İçeriğe atla

Arabi Paşa

Arabi Paşa
Doğum1841
Ölüm21 Eylül 1911
Kahire
MilliyetMısırlı
Mezun olduğu okul(lar)El-Ezher Üniversitesi

Arabi Paşa ya da Urabi Paşa olarak da bilinir, tam adı Ahmed Arabi Paşa el-Mısri (d. 1841 - ö. 21 Eylül 1911), Mısırlı milliyetçi önder. Aydınların, subayların ve Mısır köylü halkının yabancı denetiminden duyduğu hoşnutsuzluğu dile getiren toplumsal ve siyasi hareketin başında yer almıştır.

Bir köylü ailesinden gelen Arabi, Kahire'de Orta Doğu'nun o dönemdeki öncü İslami bilim kurumu olan El-Ezher Üniversitesi'nde öğrenim gördü. Orduya girdikten sonra, 1875-1876 Mısır-Etiyopya Savaşı sırasında levazım subayı olarak görev yaptı ve albaylığa kadar yükseldi. 1879'da subayların Hıdiv İsmail Paşa'ya karşı düzenlediği ayaklanmaya katıldı. Daha ordudaki ilk yıllarında, üst kademeleri tekelinde tutan Osmanlı kökenli subayları tasfiye etmek amacıyla kurulan gizli bir derneğe katıldı; 1881'de bu amaçla bir ayaklanma başlattı. Ertesi yıl, Avrupalı devletlerin müdahalesi ve Mısır Meclisinin bütçe denetimiyle ilgili yetkileri konusunda çıkan anlaşmazlık üzerine Mahmud Sami el-Barudi başkanlığında kurulan milliyetçi hükûmette savaş bakanı oldu. Mısır Mısırlılarındır (Mısr li'l-Mısriyin) sloganı, Arabi'yi ulusal bir kahraman haline getirdi. Arabi'nin saygınlığının artmasından endişelenen Hıdiv Tevfik Paşa'nın yardım isteği üzerine, Fransızlar ve Britanyalılar İskenderiye Körfezinde hemen bir deniz tatbikatına giriştiler. İskenderiye'de ayaklanmalar baş gösterdi. Britanyalı donanması kenti bombalayınca (Temmuz 1882), Arabi, Mısır ordusunun başkomutanı olarak direnişin başına geçti ve hidivi hain ilan etti. Ama Sir Garnet Wolseley komutasında İsmailiye'de karaya çıkan İngiliz askerleri tarafından Et-Tellü'l-Kebir'de bozguna uğratıldı (13 Eylül 1882). Tutuklanarak Divan-ı Harpte yargılandı ve ölüm cezasına mahkûm edildi. Britanyalıların araya girmesiyle cezası Seylan'da sürgüne çevrildi. 1901'de Mısır'a geri dönmesine izin verildi. 1911 yılında Kahire'de öldü.

Arabi Paşa (1882)

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arabi Paşa Ayaklanması</span> Mısırda sömürgeleşmeye karşı Arabi Paşa önderliğinde 1882 yılında çıkan ayaklanma

Arabi Paşa Ayaklanması, Mısır'da sömürgeleşmeye karşı Arabi Paşa önderliğinde 1882 yılında çıkan ayaklanmadır. Slogan olarak "Mısır Mısırlılarındır." kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Enver Sedat</span> 3. Mısır devlet başkanı

Muhammed Enver Sedat, Mısırlı asker, siyasetçi ve Mısır'ın üçüncü Devlet Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">II. Abbas Hilmi Paşa</span>

II. Abbas Hilmi Paşa, son Mısır hidividir.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Mısırı</span> Britanya egemenliği altındaki Mısır

1882-1922 yılları arasında Britanyalı işgali altındaki Mısır'ın fiilen Osmanlılardan kopması ve öteden beri süren Britanyalı-Fransız rekabetinin Britanyalılar lehine noktalanması gibi iki önemli sonuç doğurdu. Britanyalılar, Osmanlıların ve Avrupa devletlerinin gösterdiği tepkiyi göz önüne alarak resmi bir siyasi denetim kurmaktan kaçınmakla birlikte, stratejik çıkarlarını güvence altına almadan Mısır'dan çekilmeye niyetleri olmadıklarını da ortaya koydular.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Ahmed</span> Mehdilik hareketinin kurucusu

Mehdi, asıl adı Muhammed Ahmed İbnü's Seyyid Abdullah, Kızıldeniz'den Orta Afrika'ya kadar uzanan büyük bir İslam devletinin ve bir yüzyıl boyunca Sudan'da etkisini koruyan Mehdilik hareketinin kurucusu. 1881'de mehdiliğini ilan ederek Mısır ve İngiliz sömürge yönetimine karşı ayaklanmıştır. Günümüzde hâlâ takipçileri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tevfik Paşa</span> Mısır hidivi (1852 - 1892)

Tevfik Paşa, 1879-1892 arasında Mısır Hidivi.

