ В Бразилии нашли новый вид дельфинов 19 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça), 24 Ocak 2014, Erişim tarihi: 18 Ekim 2016.
  4. ^ McGrath, M. (22 Ocak 2014). "Brazil dolphin is first new river species since 1918". BBC. 25 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2014. 
  5. ^ Anderson, N. (24 Ocak 2014). "Inia araguaiaensis: New Species of River Dolphin Found in Brazil". Sci-News.com. 7 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2014. 
  6. ^ "Animal Info - Boto (Amazon river dolphin)". Endangered Animals. AnimalInfo.org. 7 Haziran 2006. 19 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014. 
  7. ^ Best, Robin C.; da Silva, Vera M.F. (1993). "Inia geoffrensis" (PDF). Mammalian Species. Cilt 426. The American Society of Mammalogists. ss. 1-8. doi:10.2307/3504090. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  8. ^ "Boto (Amazon river dolphin)". American Cetacean Society. Fact Sheet. 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014. 
  9. ^ "Projeto Boto do Araguaia". Araguaia.org (Portekizce). Instituto Araguaia. 2 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2016. 

Dış bağlantılar

Vikitür'de konuyla ilgili taksonomik bilgiler bulunur:

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yunus (hayvan)</span> memeli deniz hayvanı

Yunus, balinalar (Cetacea) takımının dişli balinalar (Odontoceti) alt takımı içindeki yunusgiller (Delphinidae) familyasında sınıflanan türlerin büyük çoğunluğu ile nehir yunusları (Platanistoidea) üst familyasında sınıflananların tümü için kullanılan ortak addır.

<span class="mw-page-title-main">Washington (eyalet)</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Washington, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatısında bulunan eyaletlerinden birisidir. Eyalet, Amerika Birleşik Devletleri'nin Büyük Okyanus kıyısındaki eyaletlerinin en kuzeyde olanıdır. Eyalet, Seattle, Spokane gibi ABD'nin sayılı büyük şehirlerini barındırır. Eyaletin kuzey sınırları Kanada'ya komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Çin nehir yunusu</span> Yunus türü

Çin nehir yunusu (Lipotes vexillifer; Çince:

<span class="mw-page-title-main">Nehir yunusu</span>

Nehir yunusu, balinalar (Cetacea) takımına dahil dişli balinalar (Odontoceti) alt takımındaki tek üst familya olan Platanistoidea'da sınıflanan türleri ifade eden ortak addır. Toplam dört tane nehir yunusu türü vardır ve her biri kendine ait bir familya içinde sınıflanır.

<span class="mw-page-title-main">Amazon nehir yunusu</span>

Amazon nehir yunusu ya da diğer adlarıyla Boto, Pembe nehir yunusu Amazon Nehri ve Orinoco Nehri sistemlerinde bulunan bir tatlısu nehir yunusudur. Nehir yunuslarının en büyüğü olan bu tür, aynı yaşam alanı içinde bulunan ancak gerçek bir nehir yunusu türü olmayan Tucuxi ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Haliç yunusu</span>

Haliç yunusu ya da Tucuxi Amazon havzasındaki nehirlerde ve Güney Amerika'nın kuzey ve doğu kıyılarında denizlerde bulunan bir yunus türüdür. "Tucuxi" adı Tupi dilindeki tuchuchi-ana sözcüğünden türetilmiştir ve türün genel adı olarak kullanılmaktadır. Amazon nehir yunusu gibi gerçek nehir yunusları ile benzer coğrafi bölgelerde bulunmasına rağmen haliç yunusu genetik olarak nehir yunuslarına benzememektedir ve deniz yunusları (Delphinidae) familyasında yer almaktadır. Fiziksel olarak, özellikle de denizde bulunan tipi afalinaya benzer. Ancak yeteri kadar yakın olmadığı için kendi cinsi Sotalia altında sınıflanmıştır. Ayrıca gri yunus, gri nehir yunusu, Guyana nehir yunusu, Amerika ırmak yunusu, Sotali, Bufeo negro ve Bufo negro adları da verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz başlı yunus</span>

Beyaz başlı yunus, Cephalorhynchus cinsinde bulunan dört tür arasında en çok bilinen yunus türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Manaus</span>

Manaus, Brezilya'nin kuzeyinde bir kenttir. Amazonas eyaletinin merkezi ve eyaletin en büyük şehridir. Rio Negro Nehri ve Solimõeş Nehri'nin kıyısında, bu ırmakların kavuşup Amazon Nehri'ni oluşturduğu mevkinin yakınında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Balina ve yunuslar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Balinalar ya da Latince adıyla Cetacea infra takımı içinde plasentalı deniz memelileri olan balinalar, yunuslar ve musurları barındırır. Bu infra takımın tüm günümüz üyeleri tamamen su içinde yaşamaya adapte olmuştur. Çoğu açık okyanuslarda yaşarken az sayıda üyesi nehirlerde ve haliçlerde yaşar. Bu hayvanlar üremek için çiftleşmeyi, doğumu, yavrularını emzirmeyi ve beslenmeyi tamamen sualtında gerçekleştirirler. Boyutları 1,4 m. boyunda ve 54 kg. ağırlığındaki körfez muturundan aynı zamanda bugüne kadar yaşamış en büyük hayvan olduğu düşünülen 29,9 m. boyunda ve 190 ton ağırlığında mavi balinaya kadar bir yelpaze içindedir. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından bu infra takım için on dört familya, 39 cins ve 90'dan fazla tür tanınmaktadır. IUCN tarafından bu türlerden ikisi kritik tehlikedeki türler, yedisi tehlikedeki türler, altısı hassas türler, beşi neredeyse tehdit altındaki türler arasında listelenirken yirmi ikisi asgari endişe altında görülmekte ve kırk beşi hakkında yeterli veri yoktur, ayrıca üç tür henüz değerlendirilmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dişli balinalar</span> balina parvo takımı

Dişli balinalar (Odontoceti), mevcut balinaların iki ana grubundan biridir. Dişsiz balinalar ile son ortak ataları muhtemelen – 34 milyon yıl önce – geç Eosen'de yaşamıştır.

