İçeriğe atla

Aragon Krallığı

Koordinatlar: 41°39′K 0°54′B / 41.650°K 0.900°B / 41.650; -0.900
Kontrol Edilmiş
Aragon Krallığı
Aragonca: Reino d'Aragón
İspanyolca: Reino de Aragón
Latince: Regnum Aragonum
1035-1707
Aragon Krallığı bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Aragon Krallığı ve Aragon Bölgesi
Aragon Krallığı ve Aragon Bölgesi
BaşkentZaragoza
Yaygın dil(ler)Aragonca, Katalanca, Kastilya dili, Latince
HükûmetFeodal Monarşi
Yasama organıCortes Generales
Tarihçe 
• Kuruluşu
1035
• Aragon'un Bağımsız bir krallık olarak kurulması
1035
• Nueva Planta Kararları
1707-1716
• Dağılışı
1707
Öncüller
Ardıllar
Aragon Kontluğu
Bourbon İspanyası
Günümüzdeki durumuİspanya İspanya

Aragon Krallığı, 11. ve 15. yüzyıllar arasında bugünkü İspanya'nın kuzeydoğusunda var olmuş devlet.

Aragon Krallığı Katalonya ve Valensiya'nın yanı sıra Fransızların yaşadığı çeşitli bölgeler ile Akdeniz'in karşı kıyısındaki çeşitli toprakları da (Balear Adaları, Sicilya, Napoli ve Sardinya) içine alıyordu. 1035'te III. Sancho, küçük bir Pirene yurdu olan Aragon'u bağımsız bir krallık haline getirerek üçüncü oğlu I. Ramiro'ya bıraktı. Ramiro, bu dağlık bölgeye doğudaki Sobrarbe ve Ribagorza'yı da kattı.

12. yüzyılın sonlarında Müslüman Araplardan geri alınan topraklar üzerinden büyüdü. 1118'de Araplardan alınan Zaragoza başkent yapıldı. 1140'ta Aragon ile Katalonya'nın birleşmesi, daha çok Katalanlara yaradı. Katalanlar, kendilerini Kastilya'ya karşı savunmanın mali ve askeri sorumluluğunu, büyük ölçüde Aragon bölgesinde yaşayanlara düştüğünü bildikleri için ticarete ve denizlerde yayılmaya yöneldiler. 15. yüzyıla gelindiğinde Aragonlu soylular, tüccar Katalanların gücünü dengeleyebilmek için Kastilya ile birleşmeyi yeğlemeye başlamışlardı. İki krallık 1479'da birleşti; parlamentosu ile öteki yönetsel kurumlar, anayasal haklar 18. yüzyıl başlarında V. Felipe tarafından feshedilene değin özerkliğini korudu.

Eski Aragon Krallığı'nın sınırları 1833'e değin yönetsel bir bütün olarak varlığını sürdürdü ve o tarihte bugünkü üç ayrı ile (Aragona, Katalonya ve Valencia) bölündü.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Barselona</span> Ispanyanın kuzeydoğusunda, ülkenin ikinci büyük kenti

Barselona, İspanya'nın kuzeydoğu kıyısında bulunan bir kent. Katalonya özerk bölgesinin başkenti ve en büyük kenti, ayrıca İspanya'nın nüfus bakımından ikinci en büyük kentidir. Şehir merkezi sınırları içindeki nüfusu 1,6 milyon, komşu ilçelerle birlikte Barselona ilinin nüfusu 4,8 milyondur. Avrupa Birliği sınırları içindeki beşinci en büyük metropoliten alandır. Kent, İspanya-Fransa sınırının yaklaşık 150 km güneyinde yer alır. İspanya'nın Akdeniz kıyısındaki en önemli limanı ve ticaret merkezidir. Kendine özgü kültürü ve güzelliğiyle ün yapan Barselona'nın, Gaudi'nin başını çektiği modernizm akımıyla planlanmış, 1900'lerden kalma ızgara planlı modern bölümü ilgi çekmektedir. Yaygın dil Katalanca'dır.

<span class="mw-page-title-main">Katalonya</span> İspanyaya bağlı İber Yarımadası’nın kuzeydoğusunda yer alan özerk bölge

Katalonya, İspanya'ya bağlı İber Yarımadası'nın kuzeydoğusunda yer alan özerk bölge. Katalonya 4 ilden oluşmaktadır: Barselona, Girona, Lleida ve Tarragona. Barselona, en büyük şehir ve başkenttir; İspanya'nın 2. en nüfuslu belediyesi ve Avrupa Birliği içerisindeki en yoğun nüfuslu 17. kentsel alandır.