<span class="mw-page-title-main">I. Fuad</span>

I. Fuad, asıl adı Ahmed Fuad Paşa, İngiltere'den bağımsızlığını elde eden Mısır'ın ilk kralı (1922-1936). İngiltere'yle daha uygun koşullarda bir bağımsızlık antlaşması yapmaya ve aşırı milliyetçi Vafd Partisi'nin etkisini kırmaya çalışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mısır Krallığı</span> eski bir krallık

Mısır Krallığı 1922'den 1953'e kadar var olmuş krallık.

<span class="mw-page-title-main">Sad Zağlûl</span> 19. ve 20. yüzyıl Mısırlı politikacı ve devrimci

Saad Zağlul, tam adı Saad bin İbrahim Zağlul , Mısırlı siyaset ve devlet adamı. İngiltere'yi 1922'de Mısır'a bağımsızlık vermeye zorlayan milliyetçi harekette önemli rol oynamış, 1924'te kısa bir süre başbakanlık yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Horatio Herbert Kitchener</span>

Horatio Herbert Kitchener, 1. Kont Kitchener, Britanyalı komutan, diplomat ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Kahire Mısır Müzesi</span>

Kahire Mısır Müzesi ya da kısaca Mısır Müzesi, Mısır'ın başkenti Kahire'de bulunan ve Antik Mısır uygarlığının en görkemli koleksiyonunu barındıran arkeoloji müzesidir. Müzenin, önemli bir miktarı gösterimde olmak üzere, toplam 120.000 adet eseri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Akka Kuşatması (1799)</span> Askeri harekat

Akka Kuşatması ya da Akka Müdafaası, 1798-1802 Osmanlı-Fransız Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Mısır Hidivliği</span>

Mısır Hidivliği, 1867 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa torunu tarafından kurularak 1914 yılına kadar Mısır ve Sudan'ın büyük bir bölümünün yönetimini elinde tutan, iç işlerinde serbest dış işlerinde Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Türk özerk devlettir. Mısır Hidivliği, kurulduğu 1867'ten 1914 yılına kadar Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın soyundan gelen Kavalalılar Hanedanı tarafından yönetilmiştir. Devamında 1953 senesine kadar Mısırı Kavalalılar İngilizlerin himayesinde kontrol ettiler.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Abduh</span> Mısırlı Türk eğitimci, yargıç ve reformcu

Muhammed Abduh tam adıyla Muhammed Abduh bin Hasan Hayrullâh et-Türkmânî el-Mısrî Mısırlı Türk eğitimci, yargıç ve reformcu. Çağdaşlaşmacı İslamcılık'ın kurucusu olarak kabul edilir. İslam ve Özgürlükler gibi son kitaplarında yer alan görüşleri nedeni ile Yeni-Mutezilecilik’in de kurucusu olarak değerlendirildi. Bir Mason Üstadı olan Abduh Bahailik inancı ile de yakın ilişkiler içerisinde olan bir kişilikti.

Maltız Olayı, Britanya İmparatorluğu'nun Temmuz 1882'de başladığı Mısır işgalinin nedeni olarak öne sürdüğü İskenderiye'deki ayaklanmadır. O dönemde Osmanlı İmparatorluğu idaresinde bulunan Mısır, bu olay sonrası İngiltere tarafından işgal edilmiş ve 1882-1922 arasında Britanyalı yönetimi altında kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Sabri</span> Mısırlı asker ve devlet adamı

Ali Sabri, Türk kökenli Mısırlı asker ve devlet adamı.

Havran Dürzi İsyanı, Suriye'nin Havran bölgesinde yaşayan Dürzilerin 1909'da Osmanlı otoritesine karşı gerçekleştirdiği güçlü bir isyandır. Dürzi kabilesi olan el-Atras'ın bağımsızlık isteği üzerine çıkan ayaklanma sadece bu kabileyi etkilemedi. Bölgede yaşayan birçok Dürzî, sürgün edildi. Ayrıca önde gelen birçok Dürzi liderleri idam edildi.

Denişvay Olayı, 1906'da İngiliz ordusuna bağlı İngiliz subayların spor amacıyla gittikleri Mısır'ın Denişvay köyünde yaşadıkları olaydır. İngiliz tarihçi Peter Mansfield gibi bazı tarihçiler, bu olayı Mısır'daki İngiliz varlığının sona ermesine neden olan en önemli olay olarak kabul ederler.

<span class="mw-page-title-main">Mısır'da feminizm</span>

Mısır'daki feminizm, tarih boyunca birtakım toplumsal ve politik olayları içerir. Her ne kadar Mısır birçok açıdan reform konularında, özellikle de "milliyetçiliğin, emperyalizme ve feminizmin direniş hareketlerinde" öncülük etmiş olmasına rağmen kadınların erkeklerle eşit olması kolay olmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Riyaz Paşa</span>

Mustafa Riyaz Paşa, Mısırlı devlet adamı ve 4. Mısır başbakanı.