Dünyanın en uzun nehirleri listesi dünyada bulunan 1.000 km'den daha uzun olan nehir sistemlerini ihtiva eder. Uzunluk kavramı karmaşık ve tartışmalıdır. Değişik kaynaklar bir nehir sistemi hakkında bazen birbirinden farklı bilgiler vermektedir. Bilgi kaynaklarından farklı bilgiler verilmiş ise, eğer bu farklar büyük değilse bir ortalama verilmiştir ama eğer farklar çok büyükse değişik kaynaklardan verilen bilgiler ayrı ayrı parantez içine konulup verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Irrawaddy yunusu</span>

Irrawaddy yunusu Güneydoğu Asya ve Bengal Körfezi'nin bir kısmında nehirlerde, haliçlerde ve deniz kıyıları yakınlarında aralıklı olarak küçük popülasyon grupları hâlinde yaşayan bir örihalin okyanus yunusu türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Bolivya nehir yunusu</span>

Bolivya nehir yunusu, Amazon nehir yunusu'nun alt türü olan, Bolivya'da ve Brezilya'nın güneybatı bölgesinde yaşayan nehir yunusu. 2008 yılında moleküler düzeydeki çalışmaların ardından ayrı bir tür olarak teyit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey gerçek balina yunusu</span>

Kuzey gerçek balina yunusu, Büyük Okyanus'un kuzeyinde bulunan küçük ve ince bir deniz memeli türü. Kuzey Pasifik'in derin sularında genellikle diğer deniz memelileriyle de birlikte 2.000'e kadar ulaşan sayıda gruplarla dolaşırlar. Bu tür iki gerçek balina yunusu türünden birisidir, diğeri ise Güney Yarımküre'nin soğuk sularında bulunan güney gerçek balina yunusudur.

<i>Orcaella heinsohni</i>

Orcaella heinsohni, Avustralya'nın kuzey kıyılarında bulunan bir yunus türüdür.Orcaella cinsinin diğer üyesi olan Irrawaddy yunusuna çok benzer ve 2005 yılına kadar da ayrı bir tür olarak tanımlanmamıştır. Irrawaddy yunusu iki renge sahip iken O. heinsohni üç renge sahiptir. Ayrıca kafatası ve yüzgeç yapıları da iki tür arasında küçük farklılıklar gösterir.

<i>Neophocaena asiaeorientalis</i>

Neophocaena asiaeorientalis Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından yeni kabul edilmiş bir liman yunusu türüdür ve Çin'de Yangtze Nehri'ne endemiktir. Çin nehir yunusunun soyunun tükenmesinden sonra ve popülasyonunun hızla azalmasından ötürü Çin hükûmeti tarafından en yüksek koruma statüsü olan Ulusal Birinci Derece Önemli Korunma Altında Olan Vahşi Hayvan statüsü verilerek soyunun tükenmemesi için önlem alınmıştır. Dünya Doğayı Koruma Vakfı ve IUCN gibi küresel çevre koruma örgütleri Çin hükûmeti ile bu türün yaşaması için ortak çalışmalarda bulunmaktadır.

<i>Sousa sahulensis</i>

Sousa sahulensis bir kambur yunus türü ve kambur yunuslarının bulunuş kronolojisine göre dördüncü türdür. Bilimsel adındaki epiteti sahulensis kuzey Avustralya ve güney Yeni Gine arasında bulunan Sahul Sığlığı'na ithafen verilmiştir ki bu da türün genellikle bulunduğu yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Mantaro Nehri</span> Peruda bir nehir

Mantaro Nehri, Peru'nun orta bölgesinden geçen uzun bir nehirdir. Adı Keçuva dilinde "büyük nehir" anlamına gelir. Mantaro, Apurimac Nehri ile birlikte Amazon Nehri'nin kaynaklarından birisidir.

<i>Amazona brasiliensis</i>

Kırmızı kuyruklu papağan olarak da bilinen kırmızı kuyruklu amazon, Psittacidae ailesindeki bir papağan türüdür. Brezilya'nın güneydoğu eyaletleri olan São Paulo ve Paraná'daki kıyı bölgelerine endemiktir. Kuş, habitat kaybı ve yabani kuş ticareti nedeniyle tehdit altındadır ve Dünya'nın biyolojik olarak en çeşitli ekosistemlerinden birini koruma çabalarının bir sembolüdür. BirdLife International ve IUCN tarafından Neredeyse Tehdit Altında olarak kabul edilmektedir. 1991–92'de nüfus 2000 bireyin altına düştü. Devam eden koruma çabalarının ardından, 2015 yılına ait bir sayımda popülasyonun 9,000 - 10,000 arasına çıktığı tahmin edildi ve bu, bu türün daha önceki tehlikelerden kurtulmaya başladığını gösterdi. Yakın zamanda yapılan bir araştırma, bu türün popülasyonunun Güney Brezilya'daki Paraná eyaletinde sabit olduğunu ve son 12 yılda popülasyon eğilimi dalgalanmasını ortaya çıkardı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.