<span class="mw-page-title-main">Katalanca</span> Latin dili

Katalanca, Hint-Avrupa dillerinin Latin koluna bağlı bir dildir. İspanya'nın bazı bölgelerinde ve Andorra'da resmî dildir. Katalanca konuşanların çoğu İspanya'da yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Louis Aragon</span> Fransız şair (1897 – 1982)

Louis Aragon siyasal eylemci ve komünist şair, romancı ve deneme yazarı. Bugünkü Fransız ozanlarının en önemlilerinden biri olarak bilinir. Özellikle, Türkçeye Mutlu Aşk Yoktur adıyla çevrilen şiiriyle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Endülüs</span> 711–1492 yılları arasında İber Yarımadasında Müslümanların hakimiyeti altındaki bölgeler

Endülüs, 711-1492 yılları arasında İber Yarımadası'nda Berberi milletinin de katkısı ile Arapların etkisi altında bulunan bölgelere verilen isimdir. Müslümanların İber Yarımadası'ndaki varlığı en son Moriskoların 1609 yılında İspanya'dan Müslümanlığı bırakmadıkları için göçe zorlanarak sınır dışı edilmesiyle son bulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mançurya</span> Doğu Asyadaki coğrafi bir bölge

Mançurya, Doğu Asya'da bugünkü Çin'in kuzeydoğu bölgesi ve Rusya'nın Primorski bölgesini kapsayan tarihî bir bölge.

<span class="mw-page-title-main">Guria</span>

Guria, Gürcistan’ın Karadeniz kıyısında, tarihsel ve coğrafi bölgesidir. Bugün ülkenin yönetsel bölgelerinden (mhare) biri olan Guria’nın merkezi kenti Ozurgeti’dir.

<span class="mw-page-title-main">I. Alfonso</span>

I. Alfonso (Savaşçı-Alfonso) Aragon ve Navarra kralı (1104-1134). Kral Sancho'nun ikinci oğlu, kardeşi kral I. Pedro'nun halefi.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol İmparatorluğu</span> Beş kıtada toprağı olan, dünyanın ilk küresel imparatorluğu

İspanyol İmparatorluğu, beş kıtada toprağı olan, dünyanın ilk küresel imparatorluğudur. İspanyol İmparatorluğu, İspanya veya İspanya hükümdarları tarafından fethedilen, miras kalan veya el konan arazileri kapsar. Bu arazilere Kuzey ve Güney Amerika'nın geniş kesimleri de dahildir. Hak iddia edilen ancak hiç ele geçirilemeyen topraklar da mevcuttur. Toplam arazilerin yüzölçümü 18. yüzyılın sonunda 18 milyon kilometre kare civarındadır. 16. ve 17. yüzyıllardaki kıtalararası yapısına rağmen koloni imparatorluğu deyimi 1768 yılı itibarıyla kullanılmaya başlanmıştır. 19. yüzyılda ise devlet yapısı tamamen kolonisel bir yapıya dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">IV. Pedro (Aragon kralı)</span> Aragon kralı (1319-1387)

IV. Pedro, lakabı el Cerimoniós (resmi), el Cruel (zalim), El del Punyalet (hançer),, 1336-1387 arasında Aragon kralı.

<span class="mw-page-title-main">Kastilya Krallığı</span> İber Yarımadasında eski bir krallık

Kastilya Krallığı (Castilla), İber Yarımadası'nda eski bir krallık. Endülüs Emevileri'nin çöküşünden sonra kurulmuş ve 1479'da yerini İspanya Krallığı'na bırakmış olan eski bir krallık. Şatolar ülkesi (Castlia) anlamına gelen Kastilya adı ilk kez 800 yılında İspanya'nın kuzeyinde yer alan Burgos ilinin kuzeyinde yer alan küçük bir yerleşim bölgesinde duyuldu.

<span class="mw-page-title-main">İspanya tarihi</span>

İspanya tarihi, İspanya'da tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan dönem boyunca yaşanan olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">I. Isabel</span> İspanyol hükümdarı (1474–1504)

I. Isabel, Kastilyalı Isabella veya Katolik Isabel, Kastilya (1474-1504) ve Aragon (1479-1504) Kraliçesi. Bu iki Krallığı 1479'dan sonra kocası Aragon Kralı II. Fernando ile birlikte yönetmiştir. Hükümdarlığı sırasında İspanya'nın birliğini sağlamış ve Kristof Kolomb'un Yeni Dünya'yı keşfiyle güçlü bir sömürge imparatorluğunun temelleri atılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rodrigo Díaz de Vivar</span>

Rodrigo Díaz de Vivar El Cid Campeador olarak bilinen Kastilyalı asil, askerî komutan, başarılı diplomat. Sürgün edildikten sonra Valensiya şehrini fethetmiş ve yönetmiştir. Kastilya sarayında eğitilmiş, VI. Alfonso'nun en önemli komutanı olmuş ve Müslüman Araplara (Endülüs) karşı savaşmıştır. Lakabı olan “El Cid” İspanyolcadaki tarif edatı “El” ve Arapçadaki seyid (سيد) kelimelerinden gelir. “El Cid” bu şekilde hükümdâr olarak çevrilebilir. “Campeador” ise Latince bir kelimedir ve savaş sanatının ustası, silâhşör anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol Engizisyonu</span>

İspanyol Engizisyonu, Aragon kralı II. Fernando ve Kastilya kraliçesi I. Isabel tarafından 1478'de kurulmuş engizisyon mahkemeleridir. II. Isabel tarafından 1834'te lağvedilene kadar devam etti. İspanyol Engizisyonunda, Müslümanlarla Yahudilerin Katolikliğe döndürülmesi hedeflenmişti. 200.000'e yakın Yahudi ve çok sayıda Müslüman'ın İspanya'yı terk etmesiyle sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">II. Fernando (Aragon kralı)</span> İspanyol hükümdarı (1452-1516)

II. Fernando 1452-1516 arası yaşamış, İspanya'nın siyasi ve dini birliğini Kastilyalı I. Isabel ile evlenerek sağlamış ve modern bir devletin temelini atmış tarihi kişiliktir. 1461'de babası tarafından yasal mirasçı ilan edilip Aragon'un bazı topraklarının idaresi kendisine verilmiştir, daha sonra Ferdinand II adıyla 1468-1516 arasında Sicilya Kralı olmuştur. Ayrıca Ferdinand III adıyla 1504-1516 yılları arasında Napoli Krallığı'nı yönetmiştir.

Katalan Bölüğü 14. yüzyılda etkin olan Roger de Flor komutasındaki paralı asker birliğidir. 1302 yılındaki Caltabellotta Antlaşması sonucunda Aragon Krallığı ile Anjou Hanedanı arasındaki Sicilya'daki savaş sona erince işsiz kalan paralı askerler Roger de Flor tarafından birliğe dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nueva Planta kararları</span> İspanya Veraset Savaşından sonra merkezileştirme kararnameleri

Nueva Planta kararları, İspanya'nın ilk Bourbon kralı olan V. Felipe tarafından 1707 ve 1716 yılları arasında, İspanya Veraset Savaşı sırasında ve Utrecht Antlaşması ile savaş bittikten kısa bir süre sonra imzalanan bir dizi kararnameye verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Aragon Tacı</span> 1162-1716 yılları arası bir monarşi

Aragon Tacı karma bir monarşiydi, aynı zamanda günümüzde Aragon Krallığı ve Barselona Kontluğu'nun hanedan birliğinden kaynaklanan ve İspanya Veraset Savaşı'nın bir sonucu olarak sona eren tek bir kral tarafından yönetilen, bireysel yönetimlerin veya krallıkların konfederasyonu olarak da anılmaktadır. 14. ve 15. yüzyıllarda gücünün zirvesinde olan Aragon Tacı talassokrasi idi, günümüzde doğu İspanya'nın büyük bir bölümü ile güney Fransa'nın bazı kısımları kontrol eden ve Balear Adaları, Sicilya, Korsika, Sardinya, Malta, Güney İtalya ve Yunanistan'ın bazı bölgelerini de içeren bir Akdeniz "imparatorluğu" idi.

<span class="mw-page-title-main">Habsburg İspanyası</span> 16. ve 17. yüzyıllarda Habsburg Hanedanı tarafından yönetilen İspanya dönemi

Habsburg İspanyası, 16-18. yüzyıllar (1516-1700) arasında hüküm süren geniş topraklara atıfta bulunan çağdaş bir tarihçilik terimidir. –1700) Habsburg Hanedanı'nın İspanyol şubesinden krallar tarafından. Habsburg İspanyası, bileşik krallık ve şahsi birlikti. Habsburg İspanyol hükümdarları, İspanyol İmparatorluğu'nu yöneten etki ve güçlerinin zirvesine ulaştı. Bu dönemde farklı kıtalardaki İspanyol topraklarına atıfta bulunan İspanya, başlangıçta Kastilya, Aragon ve 1580'den itibaren Portekiz taçları dahil olmak üzere tüm İber yarımadasını kapsıyordu. Daha sonra, Latin Amerika'nın çoğu ve Amerika'daki Doğu Hint Adaları, Felemenk, Avrupa'daki İtalya toprakları ve Fransa, Septe ve Vahran gibi küçük yerleşim bölgeleri gibi Portekiz mülklerinden oluşan beş kıtadaki bölgeleri, Kuzey Afrika'da ve Filipinler'de ve Güneydoğu Asya'daki diğer mülkleri içerecek şekilde genişledi. İspanyol tarihinde bu dönem Coğrafi Keşifler dönemi olarak da anılmıştır.